Transcript Somatiek en Leefstijl bij EPA-patiënten

Somatiek en leefstijl
Hoe zorgen wij dat onze patiënten 10 jaar langer leven?
Focus op EPA
Deze workshop wordt verzorgd door de specialismegroepen
psychosen, EPA en somatiek
Liesbeth Bergman, Specialismeleider Somatiek
Nanda Reedeker, Psychiater
Marije van Werkhoven, Verpleegkundig specialist
Panel deskundigen
1
Somatiek en leefstijl
Hoe zorgen wij dat onze patiënten 10 jaar langer leven?
Focus op EPA
Van enige belangenverstrengeling is geen sprake
Liesbeth Bergman, Specialismeleider Somatiek
Nanda Reedeker, Psychiater
Marije van Werkhoven, Verpleegkundig specialist
Panel deskundigen
2
Workshop inhoud
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Introductie en doel workshop
Kennisvragen
Theoretische achtergrond
Casusbespreking
Interview met ervaringsdeskundige
Stellingen (en discussie met panelleden)
Take-home message
3
Vraag 1
Leven onze EPA-patiënten even lang
als jij en ik?
4
Vraag 2:
Wat zijn de belangrijkste
doodsoorzaken?
5
Vraag 3
Wat zijn de risicofactoren:
onderliggende aandoeningen?
6
Vraag 4
Hoe komt dit?
7
Wat is het probleem?
• Levensverwachting van EPA-patiënten is gemiddeld 15-25 jaar
korter dan die van de algemene bevolking
• Levensverwachting laatste 30 jaar nauwelijks verbeterd
• Slechtere algemene gezondheid en 2-3 x sterfterisico
• “The scandal of premature mortality” (Thornicroft 2011)
Saha S, Arch Gen Psychiatry 2007, Wahlbeck K, BJ Psych 2011, Laursen TM, 2013
Osby U, BMJ 2013, Thornicroft G, BJP 2011
Speelt dit allang?
Achterstand levensverwachting verbetert nauwelijks
Populatie
66.800 patiënten met
schizofrenie in Finland.
Tiihonen Lancet 2009
Wahlbeck K, BJ Psych 2011
Doodsoorzaken
• Somatische aandoeningen:
-Hart-vaatziekten (3/4 van 60%)
-Longziekten
-Maligniteiten
-Maag-darmziekten
-Overig: Infecties, endocriene
(o.a. DM, Schildklier, urinewegen)
60%
• Onnatuurlijk: Suicide, ongeval:
40%
Saha S, Arch Gen Psychiatry 2007; Ösby, Schizophrenia Res 2000, Walker E, JAMA
Psych, 2015, Tiihonen, Lancet 2009, Crump C, JAMA Psych, 2013
Somatische risicofactoren
• Obesitas
40-50%
• Hypertensie
40-50%
10% behandeld
• Vetstoornissen
25-70%
3% behandeld
• Gluc stoorn/DM
10-20%
4% behandeld
• Metabool Syndroom
30-35%
Conclusie: onderdiagnostiek en onderbehandeling
De Hert M, Eur Psych.2009
Falissard en De Hert M, ICP 2011 (12 europese landen)
Meyer JM, Schizophr Res 2008 (Catie-studie, Amerika)
Metabool Syndroom
• .
DM type 2
Hypertensie
Obesitas
Dyslipidaemie
12
Waar wordt het door veroorzaakt?
• Ongezonde lifestyle ( Roken, alcoholgebruik, slechte voedingsgewoonten,
slechte mondhygiene, weinig beweging)
• Copingstijl (zorgmijdend, Non-compliance, drempel om naar HA/ziekenhuis
te gaan)
• Genetisch/Pathophysiology (aanwijzingen voor predispositie voor zowel
DM als obesitas (al bij eerste diagnose)
• Onderdiagnostiek/Onderbehandeling
(niet onderkend, weinig tijd)
• Bijwerkingen medicatie: DM, obesitas, ritmestoornissen, gebitsproblemen
-
Antipsychotica (Clozapine/olanzapine)
Antidepressiva (tricyclisch)
Methadon/Lithium
Ongezonde leefstijl
Copingstijl
Genetische
factoren
Obesitas
Hypertensie
Metabool syndroom
Diabetes
O
Onderdiagnostiek
Onderbehandeling
Medicatie
15-25 jaar kortere
overleving
Hartvaatziekten
Longziekten
Maligniteiten
Casus bespreking
Nanda Reedeker, psychiater BE
Marije van Werkhoven, VS BE
Inleiding
1. Aanleiding voor dit onderwerp
2. Achtergrond metaboolscreening/ lichamelijk welbevinden van onze
EPA patiënten
3. Casus bespreking
4. Hoe zou u verder gaan met deze casus
Wie is Mike?
• 27 jaar
• Psychiatrische voorgeschiedenis
• Gediagnosticeerd met schizofrenie, paranoïde type
• Aantal maal gedwongen opname, moeilijk instelbare psychosen.
Laatste opname 6 jaar geleden
Vervolg Mike
Leefstijlscreening
Vooral thuis overdag, komt niet graag verder dan 200 meter van
huis
Surinaamse keuken
Hobby’s binnenshuis (computeren)
Geen sport
Intoxicaties
Alcohol 2 eh bier per dag
Nicotineafhankelijkheid
Geen drugs
Medicatie
•
•
•
•
•
VG/ Eerste antipsychotica haldol waarbij EPS
Switch naar risperdal toename van bijwerkingen
Aripiprazol (alleen in combinatie met seroquel en olanzapine)
Seroquel onvoldoende werkzaam
Olanzapine onvoldoende werkzaam
• Tijdens opname EMC ingesteld op clozapine met een additie haldol
ivm aanhoudende psychotische klachten
– Clozapine 400 mg dd
– Haloperidol 3 mg dd
Vervolg Mike
Metabool screening
Lengte:
188cm
Gewicht:
155kg
BMI:
43.9
RR:
159/94
P:
104
Buikomtrek:
118
Labuitslag
HDL 1.3 mmol/l
LDL 3.7 mmol/l
Chol/HDL 4.2
Triglyceriden 1.44 mmol/l
Glucose 8.6 mmol/l
Vitamine D 62 nmol/l
TSH 0.76 mIE/l
Clozapine 485 ug/l
Zijn er nog vragen ter verduidelijking om
verder te kunnen met deze casus?
Knelpunten
-
-
Wie is waarvoor verantwoordelijk?
Coördinerend behandelaar, psychiater, diëtist en
huisarts?
Ernstige morbide obesitas wanneer grijp je in?
Mogelijke levensverkorting door risicofactoren, waarop in te
grijpen?
Hoe te handelen bij iemand met inactiviteit en vermijdend
gedrag?
Interview vragen ervaringsdeskundige
•
Wie vind jij dat jouw somatische problematiek het best kan behandelen?
•
Wat zou jouw belangrijkste advies zijn aan jouw behandelaars bij somatische
problemen?
•
Wat zou jij bij het starten van medicatie willen horen van een behandelaar
betreffende somatische bijwerkingen?
•
Hoe kunnen we mensen bewegen gezond te gaan leven?
•
Welk advies heb als ervaringsdeskundige als we het hebben over het verlengen van
de levensduur van onze patiënten?
Stelling 1
Ik houd mij alleen bezig met de psychiatrische
symptomen/problemen, somatische problemen horen bij de
huisarts of andere (somatische) specialisten.
Stelling 2
Psychofarmaca doen meer (somatisch) kwaad dan
(psychisch) goed
Stelling 3
Bij iedere patiënt in de GGZ moeten ook de somatische
gegevens in kaart gebracht worden
Stelling 4
De ambulante patiënt heeft zelf de regie over zijn
somatisch welbevinden
28
Stelling 5
Zorgmijding of het ontbreken van een eigen
huisarts is niet het probleem van de
Parnassiagroep, maar van de patiënt zelf.
Stelling 6
Het is aan de psychiater om een diëtist in te
schakelen bij overgewicht tijdens
psychofarmacagebruik.
Stelling 7
De patiënt moet zelf de regie nemen om zijn
leefstijl te verbeteren.
Wat zouden wij zelf moeten doen inhoudelijk?
(1)
•
Voorlichting:
Voeding, mondzorg, bewegen, middelengebruik, roken, compliance (vpk, psych en
somaticus)
•
Leefstijl programma’s opzetten (diëtetiek, vpk en Gezondheidscentra)
•
Somatische screenings (systematisch implementeren) (vpk)
•
Medicatie monitoring (FTO’s ) (artsen en apotheker)
•
CRM:
Cardiovasculair Risico Management (implementeren) (andere risicocriteria dan in de
NHG-standaarden) (arts en vpk)
32
Somatische en labscreening
Bloeddruk en pols
ECG
Buikomvang
Lab bloed en urine
Wat zouden wij zelf moeten doen organisatorisch (2)
•
Verantwoordelijkheid nemen: “de core business is niet psychiatrie, maar de patient”
•
Integrale zorg leveren: zowel psychiatrische als somatische zorg;
•
Specialistische somatische kennis behouden binnen de PG (internist, tandarts,
huisarts);
•
Experts somatische zorg inzetten (voor klin en amb. teams);
•
Concentreren binnen Gezondheidscentra in 3 regio’s;
•
“Cultuur” (somatische zorg ≠ zorgondersteuning, uitgaan van eigen
herstelgerichtheid/verantwoordelijkheid van de patiënt);
Dank voor jullie aandacht!
35