ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ «ΓΝΩΣΗ»

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ – ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οἱ δὲ Θηβαῖοι ἐπεὶ ἐν τῷ πεδίῳ ἐγένοντο ἐν τῷ τεμένει τοῦ Ἀπόλλωνος, ἐνταῦθα ἐστρατοπεδεύσαντο· τῇ δ’ ὑστεραίᾳ ἐπορεύοντο. Καὶ διὰ μὲν τῆς γεφύρας οὐδ’ ἐπεχείρουν διαβαίνειν ἐπὶ τὴν πόλιν· καὶ γὰρ ἐν τῷ τῆς Ἀλέας ἱερῷ ἐφαίνοντο ἐναντίοι οἱ ὁπλῖται· ἐν δεξιᾷ δ’ ἔχοντες τὸν Εὐρώταν παρῇσαν κάοντες καὶ πορθοῦντες πολλῶν ἀγαθῶν μεστὰς οἰκίας. Τῶν δ’ ἐκ τῆς πόλεως αἱ μὲν γυναῖκες οὐδὲ τὸν καπνὸν ὁρῶσαι ἠνείχοντο, ἅτε οὐδέποτε ἰδοῦσαι πολεμίους· οἱ δὲ Σπαρτιᾶται ἀτείχιστον ἔχοντες τὴν πόλιν, ἄλλος ἄλλῃ διαταχθείς, μάλα ὀλίγοι καὶ ὄντες καὶ φαινόμενοι ἐφύλαττον. Ἔδοξε δὲ τοῖς τέλεσι καὶ προειπεῖν τοῖς Εἵλωσιν, εἴ τις βούλοιτο ὅπλα λαμβάνειν καὶ εἰς τάξιν τίθεσθαι, τὰ πιστὰ λαμβάνειν ὡς ἐλευθέρους ἐσομένους ὅσοι συμπολεμήσαιεν.

Ξενοφῶντος, Ἑλληνικά, 6, 5, 27 28

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

Ἀλέα

: επωνυμία της Αθηνάς

κάω

: καίω, πυρπολώ

τὰ τέλη

: οι άρχοντες, οι έφοροι

προαγορεύω

: διακηρύσσω από πριν

εἰς τάξιν τίθεμαι

: παίρνω θέση για μάχη

τὰ πιστὰ λαμβάνω

: παίρνω ένορκη διαβεβαίωση

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1.

Να μεταφράσετε το κείμενο.

2.

Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους:

τεμένει

: τη δοτική πληθυντικού.

Ἀπόλλωνος

: την κλητική ενικού.

γυναῖκες

: την κλητική ενικού

ὀλίγοι

: τον ίδιο τύπο του συγκριτικού βαθμού.

τάξιν

: τη δοτική πληθυντικού.

3.

Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους:

διαβαίνειν

: τον ίδιο τύπο στον Αόριστο στην ίδια φωνή.

ἐφαίνοντο

: τον ίδιο τύπο στον β΄ παθητικό Αόριστο.

ἠνείχοντο

: το β΄ ενικό της προστακτικής Αορίστου στην ίδια φωνή.

ἰδοῦσαι

: τον ίδιο τύπο στον Μέλλοντα στην ίδια φωνή.

τίθεσθαι

: το β΄ ενικό της προστακτικής Ενεστώτα στην ενεργητική φωνή.

4α. τοῦ Ἀπόλλωνος

,

ἐναντίοι

,

ἀγαθῶν

,

ὀλίγοι

,

ἀτείχιστον

: Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους όρους.

β.

Στην τελευταία περίοδο του αποσπάσματος να αναγνωρίσετε τον υποθετικό λόγο αφού μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.

5.

Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις μετοχές του αποσπάσματος.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1.

Και οι Θηβαίοι όταν έφτασαν στην πεδιάδα στο ναό του Απόλλωνα, εκεί στρατοπέδευσαν· και την επόμενη μέρα βάδιζαν. Και από τη γέφυρα ούτε καν επιχειρούσαν να περάσουν (για να μπουν) μέσα στην πόλη· γιατί στο ναό της Αλέας (Αθηνάς) διακρίνονταν οι οπλίτες αντιμέτωποι (παραταγμένοι)· έχοντας λοιπόν στα δεξιά τους τον Ευρώτα προχωρούσαν καίγοντας και λεηλατώντας σπίτια γεμάτα από πολλά αγαθά. Και απ’ αυτούς που ήταν στην πόλη οι γυναίκες ούτε καν τον καπνό ανέχονταν να βλέπουν, γιατί ποτέ μέχρι τότε δεν είχαν δει εχθρούς· και οι Σπαρτιάτες, επειδή είχαν ατείχιστη την πόλη, αφού τάχθηκαν ο ένας εδώ και ο άλλος εκεί, φύλαγαν (την πόλη) μολονότι ήταν και φαίνονταν πολύ λίγοι. Και αποφάσισαν οι έφοροι να διακηρύξουν από πριν στους είλωτες, αν κάποιος ήθελε να παίρνει όπλα και να παίρνει θέση στη μάχη, ότι παίρνουν ένορκη διαβεβαίωση πως θα γίνουν ελεύθεροι όσοι πολεμήσουν μαζί τους.

2.

τεμένει: τεμένεσι(ν) // Ἀπόλλωνος: (ὦ) Ἄπολλον // γυναῖκες : (ὦ) γύναι // ὀλίγοι: μείονες / μείους // τάξιν: τάξεσι(ν)

3.

διαβαίνειν: διαβῆναι // ἐφαίνοντο : ἐφάνησαν // ἠνείχοντο : ἀνάσχου // ἰδοῦσαι : ὀψόμεναι // τίθεσθαι: τίθει

4α.

τοῦ Ἀπόλλωνος: γενική κτητική στο

τεμένει

ἐναντίοι: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τόπου ἀγαθῶν: γενική αντικειμενική στο

μεστὰς

ὀλίγοι: κατηγορούμενο στο

Σπαρτιᾶται

ἀτείχιστον: κατηγορούμενο στο

πόλιν

β.

Η δευτερεύουσα υποθετική πρόταση εκφέρεται με ευκτική (

βούλοιτο

) λόγω εξάρτησης από ρήμα ιστορικού χρόνου (

Ἔδοξε

)· στον ευθύ λόγο εκφερόταν με υποτακτική.

Η απόδοση του υποθετικού λόγου, εξαρτώμενη από το

Ἔδοξε προειπεῖν

, είναι το ειδικό απαρέμφατο

λαμβάνειν

(που βρίσκεται στην κύρια πρόταση). Στον ευθύ λόγο ήταν ρήμα οριστικής.

Τροπή του πλάγιου λόγου σε ευθύ - αναγνώριση υποθετικού λόγου: Υπόθεση:

ἐάν τις βούληται ὅπλα λαμβάνειν καὶ εἰς τάξιν τίθεσθαι

(ἐὰν + υποτακτική) Απόδοση:

τὰ πιστὰ λαμβάνει

σημασία Μέλλοντα).

(οριστική) Είναι υποθετικός λόγος που δηλώνει το προσδοκώμενο (στην απόδοση έχουμε Ενεστώτα με

5.

ἔχοντες (η 1 η): τροπική μετοχή κάοντες: τροπική μετοχή πορθοῦντες: τροπική μετοχή ὁρῶσαι: κατηγορηματική μετοχή ἅτε ἰδοῦσαι: αιτιολογική μετοχή ἔχοντες (η 2 η): αιτιολογική μετοχή διαταχθείς: χρονική μετοχή ὄντες: εναντιωματική μετοχή φαινόμενοι: εναντιωματική μετοχή ὡς ἐσομένους: αιτιολογική μετοχή ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Χ ΡΗΣΤΟΣ Γ ΕΡΟΚΩΤΣΗΣ Φ ΙΛΟΛΟΓΟΣ