Transcript NL - Europa

Raad van de
Europese Unie
Brussel, 27 oktober 2016
(OR. en)
13794/16
TELECOM 208
COMPET 551
BEGELEIDENDE NOTA
van:
de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie
ingekomen:
aan:
1 september 2016
Nr. Comdoc.:
COM(2016) 550 final
Betreft:
VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN
DE RAAD Resultaten van de eindevaluatie van het ISA-programma
de heer Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, secretaris-generaal van de
Raad van de Europese Unie
Hierbij gaat voor de delegaties document COM(2016) 550 final.
Bijlage: COM(2016) 550 final
13794/16
sl
DGE2B
NL
EUROPESE
COMMISSIE
Brussel, 1.9.2016
COM(2016) 550 final
VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE
RAAD
Resultaten van de eindevaluatie van het ISA-programma
{SWD(2016) 279 final}
NL
NL
Inhoudsopgave
1. INLEIDING ...................................................................................................................................... 3
2. INTEROPERABILITEIT ALS MIDDEL OM DE OVERHEIDSSECTOR TE MODERNISEREN .... 4
3. ACHTERGROND ............................................................................................................................ 5
4. METHODE ...................................................................................................................................... 6
5. THEMA'S BIJ DE EVALUATIE EN VERDERE VRAGEN ............................................................. 6
6. BEVINDINGEN ............................................................................................................................... 7
DE VERWEZENLIJKING VAN DE DOELSTELLINGEN VAN HET PROGRAMMA ..........................................7
6.1.
RELEVANTIE .......................................................................................................................8
6.2.
EFFICIËNTIE .....................................................................................................................10
6.3.
DOELTREFFENDHEID.........................................................................................................10
6.4.
NUT .................................................................................................................................11
6.5.
DUURZAAMHEID ...............................................................................................................12
6.6.
SAMENHANG ....................................................................................................................13
6.7.
COÖRDINATIE ...................................................................................................................14
7. CONCLUSIES VAN DE EINDEVALUATIE.................................................................................. 15
8. AANBEVELINGEN ....................................................................................................................... 16
8.1.
COMMUNICATIE MET OVERHEIDSDIENSTEN EN BEWUSTMAKING INZAKE INTEROPERABILITEIT17
8.2.
VERSTERKING
VAN
DE
SECTOROVERSCHRIJDENDE
EN
HOLISTISCHE
BENADERING
VAN
INTEROPERABILITEIT ...................................................................................................................18
8.3.
SAMENWERKING MET ANDERE TAKKEN VAN EU-BELEID EN INITIATIEVEN VAN DE EU ...........18
9. VOLGENDE STAPPEN ................................................................................................................ 19
Bladzijde 2 van 19
1. Inleiding
Op 1 januari 2010 is bij besluit van het Europees Parlement en de Raad (het ISA-besluit) 1, het zesjarige
programma inzake interoperabiliteitsoplossingen (het ISA-programma) van start gegaan; het was een
vervolg
op
het
programma
betreffende
de
interoperabele
levering
overheidsdiensten aan overheidsdiensten, ondernemingen en burgers (IDABC)
van
2
pan-Europese
e-
. Dat besluit werd van 1
januari 2010 tot en met 31 december 2015 ten uitvoer gelegd.
Zoals vermeld in artikel 1van het ISA-besluit, was de doelstelling van het ISA-programma het
ondersteunen van samenwerking tussen Europese overheidsdiensten door de bevordering van
efficiënte en effectieve elektronische grens- en sectoroverschrijdende interactie tussen deze
overheidsdiensten, waaronder ook organen die namens hen overheidstaken uitvoeren, om de levering
van
elektronische
overheidsdiensten
ter
ondersteuning
van
de
tenuitvoerlegging
van
EU-
3
beleidsmaatregelen en -activiteiten mogelijk te maken .
In dit verslag worden de voornaamste resultaten van de eindevaluatie van het programma 4, dat werd
uitgevoerd overeenkomstig artikel 13, lid 3, van het ISA-besluit, gepresenteerd. Volgens deze bepaling
moest de eindevaluatie uiterlijk op 31 december 2015 aan het Europees Parlement en de Raad worden
meegedeeld. De eindevaluatie is tussen december 2014 en februari 2016 uitgevoerd door de
Commissie, toen het ontwerp-verslag van de Commissie door de stuurgroep werd aanvaard. Niettemin
hadden de recente veranderingen in de evaluatieprocedures van de Commissie een aanzienlijke
vertraging tot gevolg ten opzichte van de termijn die is vastgesteld in de rechtsgrondslag.
Bij de eindevaluatie werd de Commissie bijgestaan door een team van onafhankelijke deskundigen van
een adviesbureau (het evaluatieteam). Vertegenwoordigers van de diensten van de Commissie hebben
via een stuurgroep van de Commissie toezicht gehouden op de evaluatie 5.
1
Besluit nr. 922/2009/EG van het Europees Parlement en de Raad van 16 september 2009 inzake
interoperabiliteitsoplossingen voor Europese overheidsdiensten (ISA), PB L 260 van 3.10.2009, blz. 20.
2
Besluit 2004/387/EG van het Europees Parlement en de Raad van 21 april 2004 betreffende de interoperabele levering
van pan-Europese e-overheidsdiensten aan overheidsdiensten, ondernemingen en burgers (IDABC), PB L 144 van
30.4.2004, blz. 65 (zoals gerectificeerd in PB L 181 van 18.5.2004, blz. 25).
3
Artikel 1, lid 2, van het ISA-besluit.
4
Final evaluation of the ISA programme (eindevaluatie van het ISA-programma), beschikbaar (in het Engels) op:
http://ec.europa.eu/isa/library/official-documents/index_en.htm
5
Samengesteld uit ambtenaren van het DG Informatica (DIGIT), DG Interne Markt, Industrie, Ondernemerschap en Middenen Kleinbedrijf (DG GROW), het DG Belastingen en Douane-unie (TAXUD), het Gemeenschappelijk Centrum voor
Onderzoek (JRC) en het Secretariaat-generaal.
Bladzijde 3 van 19
2. Interoperabiliteit als middel
overheidssector te moderniseren
om
de
De modernisering van overheidsdiensten is één van de voornaamste prioriteiten voor de succesvolle
tenuitvoerlegging van de Europa 2020-strategie 6. Uit de door de Commissie tussen 2011 en 2015 7
gepubliceerde jaarlijkse groeianalyses blijkt in dat verband dat de kwaliteit van de Europese
overheidsdiensten rechtstreeks invloed heeft op het economische klimaat en daarom cruciaal is voor het
stimuleren van productiviteit, concurrentievermogen en groei.
Zoals vermeld in de jaarlijkse groeianalyse 2013 8 beschouwt de Commissie de grensoverschrijdende
interoperabiliteit van onlinediensten en de digitalisering van de Europese overheidsdiensten als
belangrijke factoren voor groei en meer efficiëntie. De interoperabiliteit van overheidsdiensten is van
doorslaggevend belang voor de verwezenlijking van een efficiëntere en doeltreffendere levering van
digitale diensten.
In de Digitale agenda voor Europa 9 wordt erop gewezen dat interoperabiliteit van essentieel belang is
om het sociale en economische potentieel van ICT optimaal te benutten, waaruit voortvloeit dat de
Digitale Agenda alleen kan slagen als de interoperabiliteit is gegarandeerd. Met de speciale pijler
"interoperabiliteit en normen" zijn de lidstaten aangespoord specifieke maatregelen te nemen met
betrekking tot interoperabiliteit 10, te weten de uitvoering van de toezeggingen in de ministeriële
verklaringen van Malmö en Granada, met inbegrip van de omzetting van het Europese
interoperabiliteitskader (EIF) 11 in de nationale wetgeving.
Op 24 en 25 oktober 2013 heeft de Europese Raad conclusies 12 aangenomen waarin wordt benadrukt
dat de modernisering van overheidsadministraties moet worden voortgezet door middel van de vlotte
invoering van diensten die voor hun doeltreffende werking afhankelijk zijn van interoperabiliteit, zoals eoverheid, e-gezondheid, e-facturering en e-aanbesteding. Dit zal leiden tot meer en betere digitale
diensten voor de burgers en het bedrijfsleven in heel Europa en tot kostenbesparingen en meer
efficiëntie, transparantie en kwaliteit van de dienstverlening in de overheidssector.
De inspanningen van de lidstaten vinden echter vaak op nationaal niveau plaats, zonder een
gemeenschappelijke Europese aanpak, waardoor interoperabiliteit op Europees niveau en de
6
Europa 2020: een strategie voor slimme, duurzame en inclusieve groei, Mededeling van de Commissie COM(2010) 2020
definitief van 3.3.2010, blz. 12.
7
http://ec.europa.eu/europe2020/index_nl.htm
8
Jaarlijkse groeianalyse 2013 van de Commissie, COM(2012) 750 final van 28.11.2012, blz. 13.
9
Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en
het Comité van de Regio's, Een digitale agenda voor Europa, COM(2010) 245 definitief, blz. 5.
10
http://daeimplementation.eu/dae_actions.php?action_n=26&id_country=1
11
"Naar interoperabele Europese overheidsdiensten", mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de
Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's (COM(2010) 744 definitief, bijlage 1).
12
http://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-169-2013-INIT/nl/pdf
Bladzijde 4 van 19
beschikbaarheid van grensoverschrijdende openbare digitale diensten in gevaar komen. Daarom is er
een groot risico dat nieuwe elektronische barrières ("e-barriers") ontstaan die burgers en bedrijven
beletten gebruik te maken van openbare diensten in andere landen dan hun thuisland en die de goede
werking van de interne markt verhinderen.
3. Achtergrond
Het ISA-programma is opgericht op basis van de vooruitgang die is gemaakt met de programma's die
eraan vooraf gingen (IDA en IDABC). Zoals het ISA-besluit3 duidelijk heeft gemaakt, was de
belangrijkste doelstelling van het ISA-programma het ondersteunen van de samenwerking tussen
Europese overheidsdiensten om de levering van elektronische overheidsdiensten ter ondersteuning van
de tenuitvoerlegging van EU-beleidsmaatregelen en -activiteiten mogelijk te maken. De tussentijdse
doelstelling
was
het
bevorderen
van
efficiënte
en
doeltreffende
elektronische
grens-
en
sectoroverschrijdende interactie tussen die overheidsdiensten.
Om deze doelstellingen te bereiken, de in de artikelen 1 en 3 van het ISA-besluit omschreven
werkzaamheden te ondersteunen, en te zorgen voor "gemeenschappelijke en gedeelde oplossingen die
de interoperabiliteit bevorderen" 13, moesten voor het programma studies, projecten en begeleidende
maatregelen worden uitgevoerd, door middel van specifieke acties ter ondersteuning van:

het exploiteren en verbeteren van bestaande gemeenschappelijke diensten, alsmede
het invoeren van nieuwe diensten;

het verbeteren van bestaande herbruikbare generieke instrumenten en het invoeren
van nieuwe instrumenten;

de
totstandbrenging
en
verbetering
van
gemeenschappelijke
kaders
ter
ondersteuning van grens- en sectoroverschrijdende interoperabiliteit;

de beoordeling van de gevolgen op ICT-gebied van EU-wetgeving (ISA-besluit,
artikel 3).
Volgens de definitie van artikel 2 van het ISA-besluit zijn "gemeenschappelijke diensten" operationele
toepassingen en infrastructuren van generieke aard die voldoen aan beleidsoverschrijdende
gemeenschappelijke gebruikersvereisten. "Generieke instrumenten" zijn referentieplatforms, gedeelde
en samenwerkingsplatforms, gemeenschappelijke componenten en soortgelijke bouwstenen die voldoen
aan beleidsoverschrijdende gemeenschappelijke gebruikersvereisten. "Gemeenschappelijke kaders" zijn
strategieën, specificaties, methoden, richtsnoeren en soortgelijke benaderingen en documenten.
13
Artikel 1, lid 1, van het ISA-besluit.
Bladzijde 5 van 19
Het ISA-programma wordt uitgevoerd door middel van uitvoeringshandelingen (ISA-besluit, artikel 9) op
basis van een voortschrijdend werkprogramma, dat ten minste één maal per jaar wordt herzien en dat
maatregelen omvat voor financiële steun voor één of meer lagen van interoperabiliteit (technisch,
semantisch, organisatorisch en wettelijk) 14. De jaarlijkse werkprogramma’s worden vastgesteld naar
aanleiding van jaarlijkse uitnodigingen tot het indienen van voorstellen aan de diensten van de
Commissie en de lidstaten, die door het ISA-comité worden goedgekeurd en vervolgens door de
Commissie worden vastgesteld voordat zij in werking treden. De specifieke acties waarvoor financiering
wordt aangevraagd, zijn opgenomen in het voortschrijdende werkprogramma.
4. Methode
Bij de eindevaluatie van het ISA-programma werd uitgegaan van kwantitatieve en kwalitatieve gegevens
die op verschillende manieren werden verzameld (documentonderzoek, online-enquêtes, interviews,
schriftelijke verzoeken om aanvullende informatie en casestudies), waarbij zeer uiteenlopende
vertegenwoordigers van de lidstaten en van de diensten de EU betrokken waren, en een beperkt aantal
belanghebbenden uit het maatschappelijk middenveld en particuliere organisaties die betrokken waren
bij het programma.
5. Thema's bij de evaluatie en verdere vragen
De eindevaluatie gebruikt dezelfde criteria als de tussentijdse evaluatie 15, die dient als maatstaf voor de
resultaten. De resultaten, conclusies en aanbevelingen van de eindevaluatie zijn gebaseerd op een
brede reeks gegevens, en vormen het harde bewijs dat nodig is om de geldigheid van de
interventielogica van het programma en de verwezenlijking van de doelstellingen ervan te controleren.
Daarbij ging het vooral om de volgende zeven voornaamste criteria:
— relevantie — in hoeverre zijn de doelstellingen van het programma van belang voor de zich
ontwikkelende behoeften en prioriteiten op nationaal en EU-niveau?
14
Zie het Europees interoperabiliteitskader (EIF) voor Europese overheidsdiensten (COM(2010) 744 definitief, bijlage 2),
blz. 21.
15
Interim evaluation of the ISA programme, 2012 (Tussentijdse evaluatie van het ISA-programma),
http://ec.europa.eu/isa/documents/interim_evaluation_of_the_isa_programme.pdf
Bladzijde 6 van 19
— efficiëntie — hoe efficiënt zijn de verschillende inputs omgezet in outputs, en met welke
effecten in termen van het optimaal gebruik van middelen? Welke aspecten van het programma
zijn het (on)doelmatigst, met name in termen van aangewende middelen?
— doeltreffendheid — In hoeverre zijn met de resultaten en effecten van het programma de
doelstellingen ervan bereikt? Zijn er aspecten die effectiever of minder effectief waren dan
andere, en zo ja, welke lering kan hieruit worden getrokken?
— nut — in hoeverre stonden de feitelijke en verwachte resultaten en effecten van het programma
in verhouding tot de zakelijke behoeften waarvoor zij beoogden een oplossing te bieden? Welke
maatregelen zouden kunnen worden genomen om het nut van de acties in het kader van het
nieuwe programma te vergroten?
— duurzaamheid — in hoeverre is de financiële, technische en operationele duurzaamheid van de
ontwikkelde oplossingen, die worden onderhouden en geëxploiteerd door middel van het
programma, gewaarborgd?
— samenhang — in hoeverre maakten de ISA-acties deel uit van een "holistische" aanpak (is
sprake van onderlinge samenhang en samenhang met andere beleidsmaatregelen en
initiatieven van de EU)? In hoeverre zijn synergieën tot stand gebracht tussen de acties van het
programma en andere EU-activiteiten?
— coördinatie — in hoeverre zijn activiteiten waarbij de lidstaten, waaronder die van het ISAcomité,
betrokken
zijn,
gecoördineerd
om
te
zorgen
voor
betrokkenheid
van
de
belanghebbenden bij het ISA-programma? In hoeverre zijn activiteiten gecoördineerd met of
afgestemd op de behoeften van andere belanghebbenden waarmee de Commissie werd
verondersteld om te communiceren in het kader van ISA?
6. Bevindingen
De verwezenlijking van de doelstellingen van het programma
Uit de eindevaluatie kwam naar voren dat het ISA-programma doeltreffend was bij het bereiken van zijn
doelstellingen en het leveren van operationele oplossingen om "de samenwerking tussen Europese
overheidsdiensten [te ondersteunen] door de bevordering van efficiënte en effectieve elektronische
grens- en sectoroverschrijdende interactie tussen deze overheidsdiensten, [...] om de levering van
elektronische overheidsdiensten ter ondersteuning van de tenuitvoerlegging van EU-beleidsmaatregelen
en activiteiten mogelijk te maken".3 Dit is met name het geval bij gemeenschappelijke kaders,
herbruikbare generieke instrumenten en gemeenschappelijke diensten, en voor de beoordeling van
implicaties voor ICT van nieuwe EU-wetgeving. Over het algemeen dekken de bereikte en verwachte
Bladzijde 7 van 19
resultaten en effecten van het ISA-programma grotendeels de zakelijke behoeften die zij beoogden,
hoewel sommige acties meer nut hebben dan andere.
Tijdens de evaluatie werd een aantal cruciale gebieden aangewezen waarop wijzigingen in het nieuwe
ISA²-programma tezamen het potentieel hebben om relevanter te zijn voor de huidige behoeften op het
gebied van interoperabiliteit en het nut ervan te verbeteren. Daarin wordt ook bevestigd dat het ISAprogramma bijdroeg tot de uitwisseling en het hergebruik door middel van de vaststelling van
gemeenschappelijke kaders. Tot slot bood het ISA-programma de mogelijkheid tot herziening van de
richtsnoeren inzake "beter regelgeven" 16, om ervoor te zorgen dat de beoordeling van de gevolgen op
ICT-gebied duidelijk deel uitmaakt van het effectbeoordelingsproces van de Europese Commissie.
De bevindingen zijn hieronder samengevat:
6.1.
Relevantie
De doelstelling van het ISA-programma ("het ondersteunen van de samenwerking tussen Europese
overheidsdiensten door de bevordering van efficiënte en effectieve elektronische grens- en
sectoroverschrijdende interactie tussen die overheidsdiensten"), is nog steeds relevant om te kunnen
voldoen aan de zich ontwikkelende behoeften op zowel nationaal als EU-niveau. Dit bleek uit de
eindevaluatie van de effecten van de ISA-resultaten, maar ook uit de politieke agenda's van de lidstaten,
waaruit duidelijk een behoefte aan efficiënte en effectieve digitale openbaredienstverlening12 sprak.
Bovendien werd het Europese interoperabiliteitskader (EIF) ontwikkeld, uitgevoerd, en gemonitord door
het ISA-programma. De EIF-aanbevelingen en -richtsnoeren laten zien hoe interoperabiliteit door de
lidstaten moet worden ingevoerd in de overheidsdiensten; zij zijn erop gericht:
a)de levering van Europese overheidsdiensten te bevorderen en te ondersteunen door het
stimuleren van grens- en sectoroverschrijdende interoperabiliteit;
b)de Europese overheidsdiensten bij hun dienstverlening aan bedrijven en burgers te begeleiden;
c)een aanvulling te vormen op en te zorgen voor een band tussen de verschillende nationale
interoperabiliteitskaders (NIF’s) op Europees niveau.
Het EIF biedt een gemeenschappelijke opvatting over interoperabiliteit in de Unie, die tot uiting komt in
de strategie voor de digitale eengemaakte markt, met inbegrip van een specifieke actie op het gebied
16
Better Regulation guidelines, Commission staff working document (SWD(2015) 111 final);
Betere regelgeving voor betere resultaten (COM(2015) 215 final) (SWD(2015) 110 final), blz. 18.
Bladzijde 8 van 19
van interoperabiliteit tussen overheidsdiensten (actie 15: vaststelling van een plan voor prioritaire ICTnormen en uitbreiding van het Europese interoperabiliteitskader voor overheidsdienstverlening).
De lopende herziening van het EIF bouwt voort op de werkzaamheden van de afgelopen jaren van het
nationaal waarnemingscentrum voor het interoperabiliteitskader (NIFO) 17, dat de uitvoering daarvan in
de lidstaten controleert en ondersteunt.
Het ISA-programma draagt bij tot andere acties in het kader van de digitale eengemaakte markt
waarvoor interoperabiliteit fungeert als een onderliggende bevorderende factor 18. De doelstellingen van
het programma zijn goed afgestemd op de digitale agenda voor Europa en het Europees actieplan voor
elektronische overheidsdiensten 2010-2015, die allebei constateren dat interoperabiliteit een
voorwaarde voor succes is. Bovendien stemt het programma goed overeen met de financieringsfaciliteit
voor Europese verbindingen (CEF - Connecting Europe Facility), die gericht is op het ontwikkelen van
connectiviteit en interoperabiliteit van Europese digitale diensten, aangezien een aantal van de
bouwstenen 19 daarvan (bv. e-Delivery, vertaling, e-facturering) afhankelijk zijn van ISA resultaten 20. De
CEF kan operationele steun verlenen voor oplossingen die zijn ontwikkeld en tot wasdom zijn gekomen
in het kader van het ISA-programma.
Het ISA-programma heeft actief bijgedragen aan een aantal beleidslijnen van de EU, zoals de
eengemaakte markt 21, de infrastructuur voor ruimtelijke informatie in de Europese Gemeenschap
(Inspire) 22, de gemeenschappelijke gegevensuitwisselingsstructuur (CISE — Common Information
Sharing Environment) 23, het pan-Europese portaal voor open gegevens 24 en het mededingingsrecht 25,
die hebben geprofiteerd van de steun in de vorm van specifieke acties en gezamenlijke oplossingen 26.
In het kader van deze beleidslijnen zijn doelstellingen vastgesteld die voor hun uitvoering afhankelijk zijn
van interoperabiliteit.
17
Het nationaal waarnemingscentrum voor het interoperabiliteitskader (NIFO), dat in het kader van het IDABC-programma
(interoperabele levering van pan-Europese e-overheidsdiensten aan overheidsdiensten, ondernemingen en burgers) tot
stand is gekomen, steunt de tenuitvoerlegging van het EIF op het niveau van de lidstaten, door de omzetting van het EIF in
de nationale interoperabiliteitskaders. http://ec.europa.eu/isa/actions/04-accompanying-measures/4-2-3action_en.htm
18
Voorbeelden hiervan zijn de bijdragen daarvan tot de koppeling van ondernemingsregisters, tot de uitvoering van het
"eenmaligheidsbeginsel" (digitale eengemaakte markt, actie 16) via zijn activiteiten op het gebied van basisregisters en tot
de doelstelling van de "eengemaakte digitale toegangspoort", met de werkzaamheden op het gebied van semantiek en de
catalogus van diensten.
19
https://joinup.ec.europa.eu/community/cef/og_page/catalogue-building-blocks
20
Final evaluation of the ISA-programme, tabel 10: "Alignment of the ISA programme with CEF", blz 54.
21
Akte voor de interne markt: Twaalf hefbomen voor het stimuleren van de groei en het versterken van het vertrouwen
"Samen werk maken van een nieuwe groei" Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het
Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's (COM(2011) 206 def.), blz. 10.
22
Artikel 7 van Richtlijn 2007/2/EG van het Europees Parlement en de Raad van 14 maart 2007 tot oprichting van een
infrastructuur voor ruimtelijke informatie in de Gemeenschap (Inspire),
23
Ontwerproutekaart voor de oprichting van de gemeenschappelijke gegevensuitwisselingsstructuur voor de bewaking van
het maritieme gebied in de EU, Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement (COM(2010) 584 def.), blz. 3.
24
Open gegevens: Motor voor innovatie, groei en transparante governance, Mededeling van de Commissie aan het
Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's (COM(2011)
882 definitief), blz. 11.
25
Verslag over het mededingingsbeleid 2012 Verslag van de Commissie (COM(2013) 257 final), blz. 12.
26
Final evaluation of the ISA programme, tabel 21: "Level of adoption of ISA solutions by Commission services", blz. 131.
Bladzijde 9 van 19
De behoeften van Europese overheidsdiensten, zoals de modernisering van openbare dienstverlening,
de verbetering van de coördinatie tussen de overheidsdiensten van de lidstaten en de diensten van de
Commissie, de organisatorische aanpassing in overheidsdiensten en de grotere herbruikbaarheid van
oplossingen, die op het tijdstip van de evaluatie vooraf van ISA227 en de tussentijdse evaluatie van ISA 28
zijn vastgesteld, bestaan nog steeds. Het vergemakkelijken van de grens- en sectoroverschrijdende
dienstverlening op een uniforme en hulpbronnenefficiënte manier vereist hergebruik van bestaande
interoperabiliteitsoplossingen op grotere schaal en meer samenwerking tussen de overheidsdiensten
van de lidstaten en tussen die diensten en de Commissie. Gemeenschappelijke benaderingen zorgen
dat er geen dubbel werk wordt verricht 29.
6.2.
Efficiëntie
Over het geheel genomen kan het ISA-programma efficiënt worden geacht. In de eerste plaats bleek uit
de gegevens van de monitoring en evaluatie 30 dat het programma in de hele periode 2010-2015 werd
beschouwd als "op schema liggend", met een gemiddelde vertraging van minder dan 5 % 31. In de
tweede plaats beliep het totale bestede budget voor de werkprogramma’s voor de periode 2010-2014
128,2 miljoen euro, gemiddeld ongeveer 2 % minder dan de totale toegewezen begroting voor die
periode 32. Op grond van deze bevindingen kan het programma in de begrotingstermen doeltreffend
worden geacht30.
Bovendien heeft 90 % van de ondervraagde vertegenwoordigers van de lidstaten en van de ambtenaren
van de relevante diensten van de Commissie bevestigd dat het programma op tijd werd geleverd en dat
het binnen het oorspronkelijke toepassingsgebied was gebleven 33. Zoals aangegeven in de ISAeindevaluatie, voelde een meerderheid van deze belanghebbenden zich enigszins of volledig betrokken
bij de jaarlijkse herzieningen van het programma 34.
De procedure voor de toelating van voorstellen voor nieuwe acties en het vrijgaveproces van de fondsen
kan als efficiënt worden beschouwd 35. De efficiëntie in termen van de toewijzing van personele middelen
wordt bevestigd door het feit dat de werkelijke toewijzing altijd lager was dan in het oorspronkelijke ISAwetgevingsvoorstel voorzien.
27
2
Begeleidend document bij het voorgestelde ISA -programmabesluit (COM(2014) 367 final).
Interim evaluation of the ISA programme (tussentijdse evaluatie van het ISA-programma), 2012, blz. 172.
http://ec.europa.eu/isa/documents/interim_evaluation_of_the_isa_programme.pdf
29
Final evaluation of the ISA programme, "Pertinence of the ISA objectives to respond to needs of EU public
administrations", blz. 45.
30
http://ec.europa.eu/isa/dashboard/isadashboard
31
Final evaluation of the ISA programme, ‘ISA programme efficiency’: % of delay, blz. 82.
32
Final Evaluation of the ISA programme, "Budget allocation and execution", blz. 67.
33
Final evaluation of the ISA programme, "Conclusion 4", blz. 86.
34
Final evaluation of the ISA programme, „Revision process of the ISA Work Programme”, blz. 59.
35
Final evaluation of the ISA programme, "Allocation of financial resources", blz. 66.
28
Bladzijde 10 van 19
6.3.
Doeltreffendheid
Het ISA-programma heeft operationele oplossingen opgeleverd, dat wil zeggen gemeenschappelijke
kaders, herbruikbare generieke instrumenten en gemeenschappelijke diensten die bijdragen tot de
verwezenlijking van de doelstelling van het bevorderen van een doeltreffende samenwerking tussen
Europese overheidsdiensten. In het algemeen was een meerderheid van de geënquêteerden en van de
respondenten op de online-enquête van mening dat alle ISA-oplossingen interoperabiliteit tussen die
overheidsdiensten vergemakkelijken 36.
De vaststelling van gemeenschappelijke kaders, zoals het EIF, steunt ook de uitwisseling en het
hergebruik van oplossingen met de bijbehorende specifieke aanbevelingen 37. Het kader voor
uitwisseling en hergebruik werd aanvankelijk opgesteld in het kader van ISA, en momenteel wordt
daaraan de laatste hand gelegd in het kader van het ISA2-programma.
Het programma is begonnen met de hoogste twee lagen van interoperabiliteit, de lagen organisatorische
en juridische interoperabiliteit, beide gebieden met een groot potentieel effect op de modernisering van
de overheidsdiensten van de lidstaten, die verder moeten worden ontwikkeld en geconsolideerd.
De beoordeling van de ICT-impact van nieuwe EU-wetgeving, zoals effecten die verband houden met de
invoering van nieuwe of de aanpassing van bestaande ICT-oplossingen, maakte deel uit van de
16
effectbeoordeling van de Commissie, in het kader van de richtsnoeren beter regelgeven . Het ISAprogramma is verder gegaan door dergelijke beoordelingen te stimuleren, en de ondersteuning van de
DG’s en de diensten die ze uitvoeren, te steunen.
De inspanningen die in het kader van het programma zijn geïnvesteerd in semantische interoperabiliteit,
maar ook in het ontwikkelen van nauwere banden met de normalisatie-instellingen, vormden belangrijke
bijdragen tot grotere sectoroverschrijdende interoperabiliteit.
Hoewel het programma en de gebruikers van resultaten van ISA bestaande gemeenschappelijke
kaders, gemeenschappelijke diensten en herbruikbare generieke instrumenten hergebruiken, moet het
programma het hergebruik ervan nog meer bevorderen, zoals opgemerkt door de ondervraagde
vertegenwoordigers van lidstaten en ambtenaren van de Commissie 38.
36
Final evaluation of the ISA programme, "Conclusion 6", blz. 111.
Final evaluation of the ISA programme, "Establishment and improvement of common frameworks", blz. 94.
38
Final evaluation of the ISA programme, "Conclusions 7 and 8", blz. 112 en140.
37
Bladzijde 11 van 19
6.4.
Nut
De behaalde en verwachte resultaten en effecten van het ISA-programma betreffen grotendeels de
vastgestelde zakelijke behoeften 39. Dat heeft geleid tot de opstelling van 23 oplossingen, die vrijelijk
beschikbaar zijn op de website 40 van het programma of die worden verstrekt als gemeenschappelijke
dienst. Deze oplossingen variëren van systemen ter ondersteuning van de uitvoering van EU-beleid,
zoals het informatiesysteem voor de interne markt (IMI), tot de gemeenschappelijke specificaties, zoals
het gegevenscatalogus-toepassingsprofiel (DCAT-AP), dat wordt gebruikt in het pan-Europees
opendataportaal. Van de 23 oplossingen worden er 15 gebruikt door sommige of alle lidstaten, 14
worden gebruikt door verschillende diensten van de Commissie en vijf worden gebruikt door een aantal
andere EU-instellingen. Dit succes is des te opvallender wanneer wordt bedacht dat de lidstaten niet
verplicht zijn om de oplossingen te hergebruiken.
De methode die is ontwikkeld voor de beoordeling van de ICT-implicaties van nieuwe EU-wetgeving die
in het instrumentarium voor betere regelgeving is opgenomen, wordt op grote schaal gebruikt in de
16
kader van de effectbeoordelingsprocedure .
Andere maatregelen hebben hun nut bewezen door het wijdverbreide gebruik ervan, zoals blijkt uit de
statistieken die zijn verzameld door middel van de maatregelen op het gebied van toezicht en
evaluatie 41.
Vertegenwoordigers van de lidstaten en ambtenaren van de Commissie benoemden het volgende als de
vier belangrijkste voordelen van het ISA-programma voor de lidstaten 42:
1)het gebruik van ISA-oplossingen 43;
2)het bestaan van het programma zelf om mensen meer bewust te maken van het belang van
interoperabiliteit en die op de politieke agenda te houden 44;
3)het verstrekken van referenties die worden ondersteund door NIFO, zoals het EIF;
4)de verstrekte diensten, zoals het sTESTA-netwerk en het CIRCABC-platform.
39
Final evaluation of the ISA programme, tabel 18, "Utility scores at action level", blz. 116.
http://ec.europa.eu/isa/ready-to-use-solutions/index_en.htm
41
Final Evaluation of the ISA programme, "Facilitation of effective interaction between European public administrations", blz.
88 en 89.
42
Final evaluation of the ISA programme, Main ISA results perceived,, blz. 88.
43
Final evaluation of the ISA programme, "‘General perceptions on the benefits delivered by the programme", blz. 113 en
114.
44
Final evaluation of the ISA programme, figuur 37 "Respondent’s agreement levels on the awareness raising of the ISA
programme", blz. 171.
40
Bladzijde 12 van 19
Bij de eindevaluatie komt duidelijk naar voren hoe weinig de voornaamste belanghebbenden die werden
geïnterviewd of die aan de online-enquête deelnamen — vertegenwoordigers van lidstaten en
ambtenaren van de Commissie — bekend waren met het programma 45. Dit wordt bevestigd door het feit
dat de aanvullende maatregelen die alle geënquêteerden en respondenten op de online-enquête
suggereerden, ofwel aanwezig zijn ofwel worden ontwikkeld of uitgebreid 46.
Het nut van het programma voor ander EU-beleid en andere EU-initiatieven en voor de modernisering
van de publieke sector in Europa, is groter geworden30. Tot slot moet het feitelijke gebruik (met inbegrip
van het aantal gebruikers) van elke ISA-oplossing systematisch worden gemeten en moeten de
voordelen van de oplossingen worden gepromoot.
6.5.
Duurzaamheid
Bij de eindevaluatie is gebleken dat de ontwikkelde oplossingen, die in het kader van het programma
worden onderhouden en gebruikt, vanuit financieel, technisch en operationeel oogpunt duurzaam
waren.
De technische en operationele duurzaamheid van een ISA-oplossing wordt indirect geëvalueerd door de
werking en het gebruik ervan, via de metingen in het kader van maatregelen op het gebied van toezicht
en evaluatie.
In financiële termen is de duurzaamheid voornamelijk door de voortzetting van het ISA²-programma of
van andere EU-initiatieven en -programma’s, zoals de CEF, gegarandeerd. In bepaalde gevallen zouden
financieringsmogelijkheden zoals kostendeling en betaling voor gebruik kunnen worden overwogen als
manier om de financiële duurzaamheid op de lange termijn te garanderen.
Organisatorische duurzaamheid is ook van essentieel belang voor de algemene duurzaamheid.
Langetermijngovernance van oplossingen en diensten moet systematisch worden gepland om de
continuïteit te waarborgen 47. Het is belangrijk op te merken dat informatie over de governance van
oplossingen die worden gefinancierd in het kader van het programma, altijd wordt gevraagd in het kader
van de jaarlijkse aanvraagprocedure.
45
Final evaluation of the ISA programme, "Conclusion 9", blz. 141.
Final evaluation of the ISA programme, "Coherence", blz. 17.
47
Final evaluation of the ISA programme, "Conclusion 10", blz. 148.
46
Bladzijde 13 van 19
6.6.
Samenhang
Bij de definitieve evaluatie is gebleken dat de acties in het kader van het ISA-programma worden
meegenomen in een holistische aanpak. Deze holistische aanpak is in januari 2013 voorgelegd aan het
ISA-comité 48; erkend wordt dat echte interoperabiliteit tussen overheidsdiensten vereist dat aan
verschillende fronten wordt gewerkt: strategische doelstellingen, kaders en architectuurrichtsnoeren,
ontwikkeling van specificaties en de uitvoering, exploitatie en verspreiding van oplossingen. Bovendien
worden het bewaken en in kaart brengen van het interoperabiliteitslandschap in Europa, alsmede de
bewustmaking, beschouwd als belangrijke katalysatoren van interoperabiliteit. Een holistische aanpak
laat toe dat lacunes worden geïdentificeerd en dat de relevante activiteiten of projecten worden
gelanceerd om deze aan te pakken.
Deze alomvattende benadering is niet evident voor ISA-belanghebbenden 49, die beter vertrouwd zijn
met de individuele acties dan met het programma zelf. De geringe bekendheid van de
programmasynergieën werd eveneens bevestigd door de geënquêteerden en de respondenten op de
online-enquête, hoewel de uiteindelijke evaluatie wees op een verbetering sinds de tussentijdse
evaluatie.
Belanghebbenden noemden in de enquêtes en de online-enquêtes slechts één ISA-maatregel
(EUSurvey) 50 aanzienlijk vaker dan andere niet-coherent met de doelstellingen van het programme36.
De samenhang werd in de loop van het programma versterkt door een aanzienlijk aantal synergieën die
ontstonden tussen acties van EUSurvey en andere EU-beleidsmaatregelen en -initiatieven waarin
interoperabiliteit een essentiële factor is voor de uitvoering ervan. Wat duidelijk werd aangetoond en
aangepakt via het programma was de noodzaak om op alle beleidsdomeinen, horizontaal, te zorgen
voor interoperabiliteit. Deze horizontale dimensie ontbreekt in de domeinspecifieke toepassingen. ISA
creëerde synergieën met gebieden zoals de interne markt, het mededingingsrecht, INSPIRE, CISE, het
pan-Europees
opendataportaal en,
meer
recentelijk,
de
financieringsfaciliteit
voor
Europese
verbindingen (CEF - connecting Europe Facility), die tot op zekere hoogte gebaseerd is op de resultaten
van het programma.
Een horizontale benadering van interoperabiliteit biedt tastbare voordelen die in sectorspecifieke
benaderingen en oplossingen anders niet zouden kunnen worden bereikt. Openbare aanbestedingen,
overheidsinformatie, ICT-normalisatie, justitie en binnenlandse zaken, en belasting zijn gebieden die
baat
zouden
kunnen
hebben
bij
een
nauwere
afstemming
op
sectoroverschrijdende
interoperabiliteitsoplossingen op EU-niveau en de mogelijk daaruit voortvloeiende samenwerking.
48
ISA commissievergadering, 23 januari 2013 — Presentatie van de resultaten van de tussentijdse evaluatie van het ISAprogramma.
49
Final evaluation of the ISA programme, "Conclusion 11", blz. 165.
50
EUSurvey is een kosteloze open-source webtoepassing waardoor het voor respondenten makkelijker wordt om te
antwoorden op de raadplegingen en voor enquêtebeheerders om de resultaten te analyseren.
Bladzijde 14 van 19
In de latere fasen van het ISA-programma zijn synergieën tot stand gebracht met de diensten van de
Commissie die verantwoordelijk zijn voor de Europese structuur- en investeringsfondsen (ESIF). In het
kader van de thematische doelstelling 11, die gericht is op het vergroten van de institutionele capaciteit
en de efficiëntie van overheidsdiensten, kunnen de ESIF nationale, regionale en lokale overheden
ondersteunen bij hun streven naar verbetering van de interoperabiliteit als middel om hun
overheidsdiensten te moderniseren 51. Nauwere samenwerking in het kader van het ISA2-programma
zou wederzijds nuttige resultaten kunnen opleveren voor het programma en de toepassing van de ESIF
in de lidstaten. Daarnaast zorgt actieve betrokkenheid van DG DIGIT in de onlangs opgestarte
dienstenoverkoepelende groep inzake kwaliteit en innovatie van het openbaar bestuur 52 voor
samenwerking tussen het programma en de Europese structuur- en investeringsfondsen.
De inspanningen in het kader van het programma en door DG DIGIT hebben tot nauwere banden met
de IT-governance van de Commissie geleid.
6.7.
Coördinatie
Tijdens de uitvoering van het programma is een goede coördinatie van formele activiteiten met de
lidstaten en met de diensten van de Commissie tot stand gebracht, in overeenstemming met het ISAbesluit (artikelen 12 en 14). Twee derde van de vertegenwoordigers van de lidstaten en meer dan de
helft van de ambtenaren van de Commissie waren het er enigszins of volledig mee eens dat de
interactie tussen het ISA-programma en de belanghebbenden er doeltreffend in is geslaagd om te
zorgen voor een samenhangende uitwisseling van informatie, standpunten en beste praktijken 53.
Bovendien is in het kader van het programma een goede coördinatie van activiteiten met
belanghebbenden buiten de overheid tot stand gebracht om, waar nodig, hun betrokkenheid te
waarborgen. Het betreft onder meer, indien relevant en nodig, normalisatie-instellingen, academici,
organisaties uit de particuliere sector, de academische wereld en uit derde landen, bijvoorbeeld de
Verenigde Staten, Japan en Australië.
In de definitieve evaluatie werden de gezamenlijke, in coördinatie op EU-niveau geleverde
inspanningen,
waarmee
ontegenzeggelijk
positieve
resultaten
zijn
bereikt,
erkend 54.
De
interdepartementale werkgroep inzake openbaar bestuur, kwaliteit en innovatie zal een belangrijke rol
spelen bij het verbeteren van de coördinatie van alle Europese initiatieven die bijdragen tot de
modernisering van overheidsdiensten in Europa.
51
Final evaluation of the ISA programme, "Internal coordination within the European Commission", blz. 167.
Dienstenoverkoepelende groep inzake kwaliteit en innovatie van het openbaar bestuur (Ares (2015) 4431139,
20.10.2015).
53
Final evaluation of the ISA programme, "Extent to which interaction between ISA and its stakeholders was effective", blz.
172.
54
Final evaluation of the ISA programme, "Internal coordination within the European Commission", blz. 167.
52
Bladzijde 15 van 19
De conclusie van de evaluatie luidde dat er ruimte is voor vertegenwoordigers van de lidstaten in het
ISA-comité, in de coördinatiegroep en in de werkgroep om tot een betere coördinatie met hun nationale
collega's op het gebied van interoperabiliteit te komen om bij te dragen tot het succes van het
vervolgprogramma 55.
Het programma geeft een goed overzicht van de ontwikkelingen op nationaal niveau op het gebied van
interoperabiliteit door consolidatie van de informatiebladen van de lidstaten van de reeksen NIFO- en eoverheid op één locatie op het Joinup-platform 56.
Een meerderheid van de vertegenwoordigers van de lidstaten en van de ambtenaren van de Commissie
waren het er enigszins of volledig mee eens dat elektronische platforms die door ISA worden gebruikt
om een samenhangende interactie tussen de belanghebbenden onderling en tussen hen en de
Commissie tot stand te brengen (bv. Joinup, de ISA-website en het ISA-dashboard), adequaat waren.
De belanghebbenden waren zich echter onvoldoende bewust van de resultaten op nationaal niveau (bv.
het hergebruik van het programma) en op EU-niveau, en van het gebruik van ISA resultaten door de
diensten van de Commissie 57.
7. Conclusies van de eindevaluatie
De beoordeling was grotendeels positief; geconcludeerd werd dat het ISA-programma was afgestemd
op de beleidsprioriteiten van de Unie en de behoeften van de lidstaten 58. Er werd geconstateerd dat het
op doeltreffende en samenhangende wijze was uitgevoerd, waarbij resultaten zijn behaald die door
zowel de diensten van de Commissie als de lidstaten worden hergebruikt. Het ISA-programma is
doeltreffend gebleken bij het verwezenlijken van zijn doelstellingen en de uitvoering van operationele
oplossingen om een doeltreffende samenwerking tussen Europese overheidsdiensten tot stand te
brengen, met inbegrip van de beoordeling van de ICT-impact van nieuwe EU-wetgeving. Over het
algemeen dekken de bereikte en verwachte resultaten en effecten van het ISA-programma grotendeels
de zakelijke behoeften die zij beoogden, en werden de activiteiten van het programma goed
gecoördineerd met de belanghebbenden, om zich te verzekeren van hun inzet.
In de conclusies wordt vastgesteld dat er een noodzaak bestaat om in te zetten op verbetering van het
hergebruik van ISA-oplossingen en op het aanpakken van nieuwe behoeften. Bovendien is er behoefte
om voort te bouwen op de coördinatie van initiatieven op EU-niveau, met name tussen DG’s in het kader
van de "interdepartementale groep met betrekking tot bestuurlijke kwaliteit en innovatie", en tussen de
55
Final evaluation of the ISA programme, "Conclusion 13", blz. 187.
https://joinup.ec.europa.eu/community/nifo/home
57
Final evaluation of the ISA programme, "Reuse by ISA of results delivered by other EU initiatives", blz. 163.
58
Final evaluation of the ISA programme, "Conclusions 1, 2 and 3", blz. 56-58.
56
Bladzijde 16 van 19
lidstaten en de Commissie om te zorgen voor meer samenhang met andere EU- en nationale initiatieven
en voor meer samenwerking met belanghebbenden.
De algemene strategische aanpak van het programma sinds 2013 laat zien dat er sprake is van een
samenhangende holistische aanpak in het kader van het ISA-programma. Er zijn synergieën tot stand
gebracht tussen de acties in het kader van het programma en andere EU-activiteiten, maar er kunnen
nog meer synergieën worden gevonden.
8. Aanbevelingen
Het is belangrijk op te merken dat het ISA-besluit de activiteiten in het kader van het programma vooral
richtte op de verwezenlijking van interoperabiliteit tussen overheidsdiensten. Dit zal waarschijnlijk een
effect hebben gehad op het gebied van nut, bewustmaking en hergebruik, omdat het toepassingsgebied
van het programma geen banden van overheidsdiensten met ondernemingen en burgers omvatte. In
sommige gevallen werd niettemin de basis van belanghebbenden op een pragmatische manier verbreed
door bedrijven en burgers te betrekken bij de ontwikkeling van interoperabele oplossingen en een meer
holistische aanpak tot stand te brengen dan anders mogelijk was geweest.
De noodzaak om bij de ontwikkeling van interoperabele oplossingen na te denken over het verband
tussen overheidsdiensten enerzijds en de burgers en de ondernemingen en hun specifieke behoeften
anderzijds, wordt steeds duidelijker, aangezien laatstgenoemden de eindgebruikers van alle
overheidsdiensten zijn 59. Het ISA-besluit voorzag niet in maatregelen om in de behoeften van de
eindgebruikers te voorzien, maar uit de ervaring met de invoering van het programma en na raadpleging
van de "eigenaars" van de maatregelen en de lidstaten kwam duidelijk naar voren dat dit noodzakelijk
was. Deze beperking is aan de orde in de aanbeveling om het toepassingsgebied van het nieuwe ISA²programma uit te breiden tot bedrijven en burgers.
Uit de evaluatie bleek dat het ISA²-programma moet werken aan de ontwikkeling van een meer
systematische "business-case"-benadering, die ook moet dienen om de aandacht te vestigen op de rol
van interoperabiliteit bij de totstandbrenging van economische en maatschappelijke voordelen 60. Om
ervoor te zorgen het ISA²-programma zijn doelstellingen volledig bereikt, moet de Commissie er
bovendien naar streven haar personele doelstellingen na te leven 61, met name aangezien de eigenlijke
toewijzing van personele middelen steeds lager lag dan oorspronkelijk in het programma was
voorgesteld.
59
Final evaluation of the ISA programme, "Consideration of results achieved by Member States in the establishment of ISA
solutions", blz. 184.
60
Final evaluation of the ISA programme, "Recommendation 5", blz. 200.
61
Final evaluation of the ISA programme, "Recommendation 6", blz. 201.
Bladzijde 17 van 19
Wat betreft de aanbevelingen in het verslag van de tussentijdse evaluatie, is in het programma
voldoende aandacht geschonken aan die betreffende de verbetering van de interactie met
belanghebbenden en de aanwezigheid bij grote evenementen, en is constante vooruitgang geboekt bij
het aanpakken van de andere aanbevelingen. In de evaluatie is echter geconcludeerd dat de volgende
gebieden aanhoudende inspanningen in het kader van het nieuwe ISA²-programma vereisen:
•communicatie met overheidsdiensten en bewustmaking inzake interoperabiliteit;
•versterking
van
de
horizontale,
sectoroverschrijdende
en
holistische
benadering
van
interoperabiliteit;
•samenwerking met andere takken van EU-beleid en initiatieven van de EU.
Bovendien is het eindevaluatieteam van mening dat twee van de elf aanbevelingen van de eindevaluatie
van het IDABC-programma nog steeds van toepassing zijn op het ISA-programma; het betreft 62:
•een gemeenschappelijk "promotiedocument" dat moet worden opgesteld, met de nadruk op
beleidsaanpassingen en synergieën tussen programma’s en initiatieven van de Unie (IDABCaanbeveling 5);
•informatie over de financiële en operationele duurzaamheid moet meer onder de aandacht worden
gebracht en beter worden uitgelegd aan externe belanghebbenden (IDABC aanbeveling 8).
De belangrijkste aanbevelingen zijn:
8.1.
Communicatie met overheidsdiensten en bewustmaking
inzake interoperabiliteit
Tussen 2010 en 2015 hebben ongeveer twee derde van de evenementen die in het kader van het ISAprogramma zijn georganiseerd en die zijn gehouden met vertegenwoordigers van de lidstaten en 63 %
(25) van de 40 evenementen die door lidstaten zijn georganiseerd en waaraan het ISA-programma heeft
deelgenomen, na 2013 plaatsgevonden, dat wil zeggen na de tussentijdse evaluatie. Het programma
vergrootte zijn aanwezigheid op conferenties en andere evenementen; van meer dan 60 evenementen
waaraan het deelnam, vond driekwart plaats na de tussentijdse evaluatie 63.
In het kader van het ISA²-programma moet een communicatiestrategie worden bijgewerkt en uitgevoerd,
waarbij de nadruk wordt gelegd op doelgerichte inzet, onder meer met sectorale belanghebbenden. Dit
62
Final evaluation of the ISA programme, "Recommendations from previous evaluations", blz. 190.
Final evaluation of the ISA programme, "Conclusion 14 and extent to which the ISA programme raised awareness of the
ISA solutions", blz. 188.
63
Bladzijde 18 van 19
zou een oplossing bieden voor de aanhoudende kloof tussen de werkelijke uitvoering van het
programma en de perceptie daarvan bij de belanghebbenden 64.
8.2.
Versterking van de sectoroverschrijdende en holistische
benadering van interoperabiliteit
De holistische aanpak die sinds 2013 is gekozen, moeten worden voortgezet in het ISA²-programma,
aangezien juridische en organisatorische interoperabiliteit nog in de kinderschoenen staan. De
Europese
interoperabiliteitsreferentierachitectuur
(EIRA) 65
en
het
Europese
66
interoperabiliteitskaartsysteem (EICart) , waarin de bestaande diensten en instrumenten zijn
gedocumenteerd, zullen een grote rol spelen bij de ondersteuning van deze holistische benadering door
bij te dragen aan het vaststellen en hergebruiken van bestaande oplossingen, en duidelijk aan te geven
waar interoperabiliteitsinstrumenten ontbreken 67. EIRA en EICart spelen een cruciale rol in de
verspreiding van resultaten en een betere omschrijving van de behoeften. Zij zorgen voor meer
bewustwording, betere coördinatie en meer synergieën.
Nu de beoordeling van de gevolgen voor de ICT van nieuwe EU-wetgeving is opgenomen in de
effectbeoordeling, moet het ISA²-programma zijn beoogde rol blijven spelen en zijn deskundigheid
inzetten om deze exercitie te promoten en de DG’s en diensten die dergelijke beoordelingen uitvoeren,
te ondersteunen 68.
Tot slot zou het ISA²-programma niet alleen een meer systematische aanpak van ondersteuning en
monitoring van het gebruik van gemeenschappelijke diensten en generieke instrumenten, maar ook van
de uitvoering en toepassing van gemeenschappelijke kaders moeten ontwikkelen 69.
8.3.
Samenwerking met andere takken van EU-beleid en
initiatieven van de EU
De inspanningen om het ISA/ISA²-programma aan te passen aan andere relevante beleidsmaatregelen
van de EU gaan door, met als voorbeeld de CEF, die een vervolg vormt op haar resultaten. Vanaf 2016
64
Final evaluation of the ISA programme, ‘Recommendation 4, p. 199, and "Perceived performance of the ISA programme",
blz. 83.
65
EIRA is een referentiearchitectuur voor interoperabele digitale grens- en sectoroverschrijdende openbare diensten.
66
EICart is een instrument dat kan worden gebruikt voor de beschrijving en het catalogiseren van de
"oplossingsbouwstenen" (Solution Building Blocks - SBB's) van de ondernemingsarchitecturen, in overeenstemming met
EIRA.
67
Final evaluation of the ISA programme, "Recommendation 8 of 9", blz. 202.
68
Final evaluation of the ISA programme, "Recommendation 3 of 9", blz. 198.
69
Final evaluation of the ISA programme, "Recommendation 9 of 9", blz. 202.
Bladzijde 19 van 19
moet ook rekening worden gehouden met het herziene EIF, wanneer oplossingen worden toegepast ter
ondersteuning van ander EU-beleid.
Het ISA²-programma moet voortbouwen op de duidelijke verbeteringen in de coördinatie van
maatregelen op het gebied van interoperabiliteit en e-overheid door de hele Commissie heen, die na de
tussentijdse evaluatie door het ISA-programma tot stand zijn gebracht 70. Daartoe behoren ook de
lopende samenwerking met DG CNECT over de CEF en het nieuwe actieplan inzake e-overheid 20162020. Bovendien zijn er plannen om samen te werken met DG EMPL en DG REGIO om na te gaan
welke bestaande of nieuwe ISA/ISA2-maatregelen zouden kunnen bijdragen aan de thematische
doelstellingen 2 van ESIF ("verbetering van de toegang tot en het gebruik en de kwaliteit van ICT") en
11 ("vergroting van de institutionele capaciteit van overheidsinstanties en belanghebbenden en een
doelmatig openbaar bestuur"). Dit vormt een aanvulling op de activiteiten inzake de evaluatie van
nationale operationele programma’s en het vaststellen van voorwaarden. Tot slot heeft het ISAprogramma blijk gegeven van grote mogelijkheden voor meer samenwerking met, onder meer, DG
HOME, DG JUST, DG MARE, DG FISMA, DG GROW en het JRC.
Bij de eindevaluatie wordt de nieuwe dienstenoverschrijdende groep inzake kwaliteit en innovatie van
het openbaar bestuur gezien als de belangrijkste drijvende kracht om te komen tot coherente
samenwerking en samenhang tussen EU-beleidsterreinen en -initiatieven die bijdragen tot de
modernisering van de overheidssector 71.
9. Volgende stappen
Bij de tenuitvoerlegging van het vervolgprogramma ISA² zal de Commissie de grootst mogelijke
aandacht besteden aan de bovenstaande bevindingen en aanbevelingen, door deze te analyseren en te
valideren, en problemen aan te pakken, zo nodig in nauwe samenwerking met de lidstaten en andere
belanghebbenden, met inbegrip van het bedrijfsleven en de burgers.
70
Final evaluation of the ISA programme, "Recommendation 7 of 9", blz. 201.
Advies van het Europees Economisch en Sociaal Comité over de mededeling van de Commissie - Jaarlijkse groeianalyse
2014 (COM(2013) 800 final); zie PB C 214 van 8.7.2014, blz. 46-54.
71
Bladzijde 20 van 19