Transcript Татаж авах
ѯ¯ÍÈÉ ¯ÕÐÈÉÍ ÕÀØÀÀ ÁÀÉÐ Òóñãàé àð÷èëãàà, ìàëëàãàà øààðääàã òóõàé ÌÀËËÀÃÀÀÍÛ ÃÎÐÈÌ: • Áýëчýýðèéí, • Õàãàñ áàéðàí, • Áàéðàí ìàëëàãàà ªâºë, õàâðûí óëèðàëä áýë÷ýýðèéí ºâñ óðãàìëûí õýìæýý, òýæýýëëýã ÷àíàð çóí, íàìðûíõààñ 70-80 õóâèàð áàãàñäàãèéí çýðýãöýý õ¿éòíèé ýð÷ íýìýãäýæ ñàëõè øóóðãà èõ áîëñîíîîñ ñ¿¿íèé ¿õýð òàðãà õ¿÷ýý àëäàõ, äààð÷ õºðºõ, ýöýæ òóðñàíààñ áîëæ ç¿é áóñààð õîðîãäîõ, àøèã øèì íü áóóðàõ, òóãàë áîéæóóëàõ àæèëä ìóóãààð íºëººëäºã. Èéìä ñ¿¿íèé ¿õðèéã åñä¿ãýýð ñàðûí 15 –ààñ äàðàà îíû çóðãààäóãààð ñàðûí 1 õ¿ðòýë 240-255 õîíîã õàãàñ áàéðàí áóþó áàéðàí ìàëëàãààíä îðóóëàõ øààðäëàãàòàé. Òóñãàé àð÷èëãàà, ìàëëàãàà øààðääàã òóõàé Îéò õýýðèéí á¿ñèéí æèëèéí äóíäàæ òåìïåðàòóð 25,5 23,4 22,8 16,7 18,0 10,3 19,5 14,6 17,5 12,0 11,5 6,3 3,2 -2,9 I -16,4 II 1,4 III -5,1 IV Y YI YII VIII IX -22,7 X XI-9,3 -9,0 -16,0 XII -16,4 -20,3 -24,3 Àãààðûí äóíäàæ T0 C Õºðñíèé äóíäàæ T0 C Òóñãàé àð÷èëãàà, ìàëëàãàà øààðääàã òóõàé Ñ¿¿íèé ¿õðèéã áàéðàíä ìàëëàäàãèéí øàëòãààí: • С¿¿íèé ¿õðèéí áèîëîãè, ôèçèîëîãèéí øààðäëàãàä íèéöñýí òýæýýë, óñ õàíãàëòòàé áýëòãýæ, àÿ òóõòàé îðчèí á¿ðä¿¿ëýõ • чèä, ñààëüчäàä àÿ òóõòàé, àþóëã¿é àæèëëàõ íºõöºë áèé áîëãîõ • Ìàë ãýìòýæ áýðòýõ, ºâчèí òàðõàõ áîëîìæèéã õÿçãààðëàõ • Áàéðíû îéð îðчìûí áýëчýýðèéí ãàçðûã òàëõàãäàë, äîðîéòëîîñ õàìãààëàõ Òóñãàé àð÷èëãàà, ìàëëàãàà øààðääàã òóõàé Ýð¿¿ë ìýíä àþóëã¿é áàéäàë, ýð¿¿ë àõóéí àñóóäëóóä Байран маллагааны үед гадаад орчны нөхцөл нь байрны бичил уур амьсгал: • дулаан • агаарын даралт • харьцангуй чийг • гэрэлтүүлэг • шүвтрийн хий (NH3) нүүрсхүчлийн хий (CO2), хүхэртустөрөгч хий (N2S), • тоосжилт ÁÀÉÐÍÛ ÝЯ¯Ë ÀÕÓÉÍ ØÀÀÐÄËÀÃÀ Байран маллагааны íºõöºëä • Áайрны дулаан нэмэх 10-12С • Àгаарын харьцангуй чийг 70-85% • Ãэрэлтүүлэг 1: 15-20 м2 шөнийн цагт 2 вт/ м2 • Агаарын урсгалын хурд 0,05 м/сек • Øүвтрийн (аммиак) хий 0.01-0.02 мг/л буюу 0.006л/м3 • Òоосжилт 0.5-4 мг/ м3 ÁÀÉÐÍÛ ÝЯ¯Ë ÀÕÓÉÍ ØÀÀÐÄËÀÃÀ ÍÈÉÒËÝà ÄÓÒÀÃÄÀË • Ñүүний үхрийн байрны загвар хийц олон янз • Шинжлэх ухааны үндэслэлтэй нэгдсэн зураг, төсөл байхгүйгээс: - нэг загвар, хийцийг дагалдан хуулбарлаж буй учир хөгжилд тодорхой ахиц гаргахгүй, өмнөх алдаа дахин давтагдаж байна - байрыг гол төлөв модон материал ашиглан тааз намхан, нэг үхэрт ногдох шалны талбай жижиг, эзэлхүүн хэмжээ бага, байгалийн гэрэлтүүлэг (цонхны хэмжээ) харилцан адилгүй, агааржуулалт дутмаг, халаалтгүй. ÁÀÉÐÍÛ ÝЯ¯Ë ÀÕÓÉÍ ØÀÀÐÄËÀÃÀ •Байрны дулаан хангамж Байрны температур нь малын эрүүл ахуй, саалийн үнээний тарга хүч, ашиг шим, мөн тугал, өсвөр үхрийн өсөлт, хөгжилтөд эерэг болон сөрөг нөлөө үзүүлдэг хамгийн эмзэг асуудал юм. Байрны температур эр, сувай , өсвөр үхрийн байр 580С, саалийн болон хээлтэй үнээний байр 10-120С , төрөх тасаг 12-160С, нялх тугалын байр 20-270С , хөрөв тугалын байр 15-180С байх ёстой. Энэ хэмжээнээс буурч хүйтрэх тутам малын биед дулааны тэнцвэрт байдал улам алдагдах бөгөөд үүнийг нөхөхөд идсэн тэжээл буюу биед шингэж хуримтлагдсан энерги (өөх, мах) задран мал турж эцэх, ашиг шим буурах, ураг болон төлийн өсөлт, хөгжилт удаашрах , саатаж давжаарах шалтгаан болдог. Байран маллагааны улиралд байрны дулааныг дараах аргаар тохируулах боломжтой. Үүнд: •Байрыг дулаан бага дамжуулдаг материалаар барих •Халаалт нэмж тавих •Нарны энергийг ашиглах ÁÀÉÐÍÛ ÝЯ¯Ë ÀÕÓÉÍ ØÀÀÐÄËÀÃÀ •Байрны гэрэлтүүлэг Байрны гэрэлтүүлэг нь: байгалийн ба зохиомол гэж хуваадаг. Малын байрны үндсэн гэрэлтүүлэг бол байгалийн буюу нарны гэрлийн энергийг дамжуулж буй цонх юм. Байгалийн гэрэлтүүлгийн коеффицциент нь байрны цонхны талбайг шалны талбайд харьцуулсан үзүүлэлт болно. Нарны эрчим хүчийг бүрэн авахын тулд цонхыг хангалттай том хийх хэрэгтэй. Энэ нь саалийн үнээнд 1:10-12м2 цонхны хэмжээг тохиромжтой гэж үздэг. ÁÀÉÐÍÛ ÝЯ¯Ë ÀÕÓÉÍ ØÀÀÐÄËÀÃÀ Агаарын урсгалын хурд Агаарын хөдөлгөөн их байвал малын биед очих агаарын хэмжээ их, өөрөөр хэлбэл нөлөө их байна. Тухайлбал байр хүйтэн үед агаарын хөдөлгөөн их бол богино хугацааны дотор малын биед хүйтэн их очиж улам жиндүүлдэг. Иймээс хүйтэн үед байрны дотор агаарын хөдөлгөөн бага, харин дулаан үед их байвал зохино. Байрны доторхи агаарын хөдөлгөөний хурд нь уг байранд цэвэр бà бохир агаарын солилцоо хир зэрэг байгааг тодорхойлно. Агаарын хөдөлгөөний хурд 0.05 м/ сек –ээс хэтрэхгүй байвал уг байрны агааржуулалт хангалтгүй гэж үзнэ. Хэрвээ 0.4 м/ сек –ээс илүү байвал мал, амьтан жихүүцэн даарах ба нэн ялангуяа төл малд өвчин эмгэг тусч болно. ÁÀÉÐÍÛ ÝЯ¯Ë ÀÕÓÉÍ ØÀÀÐÄËÀÃÀ Тоосжилт Тоос: • эрдэс /хөрсний дотор агуулагдах цахиур, шохой гэх мэт эрдэс түүхий эдийн тоос/ • органик /ургамал, амьтны гаралтай тэжээл, өтөг бууц, бусад ялгадас, бичил биетнүүд гэх мэт / Байрны доторх агаар хуурайших, агаарын хөдөлгөөн хурдсахад тутам тоосжилт, бичил биетний шилжилт хөдөлгөөн улам ихэснэ. Иймээс малын байранд нойтон цэвэрлэгээг тогтмол хийх хэрэгтэй. Агаарын найрлага. Цэвэр агаар нь мал, амьтны бие махбодод хоол тэжээл, усны нэгэн адил, илүү чухал ач холбогдолтой. Тухайлбал хоол тэжээл , ус өгөхгүй бол хэд хоногийн дараа, харин агаар үгүй бол хоромхон зуур үхэх болно. Малын байран доторх агаарын найрлагад хүчилтөрөгчөөс гадна, амьтны эрүүл ахуйд сөрөг нөлөө бүхий аммиак, нүүрсхүчлийн хий, нүүрсхүчлийн исэл ,хүхэртөрөгч хий бусад хий агуулагдаж байдаг. ÁÀÉÐÍÛ ÝЯ¯Ë ÀÕÓÉÍ ØÀÀÐÄËÀÃÀ •Агаарын харьцангуй чийг Байрны агаар дахь харьцангуй чийгийн хэмжээ нь тухайн байрны дулаан, хүйтний байдалтай эерэг ба сөрөг нөлөөтэй. Тухайлбал байрны доторх дулаан 10-20С байхад агаарын харьцангуй чийг 60-85 хувь байж болно. Байрны агаар дахь чийг, дулааны харьцаа дээрх хэмжээнд байхад мал, амьтны эрүүл мэнд , ашиг шимийн байдалд сөрөг нөлөө үзүүлдэггүй. Харин температур нэмэх 10С хэмээс буурч эхлэхэд агаарын харьцангуй чийгийн хэмжээ нэмэгдэж, цаашдаа байр дотор цантах, мөстөх, үзэгдэл илэрдэг. Чийг ихтэй хүйтэн агаар бол мал, амьтныг гадна талаас нь жиндүүлэх ба амьсгалын замын өвчин эрс нэмэгддэг. ÁÀÉÐÍÛ ÝЯ¯Ë ÀÕÓÉÍ ØÀÀÐÄËÀÃÀ •Бичил биетэн Бүх төрлийн бичил биетнүүд (бактери, вирус) нь хөрс, агаар, ус өвс, тэжээл, барилга байгууламжийн дотор холимог хэлбэрээр агуулагдах бөгөөд малын эрүүл мэнд, бүтээгдэхүүний чанарт шууд нөлөөтэй. Бичил биетэн үржих нөхцөлийг хязгаарлахын тулд: -Малын байрны хананы дотор талыг бичил биетэн үржих боломжгүй материалаар барьж тохижуулах -Малын байранд хөгцөрч, ялзарсан тэжээл оруулахгүй байх -Байрны агааржуулалтын системийг тогтмол ажиллуулах -Нойтон цэвэрлэгээ, ариутгал тогтмол хийх -Малын байрны шаардлагатай цэгүүдэд ариутгал хийх -Малын хашаа, байранд гадны хүмүүсийг нэвтрүүлэхэд хязгаарлалт хийх ÁÀÉÐÍÛ ÝЯ¯Ë ÀÕÓÉÍ ØÀÀÐÄËÀÃÀ Агааржуулалт Байрны доторх агаарын сэлгээ буюу хүчилтөрөгч бүхий цэвэр агаар оруулах, бохир агаарыг гадагшлуулах, мөн калорфер ашиглан дулаан өгөх системийг нийтэд нь агааржуулалт гэнэ. Агааржуулалтын систем: • Энгийн / агаарын урсгалын хүч болон даралтын зөрүүгээр хаалга, цонх, яндан хоолойгоор дамжин орж, гарч буй агаарын сэлгээ / • Тусгай хийцтэй / агаар оруулах ба гаргах салхин сэнс, дамжуулах хоолой бүхий тусгай бүтэц юм. / Малын байранд агаарын сэлгээг бүрэн гүйцэт явуулахын тулд хосолмол ажиллагаатай агааржуулалтын системтэй байвал зохино. Бохир ба гаднах цэвэр агаарын солилцоог салхин сэнсний тусламжтай татаж сэлгэнэ. Энэ үед хоёр янзын хийцтэй салхин сэнс ашиглаж байна. Үүнд: •Байранд хуралдсан бохир агаарыг салхин сэнсний тусламжтай татаж гарган цэвэр агаар соруулах •Хүчилтөрөгч бүхий цэвэр агаарыг салхин сэнсний тусламжтай татаж байранд оруулан бохир агаарыг гадагшлуулах • Байрны дээвэрт агааржуулах яндан байрлуулж өдрийн цагт байнга сэлгэж байх шаардлагатай. ÁÀÉÐÍÛ ЗАГВАР ХИЙЦ •Ôåðìèéí áàéðíû áàéðøèëàà çºâ ñîíãî. Ñ¿¿íèé ¿õðèéí ôåðìåðèéí àæ àõóé íü: • Уóëûí ýíãýð íàðàíä ýýâýð ãàçàð • Аль болох дэд бүтэц сайн хөгжсөн /холбоо, тºìºð çàì çàñìàë áîëîí ñàéæðóóëñàí çàì, ñ¿¿ áîðëóóëàõ çàõ çýýëäýý àëü áîëîõ îéð, 380Â-èéí õ¿чäýë àâàõ áîëîìæòîé, • Г¿íèé õóäàã. • Үõðèéí çóñëàíãèéí áîëîí òàðèìàë áýëчýýð • Салхины урсгал, цохих хүч, жавар, үерийн усны замаас зайдуу • Дагжуур хуурай хөрстэй, тэгшхэн, нам дор, нөмөр дулаан газар. ÁÀÉÐÍÛ ЗАГВАР ХИЙЦ Өнөөдөр дурын загвар хийц болон материалыг сонгох болсон бөгөөд энд эерэг ба сөрөг тал их бий. Эерэг тал нь загвар хийц сайжирч буй, сөрөг тал нь бие биенээ дуурайж муу загвар хийцийг хуулбарлан хэрэглэх, бас зардал бага, барьж байгуулахад хялбар зэргийг хэт их анхаарч байíà. Саалийн үнээ, тугалын байр, төрөх тасаг болон сүү хүлээн авах, хөргөх, сав төхөөрөмж хадгалах өрөө тасалгааг нэгэн заалын зохион бйагуулалттай хийж байна. Энэ нь малын эрүүл ахуй, бүтээгдэхүүний ариун цэврийн хувьд үл нийцэхээс гадна байрны дулаан, бусад нөхцлийг зохицуулахад бэрхшээлтэй юм. Малын байрны дулааны горимыг мал, амьтны амьсгал болон биеэс гарч буй дулаан ба байрны хана, цонх, дээвэр, шалны дулаан дамжуулах чанар, агааржуулалт, халаалт гэх мэт олон зүйлээс хамааруулан тооцож тохируулдаг. Энд гол хүчин зүйл барилга байгууламж юм. Иймээс малын байр барих зураг төслийг оновчтой зөв хийх, загвар хийц болон материалыг çºâ сонгох, дэвшилттэй арга хэрэглэхэд ихээхэн анхаарах хэрэгтэй. ÁÀÉÐÍÛ ЗАГВАР ХИЙЦ Нэг үхэрт ноогдох байрны тохиромжтой хэмжээ Нас, хүйс Уяатай маллагаа Уяагүй маллагаа Талбай, м2 Эзэлхүүн, м3 Талбай, м2 Эзэлхүүн, м3 Саалийн үнээ 6-8 20-24 9-11 27-29 Өсвөр үхэр 3-5 12-15 5-8 16-20 Нялх - - 2-3 5-10 Хөрөв - - 3-4 6-12 Тугал ÁÀÉÐÍÛ ЗАГВАР ХИЙЦ Òàéëáàð: 1-Óóðûí ÿíäàí. 2- Äýýâðèéí äóëààëãà (50 ñì ¿ðòýñ). 3-Òóëãóóðûí òºìºð øîí. 4-öîíõ. 5- 2.5 ñì áàíçààð äàðæ õàäíà. 6-Ìîäîí õàíà (áàëê). 7-Õººñºíöºð õàíà. 8-Ãÿëãàð öààñ. 9-Õºíäëºí íóðóó. 10-Ñàëõèâ÷. 11-ßíäàíãèéí õààëò. 12-Àãààðûí óðñãàë ÁÀÉÐÍÛ ЗАГВАР ХИЙЦ ¯íýýíèé áàéðíû á¿ä¿¿âч Òàéëáàð: 1-Òýæýýëèéí îíãîö. 2-¯íýýíèé çîãñîîë. 3-ßëãàäàñíû ñóâàã. 4-Óñàí ñàí. 5Ñàâ ñóóëãà óãààõ âàíí. 6-Óñ íººöëºõ ñàâ. 7-Õóäàã. 8-Óñíû ò¿âøèí òîõèðóóëàã÷. 9-Õààëãà. 10-Óñëóóð. ÁÀÉÐÍÛ ЗАГВАР ХИЙЦ Сүүний үхэр сүргийн байрны хана нь чийг, бохир агаарын хольц, бичил биетний байнгын үйлчилгээнд байх учир барилгын материалыг зөв сонгох шаардлагатай. • Үхрийн байрны хана, дээврийг зөвхөн модон материал (балк, банз, шургааг) ашиглан барьж байна. Модон материал нь дулаан муу дамжуулдаг сайн тал бий. Нарс бол сийрэг,зөөлөн мод учраас ус, чийг, мөөг, ялзруулагч бактер их үржих бөгөөд энэ нь малын эрүүл ахуй, бүтээгдэхүүний ариун цэвэрт муугаар нөлөөлдөг.Үүнээс гадна түймэрт орсон, өт хорхойнд идэгдсэн,өмхөрч муудсан мод хэрэглэж буй учир эрсдэл бүр ч их. • Áалкан байрны дотор талыг тоосгоор өрж, бас өнгө шавар шавардлага хийх шаардлагатай. • Ñүүлийн жилүүдэд хямд, хялбарыг бодолцон хөндий блок ашиглах хандлага илүү ажиглагдаж эхлэв. Хөндий блок ашиглавал дулаалгыг маш сайн хийх хэрэгтэй. • Стандартын өндөр зэрэглэл бүхий, тухайлбал шахалтын зэрэг сайтай, гүйцэт шатаасан тоосгон байр нь чийг, хүчил, шүлтийн үйлчилгээ болон бактерийн нөлөөнд тэсвэртэй, бат бэх, удаан эдэлгээтэй. ÁÀÉÐÍÛ ЗАГВАР ХИЙЦ Байрны ханà байнга чийг, бактерийн үйлчилгээнд байх тул чанар сайтай тоосгон материал ашиглаж барих, дотор талыг цементлэж өнгөлөх хэрэгтэй. Иймээс саалийн үнээний галлаагүй байрны хананы өрлөг хийх материалыг дараах байдлаар зөвлөж байна. Хөөсөнцөр хавтангийн (полистрол) оронд шилэн хөвөн ашиглаж болно. Үүнд : -Тоосго (24 см) +хөөсөнцөр хавтан (5см)+ тоосго (12 см)+ өнгөлгөө, -Мод (палка 20см)+хөөсөнцөр хавтан (5см)+ тоосго (12 см)+ өнгөлгөө, -Цул блок(40см)+хөөсөнцөр хавтан (5см)+ тоосго (12 см)+ өнгөлгөө, -Хөндий блок (20см)+ хөөсөн хавтан(5см)+ тоосго (12 см)+ өнгөлгөө, -Дундуур нь цуулсан сургааг (5 см) + пленк + үртэс (10 см) + блок (20 см) +өнгөлгөө ÁÀÉÐÍÛ ЗАГВАР ХИЙЦ Суурь • Угсармал / угсармал шугаман хийц нь бетон блок (бетон гулдмай)/ • Цутгамал шугаман /Орон нутагт хайрга, дайрга, элс цемент, ус олдоц сайтай, хийхэд хялбар Шаардлага: • Хөлдөлтийн давхаргаас гүнд тавих ёстой. Сүүлийн жилүүдэд материал, хөдөлмөр, зардал хэмнэх зорилгоор хэт дээр, бас намхан суурь цутгаж байгаа юм. • М150 маркийн зуурмагаар цутгана. • Суурийн нийт өндрийн 1/3 нь газрын гадаргуу дээр ил байхаар тооцож цутгах хэрэгтэй. • Өргөн нь барилгын ханан зузаанаас 3.0-5.0 см илүү байх ÁÀÉÐÍÛ ЗАГВАР ХИЙЦ Барилгын хана өрºх Хананы бат бэх байх нь тоосго, зуурмагны чанар, бэхэлгээ арматур зэргээс шууд шалтгаалдаг. Байрны хананы өрлөгөд М100 маркийн тоосго, М-50 маркийн зуурмаг ашиглахаар тооцсон болно. Нэг м3 өрлөгөд тоосго 378 ширхэг, зуурмаг 0.28 м3 шаардлагатай. Нэг м3 зуурмаг бэлтгэхэд цемент 230 кг, элс 1840 кг, ус 320 л орно. Барилгын суурийн 2 булангийн хооронд чиглүүлэгч утас татсаны дараа өрлөгийг нэгэн зэрэг эхлэнэ. Тоосго, блокыг ам даруулах дүрмээр зөв байрлуулах, өрлөг 3-4 үе яваад холбоос торон бэхэлгээ хийх хэрэгтэй. Тоосгоны хацарт нэгэн жигд (1.01.5 см) зуурмаг нялж өмнөх тоосготой сайтар шахаж өрнө. ÁÀÉÐÍÛ ЗАГВАР ХИЙЦ Барилгын хана өрөх Блокон ханыг тоосгон ханатай нэгэн адил аргаар өрнө. Харин палкаар хана өрөхдөө хооронд нь хөвд, олс, шилэн хөвөн чигжээс хавуулж хийнэ. Тэгэхдээ балкыг уртын дагуу 4-5 хэсэгт 10 мм-ийн өрмөөр өрөмдөн цоолж, 10 мм-ийн голчтой төмөр утсан хиймэл хадаас хадаж бэхлэнэ. Хананы өрлөг босоо ба хэвтээ шугамын дагуу нэгэн жигд тэгш байх ¸ñòîé. Цонх Нарны дулааныг ашиглаж чадвал малын байрыг хангалттай дулаацуулах боломж бий. Цонхны налуу 25 градусаас дээш болох тутам нарны энергийг илүү хүлээж авдаг байна. Үүний тулд цонхны хэмжээ, байрлалыг зөв тохируулах хэрэгтэй. Манайд баригдаж байгаа малын байрны цонх, хэт жижиг учраас нарны эрчим хүчийг бүрэн ашиглаж чадахгүй байна. Байрны гэрэлтүүлэг нь хүрэлцээтэй байхаас гадна шалны нийт талбайн хэмжээнд жигд тархацтай байхаар тооцож цонхыг байрлуулна. Цонхны гэрэл нь мал амьтны толгойн хэсэгт бус харин сэрвээнээс хойш тусаж байвал тохиромжтой. Цонхыг 0.4 мм-ийн зузаан шилээр давхар хийнэ. ÁÀÉÐÍÛ ЗАГВАР ХИЙЦ Барилгын дээвэр тавих Барилга байгууламжийн дээвэр бол өвөл, хаврын хүйтэн үед дулааны алдагдлыг багасгах, харин дулааны улиралд хэт халалтаас хамгаалдаг. Дээвэр нь шувуун (дам) нуруу, хүчилт, дулаалга, усны хамгаалалтаас бүрдэнэ. Дээвэрт агааржуулах яндан бэхлэгдэнэ. Дулаан агаар хөнгөн тул байрны дээд хэсэгт байрлах бөгөөд өөрөөр хэлбэл дээвэр, түүнд байрлуулсан агааржуулах яндангаар ихээхэн хэмжээний дулаан алдагддаг. Байрны дээврийг зөвхөн модон материал ашиглан хийж байна. Модон материал бол эдэлгээ богино, гал түймрийн аюул их, малын эрүүл ахуй, ариун цэвэрт тохиромж муутай. Хэрвээ дам нурууг модоор хийх бол хар модон банз ашиглах хэрэгтэй. Нуруу хийх банзыг техникийн тосонд чанах, будах, хар лаваар бүрэх зэргээр хамгаалалт хийсэн байна. Шувуун нурууг үйлдвэрийн аргаар хийх бөгөөд энэ үед ширээсний (гагнуур) бат бэхийг шалгасан байдаг. Бас газар дээр нь хийж болно. Энэ үед ширээсний бат бэхийг сайтар шалгах хэрэгтэй. Дам нуруу нь хажуу гуя болон тушаа төмрөөс бүрдэнэ. Энэхүү үндсэн хэсгийг хооронд нь төдүүл, тулаас төмөр гагнаж бэхэлнэ. ÁÀÉÐÍÛ ЗАГВАР ХИЙЦ Àãààðæóóëàëòûí ÿíäàí А-Агааржуулах янданг дээвэрт байрлуулж бэхэлсэн байдал. БАгааржуулах яндангийн хөндлөн огтлол. 1-Босоо баганан бэхэлгээ. 2Хуваарилах хамар. 3-Бэхэлгээ. 4Клапан. 5- Дулаалга. 6-Шувуун нурууны каракас. 7-Дээврийн хучилт ÁÀÉÐÍÛ ЗАГВАР ХИЙЦ Байрны шал хийх аргачлал 1-Хөрсний тэгшлэгээ , 2-Элсэн өнгөлгөө, 3-Ус, чийг үл нэвтрүүлэх дэвсгэр (плёнк), 4-Элсэн өнгөлгөө , 5-Хуурай шороо, 6-Хуурай үртэс, 7-Бетон шал, 8-Хэвтэр( модон шал ). 9Зөөлөвч (резин, үртэс, хэрчсэн сүрэл ) ХАШАА БАЙРНЫ МАТЕРИАЛЫН ОРЦ, ЗАРДЛЫН ҮЛГЭРЧИЛСЭН ТООЦОО Эрчимжсэн сүүний үхрийн хашаа байрны жишиг үзүүлэлт /50 үнээтэй/ Үзүүлэлт Саалийн үнээний тоо Хэмжих нэгж Тоо хэмжээ тол. 50 Тэжээл түгээх талбай м 2 Үнээний зогсоолын урт м 1,8 Ялгадасны суваг ба түүнийг цэвэрлэх гудам м 2 Үнээний зогсоол м 1,8 Уртын дагуух 2 хаалганы доторх чөлөөт талбай м 4 Тэжээл түгээх талбай м 2 Бүгд м 13,6 Нэг талд байх үнээний зогсоолын тоо ш 28 Нэг зогсоолын өргөн м 1,2 Нийт зогсоолын урт м 33,6 Нэг хаалганы өргөн м 1 Бүгд м 34,6 Байрны нийт урт м 96,4 c) Байрны өндөр м 3 Байрны нийт хэмжээ м2 470,6 Байрны эзлэхүүн м3 1411,7 Нэг үхэрт ноогдох талбай м2 9,4 Нэг үхрэт ноогдох эзлэхүүн м3 28,2 a) Байрны өргөн b) Байрны урт Үндсэн Үндсэн Үндсэн Үндсэн Доторх Доторх Доторх хананы суурийн өндөр, м хананы суурийн зузаан, м хананы нийт урт хананы эзлэхүүн, м3 хамар хананы суурийн өндөр, м хамар хананы суурийн зузаан, м хамар хананы суурийн урт, м Өрлөг Байрны доторх хамар хананы эзлэхүүн, м3 Цонх Хаалга тн тн тн тн ш тн тн Бүгд, 10,9 32,8 20,0 19,3 нэгж 130 12 20 1 378 0,23 1,84 26236 16 128 170 130 20 0,32 22 1 22 9112 6,2 Дэд дүн Тоосго Цемент М 400 Элс 0-5 мм Өрлөг хийх хананы эзлэхүүн, м3 69,4 Ус Дэд дүн тн Хананы цонх м2 30 10 300 Дээврийн цонх м2 30 10 300 Цонхны рама ш 30 7,5 225 Дэд дүн Том хаалга Жижиг хаалга Дэд дүн ш ш 2 2 95 65 470,5 2226 4 460 2075 2554 Шаардагдах цонхны хэмжээ, м Хананд угсрах урт -2 м, өргөн 1 м-ийн хэмжээтэй цонхны тоо Дээвэрт мөн хэмжээний цонхны тоо Бүгд Том хаалга, ш Жижиг хаалга, ш 30,0 Балка, ш Брус, ш Хадаас, кг Скоба, ш 35 130 10 20 13 1 1,7 0,2 9 80 720 40 16 18 20 30 3 15 1,7 1200 48 270 34 2878 130 12 20 1 1994,3 555,0 564,0 11,3 3124,6 18485 3 см-ийн банз, м3 Зах банз, м3 Үртэс, тн Хар цаас, ш Хадаас, кг 15 15 30 2 2 Дэд дүн Шал Шалны зузаан 12 см бол шалны эзэлхүүн, м3 1 Бүгд 1413,3 393,3 399,7 19,3 40,0 2 0,36 96,4 2 Нуруу Цемент М 400 Хайрга 5-20 мм Элс 0-5 мм Ус 1 м3 -д 0,272 0,82 0,5 0,2 Суурийн нийт эзлэхүүн, м3 Өрөх хананы өндөр, м Өрөх хананы зузаан, м Өрлөг хийх хананы урт, м Байрны нийт талбай, м2 Дээвэр 0,7 0,5 96,4 33,74 0,3 0,3 69,2 Материалын нэр Хэмжих нэгж Үзүүлэлтүүд Хэмжээ Барилгын ажил Суурь Хавсралт 1-ийн үргэлжлэл Сүүний 50 үнээтэй эрчимжсэн аж ахуйн хашаа байрны материалын орц, зардлын үлгэрчилсэн тооцоо 1 Хэмжээ Үнэ, мян.төг Нийт дүн -Байрны ханыг дан тоосгоор өрөхөөр тооцов. 56,4 Цемент М 400 Хайрга 5-20 мм Элс 0-5 мм Ус Дэд дүн тн тн тн тн 0,272 0,82 0,5 0,2 15,3 46,2 28,2 11,3 825 190 130 320 455 130 17 4 ХАШАА БАЙРНЫ МАТЕРИАЛЫН ОРЦ, ЗАРДЛЫН ҮЛГЭРЧИЛСЭН ТООЦОО Эрчимжсэн сүүний үхрийн хашаа байрны жишиг үзүүэлт /40 үнээтэй/ Үзүүлэлт Саалийн үнээний тоо Хэмжих нэгж Тоо хэмжээ тол. 40 Тэжээл түгээх талбай м 2 Үнээний зогсоолын урт м 1,8 Ялгадасны суваг ба түүнийг цэвэрлэх гудам м 2 Үнээний зогсоолын урт м 1,8 Уртын дагуух 2 хаалганы доторх чөлөөт талбай м 4 Тэжээл түгээх талбай м 2 Бүгд м 13,6 Нэг талд байх үнээний зогсоолын тоо ш 22 Нэг зогсоолын өргөн м 1,2 Нийт зогсоолын урт м 26,4 Нэг хаалганы өргөн м 1 Бүгд м 27,4 Байрны нийт урт м 82 c) Байрны өндөр м 2 Байрны нийт хэмжээ м2 372,64 Байрны эзлэхүүн м3 745,28 Нэг үхэрт ноогдох талбай м2 9,316 Нэг үхрэт ноогдох эзлэхүүн м3 18,632 a) Байрны өргөн b) Байрны урт Үндсэн хананы суурийн өндөр, м Үндсэн хананы суурийн зузаан, м Үндсэн хананы нийт урт Үндсэн хананы эзлэхүүн, м3 Байрны доторх хамар хананы суурийн өндөр, м Байрны доторх хамар хананы суурийн зузаан, м Байрны доторх хамар хананы суурийн урт, м Өрлөг Байрны доторх хамар хананы эзлэхүүн, м3 Цонх Хаалга Цемент М 400 Хайрга 5-20 мм Элс 0-5 мм Ус тн тн тн тн 0,272 0,82 0,5 0,2 9,1 27,6 16,8 16,4 130 12 20 1 1189,2 330,9 336,3 16,4 ш тн тн 18 0,12 0,9 1033 7 52 700 130 20 1873 723 895 1033 тн ш тн 0,16 9 410 17 1 1 30 9 410 517 3588 Бүгд, нэгж Дэд дүн Блок Цемент М 400 Элс 0-5 мм Өрлөг хийх хананы эзлэхүүн, м3 57,4 Ус Сургааг Үртэс Дэд дүн 0,3 372,64 Хананы цонх м2 18 10 180 Цонхны рама ш 30 7,5 225 Дэд дүн Том хаалга Жижиг хаалга Дэд дүн ш ш 2 2 95 65 Шаардагдах цонхны хэмжээ, м Хананд угсрах урт -2 м, өргөн 1 м-ийн хэмжээтэй цонхны тоо Дээвэрт мөн хэмжээний цонхны тоо Бүгд Том хаалга, ш Жижиг хаалга, ш 18,6 Балка, ш Брус, ш Хадаас, кг Скоба, ш 30 120 10 20 13 1 1,7 0,2 405 190 130 320 390 120 17 4 10 80 800 35 16 15 18 30 3 15 1,7 1050 48 225 30,6 2684,6 130 12 20 1 1581,2 440,0 447,2 8,9 2477,3 11347 3 см-ийн банз, м3 3 Зах банз, м Үртэс, тн Хар цаас, ш Хадаас, кг 9 15 30 2 2 Дэд дүн Шал Шалны зузаан 12 см бол шалны эзэлхүүн, м3 1 Бүгд 4,9 33,6 2 0,35 82 2 Нуруу 1 м3 -д Материалын нэр Суурийн нийт эзлэхүүн, м3 Өрөх хананы өндөр, м Өрөх хананы зузаан, м Өрлөг хийх хананы урт, м Байрны нийт талбай, м2 Дээвэр 0,7 0,5 82 28,7 0,3 0,3 54,8 Хэмжих нэгж Үзүүлэлтүүд Хэмжээ Барилгын ажил Суурь Сүүний 40 үнээтэй эрчимжсэн аж ахуйн хашаа байрны материалын орц, зардлын үлгэрчилсэн тооцоо 1 Хэмжээ Үнэ, мян.төг Нийт зардал -Байрны ханыг блок, үртэс, сургаагаар өрөхөөр тооцов. 44,7 Цемент М 400 Хайрга 5-20 мм Элс 0-5 мм Ус Дэд дүн тн тн тн тн 0,272 0,82 0,5 0,2 12,2 36,7 22,4 8,9 Хагас эрчимжсэн саалийн үхрийн аж ахуйн хашаа байрны норматив үзүүлэлт Үзүүлэлт Үнээний тоо Байрны өргөн Байрны урт Байрны өндөр Байрны нийт урт Хэмжих нэгж тол м м м м Тоо хэмжээ 15 6 14 2 40 Байрны нийт хэмжээ м2 84 Байрны эзлэхүүн м3 168 Нэг үхэрт ноогдох талбай Нэг үхрэт ноогдох эзлэхүүн Нарлагааны талбайн урт Нарлагааны талбайн өргөн Нарлагааны талбайн нийт урт м2 5,6 м м м 11,2 14 14 м 42 м2 196 м2 13 Нарлагааны талбайн хэмжээ Нэг үхэрт ноогдох нарлах талбай 3 Хагас эрчимжсэн саалийн үхэртэй аж ахуйн хашаа байрны материалын орц, зардлын үлгэрчилсэн тооцоо Нэг Бүгд үнэ, төг Хэмжих бүрийн Үзүүлэлтүүд нэгж Бүгд үнэ, төг Битүү байр 4 м урттай сургааг м2 7 50 000 350 000 Дээврийн банз 3х10х400 Тулгуур багана Дам нуруу Цонх 100 x 60 Хар цаас Хадаас Нарлагааны хашаа 2 м ш ш ш ш кг 2 12 8 6 10 10 80 000 15 000 15 000 8 000 15 000 1 700 160 000 180 000 120 000 48 000 150 000 17 000 4 м урттай сургааг Хашааны шон Нийт зардал м2 ш 2 14 50 000 1 000 100 000 14 000 1 139 000