Transcript Lees het convocaat... - LGOG Kring Ter Horst

KONINKLIJK
L I M B U R G S G E S C H I E D- E N O U D H E I D K U N D I G G E N O O T S C H A P
Samen de geschiedenis van Limburg ontdekken
CONVOCAAT
LGOG Kring Ter Horst
Dhr. P.J.T. Vissers
Secretaris
T. 077-398.41.40
E. [email protected]
Activiteit:
"Over Grenzen"
Wanneer: Woensdag 9 november 2016 van 20.00u. tot 22.00u.
Locatie:
"De Leste Geulde", Noordsingel 75, Horst
Aan de leden van LGOG kring Ter Horst
Dames heren,
Namens het bestuur van LGOG kring Ter Horst hebben wij het genoegen om u uit te nodigen voor
de tweede lezing, op woensdag 9 november 2016. Het bestuur heeft de oud-Horstenaar, de heer
Jacques van Rensch, bereid gevonden om aan de hand van zijn proefschrift een licht te werpen op
"Grenzen" en de betekenis ervan, ook voor onze regio. Er wordt daarbij "over grenzen heen"
gekeken. Een lezing dus die gaat over een onderwerp dat verder terug in de historie ligt.
Mr. dr. Th. J. (Jacques) van Rensch (Horst 1953) studeerde rechten in Nijmegen, werkte in
Maastricht als archivaris (Gemeentearchief, Rijksarchief, Regionaal Historisch Centrum Limburg)
en is sinds 2004 rijksarchivaris in Limburg. Hij is actief in diverse historische verenigingen en
stichtingen (onder andere LGOG en voorzitter Schatkamer St.-Servaas), publiceerde over
(Limburgse) regionale geschiedenis, archieven, rechtsgeschiedenis en kunst- en kerkgeschiedenis.
Hij promoveerde in 2015 op een proefschrift getiteld Licht op het zonneleen Gronsveld.
Het Franse bestuur uit de periode 1794-1815 over het Maasgebied maakte een einde aan de
staatkundige lappendeken die voordien bestond. Een groot deel van het tegenwoordige Noord- en
Midden-Limburg had vanaf de middeleeuwen behoord tot het Overkwartier van Gelre en was sedert
1713 verdeeld in een Pruisisch, Staats en Oostenrijks Overkwartier. Dat was nog tamelijk
overzichtelijk in vergelijking met de zuidelijker gelegen territoria, zoals het Stift Thorn, het
graafschap Horn, de graafschappen Gronsveld en Wittem, kleine zelfstandige heerlijkheden zoals
Elsloo, Stein, Limbricht, Rijckholt, Mesch etcetera evenals de stad Maastricht en de verdeelde
Landen van Overmaze. Een deel daarvan was in vanaf de zestiende eeuw politiek en juridisch
verbonden met de Zuidelijke Nederlanden en later de Republiek der Verenigde Provinciën. Die
gerichtheid leeft nog steeds in het historisch bewustzijn voort. Maar voor een aantal gebieden gold
ook letterlijk een oriëntatie op het oosten, op een staatkundige constructie van middeleeuws feodale
oorsprong, die bekend staat als het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie. De herinnering aan die
eeuwenoude historische verbondenheid met het oosten is in de loop van de negentiende en
twintigste eeuw grotendeels uit het historisch besef verdwenen.
Aan de hand van zijn in 2015 verdedigd proefschrift over de geschiedenis van het graafschap
Gronsveld, tracht de inleider deze verbindingen met het Rijk systematisch (juridisch, financieel,
politiek) inzichtelijk te maken. Gronsveld is daarbij slechts een voorbeeld, want de in deze studie
LGOG, Postbus 83, 6200 AB Maastricht – T. 043-321.25.86 - E. [email protected] - W.
www.lgog.nl
beschreven verbindingen zijn in meerdere of mindere mate ook van toepassing op een hele reeks
andere gebieden, soms niet groter dan een dorp. Die diversiteit maakt ook onderzoek per plaats
noodzakelijk.
Complicerend daarbij is dat het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie geen staat in de moderne
betekenis was maar een juridische constructie van bijna 1500 grotendeels onafhankelijke staten en
staatjes. De grenzen van het Rijk lagen niet vast, er was geen eenheid van taal, de gekozen keizer
was weliswaar de hoogste gezagsdrager maar geen staatshoofd, de inwoners hadden geen paspoort
en waren geen "rijksburgers", de Rijksdag was geen parlement maar een permanente conferentie
van vertegenwoordigers van de afzonderlijke staten met grote verschillen in stemrecht; de
rechtsmacht van het Rijkskamergerecht als hoogste rechtscollege kende grote verschillen, er waren
geen centrale belastingen en er was geen staand leger. In militair opzicht was het Rijk vooral een
defensief verbond tegen de Turken in het oosten en Frankrijk in het westen. Het oordeel van
historici over het Rijk wisselde in de loop van de tijd nogal eens: voorstanders van een sterk
staatsgezag hadden weinig waardering voor de machteloosheid, tegenwoordig zien sommigen het
Rijk als een voorafbeelding van een Europa met een minimum aan interne grenzen.
Delen van het tegenwoordige Limburg hebben dus eeuwenlang deel uitgemaakt van dat Heilige
Roomse Rijk. In de lezing wordt aandacht geschonken aan de plaatsen waarvoor dit gold en de
betekenis die de verbinding met het Rijk in de praktijk had (rechtspraak, politieke
vertegenwoordiging, belastingdruk).
Graag nodigen wij u uit om deze lezing bij te wonen op woensdag 9 november 2016 in zaal "De
Leste Geulde" aan de Noordsingel 75 te Horst. Het aanvangstijdstip is 20.00 uur. De toegang voor
leden van het LGOG is gratis, overige belangstellenden betalen drie euro.
Wij hopen u wederom te mogen begroeten,
met vriendelijke groet, namens het bestuur van het LGOG Kring Ter Horst,
Drs. M.P.G.M. van den Munckhof
Voorzitter LGOG
Volgende activiteiten:
Wo 14 december 2016
Di 27 december 2016
Wo 25 januari 2016
Dhr. P.J. Vissers
Secretaris
Dhr. Jos Engelen over: "Bedevaartsplaatsen in Limburg".
Kleine excursie
Dhr. Theo Huijs over: "700 jaar Sevenum
Di 17 januari, di 31 januari en di 7 februari 2017: Wintercursus: “Muziek in de gemeente Horst”
LGOG, Postbus 83, 6200 AB Maastricht – T. 043-321.25.86 - E. [email protected] - W.
www.lgog.nl