Transcript Prawo autorskie i prawa pokrewne

www.up-kancelarie.pl
Szkolenie z zakresu prawa autorskiego i praw pokrewnych
Departament Wychowania i Promocji Obronności MON
Gdynia, 3 kwietnia 2014 r.
Prawo autorskie i prawa pokrewne
Prezentacja przygotowana dla
Departamentu Wychowania
i Promocji Obronności
MON
adw. Łukasz Niedziela
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Kluczowe zagadnienia:
1. Co podlega ochronie prawa autorskiego?
2. Komu przysługuje ochrona z tytułu prawa
3.
4.
5.
6.
autorskiego?
Jakie są rodzaje uprawnień i czas ich trwania?
Jak przenieść prawa autorskie majątkowe?
Kiedy wolno korzystać z utworu bez zgody
osoby uprawnionej?
Jak chronione są prawa autorskie?
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Podstawowe źródła prawa:
Krajowe:
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i
prawach pokrewnych (tekst jednolity: Dz. U. 2006 r. Nr 90,
poz. 631 ze zm.).
Międzynarodowe:
1. Konwencja Berneńska z dnia 9 września 1886r. o ochronie
dzieł literackich i artystycznych (Akt Paryski z 1971r.).
2. Konwencja o ochronie wykonawców, producentów
fonogramów oraz organizacji nadawczych, sporządzona w
Rzymie dnia 26 października 1961 r.
3. Porozumienie TRIPS w sprawie handlowych aspektów
praw własności intelektualnej z 1994 r.
4. Traktaty WIPO z 1996 r. o prawie autorskim oraz o
artystycznych wykonaniach i fonogramach.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Zakres regulacji prawa autorskiego
Prawo autorskie
• do utworów
Prawa pokrewne
(sąsiednie)
• do artystycznych
wykonań
• do fonogramów i
wideogramów
• do nadań programów
• do pierwszych wydań
oraz wydań naukowych i
krytycznych
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Konstrukcja praw własności intelektualnej
własność intelektualna ≈ własność rzeczy
≈
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Istota własności intelektualnej
Konstrukcja prawa własności na dobrach niematerialnych
jest zbliżona do konstrukcji prawa własności na dobrach
materialnych (rzeczach).
≈
WSPÓLNA ZASADA:
niedozwolone jest korzystanie z cudzej własności
bez uzyskania zgody osoby uprawnionej.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Zakres zastosowania polskiej ustawy do utworów
Przepisy ustawy stosuje się do utworów:
kryteria podmiotowe:
 których twórca lub współtwórca jest obywatelem polskim lub
 których twórca jest obywatelem państwa członkowskiego Unii
Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego
Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o
Europejskim Obszarze Gospodarczym
lub
Kryteria przedmiotowe:
 które zostały opublikowane po raz pierwszy na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej albo równocześnie na tym terytorium i za
granicą, lub
 które zostały opublikowane po raz pierwszy w języku polskim, lub
 które są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w
zakresie, w jakim ich ochrona wynika z tych umów.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Zakres zastosowania polskiej ustawy do
artystycznych wykonań
Przepisy ustawy stosuje się do artystycznych wykonań, które:
kryteria podmiotowe:
 dokonane zostały przez obywatela polskiego albo osobę
zamieszkałą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub
 dokonane zostały przez obywatela państwa członkowskiego Unii
Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego
Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o
Europejskim Obszarze Gospodarczym, lub
kryteria przedmiotowe:
 ustalone po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
lub
 zostały opublikowane po raz pierwszy na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, lub
 są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie,
w jakim ich ochrona wynika z tych umów.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Zakres zastosowania polskiej ustawy do
fonogramów i wideogramów
Przepisy ustawy stosuje się do fonogramów i wideogramów:
kryteria podmiotowe:
 których producent ma na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej miejsce zamieszkania lub siedzibę, lub
 których producent ma na terytorium Europejskiego
Obszaru Gospodarczego miejsce zamieszkania lub siedzibę,
lub
kryteria przedmiotowe:
 które są chronione na podstawie umów
międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika
z tych umów.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Zakres zastosowania polskiej ustawy do nadań
programów
Przepisy ustawy stosuje się do nadań programów:
kryteria podmiotowe:
 organizacji radiowej i telewizyjnej, która ma siedzibę na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub
 organizacji radiowej i telewizyjnej, która ma siedzibę na
terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego;
kryteria przedmiotowe:
 które są chronione na podstawie umów
międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika
z tych umów.
© 2012 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Zakres zastosowania polskiej ustawy do pierwszych
wydań oraz wydań naukowych i krytycznych
Przepisy ustawy stosuje się do pierwszych wydań:
kryteria podmiotowe:

których wydawca ma na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsce zamieszkania
lub siedzibę lub

których wydawca ma na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego miejsce
zamieszkania lub siedzibę, lub
kryteria przedmiotowe:

które są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich
ochrona wynika z tych umów.
Przepisy ustawy stosuje się do wydań naukowych i krytycznych, które:
kryteria podmiotowe:

zostały dokonane przez obywatela polskiego albo osobę zamieszkałą na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej lub
kryteria przedmiotowe:

zostały ustalone po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub

zostały opublikowane po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub

są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich
ochrona wynika z tych umów.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Utwór
jako przedmiot prawa autorskiego
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Co podlega ochronie? Definicja utworu.
Utwór:
każdy przejaw działalności
twórczej o indywidualnym
charakterze, ustalony w
jakiejkolwiek postaci, niezależnie
od wartości, przeznaczenia i
sposobu wyrażenia.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Cechy utworu
- dobro niematerialne (nie nośnik),
- rezultat pracy człowieka (nie
Bob Marley
Autor: nieznany, źródło: Wikipedia
X. v. Y. AG, decision of the Swiss Federal Supreme
Court of September 5 2003; BGE 130 III 168
maszyny),
- oryginalny (twórczy,
niepowtarzalny),
- indywidualny (noszący piętno
autora),
- ustalony w dowolnej postaci
(uzewnętrzniony, tj. dostrzegalny
dla zmysłów, obiektywnie
istniejący).
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Utwór - o czym należy pamiętać?
 Ochroną objęty może być wyłącznie sposób
wyrażenia; nie są objęte ochroną odkrycia, idee,
procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje
matematyczne (nie podlega ochronie wytwór
nieskonkretyzowany, np. temat dzieła, fabuła, pomysł,
koncepcja, fakt);
 utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili
ustalenia (uzewnętrznienia, np. zaśpiewanie
oryginalnej piosenki), chociażby miał postać
nieukończoną;
 ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia
jakichkolwiek formalności (nie trzeba utworu nigdzie
rejestrować, ani opatrywać znaczkami „©” lub notami
prawnoautorskimi);
 Nie mają znaczenia m.in. zamiar twórczy,
predyspozycje , czy uznanie autora, przebieg procesu
twórczego, wartość artystyczna dzieła (utwór może
stworzyć także osoba nieposiadająca zdolności do
czynności prawnych, np. dziecko w szkole).
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Utwór a jego nośnik – wzajemne relacje
 Utwór (podobnie jak przedmioty praw pokrewnych) jest
dobrem niematerialnym , istnieje niezależnie od
swojego materialnego nośnika;
 utwór najczęściej jest utrwalony na fizycznym nośniku,
tzw. corpus mechanicum (np. muzyka na płycie), ale nie
jest to warunek jego istnienia, ani powstania;
 nośnik jako rzecz jest przedmiotem prawa własności
uregulowanego w kodeksie cywilnym (tak, jak prawo
własności samochodu, czy domu), a nie przedmiotem
prawa autorskiego;
 nabycie prawa własności nośnika (np. zakup odbitki
zdjęcia , oryginału obrazu olejnego, płyty audio) NIE
powoduje automatycznie nabycia praw autorskich do
utrwalonych na nośnikach utworów;
 nabycie praw do utworu NIE powoduje automatycznie
nabycia jakichkolwiek praw do nośnika.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Przykładowe kategorie utworów:

wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi
(literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy
komputerowe);

plastyczne;

fotograficzne;

lutnicze;

wzornictwa przemysłowego;

architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;

muzyczne i słowno-muzyczne;

sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;

audiowizualne (w tym filmowe).
© 2012 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Cechy szczególne wybranych utworów- o tym warto
pamiętać:

Utwory muzyczne nagrane na nośnik dźwięku objęte są prawem autorskim (autor
muzyki i tekstu), a nadto prawami pokrewnymi do artystycznego wykonania
(wykonawca) oraz prawami do fonogramu (producent nagrania).

Utwory fotograficzne podlegają ochronie wyłącznie jeśli są oryginalne (np. typowe
zdjęcie paszportowe zwykle nie będzie utworem). Pamiętać należy dodatkowo o prawach
do obiektów fotografowanych (np. autorskich do rzeźby, czy obrazu, prawach do
wizerunku, prawie do prywatności, itd.).

Utwory audiowizualne podlegają szczególnej regulacji. Ich eksploatacja na niektórych
polach wymaga odprowadzenia dodatkowego wynagrodzenia na rzecz współtwórców
(np. reżysera, operatora obrazu, autora scenariusza, autora muzyki filmowej).
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Wojciech Kossak, Ułan i dziewczyna
źródło: http://www.wawel.net/images/malar/kossak_wojciech/htm/41.htm
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Bob Marley
Christoph Meili
Autor : nieznany, źródło: Wikipedia
Autor: nieznany, źródło: Wikipedia
X. v. Y. AG, decision of the Swiss Federal Supreme
Court of September 5 2003; BGE 130 III 168
Blau Guggenheim v. British Broadcasting
Corporation BBC, decision of the Swiss Federal
Supreme Court of April 19 2004; BGE 130 III 714
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Christo i Jeanne-Claude, Wrapped Reichstag, Berlin 1971-95, zdjęcie: Wolfgang Volz
źródło: http://www.christojeanneclaude.net/wr.shtml
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
zdjęcie: autor nieznany
źródło: Wikipedia
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Obraz: Kazimierz Malewicz, zdjęcie: autor nieznany
źródło: Wikipedia
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Szczególne zasady ochrony programów
komputerowych (art. 74-77 ustawy):







Program komputerowy podlega co do zasady ochronie
jak utwór literacki;
ochrona obejmuje wszystkie formy wyrażenia (np. kod
źródłowy, dokumentacja, plik wykonywalny);
idee i zasady będące podstawą jakiegokolwiek elementu
programu komputerowego, w tym podstawą łączy, nie
podlegają ochronie;
w sposób szczególny określono uprawnienia twórcy
programu;
wyłączony jest dozwolony użytek prywatny programów;
ograniczony jest dozwolony użytek publiczny;
prawa majątkowe do programu komputerowego
stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania
obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy,
o ile umowa nie stanowi inaczej.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Ustawowe wyłączenia spod ochrony
Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego:
 akty normatywne lub ich urzędowe projekty;
 urzędowe dokumenty, materiały, znaki i
symbole;
 opublikowane opisy patentowe lub ochronne;
 proste informacje prasowe.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Znaki i symbole urzędowe
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl, e-mail: [email protected]
Przyjmuje się, że dozwolone jest korzystanie
m.in. z następujących materiałów
urzędowych:
 znaków jakości,
 znaków drogowych,
 znaków akcyzy,
 znaków Sił Zbrojnych RP,
 stempli,
 odznaczeń państwowych,
 herbów jednostek samorządu terytorialnego,
 oznaczeń organizacji międzynarodowych,
 aktów normatywnych i ich urzędowych
projektów.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl [email protected]
Prawa pokrewne
oraz ich przedmioty
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Artystyczne wykonanie
Każde artystyczne wykonanie utworu
lub dzieła sztuki ludowej pozostaje pod
ochroną niezależnie od jego wartości,
przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
Artystycznymi wykonaniami, w rozumieniu
ustawy, są w szczególności: działania aktorów, recytatorów,
dyrygentów, instrumentalistów, wokalistów, tancerzy i mimów
oraz innych osób w sposób twórczy przyczyniających się do
powstania wykonania.
Prawo artysty wykonawcy nie narusza prawa autorskiego do
wykonywanego utworu.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Fonogramy i wideogramy
Fonogramem jest pierwsze utrwalenie warstwy
dźwiękowej wykonania utworu albo innych
zjawisk akustycznych.
Wideogramem jest pierwsze utrwalenie
sekwencji ruchomych obrazów, z dźwiękiem
lub bez, niezależnie od tego, czy stanowi ono utwór
audiowizualny.
Prawo do fonogramu lub wideogramu nie narusza praw autorskich
oraz praw do artystycznego wykonania.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Nadania programów
Organizacji radiowej lub telewizyjnej
przysługuje wyłączne prawo do
rozporządzania i korzystania ze swoich
nadań programów w zakresie określonym
w ustawie.
Nie może to powodować uszczerbku dla praw
twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów
i wideogramów,.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Pierwsze wydania
Wydawcy, który jako pierwszy w
sposób zgodny z prawem opublikował
lub w inny sposób rozpowszechnił utwór,
którego czas ochrony już wygasł, a jego
egzemplarze nie były jeszcze publicznie
udostępniane, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania tym
utworem i korzystania z niego na wszystkich polach eksploatacji
przez okres dwudziestu pięciu lat od daty pierwszej publikacji lub
rozpowszechnienia.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Wydania naukowe i krytyczne
Temu, kto po upływie czasu
ochrony prawa autorskiego
do utworu przygotował jego
wydanie krytyczne lub naukowe,
niebędące utworem, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania
takim wydaniem i korzystania z niego w zakresie, o którym mowa w
art. 50 pkt 1 i 2, przez okres trzydziestu lat od daty publikacji.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Podmioty prawa autorskiego.
Komu przysługuje prawo autorskie?
1. twórca;
2. współtwórcy;
a) utworu nierozłącznego;
b) utworu rozłącznego;
3. wydawca i producent;
4. pracodawca.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Twórca
Prawo autorskie przysługuje twórcy, o ile
ustawa nie stanowi inaczej. Twórcą może
być wyłącznie osoba fizyczna (człowiek).
Domniemywa się, że twórcą jest osoba,
której nazwisko w tym charakterze
uwidoczniono na egzemplarzach utworu
lub której autorstwo podano do publicznej
wiadomości w jakikolwiek inny sposób w
związku z rozpowszechnianiem utworu.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Współtwórcy
Współtwórcom przysługuje prawo
autorskie wspólnie.
Domniemywa się, że wielkości udziałów
są równe.
Każdy ze współtwórców może żądać
określenia wielkości udziałów przez sąd,
na podstawie wkładów pracy twórczej.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Współtwórcy – pozycja prawna
 Każdy ze współtwórców może wykonywać prawo autorskie do swojej
części utworu mającej samodzielne znaczenie, bez uszczerbku dla praw
pozostałych współtwórców.
 Do wykonywania prawa autorskiego do całości utworu potrzebna jest
zgoda wszystkich współtwórców. W przypadku braku takiej zgody każdy
ze współtwórców może żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeka
uwzględniając interesy wszystkich współtwórców.
 Każdy ze współtwórców może dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia
prawa autorskiego do całości utworu. Uzyskane świadczenie przypada
wszystkim współtwórcom, stosownie do wielkości ich udziałów.
 Jeżeli twórcy połączyli swoje odrębne utwory w celu wspólnego
rozpowszechniania, każdy z nich może żądać od pozostałych twórców
udzielenia zezwolenia na rozpowszechnianie tak powstałej całości, chyba
że istnieje słuszna podstawa odmowy, a umowa nie stanowi inaczej.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Utwory nierozłączne
Są to utwory zbiorowe, w których nie jest
możliwe wyodrębnienie wkładów
poszczególnych współtwórców.
Do wykonywania prawa autorskiego do
całości utworu potrzebna jest zgoda
wszystkich współtwórców.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Utwory rozłączne
Są to utwory zbiorowe, w których wkłady
twórcze nadają się do wyodrębnienia i
samodzielnej eksploatacji.
Każdy ze współtwórców może
wykonywać prawo autorskie do swojej
części utworu mającej samodzielne
znaczenie, bez uszczerbku dla praw
pozostałych współtwórców.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Producent i wydawca - utwory zbiorowe
Autorskie prawa majątkowe do utworu zbiorowego, w
szczególności do encyklopedii lub publikacji
periodycznej, przysługują producentowi lub wydawcy,
a do poszczególnych części mających samodzielne
znaczenie - ich twórcom. Domniemywa się, że
producentowi lub wydawcy przysługuje prawo do
tytułu (nabycie praw ex lege).
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Producent i wydawca jako podmioty
prawa autorskiego
Domniemywa się, że producentem lub wydawcą jest
osoba, której nazwisko lub nazwę uwidoczniono w tym
charakterze na przedmiotach, na których utwór
utrwalono, albo podano do publicznej wiadomości w
jakikolwiek sposób w związku z rozpowszechnianiem
utworu (art. 15).
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Pracodawca jako podmiot prawa autorskiego
Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej,
pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku
wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą
przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach
wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron
(cessio legis) – art. 12.
Prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego
przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze
stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie
stanowi inaczej (nabycie ex lege) – art. 74 ust. 3.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Treść prawa autorskiego
- uprawnienia twórców
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Podział praw autorskich
Prawa
autorskie
osobiste
majątkowe
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Autorskie prawa osobiste
 chronią przede wszystkim interesy pozaekonomiczne twórcy






(np. dobrą sławę, więź emocjonalną z utworem, reputację
twórcy);
ich skutki ekonomiczne schodzą na dalszy plan;
są ściśle związane z osobą twórcy;
są nieograniczone w czasie (nie wygasają);
są niezbywalne i niedziedziczne;
nie można się ich zrzec;
dopuszcza się zobowiązanie twórcy do ich niewykonywania
oraz zezwolenie innej osobie na ich wykonywanie w imieniu
twórcy.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Autorskie prawa osobiste
Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa osobiste chronią
nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu
więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do:
1) autorstwa utworu;
2) oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do
udostępniania go anonimowo;
3) nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego
wykorzystania;
4) decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;
5) nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Autorskie prawa osobiste są prawami
niezbywalnymi
Ochrona autorskich praw osobistych do utworu pierwotnego
(art. 2 ust. 1 oraz art. 16 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o
prawie autorskim i prawach pokrewnych, Dz. U. 1994 r. Nr
90 poz. 83 ze zm.) przysługuje twórcy niezależnie od tego,
czy prawa autorskie zostaną przeniesione (art. 41 ustawy).
(Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 grudnia 1996 r., I ACa 24/96,
LexPolonica nr 1115914).
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Autorskie prawa majątkowe
 chronią przede wszystkim interesy ekonomiczne twórcy




lub innego podmiotu uprawnionego (prawo do zarabiania
na utworze);
zapewniają monopol (wyłączność) na eksploatację
utworu;
nie są związane z osobą twórcy;
są ograniczone w czasie (wygasają);
są zbywalne i dziedziczne.
© 2012 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Prawa zależne
(prawa twórcy opracowania)
Opracowanie to twórcza przeróbka cudzego utworu (np.
tłumaczenie, adaptacja, twórcze przeniesienie na inną technikę
artystyczną). Opracowanie jest zatem swoistym połączeniem
utworu oryginalnego oraz twórczych zmian wprowadzonych
przez autora opracowania.
Prawa zależne to prawa autorskie twórcy opracowania.
Utworem zależnym jest utwór stanowiący modyfikację
cudzego dzieła.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Mona Lisa
Autor opracowania i zdjęcia nieznany,
Autor obrazu: Leonardo Da Vinci
Autor zdjęcia: nieznany,
źródło: http://maddogblog.com/images/mona-groucho.jpg
źródło: Wikipedia
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Podział utworów wg kryterium samodzielności
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Dlaczego prawa zależne?
1.
Rozporządzanie i korzystanie z opracowania zależy od zezwolenia twórcy
utworu pierwotnego (prawo zależne), chyba że autorskie prawa majątkowe do
utworu pierwotnego wygasły. Prawa autora opracowania nie są „samodzielne”,
gdyż korzystanie z opracowania powoduje zawsze jednoczesne korzystanie z
oryginału, który immanentnie zawarty jest w opracowaniu.
2.
Opracowanie cudzego utworu, w szczególności jego przeróbka, jest
przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu
pierwotnego.
3.
Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, twórca zachowuje wyłączne prawo
zezwalania na wykonywanie zależnego prawa autorskiego, mimo że w umowie
postanowiono o przeniesieniu całości autorskich praw majątkowych.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Źródło: http://www.krakowpost.com/article/1522, autor nieznany.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Źródło: http://www.krakowpost.com/article/1522, autor nieznany.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Czas trwania autorskich praw majątkowych
oraz majątkowych praw pokrewnych
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Czas ochrony jest ograniczony
prawa osobiste
- nie wygasają
prawa majątkowe
- wygasają wraz z
upływem czasu
(domena
publiczna)
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Ogólny schemat wygaśnięcia praw autorskich
70 lat
autor/współautorzy
spadkobiercy autorów/współautorów
FPT
CZAS
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Skutek wygaśnięcia praw
majątkowych
Prawa przestają istnieć, a osoba której przysługiwały traci
monopol na eksploatację dzieła.
Każdy może korzystać z dzieła w sposób odpowiadający
treści wygasłych praw, z zastrzeżeniem dalszego
poszanowania praw osobistych (np. wskazywania
autorstwa dzieła) oraz obowiązku opłat na FPT.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Czas trwania autorskich praw majątkowych
Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, autorskie prawa majątkowe
gasną z upływem lat siedemdziesięciu:
1.
od śmierci twórcy, a do utworów współautorskich - od śmierci współtwórcy,
który przeżył pozostałych,
2. w odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany - od daty pierwszego
rozpowszechnienia, chyba że pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do
tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją tożsamość,
3.
w odniesieniu do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe przysługują
z mocy ustawy innej osobie niż twórca - od daty rozpowszechnienia utworu,
a gdy utwór nie został rozpowszechniony - od daty jego ustalenia,
4. w odniesieniu do utworu audiowizualnego - od śmierci najpóźniej zmarłej z
wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora
dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu
audiowizualnego.
Czas trwania autorskich praw majątkowych liczy się w latach pełnych
następujących po roku, w którym nastąpiło zdarzenie, od którego zaczyna się
bieg wyżej określonych terminów.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Prawa autorskie wygasają zawsze z
końcem roku kalendarzowego.
1 stycznia
– nieformalny dzień domeny publicznej.
Tego dnia każdego roku kolejne utwory przechodzą do domeny
publicznej, czyli zbioru utworów, z których korzystać można bez
konieczności uzyskiwania zgody.
Przykład:
Jeśli twórca zmarł 12.05.1941 r., prawa do jego utworów wygasną z
końcem 2011 r.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Czas trwania praw pokrewnych
Prawa majątkowe do artystycznego wykonania wygasają z upływem pięćdziesięciu lat
następujących po roku, w którym artystyczne wykonanie ustalono. Jeżeli jednak w tym czasie
nastąpiła publikacja utrwalenia tego wykonania lub jego publiczne odtworzenie, okres ochrony liczy
się od tych zdarzeń, a gdy miały miejsce obydwa - od tego z nich, które miało miejsce wcześniej.
Prawa do fonogramów i wideogramów wygasają co do zasady z upływem pięćdziesięciu lat
następujących po roku, w którym fonogram lub wideogram został sporządzony.
Prawo do nadania programu gaśnie z upływem pięćdziesięciu lat następujących po roku pierwszego
nadania programu.
Prawo do pierwszego wydania utworu, którego czas ochrony już wygasł gaśnie z upływem
dwudziestu pięciu lat od daty pierwszej publikacji lub rozpowszechnienia.
Prawo do wydania naukowego lub krytycznego utworu, którego czas ochrony już wygasł gaśnie z
upływem trzydziestu lat od daty publikacji.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Fundusz Promocji Twórczości
1. Jest państwowym funduszem celowym.
2. Dysponuje nim minister właściwy do spraw kultury.
3. Środki funduszu przeznaczone są na stypendia i pomoc socjalną dla
twórców oraz pokrycie kosztów wydań utworów o szczególnym
znaczeniu dla kultury i nauki polskiej oraz wydań dla niewidomych.
4. Producenci lub wydawcy egzemplarzy utworów literackich,
muzycznych, plastycznych, fotograficznych i kartograficznych,
niekorzystających z ochrony autorskich praw majątkowych, są
obowiązani do przekazywania na rzecz Funduszu wpłaty wynoszącej od 5
% do 8 % wpływów brutto ze sprzedaży egzemplarzy tych utworów.
Dotyczy to wydań publikowanych na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej.
5. Obecnie stawka opłat wynosi 5 %.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Przejście autorskich praw majątkowych
1.
2.
w drodze dziedziczenia
w drodze umowy.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Dziedziczenie praw autorskich
1.
2.
3.
4.
5.
Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego
przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną
lub kilka osób stosownie do przepisów
kodeksu cywilnego.
Spadek otwiera się z chwilą śmierci
spadkodawcy.
Spadkobierca nabywa spadek z chwilą
otwarcia spadku.
Powołanie do spadku wynika z ustawy albo z
testamentu.
Spadkobierca powinien legitymować się
prawomocnym postanowieniem sądu o
stwierdzeniu nabycia spadku lub
notarialnym aktem poświadczenia
dziedziczenia.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Czym jest umowa i jaki jest zakres swobody
stron w kształtowaniu jej treści?
1. Umowa to co najmniej dwa zgodne oświadczenia woli
złożone przez osoby zainteresowane podjęciem
współpracy;
2. zawierając umowę strony korzystają z zasady swobody
umów (mogą w zasadzie dowolnie uregulować swoje
prawa i obowiązki);
3. granice swobody: przepisy ustawy, zasady współżycia
społecznego, właściwość (natura) danej umowy;
4. w razie przekroczenia granic swobody narażamy się na
nieważność danej klauzuli albo nawet całej umowy.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Corpus mechanicum
Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, przeniesienie
własności egzemplarza utworu nie powoduje
przejścia autorskich praw majątkowych do
utworu.
Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, przejście
autorskich praw majątkowych nie powoduje
przeniesienia na nabywcę własności
egzemplarza utworu.
Art. 52 ust. 1 i 2 prawa autorskiego
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Umowy z zakresu prawa autorskiego
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Umowa dotycząca gotowego utworu a
umowa dotycząca utworu mającego
dopiero powstać
Z twórcami zawiera się najczęściej umowy o dzieło oraz o
przeniesienie autorskich praw majątkowych. Jest to jeden
kontrakt typu „2 w 1”, zawierający klauzule typowe dla
umów o dzieło oraz klauzule prawnoautorskie.
W przypadku nabycia praw do gotowego już dzieła, np.
scenariusza, wystarczy samo przeniesienie autorskich praw
majątkowych lub licencja (dzieło jest już gotowe, więc nie
ma potrzeby zamieszczać w umowie klauzul dotyczących
jego wykonania).
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Umowa licencyjna
Licencja to jedynie umowa upoważniająca
licencjobiorcę do korzystania z utworu. Nie przenosi
ona autorskich praw majątkowych na licencjobiorcę
– prawa te pozostają przy licencjodawcy i może on
je po udzieleniu licencji swobodnie wykonywać, jeśli
strony nie postanowiły inaczej. Licencja ogranicza
więc jedynie w określonym w niej zakresie monopol
twórcy (albo innego podmiotu praw) w korzystaniu
z utworu.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Umowa licencyjna wyłączna
1. Jest to umowa, w której licencjodawca zobowiązuje się do
nieudzielania licencji innym osobom na danym polu
eksploatacji.
2. Wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.
3. Zawarcie takiej umowy nie wyłącza korzystania z utworu przez
licencjodawcę na polach eksploatacji objętych licencją, chyba że
strony postanowią w niej inaczej.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Umowa licencyjna niewyłączna
1. Licencja niewyłączna może zostać udzielona przez uprawnionego
wielu osobom i to nawet na tych samych polach eksploatacji oraz
na tym samym obszarze i w tym samym czasie,
2. Może zostać zawarta w dowolnej formie (także elektronicznej
bez tzw. bezpiecznego podpisu cyfrowego).
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Zagrożenia wynikające z konstrukcji umowy licencyjnej
niewyłącznej
1. Nabywając prawa niewyłączne musimy liczyć się z
możliwością (świadomego lub nieświadomego) posłużenia
się przez inne osoby tymi samymi materiałami w tym
samym celu, czasie i przestrzeni.
2. Zagrożona jest oryginalność i autentyzm projektu oraz jego
zdolność do przeciwstawienia produktu produktom
konkurencyjnym,
3. Zagrożenie wzrasta w przypadku posługiwania się
materiałami „zakupionymi” w Internecie z uwagi na
„mechaniczne” sposoby wyszukiwania według słów
kluczowych, prowadzące do tych samych lub zbliżonych
rezultatów związanych z tematem danego projektu.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Przykłady „wpadek” związanych z brakiem
praw wyłącznych do materiałów chronionych
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Kampania „back-to-school”
firm Dell i Gateway
Źródło: https://asmp.org/articles/rights-managed-stock-vs-royalty-free-stock.html, autor nieznany
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Strony internetowe francuskich dostawców
usług internetowych: Wanadoo i Cegetel
Źródło: https://asmp.org/articles/rights-managed-stock-vs-royalty-free-stock.html, autor nieznany
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Główne cechy umów licenyjnych
1. umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat
na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba
że w umowie postanowiono inaczej. Po upływie tego terminu prawo
uzyskane na podstawie umowy licencyjnej wygasa ,
2. umowę licencyjną zawartą na czas nieoznaczony można wypowiedzieć.
Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, a licencji udzielono na czas
nieoznaczony, twórca może ją wypowiedzieć z zachowaniem terminów
umownych, a w ich braku na rok naprzód, na koniec roku kalendarzowego,
3. jeżeli umowa nie stanowi inaczej, licencjobiorca nie może upoważnić
innej osoby do korzystania z utworu w zakresie uzyskanej licencji
(prawo udzielania sublicencji wymaga wyraźnego zastrzeżenia),
4. w braku wyraźnego postanowienia o przeniesieniu prawa, uważa się, że
twórca udzielił licencji.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Umowa o przeniesienie autorskich praw
majątkowych
1. umowa taka stanowi najdalej idące pochodne nabycie
majątkowych praw autorskich do utworu,
2. wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem
nieważności,
3. uprawniony, który przeniósł swe prawa na inny podmiot nie
może sam korzystać z dzieła i rozporządzać nim, a monopol
autorski zyskuje nabywca.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Umowa o przeniesienie autorskich praw
majątkowych
1. Umowa taka stanowi najdalej idące pochodne nabycie
majątkowych praw autorskich do utworu,
2. wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem
nieważności,
3. uprawniony, który przeniósł swe prawa na inny podmiot nie
może sam korzystać z dzieła i rozporządzać nim, a monopol
autorski zyskuje nabywca,
4. nabywca może przenieść swoje prawa na inne osoby, chyba
że umowa stanowi inaczej.
© 2012 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Najważniejsze cechy wspólne umów przenoszących
autorskie prawa majątkowe oraz umów licencyjnych
1. Umowa obejmuje wyłącznie pola
eksploatacji wyraźnie w niej wymienione;
2. umowa może dotyczyć tylko pól
eksploatacji znanych w chwili jej
zawarcia;
3. jeżeli z umowy nie wynika wprost, że jest
nieodpłatna, twórcy przysługuje prawo
do wynagrodzenia;
4. jeżeli umowa nie stanowi inaczej, twórcy
przysługuje odrębne wynagrodzenie za
korzystanie z utworu na każdym
odrębnym polu eksploatacji.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Pola eksploatacji utworów
Ustawa polska nie definiuje pola eksploatacji. Przyjmuje się, że
pola eksploatacji to sposoby korzystania z utworu.
Pola eksploatacji wyodrębnia się na ogół na podstawie
kryterium ekonomicznego, tj. możliwości dotarcia poprzez
dany sposób eksploatacji do nowego kręgu odbiorców i
uzyskania dodatkowych korzyści majątkowych, niemożliwych
do zrealizowania bez eksploatacji na danym polu. Pomocniczo
stosować można także kryteria techniczne, jako ewentualny
wskaźnik czy rzeczywiście dana eksploatacja pozwoli na
dotarcie do nowego kręgu odbiorców (np. płyty DVD, Blu-ray,
video na żądanie itp.).
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Wyodrębnienie pól eksploatacji
Odrębne pola eksploatacji stanowią w szczególności:
1) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu - wytwarzanie
określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską,
reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór
utrwalono - wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału
albo egzemplarzy;
3) w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w
pkt 2 - publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie,
odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne
udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego
dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
O CZYM NIE MOŻNA ZAPOMNIEĆ W UMOWIE?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Prawidłowe oznaczenie stron umowy;
prawidłowe oznaczenie przedmiotu umowy;
pola eksploatacji (zakres przedmiotowy, czasowy, terytorialny);
wynagrodzenie twórcy;
terminy;
odbiór dzieła;
poufność;
klauzule końcowe (np. właściwość miejscowa sądu).
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Wynagrodzenie twórcy
1.
2.
3.
4.
Strony mają co do zasady swobodę w
ustalaniu wysokości wynagrodzenia, zasad i
terminów jego zapłaty;
organizacje zbiorowego zarządzania prawami
posługują się tabelami wynagrodzeń;
w niektórych przypadkach istnieje ustawowy
obowiązek zapłaty wynagrodzenia (np. za
korzystanie z filmu);
Spotykamy w praktyce wynagrodzenie:
a) ryczałtowe;
b) tantiemowe;
c) mieszane.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Zasady ustalania wysokości wynagrodzenia
1.
2.
3.
4.
Wynagrodzenie powinno zostać określone w umowie, jeśli korzystanie odbywa się na
jej podstawie;
jeśli wynagrodzenie nie zostało określone w umowie, to strony mogą je dookreślić w
późniejszym czasie;
Co do zasady twórcy należy się wynagrodzenie odpowiadające cenom rynkowym;
W przypadku sporu rozstrzyga sąd posiłkując się opinią biegłego do spraw wyceny dóbr
niematerialnych.
Art. 43 ust. 1 p.a. stanowi:
„Jeżeli z umowy nie wynika, że przeniesienie autorskich praw majątkowych lub udzielenie licencji
nastąpiło nieodpłatnie, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.
2. Jeżeli w umowie nie określono wysokości wynagrodzenia autorskiego, wysokość
wynagrodzenia określa się z uwzględnieniem zakresu udzielonego prawa oraz korzyści
wynikających z korzystania z utworu.”
Art. 628 § 1 k.c. stanowi:
Wysokość wynagrodzenia za wykonanie dzieła można określić przez wskazanie podstaw do jego
ustalenia.”
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Czy można nabyć osobiste prawa autorskie?
Odpowiedź: NIE!
1. Prawa osobiste są niezbywalne i nie można się ich zrzec.
2. Umowy przenoszące prawa autorskie oraz umowy licencyjne
dotyczą praw majątkowych (praw do korzystania z utworu i
rozporządzania nim).
3. Twórca może jednak:
a)zobowiązać się do niewykonywania praw osobistych,
b)upoważnić nabywcę lub licencjobiorcę do ich wykonywania w
imieniu twórcy (np. do rozpowszechniania dzieła anonimowo),
c) zobowiązać się do niekorzystania przeciwko nabywcy lub
licencjobiorcy z roszczeń przysługujących mu w przypadku
naruszenia praw osobistych.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Czy nabywca lub licencjobiorca może
zmodyfikować „zakupiony” materiał i
rozpowszechniać go w zmodyfikowanej formie?
NIE, jeżeli umowa wprost na to nie zezwala!
1.
2.
3.
Opracowanie cudzego utworu, w szczególności jego przeróbka, jest
przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu
pierwotnego.
Rozporządzanie i korzystanie z opracowania zależy od zezwolenia twórcy
utworu pierwotnego (prawo zależne), chyba że autorskie prawa majątkowe do
utworu pierwotnego wygasły.
Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, twórca zachowuje wyłączne prawo
zezwalania na wykonywanie zależnego prawa autorskiego, mimo że w umowie
postanowiono o przeniesieniu całości autorskich praw majątkowych.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Dozwolony użytek chronionych
utworów jako wyjątek od monopolu
autorskiego
1. dozwolony użytek prywatny (osobisty)
2. dozwolony użytek publiczny
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Zakaz korzystania z cudzych rzeczy bez
zgody właściciela nie doznaje wyjątków
Od zakazu korzystania z cudzych dóbr
niematerialnych istnieją wyjątki.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Dozwolony użytek prywatny
Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z
już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego
użytku osobistego.
Przepis ten nie upoważnia do budowania według cudzego
utworu architektonicznego i architektonicznourbanistycznego oraz do korzystania z elektronicznych
baz danych spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy
to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem
zarobkowym.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Dozwolony użytek prywatny
Zakres własnego użytku
osobistego obejmuje
korzystanie z pojedynczych
egzemplarzy utworów przez
krąg osób pozostających w
związku osobistym, w
szczególności pokrewieństwa,
powinowactwa lub stosunku
towarzyskiego.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Dozwolony użytek publiczny – zagadnienia
wybrane
Wszystkie wyjątki od
zakazu publicznego
korzystania z utworu bez
zgody uprawnionego
określa się zbiorczo
mianem "dozwolonego
użytku publicznego" lub
"licencji ustawowej".
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
2. Cytat i tworzenie antologii – art. 29
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Prawo cytatu
Czym jest cytat w rozumieniu prawa autorskiego ?
Przytoczenie w dziele własnym
całości lub części cudzej pracy
bez wprowadzania żadnych zmian.
„Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki
rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie
uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami
gatunku twórczości."
(art. 29 ust.1 prawa autorskiego)
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Kiedy cytat jest dopuszczalny ?
1. Cytat może zostać przytoczony tylko w innym dziele stanowiącym
samoistną całość.
2. Cytat musi stanowić odpowiednio niewielką część dzieła samoistnego.
(przytaczany utwór musi pozostawać w takiej proporcji do wkładu
twórczości własnej, aby nie było wątpliwości co do tego, że powstało
własne dzieło).
3. Cytat musi być ściśle związany z wywodami cytującego, nie można go
wykorzystywać w celu „ułatwienia” tworzenia dzieła samoistnego.
4. Cytat musi się mieścić się w zakresie uzasadnionym wyjaśnieniem
(informowaniem i ugruntowaniem własnego poglądu, uczynieniu własnych
poglądów zrozumiałymi), analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami
gatunku twórczości.
5. Cytat może obejmować urywki utworów lub drobne utwory w całości.
6. Cytat dopuszczalny jest w każdym rodzaju utworów (nie tylko w utworach
wyrażonych słowem).
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Przykład cytatu uzasadnionego wyjaśnieniem lub
nauczaniem:
Umieszczenie fragmentu „Bolero” Maurice Ravela w
ramach prawa cytatu w celu zaprezentowania
największych osiągnięć muzycznych doby
impresjonizmu.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Kiedy granice prawa cytatu są przekroczone?
1. Cytat wykorzystano w celach ilustracyjnych !! (zakaz
"żerowania" na cudzej twórczości).
2. Cytat nie spełnia choćby jednego z wymogów
dopuszczalności cytatu.
Przykład:
Wykorzystanie fragmentu filmu "Walka o ogień" jako tła dla
własnego filmu opowiadającego o człowieku pierwotnym.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 listopada 2004 r., I CK 232/04, OSNC 2005/11/195
Autor plakatu: Tomasz Sarnecki, 1989
źródło: http://www.razem89.pl/files/0203050001.jpg
Autor nieznany
źródło: materiały szkoleniowe PlusCamerimage Forum 2008
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Tworzenie antologii
– czym jest antologia w rozumieniu prawa autorskiego ?
„Wolno w celach dydaktycznych i naukowych
zamieszczać rozpowszechnione drobne utwory lub
fragmenty większych utworów w podręcznikach i
wypisach."
(art. 29 ust.2 prawa autorskiego)
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Kiedy tworzenie antologii jest dopuszczalne ?
1.
W podręcznikach i wypisach:
Pojęcie „podręcznik”: „(...) łączy się z celami dydaktycznymi. Podręcznik
może być wydany w różnej formie materialnej, w postaci druku, zapisu na
taśmie dźwiękowej lub audiowizualnej. Forma wydania jest z punktu
widzenia omawianego przepisu bez znaczenia.”1
„Forma zewnętrzna antologii lub wypisów powinna jednoznacznie
wskazywać dla kogo podręcznik jest przeznaczony, a układ materiału
powinien być dokonany głównie pod kątem celów pedagogicznych.”2
2.
3.
Dotyczyć musi drobnych utworów lub fragmentów większych utworów.
Antologia może być tworzona wyłącznie w celach dydaktycznych lub
naukowych.
1Komentarz
2System
do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, J.Barta, M. Czajkowska-Dąbrowska, Z. Ćwiąkalski, R. Markiewicz, E. Traple, Zakamycze 2005, str. 353.
Prawa Prywatnego, Tom 13, Prawo Autorskie, pod redakcją J. Barty, C.H. Beck, Instytut Nauk Prawnych PAN Warszawa 2007, str. 448.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
O czym należy pamiętać tworząc antologie ?
1. Za korzystanie w ramach tworzenia antologii pobierane jest
wynagrodzenie według zakresu wykorzystania i wysokości
korzyści uzyskanych z eksploatacji utworu (art. 43 ust. 2
prawa autorskiego). W przypadku rozpowszechniania
nieodpłatnego wynagrodzenie powinno zostać ustalone
ryczałtowo.
2. Różnica między korzystaniem z utworu na podstawie licencji
umownej a tworzeniem antologii polega na tym, że w tym
ostatnim przypadku nie trzeba uzyskiwać zgody osoby
uprawnionej (licencja ustawowa).
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Różnice pomiędzy prawem cytatu, tworzeniem
antologii oraz licencją umowną.
CYTAT
TWORZENIE ANTOLOGII
LICENCJA UMOWNA
ZGODA OSOBY
UPRAWNIONEJ
NIE
NIE
TAK
WYNAGRODZENIE
NIE
TAK
TAK
© 2012 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Wymóg wspólny dla cytowania i tworzenia
antologii
Przytoczenie lub zamieszczenie musi nastąpić
bez zmian.
© 2012 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Podstawowe różnice pomiędzy prawem cytatu a
prawem do tworzenia antologii
MIEJSCE DOCELOWE
CYTAT
TWORZENIE ANTOLOGII
w utworach stanowiących „samoistną całość”
w podręcznikach i wypisach
bez wynagrodzenia
twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia
WYNAGRODZENIE
dowolny, ale w zakresie uzasadnionym :
CEL KORZYSTANIA
-
wyjaśnieniem,
-
analizą krytyczną,
-
nauczaniem
-
prawami gatunku twórczości
lub
przytoczenie
SPOSÓB KORZYSTANIA
tylko naukowy lub dydaktyczny
ścisły związek z wywodami cytującego
zamieszczenie
brak konieczności ścisłego związku z wywodami
cytującego
© 2012 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Użytek przez instytucje
naukowe i oświatowe
Instytucje naukowe i oświatowe
mogą, w celach dydaktycznych lub
prowadzenia własnych badań,
korzystać z rozpowszechnionych
utworów w oryginale i w
tłumaczeniu oraz sporządzać w tym
celu egzemplarze fragmentów
rozpowszechnionego utworu.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Użytek przez biblioteki, archiwa i szkoły.
Biblioteki, archiwa i szkoły mogą:
1) udostępniać nieodpłatnie, w zakresie swoich zadań
statutowych, egzemplarze utworów rozpowszechnionych;
2) sporządzać lub zlecać sporządzanie egzemplarzy
rozpowszechnionych utworów w celu uzupełnienia, zachowania
lub ochrony własnych zbiorów;
3) udostępniać zbiory dla celów badawczych lub poznawczych
za pośrednictwem końcówek systemu informatycznego
(terminali) znajdujących się na terenie tych jednostek.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Użytek podczas imprez szkolnych oraz
uroczystości państwowych
Wolno nieodpłatnie wykonywać publicznie rozpowszechnione
utwory podczas ceremonii religijnych, imprez szkolnych i
akademickich lub oficjalnych uroczystości państwowych, jeżeli
nie łączy się z tym osiąganie pośrednio lub bezpośrednio
korzyści majątkowych i artyści wykonawcy nie otrzymują
wynagrodzenia, z wyłączeniem imprez reklamowych,
promocyjnych lub wyborczych.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Użytek utworów wystawionych na stałe
na ogólnie dostępnych drogach, ulicach,
placach lub w ogrodach.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Podstawa prawna:
Art. 33. pkt 1 prawa autorskiego:
„Wolno rozpowszechniać utwory wystawione na stałe
na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub
w ogrodach, jednakże nie do tego samego użytku;”
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Warunki skorzystania z art. 33 pkt 1:
1. Z przepisu skorzystać może każdy, np. wydawcy, producenci
2.
3.
4.
5.
filmowi, realizatorzy relacji na żywo.
Wolno rozpowszechniać, czyli udostępniać publicznie w
dowolny sposób (na płytach, w TV, w internecie, itd.) utwory
wystawione na otwartej przestrzeni dostępnej dla każdego).
Za „ogólnie dostępne” uznaje się także ogrody czy place, na
które można wejść tylko za opłatą.
Wystawienie musi mieć charakter „stały” Przepis dotyczy np.
czasowej ekspozycji rzeźb w parku miejskim lub fotografii.
Rozpowszechnianie może służyć wszelkim celom, także
zarobkowym.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Kiedy potrzebna będzie zgoda?
Korzystanie z dzieła wystawionego w miejscu
ogólnie dostępnym, ale w zamkniętej przestrzeni,
wymaga zezwolenia podmiotu praw autorskich.
Ponadto może wymagać zezwolenia właściciela
tego miejsca.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Użytek utworów wystawionych w
publicznie dostępnych zbiorach.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Podstawa prawna:
Art. 33. pkt 2 prawa autorskiego:
„Wolno rozpowszechniać utwory wystawione w publicznie
dostępnych zbiorach, takich jak muzea, galerie, sale
wystawowe, lecz tylko w katalogach i w wydawnictwach
publikowanych dla promocji tych utworów, a także w
sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach w prasie i
telewizji, jednakże w granicach uzasadnionych celem
informacji;”
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Warunki skorzystania z art. 33 pkt 2:
1. Przepis służy promocji publicznych wystaw i rozpowszechniania
2.
3.
4.
5.
sprawozdań z tych wystaw.
Dotyczy wszystkich rodzajów utworów, np. zdjęć, obrazów,
rzeźb.
Wystawienie nie musi mieć charakteru trwałego.
Rozpowszechnienie może nastąpić wyłącznie w sprawozdaniu o
aktualnym wydarzeniu lub katalogu albo wydawnictwie dla
promocji dzieła.
Granicą przytoczenia w sprawozdaniu jest „cel informacji” (np.
pokazać można kilka fotografii lub obrazów z większej kolekcji).
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Wyrok z dnia 28 czerwca 2007 r., Sąd Apelacyjny w
Warszawie, VI ACa 447/07
Dozwolonym użytkiem w rozumieniu art. 33 ust. 2 prawa
autorskiego jest przedstawienie w reportażu filmowym,
dotyczącym przebiegu aktualnego wydarzenia, sali której
element wystroju stanowią m.in. utwory chronione
prawem autorskim (zdjęcia).
OSA 2009/7/56
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Użytek dla celów „państwowych”
Wolno korzystać z utworów dla celów bezpieczeństwa
publicznego lub na potrzeby postępowań
administracyjnych, sądowych lub prawodawczych oraz
sprawozdań z tych postępowań.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Wymogi wspólne dla wszelkich kategorii
dozwolonego użytku publicznego:
1. Wymienienie imienia i nazwiska twórcy oraz
źródła (prawa osobiste twórcy).
2. Nie mogą one naruszać normalnego
korzystania z utworu lub godzić w słuszne
interesy twórcy.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Ochrona autorskich praw osobistych i
majątkowych
- ochrona cywilnoprawna
- ochrona karnoprawna
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Cywilnoprawna ochrona praw osobistych –
zagadnienia wybrane
Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone
cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania.
W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba,
która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych
do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne
oświadczenie o odpowiedniej treści i formie.
Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy
odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za
doznaną krzywdę lub - na żądanie twórcy - zobowiązać sprawcę,
aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę
cel społeczny.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Cywilnoprawna ochrona praw majątkowych
Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać
od osoby, która naruszyła te prawa:
1) zaniechania naruszania;
2) usunięcia skutków naruszenia;
3) naprawienia wyrządzonej szkody:
a) na zasadach ogólnych albo
b) poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności,
a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego
wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem
udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;
4) wydania uzyskanych korzyści.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Właściwość sądu w sprawach cywilnych
Właściwość rzeczowa:
I instancja – sądy okręgowe;
II instancja (odwoławcza) – sądy apelacyjne.
Właściwość miejscowa:
 strony mogą w umowie wybrać sąd właściwy;
 w braku wyboru co do zasady orzeka sąd właściwy dla miejsca zamieszkania lub
siedziby strony pozwanej;
 powództwo o roszczenie majątkowe przeciwko przedsiębiorcy można
wytoczyć przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład główny lub oddział,
jeżeli roszczenie pozostaje w związku z działalnością tego zakładu lub oddziału;
 powództwo o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub
unieważnienie, jako też o odszkodowanie z powodu niewykonania lub
nienależytego wykonania umowy wytoczyć można przed sąd miejsca jej
wykonania. W razie wątpliwości miejsce wykonania umowy powinno być
stwierdzone dokumentem;
 Powództwo o roszczenie z czynu niedozwolonego wytoczyć można przed sąd,
w którego okręgu nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Karnoprawna ochrona praw autorskich –
zagadnienia wybrane
Plagiat = przywłaszczenie (przypisanie sobie)
autorstwa cudzego przedmiotu praw własności
intelektualnej
Art. 115 ust. 1 prawa autorskiego:
Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa
całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
lat 3.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Piractwo = kradzież własności intelektualnej
– zwykle pod pojęciem tym rozumie się pozyskiwanie, utrwalanie,
zwielokrotnianie oraz rozpowszechnianie utworów lub przedmiotów
praw pokrewnych bez zgody osoby uprawnionej.
Art. 116 ust. 1 prawa autorskiego:
Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji
oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram
lub nadanie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 278. § 1 kodeksu karnego:
Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program
komputerowy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Organizacje zbiorowego zarządzania prawami
autorskimi i pokrewnymi.
-są to stowarzyszenia twórców, artystów, producentów;
- działają na podstawie zezwoleń Ministra KiDN oraz umów
zawartych ze swoimi członkami ;
- ułatwiają masowe korzystanie z utworów;
- udzielają zainteresowanym licencji , inkasują wynagrodzenia;
- opłaty licencyjne określone są w tabelach wynagrodzeń
publikowanych w internecie;
- co do zasady nie mogą nikomu odmówić udzielenia licencji w
zakresie prowadzonego zarządu prawami oraz mają obowiązek
jednakowego traktowania wszystkich kontrahentów.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]
Dziękuję za uwagę.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www.up-kancelarie.pl , e-mail: [email protected]