Transcript Helen Blow, stafmedewerker Steunpunt Algemeen Welzijnswerk

Studiedag (n)ergens kind aan huis
dak- en thuisloosheid vanuit
kindperspectief
Helen Blow, 11 okt 2016
Beleidsaanbevelingen KRC 5.6
• Veel actoren strijden tegen FG
• Vlaanderen zet in op 1712, begeleiding,
opvang en FJC
• Beleidsstappen om oorzaken aan te pakken
–
–
–
–
Toegang tot vluchthuis
Wie trekt bij wie weg?
Recht op bescherming en recht op contact
FJC: ook voor kinderen een goede zaak
Inhoud presentatie
• De basics van familiaal geweld
–
–
–
–
–
Definitie
Prevalentie
Vormen
Profielen
Hoe hulp verlenen?
• Kinderen als getuige van partnergeweld
• Veel actoren strijden tegen FG
• Vlaanderen zet in op 1712, begeleiding,
opvang, FJC
• Beleidsstappen om oorzaken aan te pakken
De basics van familiaal
geweld
• Definitie
• Vormen
• Voorkomen, prevalentie
Vormen van familiaal geweld
•
•
•
•
Fysiek
Seksueel
Economisch
Psychisch
Prevalentie partnergeweld (IVGM)
• 71% van de mannen en 67% van de vrouwen
zeggen geen geweld ervaren te hebben na de
leeftijd van achttien jaar (verbaal geweld niet
meegeteld).
• Omgekeerd hebben 29% van de mannen en 33%
van de vrouwen wel geweld meegemaakt sinds
hun achttiende.
• Verbaal geweld (41%) intimidaties (22%) en
slagen/klappen (15%).
• Seksueel geweld treft vooral vrouwen (5,6%),
evenals opsluiting (5,9%).
Prevalentie partnergeweld (IVGM)
• Mannen praten minder vaak over het ervaren
geweld dan vrouwen (69% versus 82%), vooral bij
partnergeweld.
• Slechts in een minderheid van de gevallen wordt
geweld aangegeven: 14% van de vrouwelijke en
10% van de mannelijke slachtoffers doen aangifte
bij de politie.
Kinderen getuigen van
partnergeweld
• Jaarlijks tussen 26 en 170 000 kinderen
getuige van partnergeweld in België
• Ongeveer 30% probeert tussenbeide te
komen
• Ieder kind reageert anders
• Grotere kans om later slachtoffer of dader
van partnergeweld te worden
De profielen van partnergeweld
• Situationeel koppelgeweld
of common couple violence
• Intimate terrorism:
dwingend controlerend
gedrag
• Gewelddadig verweer
• Scheidinggerelateerd
geweld (incl. stalking)
Geweld begrijpen.
Hoe hulp verlenen?
• Crisis aangrijpen om te MOTIVEREN
• De rugzak –> samenwerken met andere
instanties
• De spiraal van geweld
• Veiligheid installeren
– Time Out
– Veiligheidsplan
– Tijdelijk huisverbod
Cliënt gemotiveerd. En dan?
• Uitleg rugzak
• Werken aan problemen op andere
levensdomeinen
• Uitleg woedethermometer
• Opstellen veiligheidsplan
• Installatie veiligheid
• Afspraken time-out en/of voorwaarden
uithuisplaatsing
• Uitleg spiraal van geweld
• Werken aan communicatie- en
relatievaardigheden
De rugzak
• Stress, negatieve
emoties, frustraties
• Escalerende
communicatie
• Geweldmoment
Na het geweld :
de PLEGER
•
schaamt zich
•
betuigt spijt
•
wil goed maken
•
splitst het geweld af
•
legt schuld bij
slachtoffer
SLACHTOFFER
• schaamt zich
• voelt zich tekortschieten
• neemt verantwoordelijkheid op
zich
• vermijdt nieuw geweld door
alerter te worden
• rechtstreekse confrontatie te
vermijden
Kalmte herstelt zich
– Spijt wordt aanvaard
– Gedeelde visie op schuld/verantwoordelijkheid
Gevaar voor nieuwe escalatie
– Geblokkeerd worden bij ‘goed maken’
– Confrontatie met gevolgen die hij/zij niet terecht
vindt
Circulaire processen
Escalatie van het geweld
van
Lawick
En de kinderen?
• Blootstelling
partnergeweld
• Risico op fysieke
kindermishandeling
• Risico over het hoofd te
worden gezien
• Motiverende factor voor
ouders
Kinderen nemen verschillende
rollen aan
•
•
•
•
•
Het
Het
Het
Het
Het
helpend kind
lastige kind
kind dat zich terugtrekt
kind in coalitie met het slachtoffer
kind in coalitie met de pleger (controle)
• Fight, flight or freeze
Gevolgen van partnergeweld voor
het kind
• 0-2 jaar: niet goed groeien, veel huilen, eeten slaapproblemen, lusteloosheid
• 2-6 jaar: angstig en schrikachtig, last van
hoofd- en buikpijn, opvallend druk of
opvallend stil, agressief naar leeftijdsgenoten
• 6-12 jaar: tegendraads gedrag, mindere
schoolresultaten, terugtrekken, afwezig zijn,
snel boos worden
• 12+ : spijbelen of andere schoolproblemen,
vandalisme, weglopen, drugs- en
alcoholgebruik
Kinderen nemen verschillende
rollen aan
•
•
•
•
Ooggetuige
Oorgetuige
Getuige van de gevolgen
Zelf ook slachtoffer
Veiligheid installeren
• Geweld stoppen en veiligheid installeren
• Pleger is verantwoordelijk voor gebruik
geweld
• Beide partners zijn verantwoordelijk voor
eigen veiligheid en die van de kinderen
Veiligheid installeren
-> Veiligheidsplan
-> Vrijwillige time-out
-> Uithuisplaatsing
Uithuisplaatsing dader als
oplossing?
Logisch dat
slachtoffers in hun
huis blijven en
daders uit huis
worden geplaatst?
Uithuisplaatsing dader als
oplossing?
 Wet tijdelijke uithuisplaatsing (2013) zeer
beperkt:
 10 dagen
 De agressor op dat moment (common couple
violence)
 Te combineren met contactverbod
 De thuisblijver voelt zich niet veilig (intiem
terrorisme)
Uithuisplaatsing dader
• Groot risico op verdere escalatie (intiem
terrorisme)
• Pleger neemt geen verantwoordelijkheid voor
geweld
• Pleger stopt geweld niet
• Wantrouwen en controle drang worden
vergroot
-> Hulpverlening heel hard nodig!
KRC beleidsstappen
• Voorkomen gezinsdrama’s?
 vluchthuizen niet vermeld in studie
gezinsdrama’s
• Logisch dat slachtoffers in hun huis blijven
en daders uit huis worden geplaatst?
 maatregel onlangs geëvalueerd (IGVM)
 wordt nauwelijks toegepast
Toegang tot vluchthuizen
• Toegang tot vluchthuizen wanneer nodig
 Istanboel Conventie biedt normerend kader
(1 plaats/1000 inwoners)
Preventieve woonbegeleiding & FG
• Preventieve woonbegeleiding = integrale
begeleiding = gaat over alle levensdomeinen
• Indien partnergeweld of andere vorm van
geweld wordt vastgesteld > aangepaste
begeleiding
• Eerste doel is voorkomen van uithuiszetting
> helpt dus dak- en thuisloosheid van
kinderen voorkomen
• Wie partner slaat,
slaat niet per definitie
kind
• Er is wel een risico
• Soms willen kinderen
contact, soms niet
• Recht op contact niet
absoluut in vullen
• Recht op gedeeld
verblijf (coouderschap) ook niet
Recht op
contact met
beide ouders
Nationaal actieplan tegen
partnergeweld
Nationaal Actieplan Partnergeweld
• Bestaat sinds 2001
• Was oorspronkelijk een bundeling van acties
• Sinds 2015 geaxeerd op het Verdrag van
Istanboel > meer sturing
• Partnergeweld strafbaar sinds 1997
• COL 3 & 4 (2006): uniforme aanpak politie &
parket
• Zwijgplichtigen kunnen aangifte doen van
ernstige misdrijven SWB 458bis
• Gezinswoning bij voorkeur voor slachtoffer
• Uithuisplaatsing dader (10 dagen) mogelijk
Vlaanderen zet in op 1712
Vlaanderen zet in op 1712
• Hulplijn 1712 voor alle kinderen, jongeren,
volwassenen, dader, slachtoffer of
omstaander van geweld: iedereen kan er
terecht
• Alle vormen van geweld: familiaal of niet,
actueel of niet, fysiek, psychisch, seksueel,
economisch
• Informatie, advies, doorverwijzing
• Hulpverleners van CAW
& VK
Vlaanderen zet in op begeleiding &
opvang
•
•
•
•
•
•
•
•
•
CAW’s voor partner geweld
VK’s voor kindermishandeling
VLOCO & steunpunten oudermishandeling
Payoke & Pagasa voor mensenhandel
Intact & GAMS voor genitale verminking
Childfocus voor seksuele uitbuiting
Sensoa voor seksueel geweld
Kom op tegen pesten
… versnipperd landschap
Vlaanderen zet in op begeleiding &
opvang
•
•
•
•
•
Algemene visie = integrale aanpak
Dwz geen polarisatie dader – slachtoffer
Oog voor genderaspecten
Oog voor de kinderen, ook bij partnergeweld
Oog voor geweld als dynamiek
Begeleiding & Opvang bij
Partnergeweld
• Kinderen als getuigen = slachtoffer
• CAW’s hanteren al sinds 2006 een integrale
aanpak bij geweld in gezinnen
• Systematisch bevragen van het geweld en de
impact er van op de kinderen
• Oog hebben voor geweld dat tijdens
zwangerschap begint
• Oog hebben voor signalen van kinderen
• Ouders motiveren het geweld te laten
stoppen omwille van hun kinderen
Ambulant begeleiden waar mogelijk
• Voorkeur voor minst invasieve vorm van
hulpverlening
• Veiligheid ook op andere manieren proberen
te installeren
• Meer ambulante begeleiding = minder
residentiële opvang
• Eeuwige discussie hoeveel vluchthuis bedden
er moeten zijn
Vlaanderen zet in op Family Justice
Centres
Ketenaanpak
• 3 pilootprojecten ketenaanpak; Antwerpen
(CO3), Limburg (LINK), Mechelen (Korte
Keten)
• Stroomlijnen veiligheid (parket, politie),
lokale overheid (stad, provincie),
hulpverlening (CAW, CGG, VK, OCJ)
• Ketenaanpak is voor zware problemen,
meestal is justitie al betrokken
• Issues rond informatiedeling
Vlaanderen zet in op FJC’s
• FJC is ruimer: alle relevante diensten samen,
integraal begeleidingsplan, minder
informatieuitwisseling, wel warme
doorverwijzing
• Justitiehuizen uitbouwen als structurele
schakel tussen het justitieel en het
welzijnsbeleid?
• Inzetten = budget en mankracht vrijmaken
Meer lezen?
• Handboek familiaal geweld, Politeia
• Groen & van Lawick (2008), Intieme oorlog,
Vangennep
• Groenen, Jaspaert, Vervaeke (2011),
Partnergeweld, als liefde een gevecht wordt,
Acco
• Genetello (2009), Kinderen en
partnergeweld, wat nu?, Steunpunt AWW
• Brochure ‘geweld in huis raakt kinderen’:
www.steunpunt.be
Voornaamste bronnen
• KRC dossier (n)ergens kind aan huis. Dak- en thuisloosheid
vanuit kindperspectief, 2016
• Van Puyenbroeck, H., Wanneer het onvoorspelbare
onvoorstelbaar reeël wordt. Analyse van ervaringen met
gezinsdrama’s, Vlaamse Overheid, 2016.
• Hermans, K., De strijd tegen dakloosheid, presentatie, 24
maart 2015
• Lescrauwaet D., Dossier beëindigen thuisloosheid, Steunpunt
Algemeen Welzijnswerk, 2010
• FEANTSA European Housing Exclusion Index 2016
• Moss, K. & Singh, P., Women Rough Sleepers in Europe.
Homelessness and victims of domestic abuse, Bristol, 2016
• Pieters, J., Italiano, P., Offermans, AM., Hellemans, S.
Ervaringen van vrouwen en mannen met psychologisch,
fysiek en seksueel geweld, Instituut Gelijkheid Vrouwen en
Mannen, 2010
Dank u!
[email protected]