Transcript Artikel in ACSI Freelife Magazine over Hanzestad Elburg

REIZEN
H A NZES T EDEN TOUR: EL BURG
T EK S T: S A NDER COX, FOTO’S: MUSEUM EL BURG
Vergeet de
zijstraatjes niet
TOEN IN DE MIDDELEEUWEN HET WESTEN VAN
NEDERLAND NOG UIT KLEINE DORPJES BESTOND,
FLOREERDEN DE HOLLANDSE HANZESTEDEN. IN
DE STEDEN VIND JE TAL VAN INDRUKWEKKENDE
SOUVENIRS UIT DEZE GLORIETIJD. REDACTEUR
SANDER COX VERVOLGT DE HANZESTEDENTOUR IN
HET KNUSSE ELBURG.
142
A
ls ik via de Vischpoortstraat richting
het centrum loop, valt mijn oog meteen op de sierlijke keitjespatronen.
Geen enkele stoep is hier hetzelfde.
Het blijkt iets typisch Elburgs te zijn dat al in
1615 is ontstaan. Slechts een enkel kunstwerk
is ‘vervuild’ met wat sprietjes onkruid of ligt er
wat vervallen bij. Grote kans dat dit maar voor
even is. De gemeente Elburg doet namelijk
hard haar best om zo goed mogelijk te pronken met haar lokale trots. Voor renovatie- en
herstelwerkzaamheden aan de keitjesstoepen
heeft de gemeente een speciale subsidiepot.
De afbeeldingen op de stoep geven aan wat
het beroep was van de huiseigenaar. Sommige
ACSI F re e L ife 7-2016
FL_2016_nr7_toe05.indd 142
13-9-2016 13:50:54
H A NZES T EDEN TOUR: EL BURG
REIZEN
CAMPING
WAT ZIJN HANZESTEDEN?
NUTTIGE ADRESSEN
Middeleeuwse steden die
aangesloten waren bij het
Hanzeverbond. Ontstaan uit een
samenwerking van een aantal
Noord-Duitse kooplieden. In
de middeleeuwen waren maar
liefst 150 steden aangesloten
bij het Hanzeverbond. Het
beschermen van de aangesloten
handelslieden en het uitbreiden
van de handel waren de voornaamste doelen. Rijkdom was
het gevolg. Wat hebben wij daar
nou aan? Je vindt in deze steden
souvenirs van deze glorietijd,
zoals sierlijke koopmanshuizen,
indrukwekkende stadsmuren en
indrukwekkende handelskantoren.
•Museum Elburg,
Jufferenstraat 6-8
Geopend van dinsdag tot en
met zaterdag van 11.00 tot
17.00 uur en op zondag van
12.00 tot 17.00 uur
museumelburg.nl
•Botterwerf-museum
Havenkade 39
Voor openingstijden zie botterselburg.nl
•Vischpoort en Kazematten
Vischpoortstraat z/n
hanzesteden.info
ALLE RUIMTE BENUT
Als ik weer omhoog kijk, kan ik bijna niet
geloven dat Elburg een stad is. Wie via de
Vischpoort de vesting binnenstapt en rechtdoor loopt, staat na amper vijfhonderd meter
alweer buiten de stadsmuren. Voorlopig wil
ik die kant nog niet op. Zonde trouwens als
je voor deze snelle stadstour kiest en je de
vesting doorkruist via de twee hoofdaders,
de Vischpoortstraat en de Beekstraat. Zet
je nieuwsgierige bril op en duik de smalle
zijstraatjes in. Zo ontdek je onder meer de
Bloemsteeg en de kloostertuin van Museum
Elburg.
Dat Elburg zo compact is, dankt de stad aan
de hertog van Gelre. Hij bepaalde in 1392 dat
binnen een mijl van Elburg niet mocht worden
gebouwd. De gevolgen hiervan zie je ruim zeshonderd jaar later nog terug. Iedere vierkante
meter is benut in het kaarsrechte Elburg. Wie
vanaf de zes meter hoge Vischpoort uitkijkt
op de vesting, zou zeggen dat het vissersstadje
maar twee straten heeft. De toren van deze
toegangspoort was plat zodat de Vischtoren
ook meteen dienst kon doen als vuurtoren.
Landgoed Old Putten
Zuiderzeestraatweg-Oost 65 • 8081 LB Elburg • 0525681938 • [email protected] • 52°26’31”N 5°50’40”E • Open
van 15/04 tot 15/09 • Aantal toerplaatsen: 70 (100 - 120 m²)
• Rustige familiecamping. Ruime plaatsen. Prachtig natuuren fietsgebied vlak bij vestingstadje Elburg.
CAMPERPLAATS
Elburg
Camperplaats Elburg
INFO
keitjespatronen zijn trouwens nog steeds actueel, zo valt mij op als ik wat flappen heb getapt
bij de pinautomaat en ik een duidelijk patroon
van de drie letters SNS ontdek. Is weer eens
wat anders dan die schreeuwerige reclames.
Elburg
Parking · Havenkade 1 · N 52°27’3”,E 5°49’47” · Open van
01/01 t/m 31/12 · Aantal camperplaatsen: 18
NKC Sitecode: 13450 · Plaats speciaal voor campers, max.
verblijfsduur: 72 uur
voorbeeld. De stadsmuren waren op den duur
overbodig. Dan maken we er toch huisjes van,
dachten de Elburgers. Een mooie woonoplossing voor de arme gezinnen. Schuin tegenover
Museum Elburg kun je nog altijd rondneuzen
in zo’n schattig muurhuisje, die tot honderd
jaar geleden nog werden bewoond.
Van het Elburgse Hanzeverleden heb ik nog
weinig kunnen ontdekken. Tijd om er een gids
bij te halen. Vol enthousiasme leidt AnneMarie van Hout van Museum Elburg mij naar
de kazematten, die in de eerste helft van de 16e
eeuw werden aangelegd. In deze gangenstelsels waren de Botbekkers - zoals de Elburgers
MUURHUISJE
Om de bevolkingsgroei op te kunnen vangen, moesten de inwoners erg creatief zijn.
De muurhuisjes zijn daarvan nog het beste
ACSI F re e L if e 7-2016
FL_2016_nr7_toe05.indd 143
143
13-9-2016 13:50:55
REIZEN
H A NZES T EDEN TOUR: EL BURG
ook wel werden genoemd - goed beschermd.
Al waren de stelsels ook zeker niet gevarenvrij.
De kazematten stonden vanwege de verstikkende rook en de kruitdampen ook wel bekend
als 'moortcuylen'. Daar werd iets op gevonden.
De zogenaamde kabouterhuisjes die je nu nog
steeds boven de grond uit ziet steken, deden
dienst als ontluchtingsgaten.
STADSBOERDERIJEN
Het kaarsrechte
stratenpatroon van Elburg
van bovenaf (boven). De
Bloemsteeg (midden) is
een van die zijstraatjes
die de moeite waard is om
op te zoeken. Als je via de
Vischpoortstraat richting
het centrum loopt, kom
je talloze keitjespatronen
(onder) tegen die een
beroep symboliseren.
144
Natuurlijk werd er niet alleen maar gevochten.
Ongeveer een derde van de Elburgers leefde
van de visvangst uit de voormalige Zuiderzee.
Vis alleen was niet voldoende. Bovendien was
de Zuiderzee voor een groot gedeelte van het
jaar dichtgevroren. Op de natte heidegronden
aan zee lieten de Botbekkers magere ossen
grazen. Op een zeker moment stonden er 83
stadsboerderijen binnen de stadsmuren. Als
je die smalle steegjes induikt, zie je dat boerenverleden nog steeds terug. Je herkent deze
gebouwen aan de hoge en brede deuren.
Als je toch de tijd hebt om de zijstraten in te
duiken, loop dan ook even door richting de
Havenkade. Een dagje Elburg is niet compleet zonder een bezoek aan het Botterwerfmuseum. In dit pas vernieuwde museum aan
de Havenkade vind je alles over oude vissersboten en aloude vistechnieken. Van palingkisten en hoekwanten tot ijs- en netvissen. In
de kleine steegjes komt de historie van deze
Hanzestad nog meer tot leven. ■
ACSI F re e L ife 7-2016
FL_2016_nr7_toe05.indd 144
13-9-2016 13:50:57