Academische openingszitting 2016 Ben Lambrechts Eenheid geeft kracht (of: Eendracht maakt macht).

Dames en heren, Het zal u misschien verbazen om zo kort na de Vlaamse leeuw al de nationale wapenspreuk van België, en daarmee ook de leuze van ons koningshuis geprojecteerd te zien. Ik was al vroeg gefascineerd door deze spreuk, die op het wapenschild op de stukken van 10 frank was afgedrukt dat ik zoals zovelen verzamelde, meer dan één spaarpot vol. Al ging “eendracht maakt macht” niet om de beste vertaling, zoals de andere landstalen duidelijk maken: L’union fait la force, Einigkeit macht stark (de Latijnse versie bespaar ik u) tonen aan dat “eenheid geeft kracht” een betere vertaling was geweest. Laat ons afspreken dat ik die consequent blijf verder gebruiken doorheen mijn verhaal. In de loop van mijn betoog zal u af en toe een cartoon achter mij zien opduiken. Wie anders dan een humoristisch tekenaar als Kim Duchateau, kind van ons eigen huis, PXL-MAD en huiscartoonist van de VRT redactie, houdt ons beter een spiegel voor van ons eigen functioneren? En daarbij, “H umor is slechts een komische manier om serieus te zijn”. Vlot serieus heet dat bij ons. Want deze waarheid staat als een huis dames en heren, en geldt onder meer voor de samenwerking tussen onze instellingen, onze visie op studenten en studentenbegeleiding, ons personeelsbeleid en onze samenwerking met het secundair onderwijs. Het zijn geen losse elementen in het hoger onderwijs, maar puzzelstukjes die permanent zoeken naar de “perfect fit” waarin ze de krachtigste opstelling vinden. De studenten die deze en vorige week na een hopelijk lange vakantie opnieuw de weg vonden naar de schoolpoort vormen daarbij het centrale puzzelstuk waarrond alles draait. De student staat dan ook centraal vandaag op deze plechtige opening van het nieuwe academiejaar. Hoewel: u weet dat wij in onze hogeschool tegenwoordig liever spreken over de “junior collega”. Een straf concept, al zeg ik het zelf, waarbij wij onze student zien als een collega samen die als leerproces in co creatie werkt aan authentieke projecten samen met andere junior collega’s, wereldveld en zijn lectoren en onderzoekers. De beproefde methode om uit te groeien tot excellente professional met X-factor klaar voor een professioneel leven, maar vooral klaar voor een wondervol persoonlijk leven. En het mag merkwaardig overkomen, maar om de student centraal te stellen is een cruciaal puzzelstuk de collega, de mannen en vrouwen die hier en nu voor, naast en achter u in de zaal zitten. Want alles valt of staat of staat of valt met wat er dagdagelijks door onze collega’s wordt gepresteerd. Hoe we met elkaar omgaan, hoe zorgzaam we zijn, hoe gepassioneerd….we zijn. Zonder blikken noch blozen mogen we stellen: PXL heeft een zeer bekwame en gepassioneerde staf die zich met hart en ziel inzet voor onze hogeschool. En deze inzet is nog groter voor onze student. Dag en nacht, nacht en dag staat u in voor de kwaliteit van het onderwijs en het onderzoek. Met volle inzet van uw professionaliteit, talent, ervaring, persoonlijkheid, hun passie en inlevingsvermogen: empassie. Bezeten om te weten, nooit werken zonder zweten, steeds voorop innoveren en verbeteren, samenwerkend, met kennis van uw métier doch blikkend over het muurtje naar andere disciplines… onze collega zijn een kwaliteitslabel op zich, een smiley, serieus als het moet, vlot als het kan, de hogeschool is maakt deel uit van uw netwerk. Van personeelslid tot stakeholder van ondernemend naar engagement, van collega tot vrienden…. U begrijpt waar ik naar toe wil… Kwaliteit valt niet te veinzen, ook al zijn de brochures en campagnes en promotiecampagnes top…elke papieren statement vraag om bevestiging door de collega’s. Het gaat er niet om wie we zeggen wie we zijn, het gaat er om wie we zijn…dat is het enige wat werkt! Onze reputatie wordt daarop gebouwd.

Bij ons in de hogeschool refereren we graag naar onszelf als naar een “conversation company”. Alle examens van de toekomstige directeurs communicatie gaan over de conversation compa ny…een nagelnieuwe methode van Stephan van Belleghem. Knap maar de fond ligt in een oeroud principe. Succesvolle organisaties zijn deze waar klanten en medewerkers woordvoerders worden. Aan de basis ligt een open, authentieke en positieve cultuur van het huis. Het gaat er niet om wie we zeggen wie u is, het gaat er om wie we zijn…dat is het enige wat werkt” “Conversation” of “reasoning” daar zijn we erg straf in…ook in de volgende betekenis: Converseren of “resoneren” is rekening houden met elkaar, het geeft ruimte aan inspraak, het wekt betrokkenheid op, creëert verbondenheid en leidt tot tevredenheid. Het is de basis tot meer en intensere samenwerking. Waar men bij betrokken is, kan men als ambassadeur van de PXL community bevlogen uitdragen naar collega’s, studenten en de samenleving. Converseren is rekening houden met elkaar, het geeft ruimte aan inspraak, het wekt betrokkenheid op, creëert verbondenheid en leidt tot tevredenheid. Het is de basis tot meer en intensere samenwerking. Waar men bij betrokken is, kan men als ambassadeur van de PXL-community bevlogen uitdragen naar collega’s, studenten en de samenleving. Zelfs de externe stakeholders zijn onze ambassadeurs. ‘Laat anderen je verhaal vertellen’ zoals besproken in de Conversation Company zou de leidraad moeten zijn in de communicatie. Op die manier vervaagt de lijn tussen interne en externe communicatie. Studenten, collega’s, externe stakeholders die samen met en naar elkaar communiceren: eenheid geeft kracht. Maar er is blijvende aandacht nodig voor

de stem van de student

. Ondanks het feit dat een studentenraad actief is en studentencommissies het opleidingsbeleid flankeren moet ‘the voice of the student’ steeds het uitgangspunt blijven. Medezeggenschap studenten, personeel, samenleving is voor alle partijen niet alleen een recht, maar ook een plicht. Het blijft voor ons een constante bezorgdheid om voldoende studenten te engageren en te motiveren hun stem te gebruiken en verantwoordelijkheid op te nemen. Enkel zo kunnen ze mee bouwen aan de kwaliteit van onze hogeschool. Een jaar geleden was er revolutie in het hoger onderwijs. Dicht bij huis, hadden studenten van Universiteit van Amsterdam het Maagdenhuis, het bestuurscentrum van de universiteit, wekenlang bezet. Ze protesteerden tegen het rendementsdenken en eisten meer inspraak…. Honderden studenten liepen samen met docenten van de Universiteit van Amsterdam (UvA) samen in een protestmars door Amsterdam. Dat is engagement, daar beweegt toch iets dat oprecht is. En ik roep niet op tot revolutie maar tot een grotere betrokkenheid. In de eerste plaats omdat dat juist mijn opdracht is. Ik meen dat de samenleving veel zeggingkracht krijgt over het hoger onderwijs, maar onze studenten….daar verwacht ik heel veel van…. Studenten zijn geen klanten. Wij vragen van hen een zekere betrokkenheid, en dat ze mee verantwoordelijkheid opnemen over de werking van hun hogeschool en universiteit, ook na het afstuderen…zo moeten ze zich later ook als hoger opgeleiden bewegen in onze samenleving… Ik ben daarom blij dat onze Studentenraad gevraagd heeft naar nog meer mogelijkheden om te wegen op het opleidings- en hogeschoolbeleid. Daarom hebben we hen een zitje gegeven in het beleidscollege. Maar daarmee zijn we er niet….ik wil daarom de dialoog samen met u terug aanbinden met onze studenten over hoe we het vuur terug kunnen aanwakkeren? Het sociaal engagement dat onze studenten ook later in het leven zal onderscheiden. Formele én informele contacten met studenten blijven belangrijk. Als het er echt op aan komt moet je studenten raken, is persoonlijk contact belangrijk en moeten we studenten aanvoelen. Er was veel debat en discussie bij de betoging in Amsterdam, maar over één ding was iedereen het eens: inhoud en organisatie van het onderwijs schreeuwen om vernieuwing, om een groots verzet tegen het rendementsdenken…de cijfers, de getallen het geld het is verworden tot het belangrijkste issue… Inspraak, studentenraden, medezeggenschap, studentenvertegenwoordigers: het zijn allen exponenten van de these: eendracht geeft kracht. Maar wat onze studenten betreft is er ook eenheid

in verscheidenheid. En bij het woord diversiteit denken we automatisch aan de verhouding tussen het aantal autochtone studenten en studenten met een migratie achtergrond. Maar als we van dichtbij gaan kijken naar de verscheidenheid van onze studentenpopulatie zien we een wirwar van complexe achtergronden, waarbij men zich gaat afvragen of er nog een “normstudent’ bestaat. Deze diversiteit is de grootste rijkdom van onze hoger onderwijsinstellingen dames en heren. De extra aandacht en ondersteuning die daarvoor van ons gevraagd wordt nemen we er met de glimlach bij. Het

actief pluralisme

, de sui generis natuur van onze hogeschool en van de UHasselt, geeft ons een dogmavrij draagvlak. We zijn een afspiegeling van de diversiteit van onze samenleving. Het legt ons in het midden van vele bedden en biedt heel wat opportuniteiten. We voelen ons niet opgesloten en zelf houden we alle deuren open. Onze verbondenheid met de drie onderwijsnetten verzekert een dito instroom, we zijn een aantrekkelijke partner voor alle ziekenhuizen en zorginstellingen, voor alle lokale overheden, de bedrijven, de verschillende werkgeversorganisaties, maar ook voor tal van organisaties uit de sociale en culturele wereld. Want hoe meer diversiteit, hoe meer creativiteit en innovatie in onderwijs en onderzoek. Diversiteit is dan ook een meerwaarde. Hogeschool PXL en UHasselt zetten in op het aantrekken, stimuleren en ontwikkelen van ieders talenten. Elke student kan beroep doen op de nodige ondersteuning om zijn of haar specifieke talenten te ontplooien of om drempels te overwinnen. Of het nu gaat om studenten met een functiebeperking, topsporters, beginnende ondernemers, studenten met een migratie herkomst of zij-instromers, de diversiteit van ons doelpubliek is enorm. De hogeschool en de universiteit kunnen dan ook niet anders dan rekening houden met de heterogeniteit van het doelpubliek in het verloop van het onderwijsproces en de studentenondersteuning. Om een tipje van de sluier op te lichten maakte de AUHL zes filmpjes waarin studenten van UHasselt en Hogeschool PXL vertellen vanuit welke achtergrond ze aan de instelling studeren. U ziet in de het verdere verloop van deze zitting straks een trailerfilmpje waarop alvast zes bijzondere personages die de UHasselt en onze hogeschool bevolking een tipje van de sluier oplichten. De diversiteit in onze studentenpopulatie is ook zichtbaar in het gegeven dat onze hogeschool in vergelijking met Vlaanderen meer studenten aantrekt uit BSO- en TSO-richtingen. Dat congrueert met de sociale onderbouw van onze regio. We hebben ook het grootste aantal beursstudenten. Dat vergt aandacht en een aangepast beleid. We weten eveneens dat onze doorstroomcijfers in de benchmark met Vlaanderen minder gunstig zijn. Velen zijn geroepen, weinigen uitverkorenen. We willen een antwoord bieden op de problematiek door nog meer te investeren in ‘

maximale ontwikkelingskansen

’. Voor wie echt onvoldoende basis heeft om te starten in een professionele bacheloropleiding zien we veel meer heil in het uitbouwen van niveau 5 van de Vlaamse kwalificatiestructuur. De uitbouw van

HBO5

maakt de leerladder compleet. Het geeft een toekomstperspectief van duurzame groei, we beantwoorden nog beter aan de noden van de samenleving en geven individuen kansen en perspectief. Dit geeft sommige studenten betere en haalbare startkansen. Een ander evenwicht tussen theorie en praktijk en de kortere duur maakt dat dit een haalbaardere kaart kan zijn, zowel voor studenten die de eerste stap zetten in het hoger onderwijs als voor hen die geen succesvolle start kenden in een professionele bacheloropleiding. Geslaagden aan een HBO5-opleiding ontvangen een erkend diploma van het hoger onderwijs (gegradueerde) en kunnen eventueel alsnog via een vervolgtraject een professioneel bachelordiploma behalen (zalmtraject). Voor onze niet geslaagde studenten in de professionele bacheloropleidingen kan HBO5 nu wel een volwaardige heroriënteringsmogelijkheid bieden. Hogescholen kunnen ons inziens nog heel wat leren van de Centra voor volwassenonderwijs (CVO) en HBO5 verpleegkunde. Hun expertise op het domein van volwassenenonderwijs, avondonderwijs en werkplekleren zal het DNA van de hogeschool verste rken. We mogen als ‘hogeschool van het leven’ immers geen reservaat van 18- tot 21-jarigen zijn, maar wel een hogeschool waar er bijgetankt kan worden; op elke leeftijd, op elk moment, zowel door de dag als ’s avonds. Onze hogeschool is daarom pionier in de vraag naar integratie en erkenning van de HBO5-opleidingen in de hoger onderwijs ruimte cf. de internationale ‘associated degree’. Onze hogeschool heeft de laatste jaren bijzonder geïnvesteerd in HBO5 binnen het samenwerkingsverband PXL-Level 5 (CVO STEP, CVO de Oranjerie, PCVO Limburg, PHIV, Hogeschool PXL). Samen beschikken we over een mooi en rijk aanbod aan HBO5-opleidingen met een sterke kwaliteit. Dit werd recent uitgebreid met de succesvolle opleiding Winkelmanagement. Momenteel bereiden we een nieuwe HBO5-opleiding Personal Training voor.

We zijn blij met de conceptnota van de minister van onderwijs die de integratie van HBO5-opleidingen in de hogescholen voorbereidt. De integratie van HBO5 betekent opnieuw een gelijktijdig proces van fusie (CVO’s) en integratie, met strategische en operationele verantwoordelijkheden en administratieve, financiële, personeelsmatige en logistieke gevolgen voor onze hogeschool en haar partners die van existentieel belang zijn. We hebben reeds grote stappen gezet: afstemming van programma’s, voorbereiding van omvormingsdossiers, zelfevaluatierapporten, een gemeenschappelijk onderwijs- en examenreglement, gemeenschappelijke communicatie, …. Maar bovenal hebben we meer vertrouwen en samenhorigheid gecreëerd tussen personeelsleden en beleid. Het feit dat de nakende integratie dient te gebeuren zonder een voldoende structurele financiering door de overheid baart ons zorgen. Een grote opportuniteit ligt in het het leren van de ervaring van de centra voor volwassen: ervaring met werkstudenten, e daarvoor. learning, werkplek leren…respect waar daar in het verleden gerealiseerd is. Ook na integratie van HBO5 moeten hogescholen en CVO alsook verpleegkunde HBO5 partners blijven…samen dit grootse traject doorlopen moet een garantie zijn Ook de conceptnota over de toekomst van de

lerarenopleiding

met integratie van bijkomende specifieke lerarenopleidingen, biedt nieuwe opportuniteiten voor onze kwaliteitsvolle lerarenopleidingen die sterk verankerd zijn met alle netten. De uitdaging om het lerarenberoep aantrekkelijker te maken en dichter bij onze gediplomeerde studenten te brengen, is onze opdracht. Onze samenwerking met de CVO’s (Limlo, CVO STEP en CVO de oranjerie) en universiteiten (UHasselt en KULeuven) en het secundair onderwijs gaan we hierdoor nog versterken. Dames en heren, in de associatie Limburg openen de Universiteit Hasselt en de hogeschool PXL gezamenlijk het academiejaar. Het is de exponent van een doorgedreven samenwerking tussen onze instellingen. In een wereld waarin 56 steden groter zijn dan Vlaanderen is deze samenwerking tussen de hoger onderwijs instellingen in onze provincie dan ook een evidentie. Ook hier besluiten we dus ons betoog met: eendracht geeft kracht. Samen kunnen we veel bereiken, daar ben ik heel optimistisch over En optimisme over een goede uitkomst bepaalt mee de uitkomst, zoals vredesduif en oud-premier Shimon Perez, die deze nacht overleed, het ooit heeft gezegd.