Transcript Lees verder - PKN te Krommenie

Bij Jezus in de stal met Kerst: het Santonsproject van de Nicolaaskerk 2016
Introductie Santons
De Kersttijd en de aanloop er naar toe, de Adventstijd, zullen dit jaar in het teken staan van de
Santons. Nu kan ik me voorstellen dat u niet eerder van Santons hebt gehoord en dat u wel de
herders, Jozef en Maria en de wijzen in verband brengt met de kerststal, maar dat het begrip
Santons daar (nog!) niet bij hoort. Santons (Frans voor ‘kleine heiligen’) zijn figuurtjes van
klei die voorkomen in de Provençaalse (Zuid-Franse) kerststal. En dan gaat het niet over de
bekende figuren, zoals inderdaad Jozef of Maria, maar om de figuren van het dorp in de
Provence, zoals de bakker en de slager, de dorpspastoor, een oud echtpaar, de sjouwer en de
ijsdrager, de geitenhoedster, de lavendelverkoopster en de waterdraagster. En zo nog
tientallen meer. Al die figuren, in hun verscheidenheid en veelkleurigheid, hebben één ding
gemeen: ze hebben allemaal vanuit hun werk of levenservaring een geschenk voor het kindje
Jezus bij zich.
Ontstaan Santons
De Santons ontstonden tijdens de Franse Revolutie als teken van burgerlijke
ongehoorzaamheid. De revolutionairen verboden alle geloofsuitingen en in 1794
mochten de gelovigen niet meer samenkomen.
De kerststallen verplaatsten zich van de kerk naar de huiselijke kring. Omdat de grote
beelden uit de kerk niet in de huizen pasten, maakten de bewoners van de Provence in
het geheim kleinere beelden. Modellen voor de figuren waren, zoals gezegd, de eigen
dorpsbewoners. Gaandeweg bouwde men een heel dorp met mensen en gebouwen.
De figuren vond men zo bijzonder dat ze na 1803 verkocht werden op de markten van
Marseille. Spoedig werden de gekleurde figuren populair in heel Frankrijk en
daarbuiten. Ook in onze tijd maakt de Santonnier (de Santonmaker) de figuren van
beschilderde klei en draadwerk. Deze figuren kleedt hij aan met Provençaalse textielen,
de zogenaamde Santons Habillées (aangeklede Santons). In de laatste twee eeuwen
hebben de Santons veranderingen ondergaan en zijn het echte kunstwerken geworden.
De decors, zoals de dorpen en de kerststal, vormen nu een belangrijk onderdeel.
Santonsproject Nicolaaskerk 2016
Nu u weet wat Santons zijn, nemen we de volgende stap. Wij gaan als mensen van de
Nicolaaskerk doen alsof we dorpelingen in de Provence zijn en maken onszelf van klei
én een geschenk dat we willen aanbieden aan het Christuskind. Nu is het natuurlijk
moeilijk om jezelf precies te kleien, we zijn geen Santonniers, maar het gaat er niet om
dat u precies herkenbaar bent. U mag zich bijvoorbeeld ook afbeelden met een symbool,
of zoals u er heel graag had uitgezien, of jonger of juist ouder. Ook het geschenk mag u
kleien en vastmaken aan uw Santon, maar als u bijvoorbeeld makkelijker schrijft, dan
maakt u een boodschap die u het poppetje in de hand geeft. Hoewel het resultaat
natuurlijk belangrijk is, is de bezinning op de vraag: hoe zou ik naar de stal van Jezus
gaan en wat zou ik voor geschenk meenemen, nog veel belangrijker. De bedoeling is dat
we ons voorbereiden op de Kerstdagen aan de hand van deze vragen. Regelmatig zal ik
in het kerkblad ook terugkomen op de ontdekkingen die we doen in dit project. Ook zal
ik ingaan op verschillende bestaande Provençaalse Santons en de Santons die door
mensen van de Nicolaaskerk worden gemaakt, met hun geschenk voor Jezus.
We willen graag dat iedereen, jong en oud, in de gelegenheid is een Santon te maken,
zodat als het kan alle leden van de Nicolaaskerk opgesteld staan bij de kerststal met de
Kerstdagen. Dat vraagt tijd, dus hebben we verschillende data nu al geprikt om te kleien
en te verven (maar uw Santon in textiel kleden mag ook) en die willen we u hierbij
doorgeven.
Op woensdag 26 oktober houd ik op de SoS-middag om 14.30 uur in de
Nicolaaskerk een korte inleiding over de Santons en aansluitend is het eerste
‘kleimoment’.
Vervolgens kunnen er op donderdag 10 november om 20.00 uur
Santons worden gemaakt ook, in de kerk. En dan als laatste plenaire
mogelijkheid is daar de Creamiddag, ook in de kerk, op woensdag 16
november om 14.00 uur. Mocht u op geen van deze data kunnen, en
toch een Santon bij mij willen inleveren, neem dan met mevrouw
Els van der Pompe of met mij contact op, dan zorgen we dat u
de beschikking krijgt over klei.
Namens commissie Vieren & Vormen,
Ds. Neeltje Reijnders
Met dank aan de website van La maison des Santons over de ontstaansgeschiedenis