Transcript Zuyderland | Verpleegkundige Adviesraad

imbur
VAR L
n
a
v
e
tgav
Een ui
g
Jaargang 5, nummer 4
November 2010
Verpleegkundig
Magazine Limburg
Oratie hoogleraar verplegingswetenschap
Marieke Schuurmans: 'Verpleegkundigen
kunnen zorgvraag verminderen'
-Door- M. Erven
Verpleegkundig handelen
zou zich meer moeten
richten op problemen die
van invloed zijn op het
dagelijks functioneren van
patiënten. Het vroeg
opsporen en het voorkomen
van deze problemen kan de
extra zorgvraag door
onder meer de vergrijzing
verminderen. Dat stelt
hoogleraar verplegingswetenschap Marieke
Schuurmans (Universiteit
Utrecht / UMC Utrecht) in
haar oratie van woensdag
31 maart.
De vraag naar verpleegkundige zorg neemt de
komende decennia sterk toe
door de toename van het
aantal chronisch zieken.
Schuurmans vindt dat er te
weinig nagedacht wordt over
hoe verpleegkundige
handelen juist kan bijdragen
aan het verminderen van die
zorgvraag. Ze stelt dat
verpleegkundige zorg uit zou
moeten gaan van optimaliseren van het dagelijks
functioneren. “Dat gaat
echter moeilijk in de huidige
gezondheidszorg: die is
juist gericht op
beperkingen. Omdat de
gezondheidszorg zo reactief
is ingesteld, blijven kansen
liggen. Zeker bij ouderen en
chronisch zieken die
Verpleegkundige
zorg van reactief
naar pro-actief
voorspelbare problemen
ontwikkelen is preventie een
onontgonnen gebied.
Een deel van de zorgvraag
die we creëren is dus
voorkombaar.” Als voorbeeld
geeft Schuurmans het
delier. Jaarlijks ontwikkelen
zeker 20.000 mensen van 65
jaar en ouder een delirium
tijdens de ziekenhuisopname. Een delirium leidt
tot verlies in dagelijks
functioneren waardoor
mensen vaker in het
verpleeghuis komen.
Vervolg op pagina 2
Van de redactie
Hoe is het gesteld met de
toekomst van de zorg?
Met de nieuwste stroom
bezuinigingen
aangekondigd
houden
verpleegkundigen hun
zorghart
vast.
Uit onderzoek
blijkt dat bij bezuinigingsronden juist gekort wordt op
scholingsmogelijkheden en
ontwikkeling. Uit ander
onderzoek blijkt dat deze
scholingsmogelijkheden
mede zorgen voor het
plezier houden in het werk.
Maken onze beleidsmakers
de juiste keuzes? Hoe
ervaren verpleegkundigen
dit? In de nursingnieuwsbrief
was recent te lezen dat ICverpleegkundigen het vak
willen verlaten vanwege te
weinig ontwikkelingsmogelijkheden. Een groep verpleegkundigen waar toch al
tekorten spelen.
Werken in de zorg, zorgelijk?
In dit nummer:
Column
2
Vervolg oratie
Marieke
Schuurmans
2
Nieuwe methode
Exbelt helpt bij
afschaffen
gebruik
onrustbanden
2
Screening op
3
ondervoeding,
een MUST voor
verpleegkundigen
High Risk
medicatie
4
Colofon
6
In Amsterdam wordt
naar verwachting in
2013 een Nationaal
Kinderoncologischcentrum (NKOC)
geopend.
Het centrum gaat
samenwerken met het
Nederlands Kanker
Instituut – Antoni van
Leeuwenhoek Ziekenhuis
(NKI-AVL)
Het NKOC wordt een
topziekenhuis voor
kinderen met kanker in
Nederland. Het wil
wetenschappelijk
toponderzoek en
topkinderoncologische
zorg concentreren in een
internationaal
vooraanstaand
centrum.
Top 98
Heeft u de laatste weken ook zo slecht geslapen? Last van hartkloppingen, nachtzweten en koude rillingen,
terwijl het nog een beetje nazomerde?? Zijn uw nagels ook weer helemaal op hygiënisch niveau bij gebeten?
Zagen de valiumtabletjes er in de afdelingsmedicijnkast opeens heel aanlokkelijk uit? Lukte het u ook niet om
rustig het nieuws te bekijken of de krant te lezen zonder bang te zijn of hij er alweer zou zijn? Ja!
Nou, normaal gesproken zou ik zeggen ga eens langs een dokter met die klachten! Maar in deze tijd kan ik -als
zelfbenoemde stressspecialist- u gelukkig geruststellen. Elk jaar rond deze tijd treden deze klachten bij
meerdere medewerkers in de gezondheidszorg op en wijzen zij op een belangrijke komende gebeurtenis! Nee,
niet persé de troonrede op de derde dinsdag van september. We weten toch allemaal wat daarin staat. Toch?
Bezuinigen op de gezondheidszorg en efficiënter werken met minder medewerkers. Een hoger eigen risico en een
hogere ziektekostenpremie! Dat ze daar nou zo’n heel circus omheen verzinnen, gaat mijn verstand te boven.
Maar de troonrede is dus niet de oorzaak van al de bovengenoemde klachten. Welnee het is weer lijstjestijd.
En het spits werd nu weer eens afgebeten door het AD met de ziekenhuis top 98.
Ieder ziekenhuis in Nederland heeft weer braaf alle gegevens aangeleverd (hier en daar een beetje opgepoetst
natuurlijk) en van daaruit is een top 98 samengesteld. Zo kun je als patiënt makkelijk(?) uitzoeken waar je het
beste geholpen wordt. Zo kun je beter niet in Stadskanaal naar het ziekenhuis gaan, maar ook Delfzijl en
Winschoten zijn no-go-areas voor patiënten (gek hè, dat de noordelijke regio in hoog tempo ontvolkt). Nee, voor
topzorg moet je in Almere zijn. Komt er toch iets heel goeds voort uit de polder. Maar nu niet allemaal en masse
naar de polder rennen want natuurlijk mogen we toch een beetje trots zijn op de Limburgse ziekenhuizen. Niet
alleen staat het OMC heel hoog met een 4e plaats. Het VieCuri stijgt ruim 50 plaatsen naar de 26e en ook het Atrium MC
Parkstad staat nog in de top 30! Het Laurentius ziekenhuis Roermond stijgt met stip de top 50 in, terwijl het AzM consolideert
rond de 55e plaats. En ook het Sint Jansgasthuis in Weert timmert aan de weg en maakt een flinke sprong van 94 naar 76!
Ik weet niet hoe het u vergaat bij deze lijstjes, maar mij zeggen ze weinig want binnenkort komt de Elsevier vast ook wel weer
met hun top 100 en dan kan alles weer anders liggen. Nu kunnen de beleidsmakers in de zorg weer even of met hun borst
vooruit lopen of enigszins beschaamd roepen dat zij nog harder hun (het personeel dan) best gaan doen om de cijfers te
verbeteren. En dat betekent nog meer lijstjes en formulieren invullen voor de verpleegkundige. Ik hoop alleen dat het invullen
en bijhouden van al die lijstjes niet nog meer ten koste zal gaan van de directe patiëntenzorg of het tijd nemen voor een
praatje. Maar ik ben er bang voor, want helaas worden die zaken niet gescoord als prestatie-indicator. En die prestaties
bepalen de Top 98!
Charles André, praktijkcoördinator dialyse, Laurentius Ziekenhuis Roermond
Vervolg van pagina 1
Bovendien is voor mensen met een delier de kans om tijdens
of kort na de ziekenhuisopname te overlijden twee tot zes
keer hoger dan voor ouderen zonder delier. Mensen met
een delier zijn verward, denken niet meer georganiseerd en
zijn gedesoriënteerd. Ze hebben vaak geheugenproblemen
en reageren niet meer adequaat op hun omgeving. Terwijl
de oplossing hiervoor al lang bekend is, stelt Schuurmans in
haar oratie. Een aanzienlijk deel van de delieren is te
voorkomen wanneer mensen zich in het ziekenhuis kunnen
oriënteren, gedurende de dag iets te doen hebben, ’s
nachts slapen, voldoende eten en drinken, voldoende
bewegen en in staat worden gesteld goed te kunnen zien en
horen wat er gebeurt.
Marieke Schuurmans sprak haar oratie uit op 31 maart om
16.15 uur in het Academiegebouw in Utrecht. Sinds 1 mei
2009 is zij hoogleraar Verplegingswetenschap aan het UMC
Utrecht.
Nieuwe methode Exbelt helpt
bij afschaffen onrustbanden
De Universiteit Maastricht heeft onderzoek gedaan naar
het effect van de methode Exbelt in het terugdringen van
fixatie van bewoners in verpleeghuizen.
Deze methode bestaat uit verschillende onderdelen:
1.
Verbieden van fixatie door bestuur instelling en
actief ondersteunen van cultuuromslag
2.
Scholing van personeel in alternatieven
3.
Ondersteuning van uitvoering door
gespecialiseerd verpleegkundige
4.
Betrekken van familie van bewoner
5.
Aanbieden van alternatieve hulpmiddelen
De methode leidt niet tot toename van gebruik van
kalmerende middelen of valincidenten.
Innovatiekring Dementie pleit voor een wettelijk verbod op
het vastbinden. De stichting gaat samen met de
Universiteit Maastricht de methode landelijk verspreiden in
de tour ‘Niet fixeren is een kunst!’
Bron: Academisch Ziekenhuis Maastricht
Pagina 2
Verpleegkundig Magazine Limburg
Screening en behandeling van ondervoeding: een MUST
voor verpleegkundigen
-Door- R. Secchi
De prevalentie en gevolgen van
ziektegerelateerde ondervoeding is in
een hoeveelheid aan wetenschappelijk
onderzoek beschreven.
De prevalentie in ziekenhuizen is erg
hoog en varieert tussen de 25 en 40%.
Ondervoeding kan leiden tot verlies
van spiermassa, vertraagde
wondgenezing, verminderde
weerstand, verminderde
spierkracht en toename
van (postoperatieve)
complicaties.
Ondanks de inspanningen
van de overheid en
belangenorganisaties om
ondervoeding tegen te
gaan, blijft de prevalentie
aanzienlijk hoog.
“Ja, dat is mooi” denk je
als verpleegkundige, “als
het de overheid en
andere belangenorganisaties al niet lukt
om ondervoeding tegen te
gaan, waarom zou het mij
dan wel lukken?
Het antwoord is heel simpel.
Voedingszorg behoort tot de
basiszorg en zodoende tot één van de
taken van de verpleegkundige
beroepsgroep. Daarnaast heeft de
verpleegkundige een regierol in de
zorg rondom de patiënt en dus ook in
de voedingszorg. Een voorwaarde om
een patiënt te ondersteunen in het in
stand houden cq bereiken van een
optimale voedingstoestand is de
aanwezigheid van optimale kennis en
attitude van voedingszorg bij
verpleegkundigen.
Oog voor voedingstoestand
Verpleegkundigen dienen te weten
waarom het voor een patiënt zo
belangrijk is om, in een fase van ziekte
of herstel, een optimale voedingstoestand te bezitten. Je hoeft hierbij
geen uitgebreide kennis te hebben van
voedingsleer, maar kennis van enkele
basisbegrippen is essentieel. Voeding
is van net zo´n vitaal belang als
medicatie en andere vormen van
behandeling.
Tegenwoordig wordt er minimaal
aandacht besteed aan voedingsleer
binnen het curriculum van
verpleegkundige opleidingen. Dit neemt
echter niet weg, dat gezondheids-
zorginstellingen en verpleegkundigen
een eigen verantwoordelijkheid
bezitten om de kennis en attitude met
betrekking tot dit onderwerp op peil
te houden en mogelijk te bevorderen.
Verder is het van belang om (risico op)
ondervoeding, bij een patiënt,
vroegtijdig te signaleren. Hoe eerder
je als verpleegkundige weet of een
patiënt ondervoed is of een risico
loopt ondervoed te geraken, hoe
eerder men hierop kan interveniëren.
Een screeningsinstrument
(bijvoorbeeld MUST of SNAQ) kan je
hierin ondersteunen. Het is raadzaam
om een patiënt binnen 24 uur na
opname te screenen. Vervolgens dient
men dit iedere week, gedurende het
verblijf van de patiënt, te herhalen.
Toe te passen interventies
Indien een patiënt ondervoed is ( of
een risico heeft ondervoed te
(eenvoudige) interventies inzetten:
1. Voorlichting aan patiënt geven;denk
hierbij aan uitleg waarom inname van
voldoende eten en drinken juist nu zo
belangrijk is, adviezen om bijvoorbeeld
vaker per dag een kleine portie te
eten, brood extra dik besmeren met
dieetmargarine of roomboter, brood
beleggen met een extra plak kaas of
vleeswaren etc.
2. Aanbieden van
tussendoortjes
(energie- en eiwit rijke
producten,
bijvoorbeeld Snickers,
M&M pinda’s, volle
chocomelk etc.
De juiste producten
kunnen het beste in
overleg met een
diëtiste worden
gekozen.
Energie – en eiwitverrijkte maaltijden
verstrekken ( deze
kunnen (meestal)
eenvoudig bij de
keuken worden aangevraagd)
3. Inschakelen van diëtiste (indien
patiënt ondervoed is)
Ondersteuning bij nuttigen maaltijd
Naast het inzetten van interventies
heb je als verpleegkundige ook een
belangrijke taak in de ondersteuning
van patiënten tijdens de maaltijden.
Denk hierbij aan het ondersteunen van
patiënten welke niet (geheel of
gedeeltelijk) zelfstandig kunnen eten
of drinken, het in de juiste houding
zetten van een patiënt tijdens de
maaltijd, maaltijden binnen handbereik
van de patiënt plaatsen enzovoorts.
Het beschrijven van bovenstaande
taak lijkt misschien overbodig, maar
eigen praktijkervaringen hebben me
geleerd, dat deze ondersteuning niet
altijd vanzelfsprekend blijkt te zijn.
Vervolg op pagina 4
Jaargang 5, nummer 4
vervolg van pagina 3
Tenslotte twee eenvoudige tips om de
patiënt te ondersteunen in het
bereiken van een optimale
voedingstoestand:
* Zorg ervoor, dat de patiënt tijdens
de maaltijden zo min mogelijk
gestoord worden ( dus geen artsen die
mijnheer of mevrouw nog snel even
willen onderzoeken tijdens de
maaltijd)
* Wees creatief en patiëntgericht
( denk hierbij aan een patiënt welke
het ontbijt niet heeft genuttigd,
omdat bij verder navraag blijkt dat
hij/zij ´s morgens gewend is fruit te
eten)
Aandacht voor en na de opname
Ondervoeding zal niet alleen binnen de
ziekenhuismuren, maar ook daarbuiten
dienen te worden aangepakt. Verdere
ontwikkeling van screening en
behandeling vóór en na opname in het
ziekhuis is dan ook essentieel.
Regionaal overleg en afstemming met
1e- , 2e- en 3e lijn gezondheidszorginstellingen is dan ook wenselijk
om zodoende keten(voedings)zorg te
realiseren. Weliswaar zijn wij (als
verpleegkundigen) niet als enige
verantwoordelijk voor de voedingszorg
in “onze” ziekenhuizen, maar wij
hebben wel een belangrijke rol in
screening en behandeling van
ondervoeding. Laten we deze
verantwoor-delijkheid nemen en
ervoor zorgen dat de
ziekenhuisinstellingen waar we
werkzaam zijn (in de toekomst), gelden
als een sterke schakel binnen de keten
(voedings)zorg. Zodat het gezegde
“een voedingszorgketen is zo sterk als
zijn zwakste schakel “ in de toekomst
in Limburg niet meer van toepassing is.
Renaldo Secchi MSc
Stafadviseur RvT Stafgroep
Verpleging
Stafdirectoraat Zorg & Leren
Maastricht Universitair Medisch
centrum (MUMC+)
tel: (+31) 043 38 72378
Pagina 4
High Risk Medicatie
-Door- A. Klaassen
In het aprilnummer van het
Verpleegkundig Magazine is een artikel
geplaatst over het Veiligheidsprogramma van VMS zorg, waarin
uiteengezet wordt wat het doel en de
aanpak van het programma is.
Daarnaast werd aandacht besteed aan
één van de tien thema’s, nl. ‘Vroege
herkenning en behandeling van pijn’. In
deze uitgave is het thema ‘High Risk
Medicatie: klaarmaken en toedienen
van parenteralia’ aan de beurt.
In deze praktijkgids worden de
processtappen van klaarmaken en het
toedienen van parenterale
geneesmiddelen in niet-acute en acute
situaties beschreven.
Fouten met medicatietoediening
Veel incidenten in de zorg zijn
gerelateerd aan medicatie. Regelmatig
treffen we berichten in de media aan
over het maken van fouten bij het
voorschrijven, berekenen, bereiden en
toedienen van medicatie door artsen en
verpleegkundigen. Een geneesmiddel
voor parenterale (alle geneesmiddelen
die worden geïnjecteerd) toediening
moet vaak nog een bewerking
ondergaan, voordat het aan de patiënt
dag beschikbaar, terwijl dat bij
verpleegkundigen en OK-/anesthesiemedewerkers wel het geval is. Het
toedienen van parenterale medicatie is
risicovol voor een patiënt, omdat de
toedieningsweg biologische barrières
tegen micro-organismen passeert.
Daarnaast kunnen parenteralia een
smalle therapeutische breedte hebben,
een snel klinisch effect sorteren en
een direct effect hebben op de vitale
functies. Ook zijn voor het toedienen
van deze geneesmiddelen speciale
handelingen en -kennis vereist.
Veilig medicatie toedienen
De gevolgen van fouten bij het
klaarmaken en toedienen van
parenteralia kunnen variëren van niet
schadelijk tot in het ergste geval de
dood van een patiënt. Verbetering van
de werkwijze rondom het klaarmaken
en toedienen van deze medicatie is van
groot belang om de medicatieveiligheid
op verpleeg- en behandelafdelingen te
verhogen. Een afname van het aantal
klaarmaak- en toedienfouten is lastig
aan te tonen. Op dit moment
registreert slechts een deel van de
ziekenhuizen (ca 40 %) medicatiefouten in een landelijke databank, de
Centrale Medicatie Registratie (CMR),
van de Nederlandse Vereniging van
Ziekenhuis Apothekers (NVZA).
De doelstelling van het thema ‘High
Risk Medicatie’ is de volgende:
kan worden toegediend. Dit wordt
‘voor toediening gereed maken’ of
afgekort ‘VTGM’ genoemd. Het is een
risicovol proces, dat overwegend door
verpleeg-kundigen uitgevoerd wordt.
Er zijn momenteel nog maar weinig
ziekenhuizen waar
apotheekmedewerkers op grote
schaal het klaarmaken, uitvoeren
en/of een breed assortiment spuiten
op voorraad klaarmaken, voor hun
rekening nemen. Apotheekmedewerkers zijn echter niet 24 uur per
‘Voor december 2012 hebben alle
ziekenhuizen het proces van klaarmaken
en toedienen van parenterale
geneesmiddelen geïmplementeerd,
waardoor het juiste geneesmiddel, in de
juiste dosering, op de juiste wijze
klaargemaakt, via de juiste
toedieningsweg, op het juiste tijdstip, op
de juiste toedienwijze, aan de juiste
patiënt wordt toegediend’.
Verpleegkundig Magazine Limburg
Het VMS thema richt zich op:
•
het klaarmaken en toedienen,
•
de parenterale geneesmiddelen,
•
niet acute en acute situaties;
•
alle afdelingen in het
ziekenhuis.
De gekozen interventies voor het
proces van klaarmaken zijn gebaseerd
op de richtlijn ‘Voor Toediening Gereed
Maken (VTGM) van parenteralia op
verpleegafdelingen in
ziekenhuizen’ (NVZA, V&VN, 2009).
niet acute situaties wordt ingegaan op
de volgende aandachtspunten:|
•
het controleren van het
voorgeschreven geneesmiddel
(juiste geneesmiddel in de
juiste dosering op het juiste
toedientijdstip)
•
de voorbereiding van de
toediening volgens de
ziekenhuisbrede
toedienprotocollen. In het
Handboek Parenteralia is meer
informatie te vinden over de
toedieningsweg,
verenigbaarheid van
geneesmiddelen, concentratie
en toediensnelheid.
In de praktijkgids wordt bij het
klaarmaken van parenteralia in nietacute situaties uitgebreid ingegaan op
de volgende zaken:
•
•
•
het verzamelen en klaarleggen
van de benodigde materialen en
controleren van het
toedienetiket.
•
het identificeren van de patiënt
•
het laten controleren door een
tweede persoon (op juistheid
medicatieopdracht,
geneesmiddel, dosering,
toedieningsweg,
toediensnelheid, patiënt en
tijdstip)
•
het desinfecteren van handen
en het toepassen van
hygiënemaatregelen, conform
voorschriften van de instelling
en WIP
•
het aansluiten en evalueren op
basis van de verwachte werking
en/of bijwerkingen.
het controleren van het
voorgeschreven geneesmiddel
het maken en invullen van het
toedienetiket, waarop datum en
tijd van bereiding, de naam van
het geneesmiddel, de sterkte
van het klaargemaakte
geneesmiddel, de naam en
hoeveelheid van het
verdunningsmiddel, de
houdbaarheid en twee parafen
opgeschreven dienen te worden.
•
het berekenen van de benodigde
hoeveelheden
•
het desinfecteren van handen
en werkblad en het toepassen
van de hygiënemaatregelen
(conform WIP-richtlijnen)
•
het verzamelen en klaarleggen
van de benodigde materialen
•
het klaarmaken van het
geneesmiddel
•
het paraferen van het
toedienetiket
•
het controleren en paraferen
van het toedienetiket door een
tweede persoon
Bij het toedienen van parenteralia in
Jaargang 5, nummer 4
Met betrekking tot het klaarmaken en
toedienen van parenteralia in acute
situaties wordt geadviseerd om
closed-loop communicatie te gebruiken.
Hierin geeft de arts een mondelinge
opdracht voor het geven van een
medicament en herhaalt degene die het
medicament gaat geven de opdracht.
Pas na bevestiging door de
opdrachtgever wordt het medicijn
daadwerkelijk toegediend. Er moet ook
in acute situaties zoveel mogelijk
gehandeld worden volgens de stappen
die in de niet-acute situatie is
beschreven. De bereiding en de
gebruikte materialen dienen ook dan te
worden gecontroleerd door een tweede
persoon. Alleen in levensbedreigende
situaties mag deze controlestap
achteraf plaatsvinden.
In de praktijkgids staan de
interventies nader uitgewerkt met tal
van handige tips. Je kunt de
praktijkgids downloaden bij
www.vmszorg.nl.
De richtlijn ‘Voor Toediening Gereed
Maken van parenteralia op
verpleegafdelingen in ziekenhuizen is
te vinden op:
http://www.venvn.nl/Portals/20/
publicaties/0910_Instructie_VTGM_zi
ekenhuizen.pdf |
Annemiek Klaassen
Stafmedewerker verpleegkunde
Atrium MC Parkstad
Handboek parenteralia:
http://www.atriummc.nl/HandboekParenteralia-Handle.12026.0.html
Pagina 5
VAR Limburg
Atrium MC Parkstad
Orbis MC, Sittard-Geleen
azM, Maastricht;
Laurentius ziekenhuis,
Roermond
VieCuri MC, Noord-Limburg;
St. Jans Gasthuis, Weert
De redactie van het Verpleegkundig
Magazine Limburg is
altijd op zoek naar suggesties, reacties
en/of artikelen
voor het magazine.
Redactie:
[email protected]
Telefoon: (045) 5766776
Mail naar [email protected]
Marieta Brand redactie.
Met dank aan: Marlie Erven, Charles
André, Annemiek
Klaassen, Ronaldo Sechi, Ine Vaessen
November 2010
Jaargang 5
Nummer 4
ISSN 1871-658X
Verenigd sterk!
VAR Limburg
VAR Limburg
Kwaliteit en veili ghe id van ver plee gkun dige zorg waar borge n en ver betere n.
Kwaliteit en veiligheid van verpleegkundige zorg waarborgen en verbeteren.
Organisatie
Organisatie
Provinciaal
Provinciaal
Landelijk
Landelijk
Expertise overdragen
Expertise overdragen
(vakinhoudelijk en procesmatig)
(vakinhoudelijk en procesmatig)
Gezamenlijk organiseren van
Gezamenlijk organiseren
vandag
refereermomenten,
symposia,
refereermomenten, symposia, dag
van de verpleging
van de verpleging
Invloed uitoefenen op beleid
Invloed uitoefenen
op beleid
(politiek
en AVVV, curriculum
(politiek en AVVV, curriculum
van de vakinhoud)
van de vakinhoud)
www.cbo.nl
www.cbo.nl
www.avvv.nl
www.avvv.nl
www.levv.nl
www.levv.nl
www.nizw.nl
www.nizw.nl
www.prismant.nl
www.prismant.nl
Interessante websites
Interessante
websites
www.bigregister.nl
www.Webnurse.nl
www.bigregister.nl
www.decubitus.nl
www.decubitus.nl
www.verpleegkunde.net
www.verpleegkunde.net
www.verpleegkunde.pagina.nl
www.verpleegkunde.pagina.nl
www.verpleegkundige.goedbegin.nl
www.verpleegkundige.goedbegin.nl
www.Webnurse.nl
www.nursing.nl
www.nursing.nl
www.verpleegkunde.startkabel.nl
www.verpleegkunde.startkabel.nl
www.gobnet.nl
www.gobnet.nl
www.venvn.nl
Agenda
20-24 augustus
International Continence Society ( Rotterdam )
de Agenda van
interessante
symposia,
lezingen
en workshops
verwijzen
wij U
13 Voor
september
Symposium
V&VN Palliatieve
Verpleegkunde
Zorgen voor
jezelf ( Antwerpen
)
14 september naar de site
6e Congres
Spoedzorg;
VWS, Universiteiten
van Utrecht
en Nijmegen www.integratedcare.nl
van VAR
Atrium
MC Parkstad:
www.atriummc.nl/var
14 september
Workshop richtlijnen, LEVV, Utrecht
20 – 27 september
Cursus Stomazorg ( basisprogramma ), Amsterdam
21 september
Overgewicht
in de jeugdzorg,
Nunspeet
Andere
informatie?
Bezoek:
27 september
Nurse Practitioner als onderzoeker
28 september
Workshop Patiëntveiligheid,
LEVV , Utrecht
www.varlimburg.nl
4 oktober
V&VN Netwerkdag VAR ( Ede )
5 oktober
Humor in de hulpverlening, Geestelijke Gezondheidszorg Duffel ( België )
8 oktober
Refereeravond Wetenschap
in Praktijk
www.venvn,nl
11 oktober
Jonge drenkelingen, Nijmegen
19 oktober
Afasie, Neurologie Duffel ( België )
25-27 oktober
5th European Congresswww.nursing.nl
on Violence in Clinical Psychiatry (Amsterdam)
November 2007
Tweedaagse workshop palliatieve zorg Turnhout ( België ) info bij:
Felix Punt, telefoon: 06-52087858, e-mail: [email protected]
November 2007
Leerwerkafdelingen: hype
of de toekomst?
www.google.nl
Vooraankondiging symposium over het project ZIC (samenwerking onderwijs- en zorginstelling).
Plaats: Heerlen. Kosten: niet bekend. Organisatie: Sevagram www.zicsevagram.nl
Voor meer informatie:
www.venvn,nl of www.nursing.nl of w ww.google.nl