Transcript Zasady realizacji zadań publicznych i niezbędne

Zasady realizacji zadań publicznych i
niezbędne obowiązki ngo
Artur Gluziński
Własna inicjatywa ngo
• Organizacja pozarządowa oraz podmioty wymienione
w art. 3 ust. 3 mogą z własnej inicjatywy złożyć
wniosek o realizację zadania publicznego, także
takiego, które jest realizowane dotychczas w inny
sposób, w tym przez organy administracji publicznej.
Wniosek zawiera w szczególności:
1. opis zadania publicznego przeznaczonego do
realizacji
2. szacunkową kalkulację kosztów realizacji zadania
publicznego
 Organ rozpatruje celowość realizacji zadania publicznego
przez organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione
w art. 3 ust. 3, biorąc pod uwagę:
 stopień, w jakim wniosek odpowiada priorytetowym zadaniom
publicznym, określonym w programie współpracy z organizacjami
pozarządowymi i podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3
 zapewnienie wysokiej jakości wykonania danego zadania,
 środki dostępne na realizację zadań publicznych
 korzyści wynikające z realizacji zadania publicznego przez
organizację pozarządową lub podmioty wymienione w art. 3 ust. 3
Organ informuje o podjętym rozstrzygnięciu, a w
przypadku stwierdzenia celowości realizacji
zadania publicznego informuje składającego
wniosek o trybie zlecenia zadania publicznego,
oraz o terminie ogłoszenia otwartego konkursu
ofert.
Na odpowiedź organ ma miesiąc czasu
(dotychczas 2-m-ce)
Konkurs ofert – podmioty uczestniczące
• W otwartym konkursie ofert uczestniczą organizacje
pozarządowe oraz podmioty wymienione w art. 3
ust. 3
• W konkursie nie uczestniczą jednostki podległe i
nadzorowane przez jst.
Termin ogłoszenia konkursu
Ogłoszenie otwartego konkursu ofert na
realizację zadań publicznych w roku
następnym może nastąpić na podstawie
projektu uchwały budżetowej przekazanego
organowi stanowiącemu jednostki samorządu
terytorialnego na zasadach określonych w
przepisach ustawy o finansach publicznych.
Ogłoszenie – elementy obowiązkowe
• 1) rodzaju zadania;
• 2) wysokości środków publicznych
przeznaczonych na realizację tego zadania;
• 3) zasadach przyznawania dotacji;
• 4) terminach i warunkach realizacji zadania;
• 5) terminie składania ofert;
• 6) trybie i kryteriach stosowanych przy wyborze
ofert oraz terminie dokonania wyboru ofert;
• 7) zrealizowanych przez organ administracji
publicznej w roku ogłoszenia otwartego konkursu
ofert i w roku poprzednim zadaniach publicznych
tego samego rodzaju i związanych z nimi
kosztami, ze szczególnym uwzględnieniem
wysokości dotacji przekazanych organizacjom
pozarządowym i podmiotom, o których mowa w
art. 3 ust. 3.
Ogłoszenie – wyróżniki jst
• Powierzenie lub wsparcie,
• Przy wsparciu określenie poziomu wkładu
własnego,
• Formy wkładu własnego(finansowy i/lub
społeczna praca członków/wolontariat),
• Wydatki niekwalifikowane,
• Inwestycje a realizacja zadania,
• Załączniki do oferty,
• Formy złożenia oferty,
Miejsca zamieszczania ogłoszeń
1. w Biuletynie Informacji Publicznej oraz
2. w siedzibie organu administracji publicznej w
miejscu przeznaczonym na zamieszczanie ogłoszeń
oraz
3. na stronie internetowej organu administracji
publicznej
 Ogłoszenie otwartego konkursu ofert można (brak
obowiązku) także zamieścić w dzienniku lub
tygodniku o zasięgu ogólnopolskim, regionalnym lub
lokalnym, w zależności od rodzaju zadania
publicznego.
Oferta wspólna - NOWOŚĆ
Dwie lub więcej organizacje pozarządowe lub podmioty
wymienione w art. 3 ust. 3 działające wspólnie mogą złożyć
ofertę wspólną.
Oferta wspólna wskazuje:
• jakie działania w ramach realizacji zadania publicznego będą
wykonywać poszczególne organizacje pozarządowe lub
podmioty wymienione w art. 3 ust. 3
• sposób reprezentacji podmiotów wobec organu administracji
publicznej
• Wzajemne relacje między podmiotami zawiera
umowa.
• Umowę
zawartą
między
organizacjami
pozarządowymi lub podmiotami wymienionymi w
art. 3 ust. 3, określającą zakres ich świadczeń
składających się na realizację zadania publicznego,
załącza się do umowy na realizację zadania.
• Organizacje pozarządowe lub podmioty wymienione
w art. 3 ust. 3 składające ofertę wspólną ponoszą
odpowiedzialność solidarną za zobowiązania.
Umowa - oferta wspólna
• W przypadku zlecenia realizacji zadania
publicznego organizacjom pozarządowym lub
podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3,
które złożyły ofertę wspólną, w umowie o
wsparcie realizacji zadania publicznego lub o
powierzenie realizacji zadania publicznego
należy wskazać prawa i obowiązki każdej z
organizacji lub podmiotów, w tym zakres ich
świadczeń składających się na realizowane
zadanie.
Rozstrzygnięcie przez organ administracji
publicznej
1) ocenia możliwość realizacji zadania publicznego przez
organizację pozarządową lub podmioty wymienione w
art. 3 ust. 3
2) ocenia przedstawioną kalkulację kosztów realizacji
zadania publicznego, w tym w odniesieniu do zakresu
rzeczowego zadania
3) ocenia proponowaną jakość wykonania zadania i
kwalifikacje osób, przy udziale których organizacja
pozarządowa lub podmioty określone w art. 3 ust. 3 będą
realizować zadanie publiczne
4) w przypadku, wspierania uwzględnia planowany przez
organizację pozarządową lub podmioty wymienione w art.
3 ust. 3 udział środków finansowych własnych lub środków
pochodzących z innych źródeł na realizację zadania
publicznego
5) uwzględnia planowany przez organizację pozarządową lub
podmioty wymienione w art. 3 ust. 3, wkład rzeczowy,
osobowy, w tym świadczenia wolontariuszy i pracę
społeczną członków
6) uwzględnia analizę i ocenę realizacji zleconych zadań
publicznych w przypadku organizacji pozarządowej lub
podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3, które w latach
poprzednich realizowały zlecone zadania publiczne, biorąc
pod uwagę rzetelność i terminowość oraz sposób
rozliczenia otrzymanych na ten cel środków
• Każdy w terminie 30 dni od rozstrzygnięcia
konkursu może żądać uzasadnienia wyboru
lub odrzucenia oferty
• Wyniki otwartego konkursu ofert ogłasza się
niezwłocznie po wyborze oferty w sposób jak
publikacja ogłoszenia konkursowego
Podpisanie umowy
 Po ogłoszeniu wyników otwartego konkursu ofert
organ administracji publicznej, bez zbędnej zwłoki,
zawiera umowy o wsparcie realizacji zadania
publicznego lub o powierzenie realizacji zadania
publicznego
z
wyłonionymi
organizacjami
pozarządowymi lub podmiotami wymienionymi w
art. 3 ust. 3
Sprawozdanie
 Sprawozdanie
z
wykonania
zadania
publicznego określonego w umowie należy
sporządzić w terminie 30 dni od dnia
zakończenia realizacji zadania publicznego
 Organ administracji publicznej może wezwać
do złożenia w roku budżetowym częściowych
sprawozdań z wykonania zadania publicznego,
nie wcześniej niż przed upływem 30 dni od
dnia doręczenia wezwania
Małe granty !!!
Na złożoną ofertę organizacji pozarządowej lub podmiotu
wymienionego w art. 3 ust. 3, organ wykonawczy jednostki
samorządu terytorialnego może zlecić organizacji pozarządowej
lub podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3,
z pominięciem otwartego konkursu ofert, realizację zadania
publicznego o charakterze lokalnym lub regionalnym,
spełniającego łącznie następujące warunki:
 wysokość dofinansowania lub finansowania zadania publicznego
nie przekracza kwoty 10 000 zł;
 zadanie publiczne ma być realizowane w okresie nie dłuższym niż
90 dni.
Procedura
Uznając celowość realizacji zadania publicznego przez
organizację pozarządową lub podmiot wymieniony w
art. 3 ust. 3, organ wykonawczy jednostki samorządu
terytorialnego zleca realizację zadania, po złożeniu
oferty przez organizację pozarządową lub podmioty
wymienione w art. 3 ust. 3.
• W terminie nie dłuższym niż 7 dni roboczych od dnia
wpłynięcia oferty, po uznaniu celowości realizacji
zadania organ wykonawczy jednostki samorządu
terytorialnego zamieszcza ofertę na okres 7 dni:
 w Biuletynie Informacji Publicznej
w
siedzibie
organu
jednostki
samorządu
terytorialnego w miejscu przeznaczonym na
zamieszczanie ogłoszeń
 na stronie internetowej organu jednostki samorządu
terytorialnego
 Każdy, w terminie 7 dni, może zgłosić uwagi dotyczące
oferty
 Po upływie tego terminu oraz po rozpatrzeniu uwag, organ
wykonawczy
jednostki
samorządu
terytorialnego
niezwłocznie zawiera umowę o wsparcie realizacji zadania
publicznego lub o powierzenie realizacji zadania
publicznego
 Oferta stanowi załącznik do umowy
 Po
wykonaniu
zadania
publicznego
organizacja
pozarządowa lub podmioty wymienione w art. 3 ust. 3
składają sprawozdanie
 Wzór oferty, umowy i sprawozdania jest tożsamy z
dokumentami dot. procedury konkursowej
Ograniczenia
Łączna
kwota
środków
finansowych
przekazanych
przez
organ
wykonawczy
jednostki samorządu terytorialnego tej samej
organizacji pozarządowej lub temu samemu
podmiotowi wymienionemu w art. 3 ust. 3, w
trybie małych grantów, w danym roku
kalendarzowym, nie może przekroczyć kwoty 20
000 zł
Ograniczenia
Wysokość środków finansowych przyznanych
przez organ wykonawczy jednostki samorządu
terytorialnego nie może przekroczyć 20% dotacji
planowanych w roku budżetowym na realizację
zadań publicznych przez organizacje pozarządowe
oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3
Obowiązki informacyjne
• Obowiązek informowania, że zadanie jest
współfinansowane/finansowane ze środków
otrzymanych od samorządu.
• Informacja na ten temat powinna się znaleźć
we wszystkich materiałach, publikacjach,
informacjach dla mediów, ogłoszeniach oraz
wystąpieniach publicznych dotyczących
realizowanego zadania publicznego.
• umieszczania logo samorządu na wszystkich
materiałach, w szczególności promocyjnych,
informacyjnych, szkoleniowych i edukacyjnych,
dotyczących realizowanego zadania oraz
zakupionych środkach trwałych,
• proporcjonalnie do wielkości innych oznaczeń,
w sposób zapewniający jego dobrą
widoczność.
Uprawnienia samorządu
• rozpowszechnianie w dowolnej formie, w
prasie, radiu, telewizji, Internecie oraz innych
publikacjach, nazwy oraz adresu
zleceniobiorcy, przedmiotu i celu, na który
przyznano środki, oraz informacji o wysokości
przyznanych środków.
Realizacja zadania
• Możliwość przesunięcia środków między
pozycjami kosztorysu, a nie kategoriami
wydatków (koszty merytoryczne, obsługi
zadania, pozostałe w tym wyposażenia i
promocji)
• Bez dokonania aneksów jedynie w % wymiarze
określonym w umowie realizacji zadania,
• Przekroczenia limitów – dotacja pobrana w
nadmiernej wysokości
Harmonogram i inne ważne terminy
• Zmiany w harmonogramie realizacji jedynie w
formie aneksu,
• Daty wystawienia i płatności
faktur/rachunków jedynie w okresie realizacji
zadania (zawartego w umowie),
Prawidłowy opis faktur
• Faktury/rachunki, umowy (o dzieło, zlecenie)
związane z realizacją zadania winny być
opisane zgodnie z wymogami określonymi w
Art.21 Ustawy o rachunkowości
• na odwrocie winny zawierać:
• pieczęć organizacji oraz
• sporządzony w sposób trwały opis:
• a. „Operacja dotyczy realizacji zadania (nazwa
zadania i nazwa konkursu) ..........,
• b. zgodnie z zawartą umową nr ....... z dnia .....
• c. w przypadku aneksu do umowy należy
dopisać: oraz zgodnie z Aneksem nr ...... z
dnia......)
• opis merytoryczny zadania, którego dotyczy (w
tym czas i miejsce)
• a. przeznaczenie zakupionej usługi, towaru lub
opłaconej należności.
• b. w jakiej części (kwotowo) została należność z
faktury/rachunku opłacona ze środków
pochodzących z dotacji.
• c. „Stwierdzam zgodność merytoryczną”
• data i czytelny podpis osoby/osób uprawnionych,
zgodnie z KRS
• sprawdzono pod względem rachunkowym i
formalnym”
• data i czytelny podpis osoby odpowiedzialnej
za prowadzenie ksiąg rachunkowych
• dekret księgowy - sposób ujęcia dowodu w
księgach rachunkowych wraz z podpisem osoby
dokonującej wpisu do ewidencji księgowej oraz
numerem dowodu księgowego (data i podpis
umożliwiający identyfikację osoby podpisującej);
• a. numer z dziennika księgowego (numer należy
wpisać w prawym górnym rogu dokumentu)
• b. numer pozycji z kosztorysu (w prawym dolnym
rogu)
• Każda z faktur (rachunków) powinna zawierać
informację o stosowaniu ustawy „Prawo
zamówień publicznych” wraz z przywołaniem
stosownego artykułu ustawy
• Jeżeli do sprawozdania z realizacji zadania
dołączane są kserokopie dokumentów
księgowych, winny być to kserokopie
dwustronne tak opisanych faktur/rachunków.
• Kserokopie muszą być obustronnie
potwierdzone za zgodność z oryginałem z datą
i podpisem osoby uprawnionej, zgodnie z KRS
• Zleceniobiorca jest zobowiązany do
prowadzenia wyodrębnionej dokumentacji
finansowo-księgowej i ewidencji księgowej
zadania publicznego, zgodnie z zasadami
wynikającymi z ustawy z dnia 29 września
1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr
152, poz. 1223, z późn. zm.), w sposób
umożliwiający identyfikację poszczególnych
operacji księgowych.
Księgowość i kontrola zadania
• Zleceniobiorca zobowiązany jest do
przechowywania dokumentacji związanej
z realizacją zadania publicznego przez 5 lat,
licząc od początku roku następującego po
roku, w którym realizował zadanie publiczne.
• Obowiązek poddania się kontroli w tym
samym terminie
Wykorzystanie odsetek
• Zleceniobiorca zobowiązuje się do wykorzystania
przekazanej dotacji zgodnie z celem, na jaki ją
uzyskał i na warunkach określonych umową.
• Dotyczy to także ewentualnych przychodów
uzyskanych przy realizacji umowy, których nie
można było przewidzieć przy kalkulowaniu
wielkości dotacji, oraz odsetek bankowych od
przekazanych środków, które należy wykorzystać
wyłącznie na realizację zadania publicznego.
Rozliczenie wkładu własnego
• Rozliczenie wkładu finansowego – zestawienie
faktur rachunków,
• Rozliczenie wkładu osobowego (społeczna
praca członków/wolontariuszy) – przykład
oświadczenia,
• Wydatkowanie wkładu własnego a zapisy
umowy,
Działalność odpłatna i nieodpłatna jako formy
działalności statutowej – ważne dla każdej
organizacji
Działalność statutowa
• Działalność pożytku publicznego nie jest,
działalnością gospodarczą, w rozumieniu
przepisów o swobodzie działalności
gospodarczej, i może być prowadzona
jako działalność nieodpłatna lub jako
działalność odpłatna.
Działalność nieodpłatna
• Działalnością
nieodpłatną
pożytku
publicznego jest działalność prowadzona
przez
organizacje
pozarządowe
i
podmioty zrównane, w sferze zadań
publicznych, za które nie pobierają one
wynagrodzenia.
Działalność odpłatna
1. Działalność prowadzona przez organizacje
pozarządowe i podmioty zrównane w sferze
zadań publicznych, o której mowa w art. 4, za
które pobierają one wynagrodzenie
2. Sprzedaż towarów lub usług wytworzonych lub
świadczonych przez osoby bezpośrednio
korzystające z działalności pożytku publicznego,
w szczególności w zakresie rehabilitacji oraz
przystosowania do pracy zawodowej osób
niepełnosprawnych oraz reintegracji zawodowej
i społecznej osób podlegających wykluczeniu
społecznemu, a także sprzedaż przedmiotów
darowizny
3. Przychód z działalności odpłatnej pożytku
publicznego służy wyłącznie prowadzeniu
działalności pożytku publicznego
Działalność odpłatna a gospodarcza
Działalność odpłatna pożytku publicznego
organizacji pozarządowych oraz podmiotów
wymienionych w art. 3 ust. 3 stanowi działalność
gospodarczą, w rozumieniu przepisów o
swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli:
1. wynagrodzenie jest w odniesieniu do działalności
danego rodzaju wyższe od tego, jakie wynika z
kosztów tej działalności, lub
2. przeciętne miesięczne wynagrodzenie osoby
fizycznej z tytułu zatrudnienia przy wykonywaniu
statutowej działalności odpłatnej pożytku
publicznego, za okres ostatnich 3 miesięcy,
przekracza
3krotność
przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia w sektorze
przedsiębiorstw ogłoszonego przez Prezesa
Głównego Urzędu Statystycznego za rok
poprzedni.
3. Organ administracji publicznej, który w trakcie kontroli
stwierdzi okoliczność, o której mowa w ust. 1, wzywa
organizację pozarządową oraz podmioty zrównane do
złożenia wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców
działalności danego rodzaju w terminie 30 dni od dnia
wezwania.
4. Jeżeli w tym terminie, organizacja pozarządowa oraz
podmioty
zrównane
nie
wykaże
organowi
administracji publicznej, że złożyła wniosek o wpis do
rejestru przedsiębiorców działalności danego rodzaju,
organ administracji publicznej informuje sąd
rejestrowy właściwy dla tej organizacji o prowadzeniu
przez nią działalności gospodarczej.
WAŻNE dla organizacji
Prowadzenie przez organizacje pozarządowe i
podmioty zrównane
 nieodpłatnej działalności pożytku publicznego,
 odpłatnej działalności pożytku publicznego lub
 działalności gospodarczej
wymaga rachunkowego wyodrębnienia tych form
działalności w stopniu umożliwiającym określenie
przychodów, kosztów i wyników każdej z tych
działalności,
z
zastrzeżeniem
przepisów
o
rachunkowości.
Ważne !!!
Zakres
prowadzonej
działalności
nieodpłatnej lub odpłatnej pożytku
publicznego, organizacje pozarządowe i
podmioty zrównane określają w statucie
lub w innym akcie wewnętrznym
Ochrona danych osobowych w
ngo
Dane osobowe
• za dane osobowe uważa się wszelkie
informacje dotyczące zidentyfikowanej lub
możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej.
• Osobą możliwą do zidentyfikowania jest
osoba, której tożsamość można określić
bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności
przez powołanie się na numer identyfikacyjny
albo jeden lub kilka specyficznych czynników
określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne,
umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub
społeczne.
Osoba możliwa do zidentyfikowania
• Osobą możliwą do zidentyfikowania jest osoba,
której tożsamość można określić pośrednio lub
bezpośrednio, mogą temu posłużyć:
• numery identyfikacyjne (np. NIP, PESEL, nr
paszportu);
• jeden lub kilka specyficznych czynników
określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne
(DNA, wzór siatkówki, grupa krwi), umysłowe,
ekonomiczne, kulturowe lub społeczne.
Przykładowe dane osobowe
•
•
•
•
imię, nazwisko, adres osoby;
NIP, PESEL;
linie papilarne, DNA, wzór siatkówki;
informacje o sytuacji finansowej osoby (zaległości,
zadłużenia, stan konta);
• adres mailowy będzie daną osobową wówczas, gdy
zawiera takie informacje, dzięki którym bez
nadmiernych kosztów, działań i czasu możemy ustalić
tożsamość osoby (jeśli zawiera np. imię i nazwisko
osoby);
• adres IP komputera danej osoby.
• Do danych osobowych zalicza się więc nie tylko imię,
nazwisko i adres osoby, ale również przypisane jej
ważne numery, dane o cechach fizjologicznych,
umysłowych, ekonomicznych, kulturowych
i społecznych.
• Danymi osobowymi nie będą jednak informacje o
dużym stopniu ogólności, np. nazwa ulicy, na której
dana osoba mieszka.
• Lecz jeżeli tę informację zestawimy z innymi danymi,
np. z jej imieniem i nazwiskiem lub numerem PESEL, to
ten zestaw danych pozwoli nam tę osobę
zidentyfikować.
• W niektórych sytuacjach wystarczy jedna
informacja abyśmy mogli kogoś zidentyfikować
(np. jeżeli posiadamy numer PESEL osoby) w
innych potrzebujemy kilku cech, informacji,
które razem pozwolą nam określić tożsamość
osoby.
Dane tylko osób fizycznych
• Dane osobowe dotyczą tylko osoby fizycznej (a
nie np. firmy, stowarzyszenia, fundacji) czyli nie
możemy powiedzieć, że „posiadamy dane
osobowe Spółki X lub Fundacji Y”.
• Dane osobowe dotyczą tylko osób żyjących, dane
osób zmarłych nie są takimi danymi.
• Pamiętajmy też o tym, że informacji nie uważa się
za umożliwiające określenie tożsamości osoby,
jeżeli wymagałoby to nadmiernych kosztów, czasu
lub działań.
Jakimi danymi dysponuje ngo
• Organizacje pozarządowe mogą posiadać
różne, m.in. mogą to być dane osobowe:
• członków;
• pracowników;
• podopiecznych i beneficjentów (np.
uczestników warsztatów terapii zajęciowej,
osób korzystających z porad prawnych, osób
oczekujących na adopcję dziecka itd.); często
mogą to być dane „wrażliwe”
• wolontariuszy;
• darczyńców;
• osób, które przekazały danej organizacji
pożytku publicznego 1%;
• partnerów i współpracowników.
Dane zwykłe i wrażliwe
• Dane „wrażliwe” to takie, które podlegają
szczególnym zasadom przetwarzania i ochrony.
Wszelkie inne dane osobowe nazywamy
„zwykłymi”.
• Przykładowo dane „zwykłe” to np.:
• imię i nazwisko;
• adres zamieszkania;
• wykształcenie;
• numer PESEL;
• adres poczty elektronicznej.
Dane „wrażliwe”
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Dane „wrażliwe” to np.:
dane rasowe lub etniczne;
poglądy polityczne;
przekonania religijne lub filozoficzne;
stan zdrowia;
przynależność partyjna, związkowa lub wyznaniowa;
kod genetyczny;
nałogi;
życie seksualne;
skazania i orzeczenia dotyczące mandatów i kar.
Przetwarzanie danych wrażliwych
• Dane „wrażliwe” można przetwarzać (tylko w
określonych sytuacjach, gdy:
• osoba, której dotyczą wyrazi zgodę na piśmie
na ich przetwarzanie (a jeśli chodzi o ich
usunięcie to zgoda nie musi być udzielona);
Przetwarzanie danych
• Przetwarzanie danych to wszystkie czynności, które
„wykonujemy” na danych osobowych: zbieranie ich,
utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie,
zmienianie, udostępnianie a także usuwanie.
• Przykładem przetwarzania może być przechowywanie
danych osobowych w formie akt osobowych
pracowników fundacji/stowarzyszenia albo
uzupełnianie tych danych o nowe, pozyskane
informacje.
• Samo posiadanie danych jest już traktowane jak ich
przetwarzanie.
• Aby organizacja mogła zgodnie z prawem
przetwarzać dane osobowe musi posiadać tzw.
podstawę przetwarzania danych.
• Dzięki tej podstawie organizacja będzie mogła
dokonywać na danych tych operacji, które są
ważne z jej punktu widzenia.
Podstawy do przetwarzania danych
• zgoda udzielona przez osobę, której dane chcemy
przetwarzać – osoba wprost udzieliła nam zgody;
• jeżeli przetwarzanie jest niezbędne do
zrealizowania uprawnienia lub spełnienia
obowiązku wynikającego z przepisu praw – np.
osoba dokonuje darowizny na rzecz organizacji
pozarządowej, zgodnie z przepisami prawa,
darowizna ta powinna być dokonana w formie
przelewu, organizacja posiada więc dane osoby,
dane te będą organizacji potrzebne do celów
sprawozdawczych np. przed urzędem skarbowym;
• umowa, do realizacji której konieczne jest
przetwarzanie danych (osoba jest stroną tej
umowy), np. organizacja podpisuje z osobą
umowę zlecenia;
Zgoda na przetwarzanie danych
• Zgoda na przetwarzanie danych musi stanowić
oświadczenie woli, nie może być domniemana, a także
musi być uzyskana przez przystąpieniem do
przetwarzania danych.
• Zgoda może być udzielona na „teraz” lub na „teraz i na
przyszłość”.
• Zgoda musi zawierać:
• cel przetwarzania danych (jeśli celów jest więcej niż
jeden to dla każdego z nich odrębna zgoda);
• zakres ich przetwarzania;
• podmiot, któremu udzielono zgody.
• Zgoda na przetwarzanie danych (formułuje ją
np. organizacja i przedstawia do akceptacji
danej osobie/osobom) może brzmieć np. tak:
• „Wyrażam zgodę na przetwarzanie przez
Fundację XYZ (z siedzibą:..) moich danych
osobowych (podać dokładnie jakich) w celu...”
• Zgoda może być udzielona w różnych formach
(pisemnie, ustnie) i może być w każdej chwili
odwołana.
Zgodę warto uzupełnić o
• adresie swojej siedziby i pełną nazwę
organizacji;
• cel zbierania danych, a w szczególności
informację o znanych nam przewidywanych
odbiorcach lub kategoriach odbiorców danych;
• informację o prawie dostępu do treści swoich
danych oraz możliwości ich poprawiania;
• informacje o dobrowolności podania danych,.
Zbiory danych
• Dane osobowe mogą być przechowywane w
różnej formie, albo jako tzw. zbiory danych,
ale także w formie pojedynczych danych jeżeli
są przechowywane w systemach
informatycznych (systemem informatycznym
jest zespół współpracujących ze sobą
urządzeń, programów, narzędzi
programowych, szczególnie jeżeli jest dostęp
do Internetu, np. sieć komputerowa w naszym
biurze).
• Zbiorem danych jest każdy posiadający
strukturę zestaw danych osobowych,
dostępnych według określonych kryteriów.
Przykładem zbioru danych może być książka
korespondencyjna, zestaw akt osobowych
pracowników fundacji, lista członków
założycieli stowarzyszenia - zarówno w wersji
papierowej, jak i w systemie informatycznym.
• Ponadto, jeżeli w systemie informatycznym (z
dostępem do Internetu bądź bez tego dostępu)
mamy jakieś pojedyncze dane (które nie tworzą
zbioru), np. oświadczenie do celów podatkowych
jednej osoby, wówczas traktujemy te dane
osobowe tej jednej osoby, tak jakby były zbiorem
danych, i stosujemy do nich wszelkie zapisy
ustawy, czyli zabezpieczamy je, chronimy,
zgłaszamy informację do GIODO (jeżeli dotyczy
nas ten obowiązek) itp.
Obowiązki związane z danymi
osobowymi
• Obowiązki zależą od tego jakie dane lub zbiory
danych posiadamy i w jakim celu je
przetwarzamy.
• Np. jeżeli posiadamy dane członków
stowarzyszenia lub pracowników, to naszym
najważniejszym obowiązkiem będzie ochrona
tych danych. Takich danych nie musimy
rejestrować w GIODO, ponieważ inne przepisy
prawa umożliwiają nam/lub nas obligują do ich
przetwarzania.
• Ta sama zasada dotyczy np. darczyńców. Ich dane
posiadamy w związku z darowiznami, które nam
przekazali, z których musimy się rozliczyć np.
przez urzędem skarbowym. Tak więc jeżeli te
dane darczyńców mamy tylko co celów
sprawozdawczych mamy obowiązek je chronić,
ale nie musimy ich rejestrować.
• Gdybyśmy jednak „wykorzystali” te dane do
innych celów, np. aby podziękować tym
darczyńcom, wówczas pojawi się obowiązek
rejestracji informacji o zbiorze w GIODO.
• Administrator danych jest obowiązany
zastosować środki techniczne i organizacyjne
zapewniające ochronę przetwarzanych danych
osobowych odpowiednią do zagrożeń oraz
kategorii danych objętych ochroną,
• zabezpieczyć dane przed ich udostępnieniem
osobom nieupoważnionym,
• zabraniem przez osobę nieuprawnioną,
przetwarzaniem z naruszeniem ustawy
• oraz zmianą, utratą, uszkodzeniem lub
zniszczeniem.
Obowiązki administratora
• Prowadzenie dokumentacji opisującej sposób
przetwarzania danych oraz środki ochrony
• wyznaczenia administratora bezpieczeństwa
informacji, nadzorującego przestrzeganie
zasad ochrony danych chyba że sam wykonuje
te czynności,
• zapewnić kontrolę nad tym, jakie dane
osobowe, kiedy i przez kogo zostały do zbioru
wprowadzone oraz komu są przekazywane
• Administrator prowadzi ewidencję osób
upoważnionych do ich przetwarzania, która
powinna zawierać:
• 1) imię i nazwisko osoby upoważnionej,
• 2) datę nadania i ustania oraz zakres
upoważnienia do przetwarzania danych
osobowych,
• 3) identyfikator, jeżeli dane są przetwarzane w
systemie informatycznym.
Kto może przetwarzać dane
• Do przetwarzania danych mogą być
dopuszczone wyłącznie osoby posiadające
imienne upoważnienie nadane przez
administratora danych.
• Osoby te są obowiązane zachować w
tajemnicy te dane osobowe oraz sposoby ich
zabezpieczenia.
Obowiązkowe dokumenty
• polityka bezpieczeństwa i
• instrukcja zarządzania systemem
informatycznym służącym do przetwarzania
danych osobowych,
• Przykłady:
• Polityki Bezpieczeństwa i Instrukcji, będą
dostępne w WWS UMWZP
ABI
• Administrator bezpieczeństwa informacji
nadzoruje przestrzeganie zasad ochrony danych,
określonych przez administratora, stosując
odpowiednie do zagrożeń i kategorii danych
objętych ochroną środki techniczne
i organizacyjne, które mają zabezpieczyć dane
przed ich udostępnieniem osobom
nieupoważnionym, zabraniem przez osobę
nieuprawnioną, przetwarzaniem z naruszeniem
ustawy oraz zmianą, utratą, uszkodzeniem lub
zniszczeniem.
Jak powinny być zabezpieczone dane
• Poziom koniecznych zabezpieczeń, które musi
podjąć organizacja, będzie różny w zależności
od tego jakie dane organizacja posiada (czy są
to dane zwykłe czy wrażliwe) i w jakiej formie
je przetwarza (czy są one w postaci wykazów
papierowych czy może w systemie
informatycznym).
• Fakt rejestracji zbiór danych nie ma znaczenia
dla koniecznych do podjęcia środków ochrony.
Trzy poziomy bezpieczeństwa w
systemie informatycznym:
• Poziom podstawowy – stosujemy go gdy w systemie
informatycznym są przetwarzane dane zwykłe oraz gdy
żadne z urządzeń systemu informatycznego, służącego do
przetwarzania danych osobowych nie jest połączone z
siecią publiczną.
• Poziom podwyższony – stosujemy go gdy w systemie
informatycznym przetwarzane są dane osobowe wrażliwe
żadne z urządzeń systemu informatycznego, służącego do
przetwarzania danych osobowych nie jest połączone z
siecią publiczną.
• Poziom wysoki – stosuje się go gdy przynajmniej jedno
urządzenie systemu informatycznego, służącego do
przetwarzania danych osobowych, połączone jest z siecią
publiczną.
Poziom podstawowy
• obszar, miejsce, pomieszczenia, budynki, w których są
przechowywane dane osobowe powinien być
zabezpieczony przed dostępem dla osób trzecich
(podczas nieobecności osób upoważnionych do
przetwarzania danych);
• osoby nieuprawnione mogę przebywać w/w obszarze
tylko za zgoda administratora danych lub w obecności
osoby upoważnionej do przetwarzania danych;
• w systemie informatycznym, który służy do
przetwarzania danych trzeba stosować mechanizmy
kontroli dostępu do tych danych;
• system informatyczny powinien być
zabezpieczony przed działaniem
oprogramowania, które ma na celu
nieuprawniony dostęp do informacji oraz przed
utratą danych spowodowanych awarią zasilania;
• jeżeli do uwierzytelniania użytkowników stosuje
się hasło, jego zmiana powinna być dokonywana
nie rzadziej niż co 30 dni (hasło składa się z min. 6
znaków);
• konieczne jest tworzenie kopii danych, które
znajdują się w systemie informatycznym
• jeżeli dane znajdują się w komputerze
przenośnym, osoba, która go używa musi
zachować szczególną ostrożność i stosować
środki ochrony kryptograficznej;
• urządzenia, dyski i inne nośniki informacji,
które są przeznaczone do likwidacji,
przekazania komuś, naprawy pozbawia się
danych lub uniemożliwia ich odczytania.
Pozostałe poziomy
• Poziom podwyższony:
• stosuje się wszystkie wcześniej wymienione
zasady;
• jeżeli do uwierzytelniania użytkowników
stosuje się hasło, powinno się ono składać z 8
znaków i zawierać małe i wielkie litery oraz
cyfry lub znaki specjalne.
• Poziom wysoki:
• stosuje się wszystkie wcześniej wymienione
zasady;
• administrator stosuje środki ochrony
kryptograficznej wobec danych
wykorzystywanych do uwierzytelnienia, które są
przesyłane w sieci publicznej;
• system informatyczny chroni się przed
zagrożeniami z sieci publicznej poprzez wdrożenie
fizycznych lub logicznych zabezpieczeń
chroniących przed nieuprawnionym dostępem.
Zgłaszanie do GIODO
• Zasadą jest zgłaszanie zbiorów danych
osobowych (lub pojedynczych danych, jeżeli są
przechowywane w systemach
informatycznych) do GIODO, ale przepisy
prawa przewidują od tej zasady pewne
wyjątki.
Wyjątki
• objętych tajemnicą państwową ze względu na obronność
lub bezpieczeństwo państwa, ochronę życia i zdrowia ludzi,
mienia lub bezpieczeństwa i porządku publicznego;
• dotyczących osób należących do kościoła lub innego
związku wyznaniowego, o uregulowanej sytuacji prawnej,
przetwarzanych na potrzeby tego kościoła lub związku
wyznaniowego;
• przetwarzanych w związku z zatrudnieniem, świadczeniem
im usług na podstawie umów cywilnoprawnych, a także
dotyczących osób u nich zrzeszonych lub uczących się
(członków stowarzyszenia, władz fundacji);
• dotyczących osób korzystających z ich usług
medycznych, obsługi notarialnej, adwokackiej,
radcy prawnego, rzecznika patentowego,
doradcy podatkowego lub biegłego rewidenta;
• przetwarzanych wyłącznie w celu wystawienia
faktury, rachunku lub prowadzenia
sprawozdawczości finansowej;
• powszechnie dostępnych;
• przetwarzanych w zakresie drobnych
bieżących spraw życia codziennego.
• Brak obowiązku rejestracyjnego (podobnie
jak jego występowanie) nie zwalnia
organizacji z pozostałych obowiązków, np.
informacyjnego lub ochrony danych.
Procedura zgłaszania zbioru
• Zgłoszenia zbioru danych należy dokonać na
formularzu, którego wzór stanowi załącznik do
rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych
i Administracji z dnia 11 grudnia 2008 r.
w sprawie wzoru zgłoszenia zbioru danych do
rejestracji Generalnemu Inspektorowi Ochrony
Danych Osobowych (Dz. U. Nr 229, poz. 1536).
• Nie zgłaszamy samych danych, ale informacje
o nich!
• Zgłoszenie możemy wysłać pocztą, złożyć
osobiście lub wysłać drogą elektroniczną
poprzez aplikacje w systemie „platforma egiodo” na stronie www.giodo.gov.pl (z użyciem
bezpiecznego podpisu elektronicznego), ale
także za pomocą poczty elektronicznej bez
użycia podpisu elektronicznego (będzie to
jednak wymagać uzupełnienia zgłoszenia w
formie papierowej).
• Na żądanie administratora danych może być
wydane zaświadczenie o zarejestrowaniu
zgłoszonego zbioru danych.
• Natomiast Generalny Inspektor Ochrony
Danych Osobowych (GIODO) zaświadczenie
o zarejestrowaniu zbioru niezwłocznie po
dokonaniu rejestracji wydaje administratorowi
danych „wrażliwych”.
Zgłaszanie zmian do GIODO
• Jeżeli nastąpiła zmiana zakresu danych
osobowych które organizacja przetwarza lub
zmieniły się jakieś dane administratora (np.
jego nazwa, siedziba) należy to ciągu 30 dni
zgłosić aktualizację do GIODO. Aby dokonać
aktualizacji używa się tego samego formularza,
który był używany do zgłoszenia zbioru.
Rejestr wolontariuszy podlega
zgłoszeniu do GIODO
• Zgodnie z informacjami udzielanymi przez
GIODO jeśli organizacja pozarządowa posiada
bazy danych osobowych swoich wolontariuszy
i przetwarza je to powinna zgłosić ten zbiór do
rejestracji w GIODO.
Uprawnienia osoby, której dane
dotyczą
• Każda osoba ma prawo do kontroli swoich
danych osobowych. Prawo to może być
egzekwowane poprzez zażądanie udzielania
informacji przez administratora danych (np.
fundację, stowarzyszenie) o przetwarzaniu
danych.
Osoba może żądać odpowiedzi m.in.
na następujące pytania:
•
•
•
•
•
czy istnieje zbiór, w którym są jej dane;
od kiedy dane są przetwarzane;
skąd pochodzą te dane;
w jaki sposób dane są udostępniane.
Osoby zainteresowane taką informacją mogą
złożyć wniosek do administratora danych,
który w ciągu 30 dni powinien na niego
odpowiedzieć (w formie pisemnej, jeżeli tego
sobie zażyczyliśmy).
• W określonych sytuacjach administrator może
nie udzielić informacji, jeżeli np.
• dane są przetwarzane dla celów naukowych,
dydaktycznych, historycznych, statystycznych
lub archiwalnych, a udzielenie informacji
pociąga to za sobą nakłady niewspółmierne
z zamierzonym celem;
• nastąpiłoby ujawnienie wiadomości
stanowiących tajemnicę państwową;
• spowodowałoby to zagrożenie dla obronności
lub bezpieczeństwa państwa, życia i zdrowia
ludzi lub bezpieczeństwa i porządku
publicznego;
• spowodowałoby to zagrożenie dla
podstawowego interesu gospodarczego lub
finansowego państwa;
• istotnie naruszyłoby dobra osobiste innych
osób.
Podsumowanie- obowiązki
• Wyznaczenie osób posiadających uprawnienia
do przetwarzania danych.
• Przyjęcie polityki bezpieczeństwa i instrukcji
zarządzania systemem informatycznym.
• Wyznaczenie ABI (chyba, że administrator sam
wykonuje te czynności).
• Zabezpieczenie zgodnie z poziomem właściwej
ochrony danych.
• Posiadanie zgody na przetwarzanie danych.
• Zgłaszanie zbiorów danych do GIODO.
• Uzupełnianie informacji dot. zbiorów
zgłoszonych do GIODO.
Sankcje karne
• Kto przetwarza w zbiorze dane osobowe, choć
ich przetwarzanie nie jest dopuszczalne albo
do których przetwarzania nie jest uprawniony,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności
albo pozbawienia wolności do lat 2.
• Jeżeli dotyczy to danych wrażliwych – kara do
3 lat.
• Kto administrując zbiorem danych lub będąc
obowiązany do ochrony danych osobowych
udostępnia je lub umożliwia dostęp do nich
osobom nieupoważnionym, podlega grzywnie,
karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do lat 2.
• Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do roku.
• Kto administrując danymi narusza choćby
nieumyślnie obowiązek zabezpieczenia ich
przed zabraniem przez osobę nieuprawnioną,
uszkodzeniem lub zniszczeniem, podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do roku.
• Kto będąc do tego obowiązany nie zgłasza do
rejestracji zbioru danych, podlega grzywnie,
karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do roku.
• Kto administrując zbiorem danych nie
dopełnia obowiązku poinformowania osoby,
której dane dotyczą, o jej prawach lub
przekazania tej osobie informacji
umożliwiających korzystanie z praw
przyznanych jej w ustawie, podlega grzywnie,
karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do roku.
Ustawa o przeciwdziałaniu praniu
pieniędzy oraz finansowaniu
terroryzmu- obowiązki organizacji
• Wszystkie organizacje pozarządowe (fundacje i
stowarzyszenia) zobowiązane są do
przestrzegania przepisów Ustawy o
przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz
finansowaniu terroryzmu.
• Ustawa ta nakłada na organizacje obowiązek
przyjęcia wewnętrznej procedury dot.
przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy oraz
wyznaczenia osoby odpowiedzialnej za
stosowanie tej ustawy.
Stowarzyszenie a ustawa
• Stowarzyszenia muszą spełniać trzy warunki
łącznie żeby podlegały ustawie:
• zostały utworzone na podstawie ustawy –
Prawo o stowarzyszeniach;
• posiadają osobowość prawną;
• przyjmują płatności w gotówce o wartości
równej lub przekraczającej równowartość
15.000 euro, także w drodze więcej niż jednej
operacji.
• Stowarzyszenie, którego statut przewiduje, że w
ramach prowadzonej gospodarki finansowej
stowarzyszenia, mogą być przyjmowane dotacje,
darowizny lub zapisy podlega rygorom ustawy .
• Jednak wpisanie w sposób jednoznaczny i definitywny
do statutu stowarzyszenia, które posiada osobowość
prawną i zostało utworzone na podstawie Prawa o
stowarzyszeniach, że nie przyjmuje ono wpłat
gotówkowych w kwocie równej lub przekraczającej
15.000 euro, umożliwi wyłączenie takiego
stowarzyszenia z kręgu instytucji obowiązanych do
stosowania ustawy.
Fundacje
• obowiązki wynikające z Ustawy obowiązują
wszystkie fundacje!!!!
Obowiązkowa instrukcja
• Instytucje Obowiązane (czyli fundacje i
stowarzyszenia) powinny wprowadzić w
formie pisemnej wewnętrzną procedurę w
zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy
oraz finansowaniu terroryzmu.
Co powinna zawierać procedura
• sposobu wykonania środków bezpieczeństwa
finansowego;
• rejestracji transakcji;
• sposobu analizy i oceny ryzyka;
• przekazywania informacji o transakcjach Generalnemu
Inspektorowi;
• procedury wstrzymania transakcji;
• sposobu przyjmowania oświadczeń dotyczących tego,
czy klient jest osobą zajmująca eksponowane
stanowisko polityczne; oraz
• sposobu przechowywania informacji.
Obowiązek szkoleniowy
• Instytucje Obowiązane powinny zapewnić
udział pracowników, wykonujących obowiązki
związane z przeciwdziałaniem praniu
pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w
instytucji obowiązanej, w programach
szkoleniowych dotyczących tych obowiązków.
Instytucje Obowiązane wyznaczają osoby
odpowiedzialne za wykonywanie obowiązków
określonych w Ustawie. Kurs e-lerningowy
www.giif.wortalszkoleniowy.pl
Podsumowanie
• Konieczność przyjęcia w formie uchwały lub
zarządzenia wewnętrznej procedury w
zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy
oraz finansowaniu terroryzmu,
• Wyznaczenia osoby odpowiedzialnej za
wykonywanie obowiązków określonych w
ustawie oraz jej przeszkolenie,
• Prowadzeniu rejestru transakcji o wartości powyżej
15.000 euro, bez względu na to, czy przeprowadzona
została w formie pojedynczej operacji, czy kilku
mniejszy operacji, których okoliczności wskazują, że są
one ze sobą powiązane (np. 3 darowizny od jednego
darczyńcy na łączną kwotę przekraczającą
równowartość 15.000 euro),
• Zawiadamiania Generalnego Inspektora Informacji
Finansowej o zamiarze przeprowadzenia transakcji, co
do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że może
ona mieć związek z popełnieniem przestępstwa prania
pieniędzy lub finansowania terroryzmu.
Sprawozdawczość organizacji
Sprawozdanie merytoryczne
• Sprawozdanie merytoryczne to informacje o
działalności statutowej stowarzyszenia lub
fundacji. Ma ono na celu m.in. pokazać, jakie
działania podjęła organizacja w określonym
czasie, służyć też może ich ocenie, ewaluacji.
• Coroczny obowiązek sprawozdawczy z
działalności merytorycznej mają tylko te kluby
sportowe, które prowadzą swoją działalność w
formie fundacji.
• Fundacje – po sporządzeniu sprawozdania
wysyłają je do właściwego ministra, wskazanego
w statucie fundacji. Fundacje sporządzają
sprawozdanie według przepisów Rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 maja 2001 w
sprawie sprawozdania fundacji (Dz. U. 50, poz.
529).
• Stowarzyszenia (w tym także UKSy, czy kluby
działające w formie stowarzyszeń
zarejestrowanych w KRS czy w ewidencji u
starosty) nie mają takiego obowiązku,
wyraźnie wynikającego z przepisów, choć
dobrą praktyką jest sporządzanie takiego
sprawozdania. Często jest ono wymagane np.
przez sponsorów czy samorządy.
Sprawozdanie finansowe
• Każda organizacja, której rok podatkowy pokrywa
się z rokiem kalendarzowym, bez względu na jej
status (np. fundacja, stowarzyszenie, OPP), ma
obowiązek wysłania do urzędu skarbowego do 31
marca następujących deklaracji:
• CIT-8 wraz z CIT-8/0 (informacja o podatku
dochodowym od osób prawnych);
• CIT-D (zestawienie darowizn otrzymanych
/przekazanych przez organizację).
Obowiązek sporządzania CIT-D pojawia
się, gdy:
• wartość jednorazowej darowizny przekracza
15 000 zł;
• wartość wszystkich darowizn otrzymanych w
danym roku od jednego darczyńcy przekracza
35 000 zł.
• Z obowiązku składania tej deklaracji zwolnione
są organizacje, których dochód za dany rok
podatkowy nie przekracza 20 000 zł.
CIT-8
• Deklaracja CIT-8 jest obowiązkowa dla
wszystkich organizacji, również tych, które nie
mają osobowości prawnej.
• Organizacje nie są bezwarunkowo zwolnione z
podatku dochodowego od osób prawnych,
więc nawet jeśli ich dochody podlegają
zwolnieniu, to muszą to wykazać w deklaracji
CIT-8 sporządzanej po zakończeniu roku
podatkowego.
Sprawozdanie finansowe
• Powinno być sporządzone do 31 marca
następnego roku,
• Składa się z bilansu, rachunku wyników oraz
informacji dodatkowej
Wysłanie sprawozdania do KRS
• Organizacje prowadzące działalność
gospodarczą wysyłają sprawozdanie
finansowe do KRS w ciągu 15 dni od daty jego
zatwierdzenia. Najpóźniej do 15 lipca.
• Inne podmioty nie mają takiego
obowiązku!!!!!
Zatwierdzenie sprawozdania i złożenie
do Urzędu Skarbowego
• Termin złożenia sprawozdania finansowego do
Urzędu Skarbowego jest wyznaczony w ciągu
10 dni od daty jego zatwierdzenia.
• Ostateczny termin na podjęcie uchwały
zatwierdzającej sprawozdanie finansowe mija
30 czerwca (do końca szóstego miesiąca od
daty zamknięcia roku finansowego).
• Stąd najpóźniej do 10 lipca (10 dni od 30
czerwca) należy złożyć sprawozdanie do KRS.
Załączniki
• Do sprawozdania finansowego i uchwały o
jego zatwierdzeniu dołącza się uchwałę o
podziale nadwyżki przychodów nad kosztami i
ew. opinią biegłego rewidenta.