34

Compact, logisch en visueel Mbo-hbo: Basiscursus Plantenfysiologie

Hoe leg je uit wat een huidmondje is? Of wat de cruciale rol is van het enzym Rubisco bij de fotosynthese? Beelden zeggen vaak meer dan duizend woorden. De nieuwe ‘Basiscursus Plantenfysiologie’ voor mbo- en hbo studenten maakt daarom volop gebruik van plaatjes, grafieken, tabellen, filmpjes en zelfs heuse 3D-animaties. Verspreid over achtendertig kennisarrangementen behandelt de digitale cursus alle basiskennis over plantenfysiologische processen, toegespitst op de glas- en tuinbouw. Roel van Heijningen, docent bij Lentiz MBO Greenport in Naaldwijk, was een van de bedenkers en kartrekkers van het project. ‘Het staat of valt met de benaderbaarheid.’ Mbo-hbo: Basiscursus Plantenfysiologie 35

Visueel Voor Roel van Heijningen, docent bij Lentiz MBO Greenport in Naaldwijk, is de meerwaarde van bijvoorbeeld 3D-animaties klip en klaar: ‘Studenten zijn tegenwoordig veel visueler ingesteld. Ook uit onderzoek is gebleken dat visueel leren efficiënter is.’ Het idee om voor het vak Plantenfysiologie visueel lesmateriaal te maken, was dan ook snel geboren. Vanaf 2008 zetten Wageningen UR, Edudelta College MBO Barendrecht, Lentiz MBO Greenport en het Ontwikkelcentrum gezamenlijk hun schouders onder het project. Nu, drie jaar later, ligt er de nieuwe Basiscursus Plantenfysiologie: achtendertig digitale kennisarrangementen over alle relevante plantenfysiologische begrippen. Ondersteund met afbeeldingen, grafieken, tabellen, filmpjes en 3D-animaties en gericht op de toegepaste plantenfysiologie in de glas- en tuinbouw. Vertrekpunt voor de nieuwe basiscursus was de artikelenreeks over plantenfysiologie in het vakblad Onder Glas, geschreven door Ep Heuvelink, universitair docent aan Wageningen UR, en bekroond met een agrarisch journalistieke prijs. Van Heijningen: ‘Zijn taalgebruik is voor onze studenten, maar ook voor ondernemers, echter iets te lastig.’ De artikelen zijn daarom geredigeerd en waar nodig uitgebreid.

Zelfsturend De ontwikkeling van de cursus ging niet zonder slag of stoot. Het eerste grote struikelblok was het bedenken van het optimale didactische concept. Dat werd uiteindelijk IMPACT dat zich onderscheidt door een logische opbouw. Elk kennisarrangement begint met een korte inleiding en geeft aan welke voorkennis nodig is, behandelt vervolgens de inhoud en bevat tenslotte links naar verdere studiebronnen. De tekst bedraagt maximaal 250 woorden per onderwerp. Het voordeel van de ‘Basiscursus Plantenfysiologie’ is evident, zegt Roel: ‘Op internet is heel veel te vinden over plantenfysiologie, maar daar verdrinken de studenten. Vooral in het eerste en tweede jaar.’ Met deze basiscursus kunnen ze, mits goed begeleid, helemaal zelf aan de slag. Roel: ‘IMPACT is in 36 IMPACT Het concept IMPACT bestaat uit kennisarrangementen, ontwikkeld voor mbo- en hbo-studenten in de bovenbouw.

Elk IMPACT-kennisarrangement bevat verhelderende illustraties, filmpjes en 3D-animaties die de theorie verduidelijken. De stijl is toegankelijk voor studenten en sluit aan op de praktijk. De tekst bestaat uit maximaal 250 woorden. De kennisarrangementen hebben een logische volgorde en bestaan telkens uit vier onderdelen: de Inleiding met een beschrijving van een situatie uit de dagelijkse praktijk; het onderdeel Voorkennis dat verwijst naar leerarrangementen die de student moet kennen om de stof te kunnen begrijpen; inhoudelijke Informatie (basisstof en verdiepende stof); en Achtergronden en links met verwijzingen naar digitale bronnen op internet.

De basiscursus is opgenomen op het Creboregister (Centraal register beroepsopleidingen) en het CROHO-register (Centraal Register Opleidingen Hoger Onderwijs). De basiscursus Plantenfysiologie is toegankelijk via Groen Kennisnet en via de Educatieve Contentcatalogus (ECC).

Op basis van IMPACT zijn er inmiddels ook kennisarrangementen ontwikkeld voor Klimaatbestendige gebiedsontwikkeling en Melkveevoeding. Mbo-hbo: Basiscursus Plantenfysiologie 37

principe een zelfsturend pakket.’ Studenten kunnen door middel van pijltjes eenvoudig door het kennisarrangement heen klikken. En het pakket ‘groeit mee’ met de studenten. Roel: ‘In het laatste jaar van hun opleiding moeten zij een ondernemingsplan schrijven. Met ook een hele paragraaf over plantenfysiologie.’ De basiscursus bewijst dan goede diensten.

Toegang De mbo- en hbo-studenten, toekomstige tuinders, adviseurs of bedrijfsleiders, vinden het prettig om met de basiscursus te werken, vertelt Roel: ‘Doordat de uitleg per onderwerp kort en bondig is opgeschreven en er links aan toe zijn gevoegd, is het voor studenten erg aantrekkelijk lesmateriaal.’ Maar hij maakt één grote kanttekening: ‘De kennisarrangementen zijn niet te benaderen. Iedere student heeft toegang tot de ECC, maar ze komen er met moeite in. Het lesmateriaal wordt achter teveel codes gezet. Een drama,’ vindt Roel. ‘Van het Ontwikkelcentrum hebben we wel een cd-rom gehad om met de basiscursus te werken. Maar het lesmateriaal moet natuurlijk gewoon toegankelijk zijn via de ECC,’ zegt hij met enige frustratie. Het belang van een goede toegang kan niet genoeg benadrukt worden, zegt Roel: ‘De basiscursus staat of valt met de benaderbaarheid.’ Het voordeel van deze digitale cursus, in tegenstelling tot een boek, is dat revisie en onderhoud weer een stuk eenvoudiger zijn. Roel: ‘Bij een boek moet je dan met een appendix werken. Nu kun je wijzigingen direct doorvoeren.’ Belangrijk, want de kennis is daarmee altijd actueel.

Ervaringen van docenten en leerlingen zijn van grote waarde voor het Ontwikkelcentrum. Ze zijn input voor de gesprekken die het Ontwikkelcentrum voert met Groen Kennisnet om te komen tot één platform voor het zoeken en vinden van groene content.

38 WURKS De ontwikkeling van de Basiscursus Plantenfysiologie kwam tot stand binnen het WURKS-programma. WURKS staat voor ‘Wageningen UR Knowledge Sharing’. Het programma, een initiatief van Wageningen UR, richt zich op het stimuleren van de benutting van kennis van Wageningen Universiteit en haar onderzoeksinstituten in het overige groene onderwijs (vmbo, mbo, hbo, post-initieel). Vertrekpunt voor WURKS-projecten is de vraag of behoefte vanuit het groen onderwijs.

www.ontwikkelcentrum.nl/impact

«

Mbo-hbo: Basiscursus Plantenfysiologie 39

‘Op internet is heel veel te vinden over plantenfysiologie, maar daar verdrinken de studenten.’