Transcript V A K T fun

De rol van de
spellen
logopedie in het proces van leren lezen en
Het belang van de (logopedische) kennis over klanken en tekens
• Bij leerkrachten
• Bij kinderen
verbinden van de kennis van klanken en tekens aan het proces van
de klank-teken-koppeling in dienst van het leren lezen
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
Onderscheidt
tussen
logopedist
en
leerkracht
bij de begeleiding van
leren
lezen en spellen
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
Didactisch model voor technisch lezen
Van Struiksma e.a. 2009
Het WOORD is uitgangspunt voor het waarnemen, discrimineren
synthetiseren en analyseren
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
WOORD
het waarnemen,
discrimineren
synthetiseren en
analyseren
boos
is
oom
roos
r oos
vis
boom b oom
visuele vorm
vertegenwoordigt
betekenis en klanken
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
betekenis
concrete vorm
auditieve vorm
Bij
lezen
moet je
symbolen
ontsleutelen
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
Ontsleutelen van een letter-teken
is
genoeg informatie verzamelen voor
directe herkenning
Pressley, (1998)
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
klank -teken -koppeling
-leesteken
schrijfteken
mondbeeld
koppeling
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
wat maakt
het automatiseren
van letters en
klanken zo lastig?
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
schriftelijke taal
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
aanleren
a
pet
e
emotie
ordenen
herhalen
met
symbool
Mondbeeld
zelf maken
e
Mondbeeld van
een ander zien
Mondbeeld
Op kunnen
roepen
combineren
automatiseren
toepassen, generaliseren,
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
e
logica
e
wet
e
weten
ee u
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
aa
verglijdingen
e
i eiij
ee
a
o
ui
u ouau
oo
eu
ie
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
uu
oe
aa
a
ou
au
e
ee
i ei
ij
ui
o
u
eu
ie
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
uu
oo
oe
informatie verzamelen:
horen
zien
voelen
maken
» met de mond
» met de handen
» met de mond
» met de handen
de klank beleven
informatie ordenen
klinker- en medeklinkerschema
informatie combineren
symbolen
oefenstof: echo, leesecho, kwartetten schrijven en spelen
informatie automatiseren
logisch redeneren, emoties aanspreken
informatie systematisch terug kunnen vinden
oefenstof: maaklessen
informatie generaliseren
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
Leerlingen met ernstige lees- en spellingsproblemen :
– hebben nog geen automatismen op klank- en
letterniveau
– hebben moeite met woordherkenning
– gaan door het lezen op woordniveau niet
vanzelf sneller en makkelijker lezen
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
Huidig leesonderzoek, waarvan een groot deel wordt ondersteund door the
National Institute of Child Health and Human Development (NICHD) spitst
zich toe op de werkzaamheid van expliciet gestructureerd taalonderwijs
voor kinderen met dyslexie. Leerlingen die werkten met gestructureerde,
sequentiële, multisensoriële interventieprogramma’s en ook aan fonemisch
bewustzijn, maakten significante vorderingen in decodeervaardigheden.
Studies in klinische settings laten dezelfde resultaten zien voor een brede
groep van leeftijden en vermogens. Dit wordt bevestigd door de
International Dyslexia Association (IDA-2000).
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
VAKT-fun
Automatisering van de klank-teken-koppeling op klank- en letterniveau
V
isueel
A
uditief
K inesthetisch
T
bedoeld voor
kinderen, ook oudere kinderen,
die niet vanzelf
automatisch gaan lezen
actiel
fun-  damenteel
Auteurs: Marjan Klippel, orthopedagoge
Nanda Klop, logopediste
Www.deleesvlinder.nl
De Leesvlinder v.o.f.
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
letters
•
naam geven aan een letter
– alfabet
?
•
• klinker
schema
klank geven aan een letter
• medeklinker
schema
• klankzuivere woorden
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
18
uitgangspunten
•
•
•
•
leerling-gericht werken inleven- aansluiten
werken met klankzuivere woorden
=
=
geen spellingsregels
zoveel mogelijk zintuigen inzetten om zoveel
mogelijk te beleven aan de klanken en letters:
–
–
–
–
–
–
ogen,
oren,
handen,
mond,
emotie
worden apart en in verschillende combinaties
aangesproken
• minimale denkstappen en optimale herhaling
• elke klank heeft een eigen plek
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
korte klanken
a
e
i
o
u
klinkerschema
Zie pag. 1-9 hfdst. 1
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
verwerken  herhalen
Zie pag. 5 inleiding
VAKT-fun-basismappen
indeling:
– uitleg
– echo
– leesecho
– maaklessen
– doe-oefeningen
– trimemory
– kwartetten
– plaatjes en woorden
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
21
uitgangspunten
•
•
•
•
•
leerling-gericht werken inleven- aansluiten
werken met klankzuivere woorden
geen spellingsregels
=
=
elke klank heeft een eigen plek
zoveel mogelijk zintuigen inzetten om zoveel
mogelijk te beleven aan de klanken en letters:
–
–
–
–
ogen,
oren,
handen,
mond,
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
De hippocampus, een deel van de hersenen, is belangrijk voor de opslag van
nieuwe informatie in het geheugen.
Tijdens het diepste stadium van je slaap is er een constante uitwisseling van
informatie tussen de hippocampus en complexe kennisnetwerken in het
brein.
De nieuwe informatie wordt gekoppeld aan bestaande kennis en daardoor
stevig verankerd.
In je slaap bouw je zo je kennisnetwerk in het brein dus steeds verder uit.
Nieuw geleerde informatie kan daardoor ook op de langere termijn worden
herinnerd.
Je leert een leven lang. Het is dus belangrijk om voldoende te slapen.
Daarmee krijgt je brein de kans om de nieuw verworven informatie
een plek in het neuronennetwerk van het brein te geven.
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
Een goede richtlijn voor voldoende
Houd je
slaap:
melatonineniveau
op peil
• Lichaamstemperatuur
• dag- en nachtritme.
Melatonine geeft een signaal af om dagactiviteiten te verminderen en je
voor te bereiden op de nacht. Dit is een natuurlijke mechanisme.
Het blauwe licht van computers, tablets en gsm’s remt
de
productie van melatonine. Het heeft dus een negatief effect
op het melatonineniveau.
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
Caine en Caine (1997) vonden twaalf principes die in de relatie tussen leren en
hersenonderzoek een rol spelen
1. De hersenen zijn een complex systeem dat zich aanpast aan de omgeving;
2. De hersenen zijn een sociaal systeem;
3. Het zoeken naar betekenis is aangeboren;
4. Het zoeken naar betekenis gebeurt door het creëren van patronen en het leggen
van verbindingen;
5. Emoties zijn kritische factoren bij het scheppen van patronen: ze kleuren de
betekenis;
6. De hersenen nemen tegelijkertijd waar als creëren delen en gehelen;
7. Leren vereist zowel gerichte aandacht als zicht op het geheel;
8. Leren omvat altijd bewuste en onbewuste processen;
9. We hebben ten minste twee manieren om ons herinnering te organiseren:
betekenisvol en betekenisloos;
10. Leren is ontwikkelend van aard: hersenen ontwikkelen zich voortdurend;
11. Complex leren wordt gestimuleerd door uitdaging en betekenisgeving, en
belemmerd door dreiging;
12. Ieder heeft een eigen unieke organisatie van informatie in zijn hersenen.
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun
De Leesvlinder, Basiscursus VAKT-fun