Transcript PowerPoint-presentatie

Een praktische handreiking van taal- en
rekenbeleid: van beleidsplan naar
implementatie in de dagelijkse lespraktijk
12.30 – 13.20 uur
Bettina Korver
Hoe zie je taal- en rekenbeleid duidelijk terug in de
lessen van de dagelijkse lespraktijk?
Met deze handreiking gaat men van
taal- en rekenbeleidsplan naar de
concrete implementatie hiervan in de dagelijkse
lespraktijk van de docent in de klas.
Tevens beslaat deze handreiking niet louter taal- en
rekenbeleid, maar pakt ook dieper door richting
effectief lesgeven, toetsen en de administratie
‘Taal- rekenbeleid is de structurele en strategische poging van
een schoolteam om de onderwijspraktijk aan te passen aan de
taal- en rekenleerbehoeften van de studenten met het oog op
het bevorderen van hun algehele ontwikkeling en het
verbeteren van hun onderwijsresultaten.’
(K. Van den Branden, 2004, Taalbeleid: een hefboom voor gelijke
onderwijskansen?, in School en Samenleving, 5)

permanent, systematisch en strategisch handelen van
docenten, met als doel het taal-rekenniveau en de
ontwikkeling hiervan te bevorderen bij de leerlingen.
Gewenste onderwijssituatie
Herkenbare onderwijssituatie
Hoe bewegen we docenten naar effectief
docenthandelen, waarbij bewust wordt
omgegaan met verschillen in
onderwijsleerbehoeften van leerlingen?
 Zodanig dat je taal- rekenbeleid
concreet terugziet in de dagelijkse
lespraktijk?

Cruciale vraag bij taal-rekenbeleid
Lente 2013 Clusiusbrede werkgroep
samengesteld om deze vraag te
beantwoorden
(Hulpmiddel: ‘Rekenen: op niveau komen en blijven’, 2011, SLO-brochure: AN:
4.5526.416 )
Uitkomst van deze bijeenkomsten is de
Handreiking taal- rekenbeleid:
De praktische vertaalslag van taal- en
rekenbeleid in de dagelijkse
lespraktijk van het (v)mbo
Uitgangspunt implementatie
praktisch vakoverstijgend
taal- en rekenonderwijs
Taal- en rekenbeleid niet als los
onderdeel toevoegen,
maar koppelen aan reeds bestaande
good practice op de eigen vestiging,
zoals differentiatie, OGW
empowerment
onderlinge uitwisseling good practice
De wet "Referentieniveaus Nederlandse taal en
rekenen“ beoogt onder meer:





een goede zichtbaarheid van het niveau van beheersing van de
Nederlandse taal en het rekenen voor zowel de leerling als de
leraar en de school;
meer eenduidigheid in taal- en rekenonderwijs in de gehele
onderwijskolom;
meer doelgericht taal- en rekenonderwijs door nauwkeurig
omschreven doelen;
een betere overdracht van leerlingen tussen de verschillende
onderwijssectoren door de introductie van een eenduidige en
gemeenschappelijke taal;
het ontstaan van beter doorlopende leerlijnen voor taal en
rekenen.
een goede zichtbaarheid van het niveau
van beheersing van de Nederlandse taal
en het rekenen voor zowel de leerling als
de leraar en de school;
 meer doelgericht taal- en
rekenonderwijs door nauwkeurig
omschreven doelen

KLASHANDELINGSPLAN
faciliteert bewust omgaan met
verschillen middels alle
leerlinggegevens op 1 A4
KLASHANDELINGSPLAN
= een synergetische, praktische weergave
van alle huidige toetsresultaten:



AFSPRAKEN HELE KLAS klassenplattegrond,
volgboekje leerling, Equip-afspraken, etc. (resultaten
observatie-instrumenten)
LEERLINGEN MET EEN HANDELINGSPLAN zorg
en individuele lln (resultaten externe en interne
metingen)
DIFFERENTIATIE leesvaardigheid, woordenschat en
rekenen/wiskunde (nav resultaten CITO-VAS) en eigen
vakgebied (nav resultaten methodegebonden toetsen)
één format voor alle gegevens
Door de CITO-VAS-resultaten jaarlijks per klas te
analyseren kan op basis hiervan meer maatwerk worden
georganiseerd in het kader van OGW, differentiatie en
taal-rekenbeleid.
Deze gegevens kunnen worden verwerkt in het
klashandelingsplan,zodat de docent altijd de juiste
gegevens van de leerlingen in zijn klassenadministratie
paraat heeft.


Het is ook van belang de leerlingen en ouders meer te
betrekken bij de CITO-VAS-uitslagen, zodat duidelijk is
wat het huidige niveau is en wat het gewenste niveau is.
Hiermee maken we de leerlingen (en ouders)
verantwoordelijk voor het eigen leerproces.
OGW, differentiatie en vakoverstijgend taal- en
rekenaanbod

Warme overdracht PO-VO (format)
Maak gebruik van de PO-gegevens, zoals CITO-LVS,
handelingsplannen, sociaal-emotionele aspecten, NIO, dyslexie,
dyscalculie, etc.
(zie format Handreiking pag. 46, 47)

Warme overdracht einde schooljaar binnen secties
Draag leerlinggevens over einde schooljaar, zodat de volgende
docent direct kan aansluiten bij niveau leerlingen.
het ontstaan van beter doorlopende leerlijnen
voor taal en rekenen;
een betere overdracht van leerlingen tussen de
verschillende onderwijssectoren door de introductie
van een eenduidige en gemeenschappelijke taal
Vakwerkplan: laat binnen secties omschrijven hoe concreet aandacht wordt
gegeven aan taal- en rekenaspecten binnen hun vakgebied
Hierbij valt te denken aan onder meer:
 Specifieke vaktaal: Hoe wordt binnen het vak aandacht gegeven aan het beheersen van
specifieke vaktaalwoorden en vakspecifieke moeilijke woorden en begrippen? Hoe wordt
op planmatige wijze taalondersteuning geboden aan leerlingen die een zwakke
woordenschat hebben?
 Algemene schooltaal(woorden): Hoe wordt de leerling ondersteund bij het zich eigenmaken
van zakelijke schooltaal en de bijbehorende algemene schooltaalwoorden?
 Begrijpend lezen: Hoe wordt ondersteuning gegeven aan leerlingen die zwak zijn in
begrijpend lezen?
 Spelling: Hoe wordt de leerling aangemoedigd om foutloos te schrijven?
 Formats: Hoe wordt inzichtelijk en transparant geadministreerd welke leerlingen op, onder
of boven niveau zitten bij woordenschat, begrijpend lezen of wiskunde? Hoe worden
producten als werkstukken, boekverslagen, etc. gemaakt en beoordeeld? Gebeurt dit
eenduidig op vakoverstijgende wijze, of heeft elk vak een eigen systeem?
meer eenduidigheid in taal- en rekenonderwijs in
de gehele onderwijskolom;
een betere overdracht van leerlingen tussen de
verschillende onderwijssectoren door de introductie
van een eenduidige en gemeenschappelijke taal



Een vestigingsbrede werkgroep taal- rekenbeleid
samenstellen, breed gedragen binnen verschillende
secties
Reken- en taalcommunity
Tijdens plenaire scholingsmomenten:




Afstemmen uniformiteit regels en afspraken
uitwisseling van good practice
Transfer… inzicht creëren in lesaanbod verschillende
secties
Inventarisatie problemen (beheersings- en
communicatie)
meer eenduidigheid in taal- en rekenonderwijs in
de gehele onderwijskolom;
een betere overdracht van leerlingen tussen de
verschillende onderwijssectoren door de introductie
van een eenduidige en gemeenschappelijke taal
Verschillende soorten problemen uit de dagelijkse lespraktijk op de
vestiging inventariseren (leerling- en docentniveau) om in kaart te
brengen welke praktische oplossingen hierbij kunnen worden ingezet.
Beheersingsproblemen
Een beheersingsprobleem laat zich omschrijven als onvoldoende mate van
beheersing van rekenkundige kennis, vaardigheden en/of inzicht die de
school van een leerling mag verwachten.

Communicatieproblemen
Communicatieproblemen kunnen zich voordoen als docenten, leerlingen en
andere betrokkenen voor een zelfde begrip verschillende namen hanteren,
verschillende notaties gebruiken, een rekenopgave op verschillende manieren
oplossen of een rekenmachine in verschillende situaties gebruiken.

Tussen realiteit en visie
(Handreiking pag. 15)
Bewustwording creëren I
door op docentniveau is een korte vragenlijst, een
scan, een goede methode die zicht geeft op de
problematiek aan de docentkant.
 Onderstaande vragenlijst is hier een voorbeeld
van:
Bewustwording creëren II
Les intellos du rap
Extinction des lumières, silence dans la salle.
Les premières images du clip d’Abd Al Malik
défilent sur grand écran. On voit des jeunes qui
fument des joints, d’autres qui roulent sans
casque sur leurs motos, des regroupements qui
font peur dans les cages d’escalier. Clichés de
cité. Sauf que la projection n’a pas lieu dans
une maison de quartier, mais dans un grand
amphithéâtre, au siège de France Télévisions.
(Tekst 7, VWO-examen tijdvak 1, 2010)
Bewustwording creëren III
Singing in the shower?
Australians may want to be happy, but they
shouldn’t start singing in the shower. Energy
Australia, one of the country’s largest
electricity suppliers, says singing in the
bathroom adds an extra 9.08 minutes to a
normal scrub.
Singing, daydreaming, shaving and other ‘nonessential activities’ in the shower are adding
tot the average family’s power bills and also
contributing to global warming, it says.
(Tekst 9, VMBO-BB-examen tijdvak 1, 2009)
Aanbod van lesstof en
leerlinggedrag
De aanbieding van lesstof geeft altijd een reactie bij de
ontvanger, de leerlingen. Daarom verdient dit onderdeel
de nodige voorbereiding en aandacht!






Op welk niveau is de lesstof en materiaal
Wijze van instructie
Didactische werkvorm voor de zelfstandige uitwerking
Mate van interesse voor het onderwerp
Mate van ondersteuning
Mate van autonomie en keuzevrijheid

Transfer, de wendbare toepassing van het geleerde in
meerdere vakgebieden, is het speerpunt voor vakoverstijgend
reken- en taalonderwijs.
Vakoverstijgend rekenbeleid:
uniformiteit en onderlinge afstemming en uitwisseling binnen
de vakgebieden nodig betreffende uitrekenmanieren en
rekenprocedures.

Vakoverstijgend taalbeleid:
onderlinge afstemming van algemene en vakspecifieke
schooltaalwoorden en de wijze waarop en wanneer deze worden
aangeboden.
Ook valt hierbij te denken aan het taaloverstijgend aanbod van
grammaticaonderdelen.

Doel: Transfer








Op docentniveau werken aan de eigen taalvaardigheid.
Uniformiteit afspraken rond taal- en rekenonderwijs door
breedgedragen werkgroep.
Tijdens scholingsmomenten uitwisselen afspraken, good practice en
Informatie over de inhoud van de referentieniveaus, zodat aansluitend
het team de toetsen van het eigen vakgebied hierop kan gaan bekijken.
Buiten secties uitwisseling woordenschat van de lesstof, zodat
overkoepelend kan worden gewerkt aan enerzijds de
woordenschatuitbreiding en anderzijds de transfer, door te verwijzen
naar het andere vak.
De gemaakte afspraken worden gescoord op het lesbezoekformulier
zowel door de teamleiders (en worden onderdeel gemaakt van het
POP-gesprek), alsmede door collega’s tijdens collegiale lesbezoeken.
Grammatica-onderdelen worden tegelijkertijd behandeld binnen de
talensecties.
Etc etc…
Hoe bewegen we docenten naar effectief
docenthandelen, waarbij bewust wordt omgegaan
met verschillen in onderwijsleerbehoeften van
leerlingen?
Bij een kwalitatief goede invulling van de PTO’s en PTA’s kan
worden gedacht aan onder meer:
 een evenredige spreiding van leerstofonderdelen per vakgebied
binnen het PTO en PTA;
 inhoudelijk goede vragen, gebaseerd op de kerndoelen en
eindtermen, ingedeeld volgens de taxonomie van Bloom;
 een gebalanceerde puntentoekenning/scoring per vraag met
bijbehorende normering en cesuur;
 taaltechnisch vraagniveau op bijbehorend referentieniveau taal
en rekenen;
 uniformiteit in toetsing en normering binnen de secties;
 eindcontrole op vorm en op inhoud, door bijvoorbeeld een
toetscommissie.
Van eindtermen
naar PTA en PTO
Beginpunt: eindtermen en kerndoelen
Curriculum
Samenstelling PTO en PTA
Samenstelling toetsing
STAP 1. Beginpunt:
eindtermen en kerndoelen
Wat moet een leerling aan het einde van de
leerroute beheersen?
Wat moeten wij docenten de leerlingen leren?
Opdracht stap 1:
 Bekijk de syllabus ‘eindtermen eigen vakgebied’
 met welke SE-CE-verdeling
 Bekijk examens eigen vakgebied
 en betrek tzt ook de uitkomsten WOLF-analyse hierin
Stel vast welke onderdelen welke zwaarte krijgen in de syllabus / het CE,
het Centraal Examen
en geef dezelfde zwaarte aan deze onderdelen in het PTO en PTA door
ze herhaald aan bod te laten komen.
STAP 2. Curriculum
De eindtermen met bijbehorende CE-stof bepaalt de lesstof, want dit is wat
de leerlingen aan het einde van hun schoolloopbaan moeten beheersen.
De inhoud van het lesstofaanbod (en bijbehorende toetsing PTO en PTA)
moeten de eindtermen vertegenwoordigen.
Opdracht stap 2:
 Bepaal specifieke beheersingsdoelen, gekoppeld aan de
eindtermen, voor de verschillende onderdelen van de leerstof
 Bepaal hoe je deze zwaarte terug laat komen in het lesstofaanbod,
gekoppeld aan de eindtermen
STAP 3. Samenstelling PTO en
PTA
Welke onderdelen van de leerstof komen in het PTO en PTA
met welke weging?
Betrek de eindtermen en de CE-onderdelen ruim van tevoren (reeds
in de onderbouw) in het PTO en bouw zo verder uit naar het PTA!
Opdracht 3:
 Bekijk de samenstelling van het PTO en PTA op inhoud en weging
van de PTO- en PTA-toetsen en bepaal of deze in voldoende mate
de eindtermen representeren.
 Maak aanpassingen waar nodig.
STAP 4. Toetsing
Bepaal ahv de doelen wat je wilt toetsen en hoe:
 zorg voor specifieke vragen;
 ken hier punten aan toe passend bij leerweg en de
moeilijkheidsgraad van de vraag;
 stel een beheersingsniveau vast;
 en koppel hier van tevoren de absolute cesuur aan.
Opdracht 4.
 Bekijk de toetsen kritisch ahv deze punten. Haal de
zwakke toetsen eruit en vervang ze door representatieve
toetsen.
 Representeert de toets het PTO / PTA?
 Vertegenwoordigen de toetsen de eindtermen?
Werkbijeenkomst
Reflecteer in secties op het PTO en PTA ahv de stappen en
bijbehorende opdrachten van deze PPT.
 Notuleer alle bevindingen en aanpassingen.
 Verwerk de onderdelen in het vakwerkplan.
Benodigdheden:
 Overzicht PTO, PTA en syllabus
 Bijlage 3: Taxonomie van Bloom
 Bijlage 4: Scoring, normering en cesuur
LGFLEERLINGEN
HANDELINGS
PLAN
DIFFEREN
TIATIE
INDIVIDUELE
LEERLINGEN
HANDELINGS
PLAN
OGW
AFSPRAKEN
HELE KLAS
DIVERSE
TOETSGEGEVENS
TAAL-REKEN
BELEID
En dan nu:
uitwisseling good practice