Transcript Montaigne als vriend

Vriendschap
• Afgelopen dagen
• Vriendschap & schrijven
• Montaigne! Waarom hij?
Deze sheets vind je online op:
www.studiosocrates.nl
1 Schrijven zonder stop
Een essay is een probeersel, of proeverij. Niets perfects dus.
Montaigne schreef gewoon op wat hij dacht.
Probeer dit ook. Pak pen en papier en schrijf bovenaan je blad:
‘De waarde van vriendschap is…’ Schrijf vervolgens 10
minuten aan een stuk door de gedachten die in je hoofd
opkomen.
Let op:
1) het is belangrijk dat je achter elkaar door blijft schrijven.
Stop nooit om te denken over de volgende zin, maar denk op
papier!
2) Kritische gedachten over je schrijverij? Schrijf op! Je hoeft
het aan niemand te laten lezen.
3) Twijfel op papier
Wie was Michel Eyquem de Montaigne?
1533 - 1592 (Bordeaux en Dordogne)
Bekend vanwege Essays
Zoekt kennis van het particuliere
(1e in geschiedenis!)
Wijst op het dierlijke van de mens
Humanistische opvoeding
• Rijke familie, maar opgevoed door min uit arm
dorp (om nederigheid te leren)
• Gedoopt in laagste klasse, om daarmee
verbonden te zijn aan de mensen die hem
nodig hebben
• Op zijn derde kreeg hij een huisleraar
• Iedereen moest verplicht Latijns tegen hem
spreken
• Humanistische school
Montaignes hoofdvraag
Hoe vind ik dat ik leven moet?
Hoe vind ik dat je leven moet als vriend(in)?
Essays
• Proeverij
• Probeersel
• Stelling nemen vanuit persoonlijk perspectief
• Voor een algemeen publiek
Montaigne: ‘bij gebrek aan vrienden’
• Gericht op onderzoek
• Tastende onzekere toon
Montaigne schreef over
Eenzaamheid
Oorlog
Kinderen
Kleren
Eer
Eten en drinken
Impotentie
Waarheid
Dronkenschap
Strijdrossen Geuren
Goede gesprekken
Slaven
Boeken
Kannibalisme
Zelfmoord
Het lichaam
Vaders
Reizen
Het schrijven
Vriendschap
Heksen
Gewoonten
Dood
Oefenen
De schoonheid van Italiaanse
vrouwen
En nog veel meer
Montaigne schrijft voor
•
•
•
•
•
•
•
Een onafhankelijke geest
Een eigen opvatting
Zelfkennis
Persoonlijke ontwikkeling
Vriendschap met jezelf
Verwondering
Een goed leven
Boven
Mooi schrijven
Vriendschap
• Met Étienne de la Boétie
• Betekende meer dan de relatie met zijn vrouw
• Vriendschap: als lezer en schrijver
• Koningen zochten vriendschap van Montaigne
(ook al schreef hij openhartig over hun
tekortkomingen. ‘Ook koningen poepen,’)
Geïnspireerd door
Aristoteles 3 soorten vriendschap
Vriendschap is elkaar bewust welwillend gezind zijn.
1. het nuttige (voordeelvriendschap)
Je haalt voordeel uit de vriendschap
2. het aangename (genotsvriendschap)
Je beleeft genot aan de vriendschap
3. het goede (karaktervriendschap)
Je bent bevriend vanwege het goede karakter.
Vanuit citaten van Romeinse schrijvers
Naar eigen mening
‘Bijen plunderen de bloemen overal, maar
daarna maken ze er honing van, en die is
helemaal van hen: het is niet langer tijm of
marjolein.’
Cyrus: ‘ik zou mijn renpaard beslist niet willen
ruilen voor een koninkrijk, maar ik zou het
graag willen afstaan, wanneer ik er een vriend
door kon krijgen, als ik iemand zou kunnen
vinden die zo’n band waardig is.’ (…) want
men vindt gemakkelijk mensen die geschikt
zijn voor oppervlakkige omgang, maar bij deze
(echte vriendschap) is het beslist noodzakelijk
dat alle motieven volmaakt zuiver en
betrouwbaar zijn.
P20
‘Houd van hem’, zei Chilo, ‘alsof je hem eens
zou moeten haten; haat hem, alsof je hem
ooit zou moeten beminnen.’ Dit voorschrift,
dat in de hoogste en superieure vriendschap
iets afschuwelijks is, is heilzaam als het wordt
aangewend bij gewone, gangbare
vriendschappen.
p17
2. Maak je eigen honing
• Zoek een citaat uit dat je raakt.
• Onderzoek schrijvend wat je er zelf van
vindt.
2a Concretiseer
• Lees je tekst over en omcirkel abstracte
woorden zoals ‘liefde’, ‘rechtvaardigheid’ of
‘vertrouwen’.
• Kijk of je deze woorden kan vervangen of
verduidelijken met concrete woorden of
voorbeelden.
Een halsstarrige, fanatieke overtuiging
is het beste bewijs van domheid. Is er
ook maar één schepsel zo
zelfverzekerd, zo plechtstatig en
ernstig als een ezel?
Ik zou het niet erg vinden door mijn vrienden
hard aangepakt te worden: ‘je bent gek; je
raaskalt.’
P29
Ik houd van (…) een vriendschap die behagen
schept in een ruwe en heftige vorm van
omgang, zoals men er in de liefde van geniet
elkaar tot bloedens toe te bijten en te
krabben.
P30
3. Gebruik onenigheid
• Bespreek je tekst met een groepsgenoot.
• Zoek waar jullie van mening verschillen.
• Vul je tekst aan naar aanleiding van het
meningsverschil.
dat ik zijn (Étienne) geest niet alleen even goed
kende als de mijne, maar waar het om mij ging
beslist liever om hem vertrouwde dan op
mijzelf.
p17
4. Onderbouw je mening met een
persoonlijk voorbeeld.
Heb je zelf iets meegemaakt dat te maken heeft met
jouw ideeën? Misschien een alledaags voorbeeld?
Beschrijf dat kort!
Wat zegt dit over je ideeën?
Wat voegt het toe?
Welke afwegingen roept dit op?
Wij tobben ons af over algemene
zaken en leefwijzen, die heel goed
buiten ons kunnen, terwijl wij onze
eigen individualiteit veronachtzamen:
de Michel die ons toch meer aangaat
dan de mens in het algemeen.’
‘ik merk dat het publiceren van
mijn gedragingen mij onverhoopt
tot voordeel strekt, omdat mijn
schrijven mij min of meer tot
richtsnoer is geworden.’
5. Onderzoek jezelf in dit voorbeeld.
Klopt jouw gedrag met je beweringen?
Met hoe je vind dat je leven moet als vriend?
Onderzoek jezelf schrijvend. Neem de lezer mee in
je onderzoek.
Extra opdracht
‘Geen beschrijving is zo moeilijk als die
van het eigen ik, maar zeker is ook dat
geen enkele beschrijving nuttiger is.’
(zelfkennis, persoonlijke ontwikkeling)
• Oefening: omschrijf jezelf door de ogen van een
vriend(in) die de kamer binnenloopt en jou ineens
ziet zitten.
• Hoe omschrijft deze persoon jou? Welke goede en
zwakke eigenschappen dicht die vriend(in jou toe?)
• Op welke manier uit zich dat in de vriendschap?
Als men bij mij zou aandringen te zeggen
waarom ik van hem (Étienne) hield, voel ik dat
dat alleen uitgedrukt kan worden door te
antwoorden: ‘Omdat hij het was; omdat ik het
was’.
p14
6. Twijfel op papier
• Lees je tekst over en kies een klein stukje uit.
• Laat je buur de tekst lezen.
• Schrijf een vraag op over de opvatting van
jouw buur.
• Kies één vraag uit en schrijf van daaruit verder.
(Je hoeft de vraag niet te benoemen)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
Welke soorten vriendschap onderscheid je?
Waarom heb je de vrienden die je hebt en niet andere?
Wat is voor jou het verschil tussen een vriend, een minnaar en een kennis?
Is vriendschap altijd wederkerig?
Beschouw je de duur van de vriendschap als maatstaf voor de waarde van die
vriendschap?
Zou je willen dat je het zonder vrienden kon stellen?
Houd je er een hond op na als vriend?
Wat doe je met vrienden?
Is vriendschap tussen mannen en vrouwen mogelijk?
Kun je in het geheim met iemand bevriend zijn?
Zijn mensen die van hetzelfde houden per se elkaars vriend?
Wat zou je een vriend niet vergeven?
Beschouw je jezelf als een goede vriend?
Zijn er vijanden met wie je in het geheim vrienden zou willen worden?
Is het voor vriendschap van belang dat je je politiek grosso modo op één lijn
bevindt?
Hoe groot kan het leeftijdsverschil zijn bij vriendschap?
Moet je voor vriendschap het openlijk oneens kunnen zijn?
Moet je raakpunten hebben in enthousiasme?
Is wat wij gewoonlijk vriendschap noemen méér dan een door toeval of voordeel
tot stand gekomen vertrouwdheid met iemand?
De beste vorm van vriendschap is de hoogste van alle deugden, zegt Aristoteles.
Een deugd is volgens hem altijd het juiste midden tussen twee extremen, een
teveel en een te weinig. Wat zijn het teveel en te weinig waartussen vriendschap
het midden is?
Kun je vriendschap ontwikkelen? Hoe dan?
Moet je altijd een goede vriend(in) zijn?
Elk onderwerp vind ik even
inspirerend. Ik kan zelfs uitweiden over
een vlieg!
7. Zoom in op een boeiend element of
moment.
‘Ik kan aanstonds veranderen, niet slechts bij
toeval, maar ook welbewust. Het is een
verzameling van veranderlijke gebeurtenissen
en onbestemde, soms zelfs strijdige
gedachten, omdat ik ofwel een ander ben
geworden, ofwel de dingen onder een andere
hoek of in een ander licht zie.’
8. Conclusie
Sluit je betoog af met een conclusie en een
titel.
Montaigne vond niet dat zijn conclusie moest
volgen uit wat hij had opgeschreven. Hij sloot
af met zijn eigen mening na het onderzoek:
dat kon best verrassend zijn voor de lezer. Is er
bij jou ook zo’n wending? Leg dan uit hoe je
tot die conclusie komt.
Afsluitende Opdracht
Lees je tekst uit de eerste opdracht (schrijven
zonder stop)
Is er iets veranderd? Of juist niets?
Kies een klein stukje tekst uit je eerste opdracht.
Dat mag ook één zin zijn. Vul die aan met je
ideeën van nu. Zo deed Montaigne dat ook.
Kijk en leestips
Kijken
Durf te denken, aflevering 5: Michel de Montaigne
http://youtu.be/udmd2sd_j_8
Allain de Botton: 04 - Montaigne on Self-Esteem - Philosophy: A Guide to Happiness
http://youtu.be/BOjDttEtfGI (Engelstalig)
Lezen
Michel de Montaigne: Over vriendschap (ISBN: 978 90 8506 756 6)
Tanny Dobbelaar: Schrijven met Montaigne (ISBN: 90 263 1915 0)