Transcript Basiskennis inzake radioactiviteit en basisprincipes van de stralingsbescherming

Basiskennis inzake radioactiviteit en
basisprincipes van de stralingbescherming
… Nucleair ??
… Radioactiviteit ??
… Ioniserende straling !!
Wat is dat ?
Wat vertelt men nu ! …
Men zegt dat er ook
natuurlijke radioactiviteit
zou bestaan …!!!
En ook in ziekenhuizen zou
radioactiviteit aanwezig zijn!
Radioactiviteit
• natuurlijk verschijnsel (kosmische straling, uit de grond,
rondom ons, wijzelf)
• op het niveau van de atoomkernen (“kern”)
ATOOM :
• Kern (protonen + neutronen)
• Elektronen
Radioactiviteit
Stabiele kern
Onstabiele
(radioactieve) kern
a
b
De kern van een zogenaamd radioactief atoom,
is instabiel; de kern zal uit elkaar vallen en
hierbij energie produceren…
g
Voornaamste soorten straling
straling  energie  dosis  schade
Doordringingsvermogen
Afstand in de lucht
α
Enkele centimeters
β
Enkele meters
γ
n
Honderden meters
Honderden meters
Groot probleem :
Radioactiviteit 1) ruikt men niet
2) ziet men niet
3) voelt men niet
4) gevolgen zijn soms later merkbaar
Eén belangrijk voordeel:
Radioactiviteit kan gemeten worden!!!
Eenheden om de radioactiviteit te meten
1.
Het aantal deeltjes grind en zand dat geworpen werd
= BECQUERELS
2. sporen nagelaten op de vriend:
= SIEVERT
Eenheden om de radioactiviteit te meten
Niet alle becquerels hebben hetzelfde effect
Activiteit =
Aantal steentjes
per seconde
Effect =
Aantal impacts
+
Grootte van de
steentjes
+
Snelheid
Meten van het effect (Dosisequivalent)
Eenheid : Sievert (Sv)
Sv - Bq
Sv is een zeer grote eenheid
meestal µSv (microSievert)
Bq is een zeer kleine eenheid
meestal MBq (megaBequerel)
Activiteit - halfwaardetijd
1000
800
Tijd binnen dewelke de activiteit
terugvalt tot de helft
600
400
200
Activiteit 0
I-131
I-125
Cs-137
Sr-90
Pu-239
: 8 d.
: 60 d.
: 30 jaar
: 29 jaar
: 24.000 jaar
Tc-99m
Tl-201
C-14
H-3
: 6 h.
: 74 h.
: 5.730 jaar
: 12,4 jaar (T½ biologisch : 12 d.)
Waar komen we radioactiviteit tegen ?
• Natuurlijke straling (500 µSv/jaar):
– Natuurlijke radionuclides in de grond
– Materiaal in de omgeving (bouwmaterialen)
Radionuclide
Gemiddelde
activiteit (Bq/kg)
K-40
400
U-238 reeks
32
T-232 reeks
28
Materiaal
Gemiddelde
activiteit (Bq/kg)
Baksteen
600 – 1000 (K)
Beton
2OO – 1000 (K)
Gips
50 – 1000 (Ra)
Waar komen we radioactiviteit tegen ?
• Radon (1500 µSv/jaar): edelgas – via
ademhaling
Waar komen we radioactiviteit tegen ?
• Kosmische straling :
in Belgie : 300 tot 600 µSv/jaar
( vlucht Parijs/New-York : 50 µSv)
Dosisdebiet afhankelijk van:
- Hoogte waar men leeft
- Breedtegraad
- Zonneactiviteit
- Tijd die men binnen of buiten een gebouw doorbrengt
Waar komen we radioactiviteit tegen ?
Ter vergelijking:
10 µSv/h
Vlucht van 8h:
8 h x 5 µSv/h = 40 µSv.
5 µSv/h
Boottocht van 8h:
8 h x 0.03 µSv/h = 0.24 µSv.
1 µSv/h
0.1 µSv/h
0.03 µSv/h
Waar komen we radioactiviteit tegen ?
• Radionuclides in het lichaam
K-40 = meer dan de helft
Melkproducten : 25 à 60 Bq/kg
Vis : 35 à 170 Bq/kg
Groenten : 33 à 250 Bq/kg
Fruit : 20 à 210 Bq/kg
De mens
210Pb (210Bi, 210Po))
120 Bq/kg
(~8 500 Bq)
Waar komen we radioactiviteit tegen ?
• Medische toepassingen (100 à 200 µSv/jaar) :
-Radiologie
-Tandarts
-Nucleaire geneeskunde
-Radiotherapie
• Industriële toepassingen
Gemiddelde dosis voor een Belg
~ 4.5 mSv/y of ~ 4500 µSv/y
industrieel
1%
Medisch
43%
kosmisch
8%
natuurlijk
9%
intern
7%
radon
32%
Bestraling versus besmetting
1. Bestraling
2. Besmetting
A) Uitwendig
B) Inwendig
+
=
Bestraling versus besmetting
Bescherming tegen bestraling
•AFSTAND
1m
2m
3m



Dosis X
•TIJD
•AFSCHERMING
Dosis X/4
Dosis X/9
Bescherming tegen uitwendige
besmetting
• Wegwerp overall
• Overschoenen
• Handschoenen
Verwijderen handschoenen
Verwijderen overschoenen
Bescherming tegen inwendige besmetting