Transcript Thema: Uitscheiding - v456 | PDF

Thema: Uitscheiding - v456
Auteur
VO-content
Laatst gewijzigd
04 July 2016
Licentie
CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie
Webadres
http://maken.wikiwijs.nl/74479
Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Wikiwijsleermiddelenplein is hét onderwijsplatform waar je
leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt. Stel zo voor iedere
onderwijssituatie de optimale leermiddelenmix samen.
Inhoudsopgave
Thema Uitscheiding
Introductie
Ophalen voorkennis
Modules
1 Melk, zweet en tranen
2 Osmoregulatie
Afsluiting
Stap1
Stap2
Stap3
Stap4
Over dit lesmateriaal
Pagina 1
Thema: Uitscheiding - v456
Thema Uitscheiding
Introductie
Uitscheiding
Bij uitscheiding (of excretie) denk je waarschijnlijk aan urine en ontlasting.
Overtollige stoffen en afval worden zo uit het bloed verwijderd.
Bij de stofwisseling in je cellen ontstaan afvalstoffen.
Cellen produceren ook allerlei stoffen, zoals hormonen.
Uiteindelijk sterven cellen en moeten ze worden opgeruimd.
Je huid, longen, nieren en lever zijn uitscheidingsorganen.
Urine is een uitscheidingsproduct, je nieren produceren het 24/7.
Maar het maken van ontlasting?
Zijn je darmen ook een uitscheidingsorgaan?
Bekijk het filmpje:
http://www.schooltv.nl/beeldbank/embedded.jsp?clip=20111117_nieren01
Het uitscheidingsstelsel omvat de nieren, blaas en urinewegen.
Samen zorgen ze voor de afvoer van afvalstoffen en overtollige stoffen.
Ophalen voorkennis
Pagina 2
Thema: Uitscheiding - v456
Wat weet je al over uitscheiding?
Maak de volgende vragen:
Klik op de knop 'Test je kennis' om de toets te starten
Voor ieder goed antwoord krijg je 2 punten.
Je voorkennis is voldoende als je meer dan 24 punten haalt.
Uitscheiding Voorkennis Test je kennis
kn.nu/y7lk8
1
Maak de juiste combinatie.
longen
a. gal
b. koolstofdioxide
c. ureum
2
Maak de juiste combinatie.
nieren
a. gal
b. koolstofdioxide
c. ureum
3
Maak de juiste combinatie.
lever
Pagina 3
Thema: Uitscheiding - v456
a. gal
b. koolstofdioxide
c. ureum
4
Maak de onderstaande tekst af, door de ontbrekende woorden in te vullen.
Kies uit: urineleiders - urinebuis - nierbekkens - urineblaas
In de _______________ wordt urine verzameld.
Via de _______________ wordt de urine afgevoerd naar de urineblaas.
In de _______________ wordt de urine tijdelijk opgeslagen.
Van tijd tot tijd wordt de urine uit de urineblaas afgevoerd via de _______________ .
5
Welke functies horen bij de nier?
a. Uitscheiding van water.
b. Uitscheiding van gal.
c. Uitscheiding van ureum.
d. Vorming van ureum.
e. Afbraak van rode bloedcellen.
f. Maken van stoffen.
6
Bekijk de afbeelding.
Met welk nummer wordt de urineblaas aangegeven.
Pagina 4
Thema: Uitscheiding - v456
a. 1
b. 2
c. 3
d. 4
e. 5
7
Bekijk de afbeelding.
Met welk nummer wordt de nierslagader aangegeven.
a. 1
b. 2
c. 3
d. 4
e. 5
8
Bekijk de afbeelding.
Met welk nummer wordt de urineleiders aangegeven.
Pagina 5
Thema: Uitscheiding - v456
a. 1
b. 2
c. 3
d. 4
e. 5
9
Bekijk de afbeelding.
Met welk nummer wordt de urineblaas aangegeven.
Pagina 6
Thema: Uitscheiding - v456
a. 1
b. 2
c. 3
d. 4
e. 5
10
Er worden door organen verschillende verteringssappen gemaakt.
Welk orgaan maakt gal?
a. alvleesklier
b. dunne darm
c. lever
d. speekselklier
11
Geef aan of de bewering waar of niet waar is.
Bij het slikken staat het strottenklepje dicht.
a. waar
b. niet waar
12
Geef aan of de bewering waar of niet waar is.
De maagportier is een sluitspier.
a. waar
b. niet waar
13
Geef aan of de bewering waar of niet waar is.
Het opengaan van de anus wordt geregeld door het zenuwstelsel.
a. waar
b. niet waar
14
Geef aan of de bewering waar of niet waar is.
Gal wordt door de alvleesklier gemaakt.
a. waar
b. niet waar
Pagina 7
Thema: Uitscheiding - v456
Modules
1 Melk, zweet en tranen
Klik op de link om de opdracht te openen:
> Melk, zweet en tranen
2 Osmoregulatie
Klik op de link om de opdracht te openen:
> Osmoregulatie
Pagina 8
Thema: Uitscheiding - v456
Afsluiting
Stap1
Hoe haal je het in je hoofd
De werking van de nieren heeft van alles te maken met het transport van stoffen. Dat transport kan
zowel passief als actief gebeuren.
Kopieer de tabel en vul de tabel volledig in.
Soort stof
Transport wel/niet
Plaats van transport
Actief of passief
water
rode bloedlichaampjes
ureum
NaCl
zuurstof
eiwitten (hoog moleculair
gewicht)
Stap2
Reflectie De clou
In de modules van dit thema heb je veel geleerd over de nieren en je lever.
De clou van de leerstof heeft te maken met uitscheiding en osmose.
Beter gezegd met het constant houden van de samenstelling van je bloedplasma.
Maak een woordweb van alle deelconcepten rondom het woord uitscheiding.
Zet bij elke verbindingsstreep op welke manier je aan de kennis bent gekomen.
Denk aan:
lezen
gehoord
zelf bedacht
door een experiment
Pagina 9
Thema: Uitscheiding - v456
door een filmpje te bekijken
door een vraag te maken.
Omcirkel die streepjes waarvan je denkt dat je het beter had kunnen aanpakken. Bijvoorbeeld je hebt
een filmpje gezien maar door erover te lezen had je meer geleerd.
Maak een lijstje met dingen die je de volgende keer anders gaat aanpakken.
Stap3
Examen opgaven
VWO Biologie 2013-1 vraag 3
VWO Biologie 2013-1 vraag 4
VWO Biologie 2011-1 vraag 27
VWO Biologie 2011-1 vraag 28
VWO Biologie 2011-1 vraag 29
VWO Biologie 2011-1 vraag 30
VWO Biologie 2011-1 vraag 31
VWO Biologie 2011-2 vraag 24
VWO Biologie 2011-2 vraag 25
VWO Biologie 2011-2 vraag 26
Stap4
Pagina 10
Thema: Uitscheiding - v456
De lift Nooit meer drinken
Je kunt het je waarschijnlijk helemaal niet voorstellen.
Leven zonder ooit water te drinken. Daar zal wel wat achter zitten.
en...dat klopt, alleen iets anders dan je denkt.
In de meeste droge gebieden op aarde leven ook zoogdieren.
Waarschijnlijk heb je wel eens een gerbril gezien, een klein, op een muis lijkend zoogdier. Veel
mensen hebben een gerbril als huisdier.
De dieren waar het nu om gaat lijken op gerbrils.
Het zijn kangoeroe-ratjes en ze komen voor in Noord-Amerika.
Bekijk de afbeelding en het filmpje.
a. Leg uit waardoor deze dieren wel kangoeroeratjes worden genoemd.
b. Kangoeroeratjes en springmuizen hebben hele lange achterpoten waardoor ze grote sprongen
kunnen maken om zich voort te bewegen. Beide dieren leven in gebieden die weinig
begroeiing kennen en veel zonneschijn.
Welk voordeel heeft het in die gebieden om je met grote sprongen voort te bewegen?
c. Voor biologen zijn kangoeroe-ratjes interessant omdat ze zonder water kunnen leven.
Bekijk de tabel met de waterbalans van een kangoeroerat.
Wateropname
Volume (in ml)
Waterafgifte
Volume (in ml)
oxidatiewater
53
urine
13,5
opgenomen water
6
ontlasting
2,6
verdamping
43,9
Totaal
60
60
De resultaten zijn gemeten bij een kangoeroerat die gedurende ongeveer vier weken alleen
maar droge gerst at.
De belangrijkste waterleverancier staat in de tabel als oxidatiewater. Op welke manier is dat
water gevormd?
d. In de gerst is ook een hoeveelheid 'vrij water' opgenomen uit de omgeving.
Als de relatieve vochtigheid van de omgeving daalt wat zal er dan met gebeuren met de
hoeveelheid water in het voedsel?
e. Bekijk de afbeelding van de kangoeroerat nog eens.
Op welke manier zal het diertje het meeste water verliezen?
f. Wat is het verband tussen jouw antwoorden op vraag b en vraag e?
Pagina 11
Thema: Uitscheiding - v456
g. Kangoeroeratjes drinken geen water, dat betekent dat ze zo weinig mogelijk water mogen
verliezen. Welke aanpassingen aan de bouw van de niereenheden verwacht je als je de
neereenheden van een kangoeroeratje vergelijkt met die van een zwarte rat in ons land?
h. Leg uit of de osmotische waarde van de urine van een kangoeroerat hoger of lager zal zijn
dan die van een rat die in ons land leeft.
i. Wanneer de luchtvochtigheid in de omgeving van de kangoeroerat daalt komt het diertje in de
problemen.
Op welke twee manieren zal een verlaging van de relatieve luchtvochtigheid voor problemen
in de waterbalans zorgen?
j. Kangoeroeratjes leven overdag in holen en ze zijn vooral 's avonds en in de vroege ochtend
actief.
Welk voordeel heeft deze leefwijze voor hun waterbalans?
Pagina 12
Thema: Uitscheiding - v456
Over dit lesmateriaal
Colofon
Dit thema Uitscheiding is ontwikkeld door medewerkers van StudioVO. Bij het ontwikkelen van het
materiaal is gebruik gemaakt van of wordt verwezen naar materiaal van de volgende websites:
www.schooltv.nl www.youtube.com www.bioplek.org www.wikipedia.org
Fair Use
In de Stercollecties van StudioVO wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat
beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use. Meer informatie: Fair use
Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de helpdesk VO-content .
Auteur
VO-content
Laatst gewijzigd
04 July 2016 om 12:37
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons
Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de
voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk
medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken
te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Leerniveau
VWO 6; VWO 5;
Leerinhoud en doelen Biologie; Instandhouding; Stofwisseling van het organisme;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Pagina 13
Thema: Uitscheiding - v456