Transcript Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie

Priorytet inwestycyjny 10.1. Ograniczenie przedwczesnego kończenia nauki
szkolnej oraz zapewnienie równego dostępu do dobrej jakości edukacji
elementarnej, kształcenia podstawowego i średniego
OBSZAR EDUKACJI – kształcenie ogólne
Główne działania na poziomie kraju:
 Tworzenie warunków dla nowoczesnego nauczania poprzez rozwijanie metod aktywnego i praktycznego
uczenia się na wszystkich etapach edukacyjnych:
o
o
o
modernizacja treści i metod kształcenia
opracowanie przykładowych programów nauczania
rozwijanie oferty publicznych elektronicznych zasobów edukacyjnych

Wzmocnienie jakości pracy szkół i placówek, w tym ich oceny, kontroli i monitoringu, poprzez wsparcie
działań instytucji nadzoru pedagogicznego, egzaminów zewnętrznych, wzmocnienie zdolności systemu
edukacji do wykorzystywania wyników i wniosków z badań edukacyjnych, nadzoru pedagogicznego oraz
wyników egzaminów zewnętrznych, w tym przygotowanie szkół i placówek do korzystania z tych wyników

Wzmocnienie wybranych mechanizmów i procesów zarządzania i monitoringu polityki oświatowej
i placówek edukacyjnych na różnych szczeblach zarządzania oraz wspieranie rozwoju kompetencji kadry
kierowniczej oświaty (kuratoriów oświaty, organów prowadzących itp.)
Priorytet inwestycyjny 10.1. Ograniczenie przedwczesnego kończenia nauki
szkolnej oraz zapewnienie równego dostępu do dobrej jakości edukacji
elementarnej, kształcenia podstawowego i średniego
OBSZAR EDUKACJI – kształcenie ogólne
Główne działania na poziomie regionów:

Tworzenie warunków dla nowoczesnego nauczania poprzez rozwijanie metod aktywnego i praktycznego
uczenia się na wszystkich etapach edukacyjnych:
1) rozwijanie umiejętności wykorzystania nowoczesnych technologii w nauczaniu wszystkich
przedmiotów oraz zakup sprzętu ICT, według standardów ujętych w programie rządowym Cyfrowa
szkoła
2) budowanie kompetencji w zakresie matematyki, informatyki i nauk przyrodniczych jako podstawy do
uczenia się przez całe życie (w tym wspieranie rozwoju kompetencji nauczycieli oraz wyposażenie
szkół i placówek w nowoczesne narzędzia nauczania)
3) programy rozwoju szkół i placówek na rzecz stosowania metod nauczania i wychowania oraz form
organizacyjnych, sprzyjających kształtowaniu u uczniów kreatywności, innowacyjności oraz pracy
zespołowej (w tym wspieranie rozwoju kompetencji nauczycieli oraz wyposażenie szkół i placówek w
nowoczesne narzędzia nauczania).
4) wspieranie szkoły w zakresie pracy z uczniem młodszym w szkole i placówce na każdym kolejnym
etapie kształcenia
5) działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie jednostek
systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (w tym doposażenie
jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe)
6) przeciwdziałanie rozwarstwieniu społecznemu i segregacji w tym wsparcie dla szkół i placówek z
obszarów/środowisk defaworyzowanych (w oparciu o wyniki badań edukacyjnych)
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
1) rozwijanie umiejętności wykorzystania nowoczesnych technologii
w nauczaniu wszystkich przedmiotów oraz zakup sprzętu ICT, według
standardów ujętych w programie rządowym Cyfrowa szkoła
W latach 2005 – 2008, w ramach SPO RZL 2004 – 2006 realizowany był projekt „Pracownie
komputerowe dla szkół”. W ramach projektu zakupiono 19 954 pracownie komputerowe z dostępem do
sieci Internet dla szkół różnych typów. Szkoły otrzymały różnorodny sprzęt komputerowy pozwalający
na prowadzenie zajęć przede wszystkim w pracowni komputerowej, a tylko w ograniczonym
zakresie w innych salach lekcyjnych.
W 2008 roku kuratoria oświaty przeprowadziły badanie sposobu wykorzystywania sprzętu
komputerowego znajdującego się w szkołach, w tym posiadanych przez nauczycieli kwalifikacji do
korzystania z technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK) w pracy dydaktycznej. W badanych
szkołach tylko średnio 3% zajęć z przedmiotów innych niż informatyka było prowadzonych
z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych w pracowniach komputerowych
oraz średnio 3,5% z wykorzystaniem komputera przenośnego i wideoprojektora. W ocenie
dyrektorów szkół barierami w szerszym stosowaniu technologii informacyjno-komunikacyjnych w
dydaktyce szkolnej była mała liczba posiadanego przez szkołę sprzętu mobilnego.
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
W chwili obecnej odsetek szkół dla dzieci i młodzieży posiadających dostęp do Internetu
wynosi 80,8%, ale szybkość łącza internetowego w szkołach jest zdecydowanie
niewystarczająca dla celów edukacyjnych.
Średnio każda szkoła posiada jedynie 1 tablicę interaktywną oraz 2 projektory multimedialne,
a liczba uczniów przypadających na 1 komputer w szkołach dla dzieci i młodzieży wynosi
9 (dane SIO, stan na 30.09.2012 r), co jeżeli nie uniemożliwia to istatnie utrudnia stosowanie
nowoczesnych metod nauczania.
Stan wyposażenia polskich szkół w nowoczesne pomoce dydaktyczne, w szczególności sprzęt
komputerowy, znacznie odbiega od średniej unijnej.
Zgodnie z danymi opublikowanymi przez GUS („Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki
badań statystycznych z lat 2008-2012”, GUS, Warszawa 2012) odsetek gospodarstw domowych
z dziećmi wyposażonych w komputery wynosił w 2012 roku 94,6%, a dostęp do Internetu
w domu posiadało w 2012 roku 91,5% gospodarstw domowych z dziećmi.
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
Cyfrowa szkoła – pożądany model
funkcjonowania szkół
Cyfrowa szkoła to taka, która lepiej realizuje swoją misję i wizję
wykorzystując technologie informacyjno-komunikacyjne (TIK) w procesie
edukacyjnym, zarządzaniu oraz współpracy z rodzicami.
Podstawowe cechy cyfrowej szkoły:
 każdy, poszczególny uczeń jest w centrum aktywności szkoły,
 nauczyciele realizujący programy nauczania są dla uczniów przewodnikami po
świecie wiedzy,
 środki dydaktyczne wykorzystujące TIK są jedynie narzędziami, umożliwiającymi
uczniom i nauczycielom szeroki dostęp do elektronicznych zasobów edukacyjnych
oraz potrzebnych informacji,
 uczniowie wykorzystują komputery i Internet do twórczej pracy oraz przetwarzania
informacji w szkole i w domu,
 TIK wspomaga zarzadzanie szkołą i współpracę z rodzicami uczniów.
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
Rządowy program „Cyfrowa szkoła” próbą wypracowania modelu
optymalnego wdrożenia TIK do powszechnej edukacji
Program ma charakter kompleksowy (doskonalenie nauczycieli w zakresie
stosowania TIK w pracy z uczniem, opracowanie i udostępnienie bezpłatnych
e-podręczników, doposażenie szkół w sprzęt komputerowy i inne nowoczesne
pomoce dydaktyczne), a działania realizowane przez szkoły mają upowszechnić
wśród nauczycieli stosowanie nowoczesnych metod, form i technik nauczania.
Uczniowie mają odkryć i docenić komputer jako bardzo użyteczne narzędzie
wspomagające proces uczenia się i zdobywania kompetencji oraz umiejętności
potrzebnych do funkcjonowania w społeczeństwie informacyjnym.
Efektem programu ma być wypracowanie rekomendacji dla wieloletnich działań
na rzecz powszechnej cyfryzacji szkół.
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
Nowa rola TIK w szkole







Planowana interwencja przewidująca wykorzystanie TIK w edukacji ma zmienić model
funkcjonowania szkoły, w tym pragmatykę procesu uczenia się - nauczania, tak aby
wykorzystując potencjał intelektualny uczniów i nauczycieli zapewnić osiągnięcie
optymalnych efektów edukacyjnych przez każdego z uczniów, uczynić edukację atrakcyjną
i dać większą satysfakcję nauczycielom z wykonywanych obowiązków.
TIK umożliwia rozwój indywidualnych karier edukacyjnych już we wczesnych etapach
edukacyjnych.
TIK ułatwia wdrażanie metod i form twórczej edukacji.
Wykorzystywanie TIK będzie się wiązało, że zmianą roli i pozycji nauczyciela w szkole.
TIK zmienia model doskonalenia zawodowego nauczycieli, umożliwiając tworzenie sieci
współpracy w zakresie wymiany dobrych wzorów i praktyk.
TIK w szkole to także zmiana sposobu zarządzania
TIK zmienia formy współpracy szkoły z rodzicami
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
Wskaźniki:
1.
2.
3.
Liczba szkół wyposażonych w ramach programu w sprzęt TIK do prowadzenia zajęć lekcyjnych (wskaźnik
produktu)
Liczba nauczycieli objętych wsparciem w zakresie TIK (wskaźnik produktu)
Liczba nauczycieli prowadzących zajęcia z wykorzystaniem TIK (wskaźnik rezultatu długoterminowego)
Komentarz:
1. Wskaźnik mierzy liczbę szkół dla dzieci i młodzieży, w tym szkół specjalnych (samodzielne i funkcjonujące w placówkach)
wyposażone w sprzęt TIK (nowoczesne pomoce dydaktyczne, w tym mobilny sprzęt komputerowy) do prowadzenia zajęć
lekcyjnych. Zakup sprzętu TIK - według standardów ujętych w programie rządowym „Cyfrowa szkoła”. Funkcjonalności
szkoły cyfrowej zostaną opisane w ramach badania ewaluacyjnego programu, którego wyniki będą dostępne w III kwartale
2013 r.
2. Wskaźnik mierzy liczbę nauczycieli objętych doskonaleniem umiejętności w zakresie wykorzystania technologii
informacyjno-komunikacyjnych do nauczania wszystkich przedmiotów. Zgodnie z wytycznymi MEN – na podstawie
standardów ujętych w programie rządowym „Cyfrowa szkoła” – komponent e-nauczyciel.
3. Wskaźnik mierzy liczbę nauczycieli realizujących programy nauczania z wykorzystaniem nowoczesnych pomocy
dydaktycznych, takich jak: komputery, tablice interaktywne, projektory multimedialne, wizualizery i inne wykorzystujące
technologie informacyjno-komunikacyjne (TIK). Za pomiar wskaźnika odpowiada Instytucja Zarządzająca, która zleca
przeprowadzenie badania ewaluacyjnego.
Zastosowanie TIK w szkole, to epokowa zmiana w edukacji, która wymaga zarządzania
i koordynowania na poziomie centralnym.
Regionalna realizacja umożliwi lepsze zaspakajanie indywidualnych potrzeb szkół, nauczycieli i
uczniów.
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
2) Budowanie kompetencji w zakresie matematyki, informatyki i nauk przyrodniczych
jako podstawy do uczenia się przez całe życie (w tym wspieranie rozwoju kompetencji
nauczycieli oraz wyposażenie szkół i placówek w nowoczesne narzędzia nauczania)
Podstawa programowa kształcenia ogólnego - kształtowanie u uczniów umiejętności kluczowych
dla rozwoju kreatywności, innowacyjności i przedsiębiorczości, w tym umiejętności myślenia
matematycznego i wykorzystywanie ich w życiu codziennym.
Wprowadzona reforma systemu edukacji - wzmocnienie roli przedmiotów matematycznoprzyrodniczych w procesie kształcenia.
Wyodrębnienie części matematycznej i przyrodniczej na egzaminie gimnazjalnym.
Wprowadzenie egzaminu z matematyki jako egzaminu obowiązkowego na maturze.
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
Dominujący obecnie w szkołach model kształcenia oparty jest na biernym przekazywaniu
wiedzy, a nie kształtowaniu umiejętności rozumowania naukowego.
Bariery utrudniające stosowanie na lekcjach metod aktywizujących uczniów - brak
nowoczesnych pomocy dydaktycznych i przestarzałe pracownie przedmiotowe.
Skutek - niewystarczające zainteresowanie uczniów kształceniem w zakresie nauk
matematyczno-przyrodniczych i informatyki a w efekcie niesatysfakcjonujące wyniki osiągane
przez uczniów w trakcie egzaminów zewnętrznych oraz badań międzynarodowych.
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
Wyniki badania PISA 2009
Matematyka - Polska znajduje się w grupie przeciętnych krajów OECD, w porównaniu
z innymi krajami OECD. Średni wynik z matematyki osiągnięty przez polskich uczniów
wyniósł 495, podczas gdy najwyższy uzyskany wynik spośród krajów europejskich wyniósł
541 i należał do Finlandii.
Rozumowanie w naukach przyrodniczych – w porównaniu do badania z roku 2006 nastąpiła
poprawa wyników, ale nadal Polska mieści się nieznacznie powyżej średniej wśród krajów
OECD. Średni wynik w tym badaniu osiągnięty przez polskich uczniów wyniósł 508, podczas
gdy najwyższy wynik spośród krajów europejskich osiągnęła Finlandia i wyniósł on 554.
W badaniach PISA ponad 60% polskich uczniów deklarowało, że nie wykonywało na
lekcjach doświadczeń w laboratoriach, a 52% stwierdziło, że nie wymagano od nich
zaplanowania w jaki sposób dane zagadnienie można zbadać w laboratorium.
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
Wyniki egzaminu gimnazjalnego w 2012 roku
Matematyka – średnia 47 %
Gimnazjaliści
lepiej
radzili
sobie
z umiejętnościami badanymi za pomocą zadań
zamkniętych, ale gorzej rozwiązują zadania
otwarte,
wymagające
twórczego,
niealgorytmicznego
myślenia
(poziom
wykonania
tych
zadań
wyniósł
35%
i 18%).
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
Wyniki egzaminu gimnazjalnego w 2012 roku
Przedmioty przyrodnicze – średnia 50%
Najtrudniejsze
dla
uczniów
było
zadanie
sprawdzające
umiejętność
planowania
doświadczenia. Tylko 14% gimnazjalistów poradziło
sobie z jego rozwiązaniem.
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
Matura – zdawalność matematyki w 2012 roku
Średni wynik uzyskany na maturze
z matematyki (poziom podstawowy)
w 2012 r. wyniósł 56%.
Do egzaminu z matematyki na poziomie
rozszerzonym przystąpiło ponad 57 tys.
absolwentów (ok.15%)
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
Duże zapotrzebowanie na pracowników posiadających wykształcenie techniczne –
w Polsce i innych krajach UE - absolwenci szkół technicznych już obecnie nie mają
problemów ze znalezieniem pracy.
Tendencja ta będzie się nasilała - bez rozwoju nowych technologii polska gospodarka będzie
postrzegana jako mało innowacyjna i konkurencyjna.
Czołowe miejsca w rankingu poszukiwanych zawodów w Polsce - inżynierowie i technicy
zwłaszcza w branży budowlanej oraz specjaliści z branży informatyki i telekomunikacji.
System kształcenia musi uwzględniać te uwarunkowania i z tego powodu już w tej chwili
istotne jest położenie szczególnego nacisku na rozwój kompetencji uczniów w zakresie
matematyki, informatyki i nauk przyrodniczych.
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
Do czego dążymy?
Zmiana sposobu nauczania z wykorzystaniem nowoczesnych pomocy dydaktycznych
(wyposażenie pracowni przedmiotowych) - samodzielne dochodzenie przez uczniów do
wniosków na drodze doświadczeń empirycznych
Uatrakcyjnienie lekcji – zwiększenie zainteresowania uczniów przedmiotami matematycznoprzyrodniczymi
Wzrost poziomu kompetencji uczniów
Lepsze wyniki egzaminów zewnętrznych z przedmiotów matematyczno-przyrodniczych
Większy odsetek studentów na kierunkach technicznych i przyrodniczych
Wzrost aktywności zawodowej młodzieży – spadek bezrobocia wśród młodzieży.
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
Wskaźnik:
Liczba szkół, których laboratoria zostały doposażone w ramach programu
Komentarz: Wskaźnik mierzy liczbę szkół dla dzieci i młodzieży, w tym szkół specjalnych (samodzielne i
funkcjonujące w placówkach), których laboratoria zostały doposażone do nauczania przyrody, biologii,
chemii i fizyki poprzez doświadczenia i eksperymenty, zgodnie ze standardami doposażenia szkół
podstawowych opracowanymi przez Centrum Nauki Kopernik i standardami doposażenia szkół
ponadpodstawowych (gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne) opracowanymi przez Ministerstwo Edukacji
Narodowej/IBE.
Regionalna realizacja zadania z uwzględnieniem wypracowanych na
poziomie centralnym rekomendacji dotyczących wyposażenia szkolnych
pracowni przyrodniczych umożliwi lepsze zaspakajanie indywidualnych
potrzeb szkół, nauczycieli i uczniów oraz zwiększenie zainteresowania
uczniów kształceniem ścisłym i przyrodniczym
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
3) Programy rozwoju szkół i placówek na rzecz stosowania metod nauczania i wychowania
oraz form organizacyjnych, sprzyjających kształtowaniu u uczniów kreatywności,
innowacyjności oraz pracy zespołowej (w tym wspieranie rozwoju kompetencji nauczycieli
oraz wyposażenie szkół i placówek w nowoczesne narzędzia nauczania).
UWARUNKOWANIA
W dobie gospodarki opartej na wiedzy, kreatywność i innowacyjność obywateli uznawana jest za kluczowy
mechanizm zmiany i rozwoju.
Tym samym jednym z wyzwań rozwojowych polityki publicznej w zakresie wzmacniania kapitału
społecznego w Polsce do roku 2020 jest rozwój postaw obywateli nakierowanych na szerokie wykorzystanie
potencjału kreatywnego oraz szeroko pojętą współpracę („Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego”).
W tym kontekście istotne jest kształtowanie u uczniów w toku edukacji szkolnej postaw sprzyjających
kreatywności i innowacyjności oraz rozbudzanie chęci do podejmowania wspólnych działań.
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
Na kształtowanie u uczniów postaw sprzyjających kreatywności i innowacyjności oraz pracy zespołowej
został położony nacisk w zapisach podstawy programowej kształcenia ogólnego dla wszystkich etapów
edukacyjnych
Wyniki badania PISA dotyczącego wybranych, kluczowych kompetencji młodzieży pod koniec
obowiązkowego kształcenia w szkole pokazują, że:
 polscy uczniowie dość dobrze radzą sobie ze standardowymi zadaniami wymagającymi
schematycznego zastosowania posiadanej wiedzy i umiejętności.
 gorzej natomiast wypadają uczniowie jeśli chodzi o ich umiejętności twórcze.
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
BARIERY W ROZWOJU KREATYWNOŚCI W SZKOLE
 w praktyce szkolnej dominującą pozycję ma kształcenie promujące zapamiętywanie i aplikację
schematów,
 zajęcia w szkole prowadzone są prawie wyłącznie w tradycyjnym systemie klasowo-lekcyjnym,
 nauczyciele najczęściej korzystają z gotowych, uniwersalnych programów nauczania, niewykraczających
poza treści podstawy programowej,
 system oceniania i promowania przede wszystkim nastawiony jest na premiowanie powtarzalności,
 brak tradycji kształcenia dla rozwoju twórczości i innowacyjności oraz rozwijania form pracy grupowej,
 brak bazy dobrych praktyk w zakresie wsparcia innowacyjności i kreatywności w nauczaniu i uczeniu
się,
 brak funduszy na finansowanie zmiany organizacyjnej i metodycznej sprzyjającej rozwojowi postaw
kreatywnych i innowacyjnych w szkole,
 niewielkie metodyczne i organizacyjne wsparcie szkół w zakresie zarządzania zmianą na rzecz
budowania postaw kreatywnych i innowacyjnych w nauczaniu i uczeniu się oraz promocji form pracy
grupowej.
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
Wskaźnik:
Liczba uczniów objętych wsparciem w ramach programu
Komentarz: Wskaźnik mierzy liczbę uczniów (szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych)
objętych wsparciem bezpośrednim w ramach programu. Moment objęcia wsparciem rozumiany jest jako
dzień rozpoczęcia udziału w projekcie.
Programy rozwoju szkół i placówek, realizowane z uwzględnieniem
wypracowanych na poziomie centralnym wytycznych dotyczących kształcenia
u uczniów kreatywności, innowacyjności oraz pracy zespołowej (w tym wspierania
rozwoju kompetencji nauczycieli), będą miały wpływ na rozwijanie u uczniów
i nauczycieli postaw niezbędnych dla funkcjonowania we współczesnym świecie.
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
ZAKRES DZIAŁAŃ WYMAGAJĄCYCH KOORDYNACJI
•
Określenie celów wsparcia
•
Określenie podmiotów, którym zostanie udzielone wsparcie
•
Określenie grupy beneficjentów ostatecznych
•
Określenie standardów doposażenia infrastrukturalnego szkół
•
Określenie algorytmu podziału środków finansowych i zasad finansowania
•
Określenie mechanizmów doposażenia infrastrukturalnego szkół
•
Określenie sposobu realizacji, jeżeli wcześniej był przeprowadzony program
pilotażowy
•
Określenie mechanizmów doskonalenia nauczycieli
•
Określenie harmonogramu realizacji poszczególnych działań
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
4) Wspieranie szkoły w zakresie pracy z uczniem młodszym w szkole
i placówce na każdym kolejnym etapie kształcenia
Główny cel:
 przygotowanie szkoły w zakresie rozwiązywania problemów wynikających z pokonywania
progów edukacyjnych przez ucznia, w tym zwłaszcza problemów adaptacyjnych:
-
przy rozpoczynaniu obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego
-
przy przechodzeniu z edukacji przedszkolnej do klasy pierwszej szkoły podstawowej
-
przy przechodzeniu z edukacji wczesnoszkolnej do kształcenia przedmiotowego (III – IV klasa)
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
Odsetek dzieci w wieku sześciu lat, które rozpoczęły naukę w szkołach
podstawowych w kolejnych latach szkolnych ogółem
(Źródło: System Informacji Oświatowej)
Rok szkolny
% sześciolatków
w I klasie
2008/2009 2009/2010
0,98
4,25
2010/2011
9,40
2011/2012
19,43
2012/2013
17,65
Niewielki spadek wskaźnika w roku szkolnym 2012/2013 wynika z przesunięcia wieku
rozpoczynania obowiązku szkolnego przez dzieci 6-letnie do 1 września 2014 r.
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
Dotychczasowe działania legislacyjne:
 nowelizacja ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych
innych ustaw – marzec 2009
 nowelizacja ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych
innych ustaw – styczeń 2012
 nowe rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego
oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół,
 nowelizacja rozporządzenia w zakresie kształcenia nauczycieli
 nowelizacja rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny
w
publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach
 nowelizacja rozporządzenia w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy
psychologiczno – pedagogicznej
 zmiany systemowe dotyczące doskonalenia nauczycieli
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
na lata 2014-2020 na poziomie regionów
Planowane działania dotyczą poziomu krajowego i regionalnego
Proponowane na poziomie krajowym działania będą obejmowały:
 diagnozę
obszarów
ryzyka
związanego
z
przekraczaniem
progów
edukacyjnych przez dziecko młodsze
 opracowanie materiałów edukacyjnych oraz przygotowanie programów
szkoleń i warsztatów dla nauczycieli zakresie pracy i współpracy z uczniem
młodszym
 monitorowanie przygotowania szkoły do pracy z uczniem młodszym
D
Planowane przez MEN działania w nowej perspektywie finansowej
Planowane
przezMEN
działania
nowej
perspektywie
finansowej
Planowane
przez
działania
wwnowej
perspektywie
finansowej
na
lata 2014-2020
naMEN
poziomie
regionów
lata2014-2020
2014-2020
poziomieregionów
regionów
nanalata
nanapoziomie
Planowane działania dotyczą poziomu krajowego i regionalnego
Proponowane na poziomie regionalnym działania będą obejmowały wsparcie
organów prowadzących szkoły podstawowe i placówki w zakresie:
 diagnozy potrzeb konkretnej szkoły
 przygotowania wsparcia dla konkretnej szkoły przez powołane do tego instytucje
 przygotowania oferty wsparcia dla ucznia młodszego
 współpracy z rodzicami ucznia młodszego
Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie jednostek
systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (w tym
doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe).
Wypełnienie zobowiązań wynikających z art. 24 Konwencji ONZ
o Prawach Osób Niepełnosprawnych, zgodnie z którymi należy zapewnić
osobom z niepełnosprawnościami dostęp do włączającego systemu
kształcenia umożliwiającego integrację na wszystkich poziomach
edukacji
Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia poprzez wspieranie jednostek
systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, wpisują się
w założenia Karty praw podstawowych Unii Europejskiej - TYTUŁ III - RÓWNOŚĆ Artykuł 26 - Integracja osób niepełnosprawnych - Dziennik Urzędowy 303, 14/12/2007
P. 0008 – 0008, artykułu o brzmieniu „Unia uznaje i szanuje prawo osób
niepełnosprawnych do korzystania ze środków mających zapewnić im samodzielność,
integrację społeczną i zawodową oraz udział w życiu społeczności”.
Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie jednostek
systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (w tym
doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe).
Rozpoznawanie i zaspokajanie indywidualnych potrzeb rozwojowych
edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawanie indywidualnych możliwości
psychofizycznych, wynikających m.in. z niepełnosprawności.
System oświaty powinien zapewnić każdemu dziecku uczęszczającemu do przedszkola, szkoły
lub placówki wsparcie w rozwoju i pomoc psychologiczno-pedagogiczną stosownie do jego
potrzeb rozwojowych i edukacyjnych. Pomoc ta powinna być zapewniona jak najwcześniej po
rozpoznaniu takiej potrzeby i jak najbliżej dziecka – w środowisku jego nauczania
i wychowania.
Ponadto przepisy wydane na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 2 i 3 ustawy o systemie oświaty
nakładają na przedszkola, szkoły i oddziały ogólnodostępne, przedszkola, szkoły i oddziały
integracyjne oraz przedszkola, szkoły i oddziały specjalne oraz ośrodki, obowiązek zapewnienia
dzieciom i młodzieży niepełnosprawnym realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu wydanym
przez publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną oraz odpowiednich, ze względu na
indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne tych uczniów,
warunków do nauki, sprzętu specjalistycznego i środków dydaktycznych.
Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie jednostek
systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (w tym
doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe).
Działania zrealizowane w ramach priorytetu III Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki, projekcie systemowym „Podniesienie efektywności
kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi” przez MEN
w latach 2010-2011
Od 2010 roku wprowadzona jest w przedszkolach, szkołach i placówkach nowa formuła
kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz udzielania im pomocy
psychologiczno-pedagogicznej, zgodnie z którą przedszkola, szkoły i placówki zobligowane są
do rozpoznania potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów oraz udzielania im wsparcia po
stwierdzeniu takiej potrzeby.
W realizowanym przez MEN w latach 2010-2011 w ramach priorytetu III POKL projekcie
systemowym pn. „Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi”, przeprowadzony został w łącznie 103 szkołach podstawowych i gimnazjach
pilotaż nowych rozwiązań w zakresie kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi.
Szkoły biorące udział w pilotażu zostały doposażone w pomoce odpowiednio do diagnozy
i terapii (szkoły podstawowe) lub terapii (gimnazja) specyficznych trudności w uczeniu się. Kadra
brała udział w szkoleniach i spotkaniach konsultacyjno-informacyjnych mających na celu
przekazanie wiedzy na temat pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie jednostek
systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (w tym
doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe).
Kontynuacja działań zrealizowanych, w ramach priorytetu III Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki, projekcie systemowym „Podniesienie
efektywności
kształcenia
uczniów
ze
specjalnymi
potrzebami
edukacyjnymi” przez MEN w latach 2010-2011
Proponowane działania umożliwią:
 pozyskanie przez przedszkole, szkołę lub placówkę sprzętu specjalistycznego, pomocy
dydaktycznych koniecznych do rozpoznawania potrzeb, wspomagania rozwoju i prowadzenia
terapii dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniów
niepełnosprawnych oraz podręczników szkolnych dostosowanych do potrzeb uczniów
niepełnosprawnych;
 organizowanie i udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zapewnienie dzieciom
i młodzieży niepełnosprawnym warunków kształcenia odpowiednio do rozpoznanych
indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dziecka oraz jego możliwości
psychofizycznych, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa;
 kadra pedagogiczna szkół i placówek zostanie przygotowania do efektywnego stosowania
pozyskanych pomocy dydaktycznych i sprzętu specjalistycznego w pracy z dziećmi
i młodzieżą ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie jednostek
systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (w tym
doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe).
Podjęte działania przyczynią się do likwidacji barier w dostępie do edukacji, co przyczyni się
do zwiększenia szans edukacyjnych dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Realizacja tych zadań wymaga doposażenia w sprzęt specjalistyczny i pomoce dydaktyczne
służące zarówno rozpoznawaniu potrzeb, wspomaganiu rozwoju, jak i prowadzeniu terapii
w celu wyrównywania deficytów rozwojowych oraz przygotowania pracowników przedszkoli,
szkół i placówek do pracy z dziećmi i młodzieżą ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Doposażenie przedszkoli i szkół w sprzęt specjalistyczny, pomoce dydaktyczne oraz
podręczniki szkolne dostosowane do rodzaju niepełnosprawności ucznia oraz rozwijanie
umiejętności nauczycieli w zakresie pracy z uczniami niepełnosprawnymi, jest konieczne
w celu zapewnienia tym uczniom odpowiednich ze względu na ich specyficzne potrzeby
warunków do uczenia się i rozwoju, co będzie wypełnieniem zobowiązań wynikających
z art. 24 Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, zgodnie z którymi należy
zapewnić osobom z niepełnosprawnościami dostęp do włączającego systemu kształcenia
umożliwiającego integrację na wszystkich poziomach edukacji.
Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie
jednostek systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
(w tym doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe).
Od chwili wykrycia
niepełnosprawności dziecka do
rozpoczęcia nauki w szkole
organizuje się wczesne
wspomaganie rozwoju na podstawie
opinii poradni psychologicznopedagogicznej.
Im wcześniej udzielone wsparcie,
tym większa szansa na zmniejszenie
deficytów rozwojowych
i zwiększenie szans edukacyjnych
dziecka. Oferta w tym zakresie wciąż
jest jednak niewystarczająca.
Mapa obrazuje odsetek dzieci
w wieku 0-7 lat objętych zajęciami
wczesnego wspomagania rozwoju.
Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie
jednostek systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
(w tym doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe).
O liczbie dzieci i młodzieży, którzy
wymagają objęcia pomocą
psychologiczno-pedagogiczną
świadczy m.in. liczba wydanych
opinii przez poradnie
psychologiczno-pedagogiczne.
Mapa przedstawia odsetek populacji
uczniów i wychowanków placówek
wychowania przedszkolnego,
którym wydano ww. opinie.
Im większa intensywność koloru tym
w danym powiecie wydano więcej
opinii, co wskazuje na większe
zapotrzebowanie na pomoc
psychologiczno-pedagogiczną.
Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie
jednostek systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
(w tym doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe).
Mapa przedstawia odsetek
dzieci, którym wydano
opinie, w odniesieniu do
populacji wychowanków
placówek wychowania
przedszkolnego (przedszkola,
oddziały przedszkolne w
szkołach podstawowych, inne
formy wychowania
przedszkolnego).
Dane te odzwierciedlają
wysokie zapotrzebowanie na
objęcie pomocą
psychologiczno-pedagogiczną
wśród dzieci objętych
wychowaniem
przedszkolnym.
Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie
jednostek systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
(w tym doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe).
Przedszkola, szkoły i placówki
zobligowane są do rozpoznania
potrzeb rozwojowych
i edukacyjnych uczniów oraz
udzielania im wsparcia.
Pomoc psychologicznopedagogiczna powinna być
zapewniona jak najwcześniej po
rozpoznaniu takiej potrzeby i jak
najbliżej dziecka – w środowisku
jego nauczania i wychowania.
Mapa obrazuje odsetek uczniów
szkół ogólnodostępnych
korzystających z pomocy
psychologiczno-pedagogicznej
w poszczególnych powiatach.
Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie
jednostek systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
(w tym doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe).
Mapa obrazuje odsetek
wychowanków placówek
wychowania
przedszkolnego
korzystających z pomocy
psychologicznopedagogicznej
w poszczególnych
powiatach.
Biorąc pod uwagę dane
dotyczące odsetka dzieci,
którym wydano opinie ,
mapa wskazuje, że nie
wszystkie dzieci korzystają z
pomocy psychologicznopedagogicznej.
Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie
jednostek systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
(w tym doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe).
Mapa przedstawia odsetek populacji
uczniów posiadających orzeczenie o
potrzebie kształcenia specjalnego
uczęszczających do szkół
ogólnodostępnych.
Szkoła zobowiązana jest do realizacji
zaleceń zawartych w orzeczeniu, przy
jednoczesnym stworzeniu warunków
do nauki, zapewnieniu sprzętu
specjalistycznego i środków
dydaktycznych oraz zapewnić zajęcia
rewalidacyjne, zajęcia z zakresu
pomocy psychologicznopedagogicznej, adekwatnie do
rozpoznanych potrzeb ucznia.
Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie
jednostek systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
(w tym doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe).
Intensywność koloru na
mapie świadczy o wysokim
odsetku dzieci posiadających
orzeczenie o potrzebie
kształcenia specjalnego
uczęszczających do placówek
wychowania przedszkolnego
w poszczególnych
powiatach.
Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie
jednostek systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
(w tym doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe).
Mapa przedstawia odsetek
nauczycieli posiadających
kwalifikacje do pracy z dziećmi
i młodzieżą ze specjalnymi
potrzebami edukacyjnymi
w szkołach ogólnodostępnych.
Biorąc pod uwagę przedstawione
dane dotyczące odsetka dzieci
i młodzieży niepełnosprawnych
uczęszczających do szkół
ogólnodostępnych, należy uznać,
że przygotowanie nauczycieli w
zakresie pracy z tymi uczniami
jest niewystarczające do potrzeb.
Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie
jednostek systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
(w tym doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe).
W placówkach wychowania
przedszkolnego odsetek
nauczycieli posiadających
kwalifikacje do pracy
z dziećmi ze specjalnymi
potrzebami edukacyjnymi
kształtuje się na bardzo
niskim poziomie.
Uzasadnia to potrzebę
podjęcia działań mających na
celu zwiększenie kompetencji
nauczycieli w tym zakresie.
Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie
jednostek systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
(w tym doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe).
Do czego dążymy?
Cel główny:
 Każde dziecko ma zdiagnozowane potrzeby rozwojowe i edukacyjne;
 Każde dziecko ze zdiagnozowanymi specjalnymi potrzebami edukacyjnymi otrzymuje
wsparcie i pomoc psychologiczno-pedagogiczną odpowiednio do rozpoznanych potrzeb
rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych;
Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie
jednostek systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
(w tym doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe).
Cele operacyjne:
 publiczne przedszkola, szkoły i placówki są wyposażone w sprzęt specjalistyczny,
pomoce i środki dydaktyczne, służące do rozpoznawania potrzeb uczniów ze
specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym niepełnosprawnych, wspomagania ich
rozwoju oraz prowadzenia działań terapeutycznych, w celu wyrównywania deficytów
tych uczniów;
 we wszystkich przedszkolach, szkołach i placówkach są nauczyciele posiadający
kompetencje oraz kwalifikacje niezbędne do pracy z uczniami ze specjalnymi
potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniami niepełnosprawnymi.
Działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie jednostek
systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (w tym
doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe).
Główne bariery w realizacji działania:
 niska frekwencja osób uczestniczących w szkoleniach, brak zainteresowania
specjalistów organizowanymi szkoleniami;
 trudności z pozyskaniem liderów prowadzących szkolenia i opracowujących
materiały szkoleniowe;
 niechęć przedszkoli, szkół i placówek do wykorzystywania pozyskanego
wyposażenia i brak chęci do wdrażania działań wynikających z indywidualizacji
podejścia do ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym
niepełnosprawnego.
Przeciwdziałanie rozwarstwieniu
społecznemu i segregacji
w szkołach/placówkach oświatowych,
w tym wsparcie dla szkół i placówek
z obszarów/środowisk
defaworyzowanych
Segregacja i rozwarstwienie społeczne, w tym na
obszarach defaworyzowanych, ze względu na:
- różny status ekonomiczny i społeczny
- różny poziom wiedzy i umiejętności – w szczególności
w zakresie języków obcych (różnice w zakresie wyników
egzaminacyjnych są największe)
- różnice kulturowe
- utrudniony dostęp do specjalistów
- inne
Grupy defaworyzowane to m.in.:
- mieszkańcy terenów wiejskich
- osoby niepełnosprawne, chore
- osoby przedwcześnie kończące edukację
- osoby żyjące w ubóstwie
- osoby dotknięte niekorzystnymi procesami
społecznymi
- osoby doświadczające przejawów dyskryminacji
- inne
Rozpoznanie zakresu wpływu segregacji i
rozwarstwienia społecznego na jakość pracy
szkół powinno być oparte o rzetelną diagnozę
problemów i potrzeb (dokonaną lokalnie).
Pomoc powinna być
rozpoznanych potrzeb.
adekwatna
do
Podejmowane działania:
- podnoszenie wiedzy i umiejętności uczniów
- budowanie aspiracji edukacyjnych uczniów
- rozwijanie poradnictwa psychologiczno-pedagogicznego,
w tym doradztwa edukacyjno-zawodowego
- promocja działań w społecznościach lokalnych, w tym
promujących zdrowie, bezpieczeństwo
- zaangażowanie młodzieży w działania profilaktyki
rówieśniczej
Podejmowane działania:
- kształcenie umiejętności społecznych i życiowych
uczniów
- utworzenie programu stypendialnego dla uczniów
pochodzących z obszarów wiejskich
- rozwój bazy dydaktycznej szkół i placówek położonych na
obszarach wiejskich
- rozbudowa bazy sportowej i rekreacyjnej
- tworzenie świetlic środowiskowych
- zwiększenie oferty zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych
Podejmowane działania
Wspomaganie nauczycieli w pracy z uczniami
o zróżnicowanych potrzebach
• Wspomaganie szkoły powinno wynikać z analizy indywidualnej
sytuacji szkoły/placówki i odpowiadać na jej specyficzne
potrzeby, co oznacza, że punktem wyjścia wszelkich działań
adresowanych do nauczycieli danej szkoły lub placówki będzie
rzetelna, angażująca społeczność szkolną diagnoza potrzeb
przeprowadzana przez dyrektora szkoły/placówki przy pomocy
ww. placówek. W procesie wspomagania powinny być
uwzględniane wyniki sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych
oraz wyniki i wnioski z nadzoru pedagogicznego, w tym wnioski z
ewaluacji wewnętrznej i zewnętrznej .
Podejmowane działania
•
•
•
•
Organizowane stosownie do potrzeb szkoły wspomaganie
w każdym przypadku powinno obejmować:
pomoc w zakresie diagnozowania potrzeb lub problemów,
ustalenie sposobów działania prowadzących do zaspokojenia
potrzeb szkoły lub rozwiązania problemów,
zaplanowanie, adekwatnych do zdiagnozowanych potrzeb
szkoły oraz jej możliwości, form wspomagania i ich realizacja,
wspólną ocenę efektów i opracowanie wniosków z realizacji
zaplanowanych form wspomagania.
Wskaźnik:
Liczba szkół i placówek objętych
wsparciem w ramach programu.
Wskaźnik mierzy:
- liczbę szkół i placówek, które podjęły działania
na rzecz przeciwdziałania rozwarstwieniu
społecznemu i segregacji,
- liczbę szkół i placówek z obszarów/ środowisk
defaworyzowanych, które uzyskały wsparcie.
Efekty projektu:
W wyniku interwencji/realizacji programu
nastąpi zmniejszenie zjawiska rozwarstwienia i
segregacji, co będzie miało wpływ na poprawę
jakości pracy szkół i placówek.