Transcript verslag - Nationale Wetenschaps Agenda

Gezondheidszorg van de toekomst een stap dichterbij
Route regeneratieve geneeskunde
Op 30 maart vond in Leiden de workshop voor de NWA-route Regeneratieve geneeskunde plaats.
Regeneratieve geneeskunde is erop gericht nieuwe behandelingen te ontwikkelen die slim gebruik maken
van het zelfherstellend vermogen van ons lichaam. Deze behandelingen zijn erop gericht om op een
duurzame manier en zonder bijwerkingen cellen, weefsels en orgaanfuncties te repareren, vervangen of
herstellen na schade door ziekte of letsel. Het uiteindelijke doel is om mensen een langer gezond en vitaal
leven te geven.
De vragen
De basis voor zulke doorbraken wordt nu al gelegd in de laboratoria van universitair medische centra,
technische universiteiten en innovatieve bedrijven. De vragen over dit onderwerp die bij de Nationale
Wetenschapsagenda (NWA) werden ingediend zijn bijeengebracht in de NWA-route Regeneratieve
Geneeskunde. Deze vragen zijn:
hoe kunnen we met behulp van (stam)cellen en biomaterialen de vorming en het herstel van
weefsels en organen bevorderen?,
kunnen we modellen van het menselijk lichaam ontwerpen en slimme technologie gebruiken voor
gezondheids- voedings- en toxiciteitsonderzoek en daarmee tegelijkertijd het proefdiergebruik
drastisch verminderen? en
kunnen we (bio-)elektronica ontwerpen die direct met ons lichaam communiceert, en materialen en
technologie die lichaamsfuncties herstellen of ondersteunen?
Routeworkshop
Tijdens de routeworkshop op 30 maart in Leiden bleek dat er al veel interessante ontwikkelingen zijn, die in
de komende jaren de vertaalslag moeten maken van het laboratorium naar de praktijk. Onderzoekers,
vertegenwoordigers van patiënten, belangenorganisaties, bedrijven, overheid en gezondheidsfondsen
gingen op zoek naar nieuwe verbindingen en samenwerkingsvormen. In verschillende werksessies
bespraken ze aan welke randvoorwaarden voldaan moet worden om deze innovaties naar de maatschappij
te brengen. Iedere sessie behandelde een vraag uit de NWA, te weten
De uitkomsten worden meegenomen in het advies dat op 1 juni wordt uitgebracht aan de NWA Stuurgroep.
Voordat de deelnemers in groepen voor de werksessies uiteen gingen, waren er drie sprekers.
Samenwerking
Ton Rabelink, hoogleraar Nierziekten en Interne Geneeskunde in het LUMC en boegbeeld van deze route
vertelde in zijn inleidende voordracht dat de Regeneratieve Geneeskunde een van de meest overzichtelijke
NWA routes is. Er zijn al dwarsverbanden aan het ontstaan tussen onderzoekers, behandelaars, innovatieve
bedrijven en anderen die aangestoken worden door het enthousiasme in dit veld.
Een goed voorbeeld van de groeiende samenwerking zijn de organen op chips, systemen waarin uit
stamcellen gekweekte weefsels mini-organen vormen die nauw verbonden zijn met microtechnologie. Dr.
Janny van den Eijnden-van Raaij, managing director van het Institute for human organ and Disease Model
Technologies (hDMT) vertelde over dit samenwerkingsverband tussen umc's, (technische) universiteiten en
innovatieve bedrijven, dat bloedvaten, harten, hersenen en tumoren op chips gaat ontwikkelen. Zo'n orgaan
op een chip biedt ongekende mogelijkheden voor onderzoek naar de achtergronden van ziekte, maar kan
ook gebruikt worden als eerste screening voor geneesmiddelen en andere behandelingen. Het biedt een
alternatief voor het gebruik van proefdieren en kan menselijke ziekten zelfs beter benaderen, doordat het
uitgaat van stamcellen uit menselijke proefpersonen en patiënten.
Goed voor patiënt, economie en samenleving
Clemens van Blitterswijk, hoogleraar weefselherstel aan de Universiteit van Maastricht, is een van de
pioniers op het gebied van regeneratieve geneeskunde. Hij presenteerde de hoofdlijnen van een ambitieus
nieuw consortium, RegMed XB. Een effectieve aanpak van chronische ziekten met regeneratieve
geneeskunde is volgens Van Blitterswijk goed voor de samenleving, voor patiënten en ook voor de
economie. Nederland staat er wetenschappelijk sterk voor op dit vakgebied, met uitstekende kansen om hier
ook medisch en economisch de vruchten van te plukken.
Ethici vroeg laten meedenken
Medisch ethisch onderzoeker en Eerste Kamerlid dr. Annelien Bredenoord (UMCU en D66) besprak de
ethische uitdagingen rond regeneratieve geneeskunde. Nieuwe risico's en nieuwe baten vragen om
zorgvuldige afwegingen. Bredenoord pleitte ervoor om die ethische afwegingen in een vroeg stadium te
bespreken. In de workshops kwamen al veel ethische kwesties aan de orde waaronder datamanagement en
veiligheid van (patiënten) gegevens. Ook wat dat betreft werden dus al stappen in de richting van de
toekomst gezet.
De NWA-routes vormen het instrument waarmee de NWA belangrijke wetenschappelijke, maatschappelijke
en economische vraagstukken in de samenleving wil omzetten in onderzoekbare thema’s. Doel is om
voortbouwend op de sterkte van de Nederlandse wetenschap vernieuwing te bewerkstelligen door nieuwe
verbindingen en samenwerkingsvormen te realiseren en zo de internationale toppositie van onze
wetenschap in de toekomst te behouden.