Transcript AVRUPA BİRLİĞİ GENİŞLEMELER VE TARIM ATAUM
AVRUPA BİRLİĞİ GENİŞLEMELER VE TARIM
ATAUM Prof. Dr. Gülcan ERAKTAN A.Ü. Ziraat Fakültesi 1
AB SÜRECİ NEREDEN NEREYE?
AB AÇISINDAN ?
TÜRKİYE AÇISINDAN?
2
AT’a Yapılan Başvurular
Yunanistan 8 Haziran 1959 Türkiye 31 Temmuz 1959 İrlanda 1 Ağustos 1961, İngiltere ve Danimarka 10 Ağustos 1961 Norveç 30 Haziran 1962 İngiltere,İrlanda,Danimar. 10 Mayıs 1967 Bu üç ülke ve Norveç'le tam üyelik görüşmelerinin başlaması 30 Haziran 1970 22 Ocak 1972 de katılma anlaşmaları 3
Ortaklık Anlaşması Yürürlük Yunanistan 9 Temmuz 1961 1 Kasım 1962 Türkiye 12 Eylül 1963 1 Aralık 1964 4
Ortaklık Anlaşmaları
Malta 1 Nisan 1971 Kıbrıs 1 Haziran 1973 5
Yunanistan Portekiz İspanya
Tam Üyelikler
Başvuru 12 Haz. 1975 28 Mart 1977 28 Tem.
1977 Anlaşma Tarihi 28 May. 1979 12 Haz. 1985 12 Haz. 1985 Katılım 1 Ocak 1981 1 Ocak 1986 1 Ocak 1986 6
Türkiye Avusturya Kıbrıs Malta Başvuru 14 Nisan 1987 17 Tem. 1989 4 Tem. 1990 16 Tem. 1990 Anlaşma Tarihi 24-25 Haz. 1994 5 Şubat 2003 5 Şubat 2003 Katılım 1 Ocak 1995 1 Mayıs 2004 1 Mayıs 2004 7
İsveç Başvuru 1 Temmuz 1991 Anlaşma Tarihi 24-25 Haz. 1994 Katılım 1 Ocak 1995 Finlandiya 18 Mart 1992 İsviçre Norveç 26 Mayıs 1992 25 Kasım 1992 24-25 Haz. 1994 24-25 Haz. 1994 1 Ocak 1995 8
6lar
OTP’na Uyum Modelleri
Klasik Model Fiyat Uyumu GV’nin Kalkması OGT’ne Uyum 6lar+ 3ler 9lar+ Yunanis.
Klasik Model Fiyat Uyumu (6 aşama) GV’nin Kalkması (5 „ ) OGT’ne Uyum (5 „ ) Klasik Model Fiyat Uyumu (5 aşama) GV’nin Kalkması (6 „ ) OGT’ne Uyum (6 „ ) 12 (10.5) yıl 5 yıl 5 yıl (dom., şeftali 7 yıl) 9
10lar+ikiler 12ler+3ler 15ler+10lar 1. aşama eski tarım piyasası kuralları 2. aşama klasik model (OTP’na aşamalı uyum) Katılım öncesi gerçekleşmesi OTP’e uyum Tek çiftlik ödemesi. uyum Kır. kal.desteği (15lerden fazla) Bölgesel yardım İspanya 7 yıl (zeytinyağı,mey.
sebze 10 yıl) Portekiz 10 yıl (hassas olmayan ürünler 7 yıl) (1992) iç pazarın katılım sonrası 10 yıl 3 yıl 10
Ülke Macaris.
Polonya Bulgaris.
Çek Cum.
Avrupa Anlaşması Aralık 1991 Aralık 1991 Mart 1993 Ekim 1993 Romanya Slovak C. Estonya Letonya Litvanya Slovenia Şubat 1993 Ekim 1993 Haziran 1995 Haziran 1995 Haziran 1995 Haziran 1996 Avrupa Anlaşması Yürürlük Tarihi Şubat 1994 Şubat 1994 Şubat 1995 Şubat 1995 Şubat 1995 Şubat 1995 Şubat 1998 Şubat 1998 Şubat 1998 Şubat 1998 11
Türkiye Malta Kıbrıs Ortaklık Anlaşması İmza Tarihi Eylül 1963 Aralık 1970 Aralık 1972 Ortaklık Anlaşması Yürürlük Tarihi Aralık 1964 Nisan 1971 Haz. 1973 12
Ülkeler
Türkiye Kıbrıs Malta Macaris.
Polonya Romanya Slovakya Letonya Estonya Litvanya Bulgaris.
Çek Cum.
Slovenya Hırvatis.
Başvuru
14.4.1987
4.7.1990
16.7.1990
31.3.1994
5.4.1994
22.6.1995
27.6.1995
13.10.1995
24.11.1995
8.12.1995
14.12.1995
17.1.1996
10.6.1996
21.2.2003
Görüş
14.12.1989
30.6.1993
30.6.1993
16.7.1997
16.7.1997
16.7.1997
16.7.1997
16.7.1997
16.7.1997
16.7.1997
16.7.1997
16.7.1997
16.7.1997
20.4.2004
Başlama Bitişi
31.3.1998 5.2.2003
15.2.2000 5.2.2003
31.3.1998 5.2.2003
31.3.1998 5.2.2003
15.2.2000
15.2.2000 5.2.2003
15.2.2000 5.2.2003
31.3.1998 5.2.2003
15.2.2000 5.2.2003
15.2.2000
31.3.1998 5.2.2003
31.3.1998 5.2.2003
Katılım
1.5.2004
1.5.2004
1.5.2004
1.5.2004
1.5.2004
1.5.2004
1.5.2004
1.5.2004
1.5.2004
1.5.2004
13
Ülkeler
Türkiye Kıbrıs Malta Macaris.
Polonya Romanya Slovakya Letonya Estonya Litvanya Bulgaris.
Çek Cum.
Slovenya Hırvatis.
Başvuru
14.4.1987
4.7.1990
16.7.1990
31.3.1994
5.4.1994
22.6.1995
27.6.1995
13.10.1995
24.11.1995
8.12.1995
14.12.1995
17.1.1996
10.6.1996
21.2.2003
Görüş
14.12.1989
30.6.1993
30.6.1993
16.7.1997
16.7.1997
16.7.1997
16.7.1997
16.7.1997
16.7.1997
16.7.1997
16.7.1997
16.7.1997
16.7.1997
20.4.2004
Başlama
3.9.2005
31.3.1998
15.2.2000
31.3.1998
31.3.1998
15.2.2000
15.2.2000
15.2.2000
31.3.1998
15.2.2000
15.2.2000
31.3.1998
31.3.1998
3.9.2005
Bitişi
5.2.2003
5.2.2003
5.2.2003
5.2.2003
5.2.2003
5.2.2003
5.2.2003
5.2.2003
5.2.2003
5.2.2003
Katılım
1.5.2004
1.5.2004
1.5.2004
1.5.2004
1.5.2004
1.5.2004
1.5.2004
1.5.2004
1.5.2004
1.5.2004
14
DEĞİŞİMLER AB açısından Türkiye açısından 1958- Altılar 1973- Dokuzlar 1959- Başvuru 1964- Ortaklık süreci 1981- Onlar 1970- Katma Protokol 1986- Onikiler 1995- Onbeşler 1978-80 ve1980-86 dondurma 2007- Yirmiyediler 2004- Yirmibeşler ?
1987- Tam üye. başvuru 1996- Gümrük Birliği 1999- Helsinki Zirvesi 2005- Görüşme. baş. 15
Katılım Öncesi Tarımsal Nüfusun Aktif Nüfustaki Payı (%) Ülkeler
İngiltere
%
2.9
Ülkeler
İsveç
%
3.4
Danimarka İrlanda Yunanistan İspanya Portekiz 9.5
24.7
30.3
17.9
23.1
Avusturya Finlandiya 10lar Türkiye 7.4
8.5
13.4
32.7
16
Katılım Öncesi Tarım Nüfusu (%)
35 30 25 20 15 10 5 0 İng İrl İsp İsv Fin Tür.
17
Genişlemeler ile Tarım Arazilerinde Artış (milyon ha.)
Genişleme Artış Genişleme Artış 6lar 66 İsv., Avus., Fin.
9.5
İng. Dan. İrl.
27 On yeni ülke 36 Yunanistan İspan.,Porte.
9 32 Bulgar., Roman.
Türkiye 10 39 18
Tarım Nüfusu (000)
25000 20000 15000 10000 5000 0 Türkiye AB-15 AB-25 AB-27 AB-28
19
İstihdamda Tarımın Payı (%)
35 30 25 20 15 10 5 0 Türkiye AB-15 AB-25 AB-27 AB-28
20
Tarım Arazisi (000 ha)
250000 200000 150000 100000 50000 0 Türkiye AB-15 AB-25 AB-27 AB-28
21
Bazı Karşılaştırmalar
GSYH’da tarımın payıTürkiye’de %11.1 AB-25’de % 2.1; Türkiye’deki tarım alanı AB-25’in %23’ü; Türkiye’de tarım işletmesi sayısı 3 milyon, AB-25’de 13 milyon; Türkiye’de ortalama işletme genişliği 6 ha., AB-25’de 13 ha.; 22
Genişleme Sürecinde OTP 6lar: Ortak fiyatlar 9lar: Üretim artışı ve yapısal iyileştirme; 10lar: Yükselen harcamalar ve stoklar; 12ler: Reform arayışları; 15ler: Mali disiplin, üretimde azalma ve kırsal kalkınma; 25ler: Yardım-üretim bağının kesilmesi ve kırsal kalkınma 23
Genişlemenin Tarım Açısından Eski Üyelere Etkisi
Tarım ve üretim yapısı ile tarım politikalarındaki değişiklikler; Ek bütçe harcamaları; AB idari kuruluşlarının yükü; Büyüyen pazar olanakları 24
Genişlemenin Tarım Açısından Yeni Üyelere Etkisi Büyüyen pazar ve tarımsal gelişme olanakları, Yeni standartlara uyum, Üstlenilen taahhütler, AB-15 üreticileri karşısında varlıklarını sürdürme ve rekabet gücünü artırma zorunlulukları 25
Pazar Genişlemesi: Onbir milyon çiftçi yaklaşık yarım milyarlık bir tüketici kitlesine hitap edecek Satın alma gücü AB-15 dekinden iki misli hızlı büyüyecek, işlenmiş ürünlere karşı talep artacaktır.
26
Ücret düzeyleri yeni üye ülkelerde eski üyelerdekinden %40 daha düşüktür.
Ama emek verimliliği ücret düzeylerindeki artışın altında bir artış gösterecektir.
27
Piyasa Desteği ve Doğrudan Ödeme Harcamaları (milyar €) 2006 2013 Nominal değerler 45.5
50.5
Reel değerler
(%2 enf. or.)
43.7
42.3
28
Kırsal Kalkınma Harcamaları (milyar €) 2006 Nominal değerler 11 Reel değerler
(%2 enf. or.)
10.5
2013 15.8
13.2
29
2006’da tarım harcamalarının toplam bütçe içindeki payı %45 olacaktır. 2013’te Bulgaristan ve Romanya’nın da katılımına rağmen bu oran %35’e inecektir.
30
Yeni Üyelere Getirilen Kurallar
Tek çiftlik ödemesinde kademeli artış (2005’te %25, 2013’te %100) Basitleştirilmiş program (ha. başına ödeme), Çapraz uyumdan geçici istisna Desteği katılım öncesi verilen devlet yardımına kadar yükseltebilme seçeneği 31
Devam..
10lara AB15’te kişi başına düşen yardımın iki misli kırsal kalkınma yardımı, Bölgesel yardımlardan halihazırdaki üyelerden daha az yararlanma Piyasa destek önlemlerinden üyelik tarihinden itibaren yararlanma Modülasyon ve mali disiplinden istisna 32
Yeni Üye Devletlere Getirilen Zorunluluklar
Şeker ve süt kotalarında referans dönem 1995-99 üretim düzeyi Tarımsal-gıda tesisleri ile ilgili (geçiş dönemlerinde) hijyen, çevre kuralları Entegre İdare ve Kontrol Sistemi/ ödeme ajansları, ticaret mekanizmaları, kuruluşlar için veteriner denetimi 33
Genişlemenin Tarım Açısından Etkisi
Eski üyelere etkisi: Tarım ve üretim yapısı ile tarım politikalarındaki değişiklikler, Ek bütçe harcamaları, AB idari kuruluşlarının yükü 34
Genişlemenin Tarım Açısından Etkisi
Yeni üyelere etkisi: Büyüyen pazar ve tarımsal gelişme olanakları, Yeni standartlara uyum, Üstlenilen taahhütler, Daha yüksek rekabet gücüne sahip AB-15 üreticileri karşısında varlıklarını sürdürme ve rekabet 35
Beklenen:
•Onbir milyon çiftçi yaklaşık yarım milyarlık bir tüketici kitlesine hitap edecek •Satın alma gücü AB-15 dekinden iki misli hızlı büyüyeceği beklentisi altında bu ülkelerde katma değer, yüksek kaliteli ve (et-peynir gibi) işlenmiş ürünlere karşı talebin artması ve 15lerin bundan faydalanması 36
Devam..
Çek Cumhuriyeti’nin Avusturya’dan şarap ithalatı 1997 yılında 2.5 milyon lt., 2003 yılında 15.5 milyon lt.
37
Devam..
Ücret düzeyleri yeni üyelerde %40 düşüktür. Ücretler emek verimliliğinden daha hızlı yükselecek, emek verimliliği ücret düzeylerindeki artışın altında kalacaktır. Ücret düşüklüğünün yarattığı mukayeseli avantajlar. yararlanma ?
38
Devam..
Çifte yarar ve çifte sıfır AB-15 de sektör geliri DGD dahil, OTP reformundan fazla ölçüde etkilenmeyecek. 2010 dan sonra durum daha iyileşebilecek. AB-15’de bu, genişleme olmasaydı olacak olandan daha iyi bir görünüm arz etmekte.
Genişlemiş AB’de daha olumlu piyasa dinamikleri 39
TÜRKİYE’DEN BEKLENENLER
40
İstatistik veri tabanları; Çiftçi, arazi ve hayvan kayıt sistemleri; İdari yapılanmalar; Tarım sektöründe örgütlenme; Kalite standartları, Bitki ve hayvan sağlığı şartları, veteriner kontrol noktaları; Balıkçılık avlanma ve kontrol sistemleri açısından gerekli düzenlemeler.
41
Teşekkürler
42