Transcript Biyoekonomi ve İnovasyon Doç. Dr. Talat Çiftçi

Biyoekonomi ve
İnovasyon
Doç. Dr. Talat Çiftçi
[email protected]
Biosfer Danışmanlık Mühendislik Ltd.
BİYOTEKNOLOJİ'den
BİYOEKONOMİ'ye

Biyoteknoloji: Biyolojik unsurların mal, teknoloji, enerji ve hizmet
üretilmesinde kullanılmasıdır.

Genetik ve moleküler tekniklerden oluşan çağdaş biyoteknoloji geliştirme
ve uygulamaları açık ara ile ABD önderliğinde yürütülmektedir. AB ve
Gelişmekte Olan Ülkeler için bu alana giriş yüksek bir eşik oluşturuyor.

Kamuoyunun Genetiği Değiştirilmiş Tarım Ürünleri (GDO) ile ilgili
olumsuz görüşü nedeni ile AB Ülkeleri de uzun süredir bu alanda ABD’nin
önderlik sağlamasına seyirci kalmış bulunuyorlar.

AB, 7ÇP ile birlikte, bu alanda yaygın faaliyet oluşmasını sağlamak ve
varolan faaliyetleri öne çıkarmak amacı ile biyoteknoloji yerine daha geniş
bir bakış açısına fırsat veren biyoekonomi kavramını gündeme getiriyor.
NEDEN BİYOEKONOMİ?

Son dönemde, tükenmekte olan fosil yakıtlar, yenilenebilir
biyolojik kaynakların alternatif olarak öne çıkmasına neden
olmaktadır.

Artan çevre kirliliği ve Küresel İklim Dağişikliği,
sürdürülebilir üretim sistemlerine ve biyolojik arıtma
teknolojilerine talebi artırmaktadır.

Biyoekonomi penceresinden bakıldığında, AB ülkelerinin
rekabet şansı artıyor. Örneğin, dünya enzim üretiminin %80'ini
AB ülkeleri üretiyor. Türkiye ise dünya maya üretiminin
%20’sine yakın bir miktarını üretiyor.
AB 7. Çerçeve Programında
"Bilgi Tabanlı Biyoekonomi" KBBE


Knowledge Based Bio-Economy (KBBE)= Bilgi Tabanlı Biyoekonomi ile
kastedilen biyolojik ürünlerin katma değerini yükseltmek için bilgi
içeriğinin artırılmasıdır.
Biyoekonomi: Biyolojik sistemlere dayalı ekonomik faaliyetlerin
bütünüdür. Örneğin, odunun ısıtma için kullanımından, gen tedavisine
kadar geniş bir alanı içine alır. İlaç ve sağlık konuları kadar, tarım,
hayvancılık, orman, gıda, çevre, enerji ve kimya sektörlerindeki ürün ve
hizmetler biyoekonomi alanı içine girer.

KBBE Hedefleri:
Yenilikçilik
Rekabet Gücü
Katma Değer
İstihdam ve

Sürdürülebilir Gelişme



BİYOEKONOMİ ALANLARI


Kırmızı Biyoekonomi sağlık
Tarım Yeşil Biyoekonomi.

Endüstriyel ürünlerin üretimi Beyaz Biyoekonomi alanına girmektedir.
Biyolojik kaynaklardan katma değeri yüksek ürünlerin üretilebilmesi için
Biyorafineri gibi kavramlar konuşuluyor. Biyolojik arıtma yöntemleri ve
biyoremediasyonun yaygınlaştırılması gerekiyor.

Denizlerdeki canlılardan yararlanmaya dönük faaliyetler Mavi
Biyoekonomi olarak tarif edilebilir. AB'de tatlı sular ve denizlerdeki
canlılar ile ilgili Mavi Biyoteknoloji alanı bir fırsat penceresi olarak
algılanıyor.

Hedef: Bu alanlarda başarılı uygulama örnekleri oluşturmak.
Deniz/Su Ürünleri (Mavi)
Biyoekonomisi
Dünya yüzeyinin %75’ini oluşturan denizler
canlıların da %80’lik kısmını barındırıyor. Bu
canlıların sadece %5 kadarı hakkında yeterli bilgi var.
Deniz Biyoekonomisi alanı AB için önemli bir fırsat
penceresi oluşturuyor. Tropik okyanuslardan, kutup
denizlerine kadar geniş bir yelpazedeki deniz canlıları
ve denizlerde yapılabilecek üretimler ilgi çekiyor.
Türkiye gibi üç tarafı, farklı nitelikteki dört denizle
çevrilen bir ülke için, bu alanda büyük bir fırsat
penceresi olabileceği öngörülüyor.
Bilgi Tabanlı BİOEKONOMİ için
BİYOTEKNOLOJİ
Gıda için GMO’lara karşı olan insanlar, enerji
ve sinai ürünler için genetik çalışmalara daha
hoşgörülü olabiliyorlar. Bu alanlarda, gen
teknoloji uygulamalarının daha kolay olması
bekleniyor.
AB İÇİN DARBOĞAZ:
BİYOEKONOMİDE İNOVASYONUN
TİCARİLEŞTİRİLMESİ


AB için en önemli sorun, araştırma geliştirme (ArGe) faaliyetlerinin ABD kadar
ticarileştirilememesidir. AB'de ArGe, ürün ve hizmet geliştirmeye (ÜrGe) yeteri kadar
dönüşmüyor.
AB’de tek bilim dili olarak İngilizce ve AB geneli için tek patent sistemi olması gerektiği
düşünülüyor.

AB'de Inovasyon yapan akademik kuruluşlar ve hatta inovasyona dayalı sanayi kuruluşları ile
geleneksel sanayi kuruluşları arasında da iletişim olmadığı görülüyor. Bu alanlarda köprü
vazifesi görecek özel kuruluşlara ve platformlara ihtiyaç olduğu söyleniyor.

Kaynakların israf edilmemesi için mükemmeliyet merkezlerinin en az 20 seçkin bilim
adamını içeren odaklanmış merkezler olması öneriliyor. Bu merkezlerin, yetişen gençleri
cezbeden odaklar haline getirilmesi ve ABD’ye beyin göçünün engellenmesi hedefleniyor.

Hedef: Uygulamanın az olduğu alanlarda Biyorafineri gibi pilot tesisler kurmak.
Türkiye'ye Özgün ArGe Yapısı
BTYK
SAN-TEZ
TTGV
KOBİ Toplantıları
(EC BIS-RTD Raporu 29 Nisan 2008)
………………………………………
TUBİTAK Kaynakları
Yeni ArGe Kanunu (2008)
Türkiye'nin Biyoekonomi için
ArGe Altyapısı
ArGe Kaynakları
 Artan ulusal ArGe bütçesi
 Artan AB 6. ve 7. Çerçeve Program Katılımı
ArGe Yetkinlikleri
TUBITAK-MAM, GMBAE, KUKENS
 ~20 Biyoteknoloji ile ilgili bölüm ( ITU, Ege U, ODTU, Ankara U, Boğaziçi U, İstanbul U, Bilkent,
Çukurova, Hacettepe, Marmara, Sabancı, Koç, Haliç, Yeditepe, 9 Eylül vs.)
31 Gıda Müh Bölümü.
20 Ziraat Fakültesi. 60 Tarım ArGe Merkezi
50 Biyoloji Bölümü
9 Orman Fakültesi, 9 Ormancılık ArGe Merkezi
31 Tıp Fakültesi
13 Veterinerlik Fakültesi
 29 Çevre Mühendisliği Bölümü
Sağlık Sektöründe KBBE

Sağlık Hizmetleri, İlaç ve Tıbbi Malzemeler sektör
hacmı 40 Milyar Dolar.

Metis, Iontek, ITT, Orsem, Bıçakçılar, Novagenix,
Depa, Salubris, Onkim, ATI, Genkord, Bahçeci,
Pakize Tarzi, Türkök, Nemed, Genomed, Amphi, Dr.
Zeydanlı, Ars Arthro, Progen, Medimiks,
BantMedikal, Troyka Med, Kardiosis, DeltaMed,
Biolab, Obitek, Nanobiz, Türklab.
31 Tıp Fakültesi
Gıda Sektöründe KBBE
Dünya Ekmek Mayası üretiminin % 20'si (Pakmaya, Akmaya,
Özmaya, Mauri)
 Turşu ve Sirke (Fersan +)
 Mantar (Agaricus bisporus, Lentinus edodes, etc.)
 Yoğurt ve Peynir (Pınar, Yörsan +)
 Alkollü İçkiler (Efes, Tuborg, Mey, Sarper +)
 Geleneksel fermente ürünler: Boza, Kefir,Tarhana (Vefa Boza)
…………………………………………

31 Gıda Bölümü
Tarımda KBBE


Türkiye, dünya fındık, incir, kayısı, ayva ve nar üretiminde birinci, salatalık,
karpuz, domates, mercimek,patlıcan, biber, soğan, zeytin, pancar, tütün, çay, elma,
pamuk ve arpa, badem, buğday, çavdar, ve narenciye üretiminde ilk sıralardadır.
Türkiye dünyada Biyoçeşitlilik Zenginliği (Endemik Bitkiler) açısından da ilk
sıralardadır. (Tehlike !)

Doku Kültürü ve Tohum Teknolojileri (May, EgePlantek, SeTo, Toros, Vitro,
Yüksel, Piser)

Mikrobiyal Bitki Destek Preparatları (Rhizobium, Trichoderma, Pseudomonas etc.)

Mikrobiyal Kontrol Ürünleri(Bacillus thuringiensis) Delta Tarım

16 Ziraat Bölümü
Türkiye için Tarımda KBBE
Potansiyeli
Türkiye'nin 27 milyon hektar tarım alanı ve 21
milyon hektar ormanı var.
Hala nüfusun %33'ü tarımda çalışmaktadır.
Tarım ve Hayvancılık sektörlerinin hacmı 45 milyar
dolar.
Yakın gelecekte GAP ve KOP ile 4 milyon hektar
ilave arazi sulanabilecektir. Bu şekilde 20 milyar
dolar ilave gelir ve 5 milyon kişi için iş imkanı
ortaya çıkabilir.
Hayvancılıkta KBBE

Şap Enstitüsü, Provet, Dolvet, Egevet, Vetal
Keskinoglu, RTA, Salubris, Metis
13 Veterinerlik Bölümü
Enerji Alanında KBBE




Biyogaz: Pakmaya, Mauri,vs. (Toplam 150 Tesis)
Biyogaz Teknolojisi (Arbiogaz, Sistem, Mass, Doğuş
Makina)
Biyoetanol (Panko-Çumra 84 milyon lt/yıl, Tezkim
40 milyon lt/yıl, Tarkim 30 milyon lt/yıl)
Biyodizel (Ezici, Kolza, BioTürk, DB Tarımsal, Delta
Petrol, Çevresel Kimya, Akel, AlBiyoBir, Çukobirlik,
MarmaraBirlik, TrakyaBirlik vs.)
Kimya Sektöründe KBBE


Boya (Setaş- İTÜ MOBGAM, EU-FP6)
Kimyasal ve Solventler (Diper, Alemdar,
Valeks, Polinas)
………………………….
Sürdürülebilir Kimya (Sus-Chem)
Çevre Sektöründe KBBE

Aerobik ve Anaerobik Arıtma (Sistem, Mass,
Arbiogaz, Hidrotek, Artaş +)

Kompost (İSTAÇ, Ekolojik)

29 Çevre Mühendisliği Bölümü
Çevre Biyoekonomisinde
Büyüme potansiyeli

Türkiye'nin AB sürecinde, gelecek 10 yıl içinde çevre
uyum projeleri için 50-100 milyar avro yatırım
yapması gerekmektedir. Bu yatırımların büyük bir
kısmı biyoteknoloji uygulamalarını içerecektir.

AB sürecinde özellikle organik kirliliğin
yokedilmesinde, biyolojik arıtma, kompost ve
biyoremediasyon teknolojileri, insinerasyon ve
depolama alternatiflerinin yerini alacaktır.
Türkiye'nin KBBE için stratejik
analizi…..


Güçlü Yanlar
Biyoçeşitlilik, Büyük Çaplı Biyoekonomi, Geniş
Yüzölçümü, Geleneksel fermentasyon ürünleri,
Akademik Kurumlar, İnsan Kaynakları, Yeni ArGe
Düzeni, SANTEZ, Yeni KBBE Şirketleri
Zaaflar
Ulusal KBBE Stratejisinin eksikliği, Sınırlı
Akademik-Sinai İişbirliği, Yetersiz Kültür
Kolleksiyonları, İnovasyonun Ticarileşmesi Deneyim
Eksikliği, Yetersiz Tohum ve Girişim Sermayesi,
Yetersiz Başarı Modelleri.
…. Türkiye'nin KBBE için
stratejik analizi

Fırsatlar
AB /ÇP, Tarım ve Gıda Ürünlerinin Yükselişi,
Artan Yerel ve Küresel Talep, BiyoNanoteknoloji Fırsat Penceresi, Deniz
Biyoteknolojisi Fırsat Penceresi

Tehditler
Artan Küresel rekabet, GDO, Biyoçeşitlilik
Kaybı
Türkiye İçin Stratejik Öncelikler







Kısa vadede Tarım, Gıda ve Çevre alanlarında KBBE
KBBE Platformu ve Kümelenmeler.
AB 7ÇP'da KBBE İşbirlikleri
Üniversitelerde ve Teknoparklarda BiyoGirişimcilik
için İnkübatörler
Universitelerde Biyoekonomi Mükemmeliyet
Merkezleri.
Ulusal Biyoçeşitliliğin korunması ve ticarileştirilmesi
Biyo-Nanoteknoloji ve Deniz Biyoteknolojileri
Özet
1. Biyoteknoloji yerine "Biyoekonomi" daha geniş bir
açıdan fırsatların değerlendirilmesi ve kaynakların
inovasyonun ticarileşmesi yönünde kullanılması
imkanını sağlamış bulunuyor.
2. Biyoekonomi açısından bakıldığında AB ve Türkiye
küresel rekabet fırsatı yakalayabiliyor.
3. Son dönemde gıda, enerji ve çevre konusunda
sürdürülebilir yaklaşımlara duyulan gereksinim
Biyoekonomi için önemli fırsatlar yaratıyor.
4. Biyoekonomide inovasyon ile katma değer yaratmak
üzere odaklanmak ve bir seferberlik başlatmak
gerekiyor.
TÜRKİYE'DEN BİR ÖRNEK:
KOMPOSTUN TARIMDA
UYGULANMASI


Günde kişi başına 1 kg katı atık toplanıyor. Bu
miktarın %60’dan fazlasını organik maddeler
oluşturuyor. Organik maddelerin atık
depolama alanlarına dökülmesi engellenecek.
Anadolu toprakları genel olarak organik
madde ve minerallerden yoksun olduğu için
düşük verim alınmaktadır.
%20 Gübreli
%60 Gübreli
%100 Gübreli
%100 Gübreli (-Zn)
%0
%2
%4
%8
Toprak Kompost Uygulaması
Sera koşullarında 23 gün yetiştirilen
mısır bitkisinde (Zea mays cv. 7993)
farklı kompost ve kimyasal gübre
kombinasyonlarının bitki
büyümesine etkisi
Faktöryel deneme desenine göre 0, 1, 3 ve 5 ton/da
kompost uygulamalarının 4 tekerrürlü olarak arazi
koşullarında test edildiği çim denemeleri
Lokasyon: Sabancı Üniversitesi yerleşkesi, Anfi Tiyatro yanı
Konya-Merkez lokasyonunda kurulan kompostlu
tarla denemeleri
Konya lokasyonunda elma bahçelerinde kompost
doz denemeleri (demir klorozunda azalma)
-Kompost
+Kompost
KOMPOSTUN TARIMDA
UYGULANMASININ FAYDALARI




Toprağa çeşitli organik maddeler, humik asit ve çeşitli
mikrobesinler açısından zengin bir maddenin
katılması
Toprağa zengin ve faydalı bir mikrobiyal nüfusun
(bakteri ve küfler) kazandırılması
Toprakta su tutulmasına yardımcı olacak fiziksel bir
yapının kazandırılması
Özellikle ağır metal ve zehirli maddelerin kolayca
adsorbe edilerek topraktan geçici de olsa
uzaklaştırıldığı bir matrisin kazandırılması
TUBİTAK Kompost Proje Ortakları





Prof.Dr. İsmail Çakmak (Sabancı Ü.)
Prof.Dr. İzzet Öztürk
(İ.T.Ü)
Yük. Müh. Şenol Yıldız (İSTAÇ)
Prof. Dr. Sait Gezgin
(Selçuk Ü.)
R. Zafer Arısoy
(Tarım Bakanlığı
B.D.U.Tarım Araştırma Enst. Konya)