Transcript Aleksander Beszłej

ODPORNOŚĆ
PSYCHICZNA
Czym jest i jak ją wzmacniać ?
Aleksander Beszłej
Katedra i Klinika Psychiatrii AM
we Wrocławiu
Definicje oporności psychicznej
(Psychological resilience)
• Zdolność do osiągania celów
i utrzymywania dobrej formy
psychicznej pomimo presji i przeszkód
• Zdolność do radzenia sobie z
kryzysami, niepowodzeniami, klęskami i
traumatycznymi doświadczeniami.
• Odporność (resilience) jest najczęściej
rozumiana jako proces, a nie cecha
człowieka
Co składa się na siłę i
odporność psychiczną?
• 1. umiejętność kierowania swoimi uczuciami oraz
poczucie wpływu
- przekonanie o tym, że nasze działania oddziałują
na otoczenie i przyczyniają się do zmian,
- w przeciwnym razie, mając wrażenie, że większość
spraw jest od nas kompletnie niezależnych
będziemy odczuwać bezradność i bezsilność.
• 2. chęć do podejmowania wyzwań,
• 3. pewność siebie i wiara we własne możliwości.
(Czy postrzegasz siebie jako osobę kompetentną i
wartościową? )
• 4. zaangażowanie - wytrwałość i zdolność do
utrzymania motywacji do działania
Dorota Jasielska / Onet.pl luty 2011
Dychotomia Mózg /Umysł
Brain/Mind
Dichotomies
Mózg
Umysł
Geny
Środowisko
Czynniki biologiczne
(struktura i fizjologia)
Czynniki psychosocjalne
Leki
Psychoterapia
Zaburzenia psychiczne a dychotomia
Mózg /Umysł (G. Gabbard)
• Zaburzenia psychiczne są najlepiej rozumiane
i leczone gdy nie dzielimy ich istoty na
oddzielne części mózgu i umysłu
• Debata nad tym, co jest ważniejsze — geny
czy wychowanie jest trudna (nature-nurture)
• Czynniki psychosocjalne powodują
biologiczne zmiany w mózgu
• Leki i psychoterapia działają synergistycznie w
leczeniu zaburzeń psychicznych
„Manifest Kandela” w oparciu o
wiedzę Neuroscience 2011
• Psychoterapia może powodować zmiany
OUN przez wpływ na procesy
fizjologiczne
i może modyfikować strukturę mózgu
• Leczenie biologiczne, leki
psychotropowe mogą modyfikować,
usprawniać funkcjonowanie
deficytowych obwodów, struktur
NEUROBIOLOGIA
ODPORNOŚCI PSYCHICZNEJ
Neuropeptyd Y
osłabia działanie CRH
DHEA dehydroepiandrosteron
neutralizuje działanie hormonu stresu
kortyzolu
Rola białka δ-FosB w zjawisku
odporności
• Czynnik transkrypcyjny białko δ-FosB uruchamia
zestaw genów biorących udział w zjawisku
odporności, elastyczności (resilience)
• Indukcja ΔFosB w nucleus accumbens, w
odpowiedzi na stres zmniejsza pobudzenie
glutaminergiczne (GluR2 AMPA) neuronów jądra
półleżącego
• Behawioralnymi efektami tego działania jest
mobilizacja, cierpliwość, optymizm, większe
poczucie własnej wartości co może dać lepszą
zdolność do radzenia sobie z trudnościami
10 sposobów budowania odporności
wg American Psychological Association 2010
1. Utrzymywanie dobrych relacji z bliskimi –
członkami rodziny, przyjaciółmi i innymi
- Przyjęcie pomocy i wsparcia od tych,
którzy dbają o ciebie i będę cię słuchać
wzmacnia odporność.
- Bycie aktywnym w grupach
obywatelskich, organizacjach religijnych
lub innych grupach lokalnych może
zapewnić wsparcie społeczne i pomóc w
odzyskiwaniu nadziei
10 sposobów budowania odporności
wg American Psychological Association 2010
2. Unikać widzenia kryzysów lub stresujących
wydarzeń, jako nie do przezwyciężania
problemów
Nie można zmienić faktu, że bardzo stresujące
wydarzenia zdarzyły się, ale możesz zmienić sposób
interpretowania i reagowania na te wydarzenia
3. Zaakceptować okoliczności, które nie mogą być
zmienione
Przyjmij, że zmiana jest częścią życia. Niektóre cele
nie mogą być już osiągalne w wyniku
niekorzystnych sytuacjach. Przyjmowanie
okoliczności, których nie można zmienić może
pomóc skoncentrować się na okolicznościach,
które można zmienić.
10 sposobów budowania odporności
wg American Psychological Association 2010
4. Opracowania realnych celów i dążenie do nich
Zamiast skupiać się na zadaniach, które wydają się
nieosiągalne, zadaj sobie pytanie: "Czy jest jedna rzecz,
o której wiem, że mogę osiągnąć dzisiaj, że pomaga mi
iść w tym kierunku którym chcę?"
5. Podjęcie zdecydowanych działań w trudnych
sytuacjach;
Podjęcie zdecydowanych działań, a nie odrywanie się
całkowicie od kłopotów i zmartwień, z nadzieją, że
same odejdą
10 sposobów budowania odporności
wg American Psychological Association 2010
6. Szukanie możliwości samopoznania po
doświadczeniu straty
Wielu ludzi, którzy doświadczyli tragedii i trudności
odczuwali później większe poczucie siły, wzrost
poczucia własnej wartości, bardziej rozwiniętą
duchowość oraz wzrost szacunku dla życia (min.
idea dezintegracji pozytywnej Kazimierza
Dąbrowskiego)
7. Rozwijanie pozytywnego obrazu siebie
8. Zachować właściwą perspektywę
Nawet w obliczu bardzo bolesnego wydarzenia,
spróbuj ujrzeć stresującą sytuację w szerszym
kontekście i utrzymać długoterminową
perspektywę.
10 sposobów budowania odporności
wg American Psychological Association 2010
9. Podtrzymywać nadzieję spodziewając się dobrych
rzeczy
Optymizm pozwala oczekiwać, że dobre rzeczy
mogą się w życiu przytrafić. Spróbuj określić to
czego chcesz, a nie martwić się o to czego się
obawiasz
10.Dbanie o siebie. Zwrócić uwagę na własne
potrzeby i uczucia.
Angażuj się w działania, które lubisz i dbaj o relaks.
Ćwicz regularnie. Dbaj o odpowiednią dietę.
Dbanie o siebie pomaga utrzymać umysł i ciało w
gotowości do zmagania się z sytuacjami, które
wymagają odporności.
7 filarów odporności
psychicznej
•
•
•
•
•
•
•
optymizm,
akceptacja,
nastawienie się na osiągnięcie celu,
umiejętność porzucenia roli ofiary,
uświadomienia sobie odpowiedzialności,
budowania sieci kontaktów
planowania przyszłości
Micheline Rampe. Odporność psychiczna. Siedem filarów. Wydawnictwo
Emka 2010
Odporność psychiczna
uwagi końcowe
• Wzmacnianie odporności wymaga:
1. zachowania równowagi między
potrzebami umysłu i ciała
2. akceptacji potrzeby wsparcia i liczenia
na własne siły
• W przypadku wystąpienia zaburzeń
psychicznych, zaakceptowania potrzeby
leczenia i zaufania innym osobom, zarówno
profesjonalistom jak i tym, którzy już przeszli
podobne doświadczenie