Transcript Polskie prawo ochrony środowiska opracowanie: Katarzyna Kulikowska 1

Polskie prawo
ochrony środowiska
opracowanie: Katarzyna Kulikowska
1
•
•
•
Wprowadzenie do prawnej ochrony środowiska
Rys historyczny prawnych regulacji ochrony środowiska
Pierwsze akty prawne
- Bolesław Chrobry objął ochroną bobry
- 1423r Władysław Jagiełło ochroną objął populację dzików, jeleni, łosi, tarpanów, jak też ograniczył
wycinkę lasów.
– Stefan Batory objął ochroną niektóre gatunki ryb .
– 1868r Sejm Krajowy we Lwowie uchwalił nowatorską, jedną z pierwszych o tej tematyce na świecie
ustawę „względem zakazu łapania, wytępiania i sprzedawania zwierząt alpejskich właściwych
Tatrom: świstaka i dzikich kóz”.
– rozporządzenie z dnia 15 września 1919 r o ochronie niektórych zabytków przyrody
– Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 roku. ( art. 99)
– ustawa z dnia 10 marca 1934r o ochronie przyrody
– ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska z dnia 30 stycznia 1980 r, zastąpiona ustawą z 27
kwietnia 2001r prawo ochrony środowiska, znowelizowana obszernie 03 października 2008r
2
Źródła prawa
•
•
•
•
•
•
3
- KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 2 kwietnia 1997 r.(Dz. U. z dnia 16
lipca 1997 r.)
- umowy międzynarodowe i prawo Wspólnoty Europejskiej
- ustawy
- ratyfikowane umowy międzynarodowe,
- rozporządzenia,
- akty prawa miejscowego
•
Ustawa
Ustawy regulujące Prawo ochrony środowiska
•
ustawa z dnia 2011.02.25
–
•
Substancje chemiczne i ich mieszaniny. Dz.U.2011.63.322
ustawa z dnia 1991.09.28 Dz.U.2011.12.59 -j.t.
–
Lasy.
ustawa z dnia 2001.04.27 Dz.U.2010.185.1243 -j.t
–
Odpady.
ustawa z dnia 2006.08.25 Dz.U.2010.136.914 -j.t.
–
•
. ustawa z dnia
–
•
Bezpieczeństwo żywności i żywienia.
2001.09.1 Dz.U.2009.217.1689 -j.t.
tyt. VII dział III Kodeks morski.
. ustawa z dnia 1985.04.18 Dz.U.2009.189.1471 -j.t
– Rybactwo śródlądowe.
4
•
.ustawa z dnia 2004.04.16 Dz.U.2009.151.1220 -j.t
–
•
ustawa2009.06.25 Dz.U.2009.116.975
–
•
Ochrona przyrody.
Rolnictwo ekologiczne.
ustawa z dnia 2008.07.10 Dz.U.2008.138.865
–
Odpady wydobywcze.
ustawa z dnia 2003.12.18 Dz.U.2008.133.849 -j.t.
–
•
Ochrona roślin.
.ustawa z dnia 2001.04.27 Dz.U.2008.25.150 -j.t
–
Prawo ochrony środowiska.
ustawa z dnia 2007.07.10 Dz.U.2007.147.1033
–
•
Nawozy i nawożenie.
Ustawa z dnia 2001.09.06 Dz.U.2007.125.874 -j.t.
–
art. 92 Transport drogowy.
ustawa z dnia 2007.06.29 Dz.U.2007.124.859
–
5
Międzynarodowe przemieszczanie odpadów.
•
ustawa z dnia 2007.04.13 Dz.U.2007.75.493
–
•
.ustawa z dnia 2000.11.29 Dz.U.2007.42.276 -j.t
–
•
Żegluga śródlądowa.
ustawa z dnia 1995.03.16 Dz.U.2006.99.692 -j.t.
–
•
Organizmy genetycznie zmodyfikowane.
.ustawa z dnia 2000.12.21 Dz.U.2006.123.857 -j.t
–
•
Prawo atomowe.
ustawa z dnia 2001.06.22 Dz.U.2007.36.233 -j.t.
–
•
Zapobieganie szkodom w środowisku i ich naprawa.
Zapobieganie zanieczyszczaniu morza przez statki.
ustawa z dnia 1996.09.13 Dz.U.2005.236.2008 -j.t.
–
Utrzymanie czystości i porządku w gminach.
ustawa z dnia 1995.10.13 Dz.U.2005.127.1066 -j.t.
–
•
ustawa z dnia 2004.12.22 Dz.U.2004.281.2784
–
6
Prawo łowieckie.
rozdz. 8 Handel uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji.
•
.ustawa z dnia 1995.02.03 Dz.U.2004.121.1266 -j.t
–
•
ustawa z dnia 2004.02.19 Dz.U.2004.62.574
–
•
Zakaz stosowania wyrobów zawierających azbest.
ustawa z dnia 1997.08.21 Dz.U.2003.106.1002 -j.t.
–
•
Rybołówstwo.
ustawa z dnia 1997.06.19 Dz.U.2004.3.20 -j.t.
–
•
Ochrona gruntów rolnych i leśnych.
Ochrona zwierząt.
ustawa z dnia 2001.07.06 Dz.U.2001.97.1051
–
Zachowanie narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju.
ustawa z dnia 1997.06.06 kodeks karny Dz.U.1997.88.553
ustawa z dnia 1964.04.23 kodeks cywilny Dz.U. 1964.16.93
7
•
•
•
Rozporządzenia
akty prawa miejscowego
prawo wspólnotowe
–
(Traktat Paryski z 18/04/1951r, Traktat Rzymski z 25/03/1957r, Traktat o Unii Europejskiej z
01/11/1993r.) wraz z protokołami i aneksami oraz zasady prawa nadzorowane przez Trybunał
Sprawiedliwości
•
•
•
8
rozporządzenia
dyrektywy
decyzje
Przepisy ogólne - Prawo horyzontalne UE
• Ochrona przyrody
–
–
–
•
Dostęp do informacji o środowisku
–
–
–
–
9
Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979r. w sprawie ochrony dzikich ptaków,
Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992r. w sprawie ochrony naturalnych siedlisk oraz
dzikiej fauny i flory
Dyrektywy i Rozporządzenia dot. obrotu skórami młodych fok, zakazu używania potrzasków,
pułapek i innych niehumanitarnych form odłowy oraz handlu dzikimi gatunkami fauny i flory.
Dyrektywa Rady 90/313/EWG z 7 czerwca 1990r. w sprawie swobodnego dostępu do informacji o
środowisku,
Dyrektywa Rady 91/692/EWG z 23 grudnia 1991r. w sprawie standaryzacji i racjonalizacji raportów z
wprowadzania w życie postanowień niektórych dyrektyw,
Dyrektywa Rady 96/62/EWG z 27 września 1996r. w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza,
Dyrektywa Rady 96/61/EWG z 24 września 1996r. w sprawie zintegrowanego zapobiegania
zanieczyszczeniom środowiska.
ZASADY PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA
Zasada zrównoważonego rozwoju
Zasada kompleksowości
Zasada prewencji
Zasada przezorności
Zasada materialnej odpowiedzialności
Zasada nadrzędności wymagań ochrony środowiska wobec dokumentów i aktów prawnych o
charakterze aktów planowania i programowania
7. Zasada dostępu informacji o środowisku
8. Zasada partycypacji publicznej
9. Zasada ujednolicania
1.
2.
3.
4.
5.
6.
10
FUNKCJE PRAWA W OCHRONIE ŚRODOWISKA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
11
organizacyjna
reglamentacyjno-ochronna
ochrony praw podmiotowych
wdrażania postępu technicznego
Represyjna
ochrony walorów lub zasobów środowiska o znaczeniu ponadpaństwowym
POJĘCIE OCHRONY ŚRODOWISKA
Definicja normatywna ochrony środowiska (art. 3 ust 13 Upoś ) w części dotyczącej wyjaśniania wyrażeń
ustawowych
•
13) ochrona środowiska - podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie
równowagi przyrodniczej; ochrona polega w szczególności na:
•
a) racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą
zrównoważonego rozwoju,
•
b) przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom,
•
c) przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego
ORGANY ADMINISTRACJI DO SPRAW OCHRONY ŚRODOWISKA art. 376, 377 Upoś
•
1) wójt, burmistrz lub prezydent miasta;
•
2) starosta;
•
3) sejmik województwa;
•
4) marszałek województwa;
•
5) wojewoda;
•
6) minister właściwy do spraw środowiska;
•
7) Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska;
•
8) regionalny dyrektor ochrony środowiska.
9) Organy Inspekcji Ochrony Środowiska działające na podstawie przepisów ustawy o Inspekcji Ochrony
Środowiska wykonujące zadania w zakresie ochrony środowiska, jeżeli ustawa tak stanowi.
12
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Dz.U.08.25.150 j.t.
PRZEPISY OGÓLNE
Dział I
Zakres obowiązywania ustawy
Dział II
Definicje i zasady ogólne
Dział III
Polityka ekologiczna oraz programy ochrony środowiska
Dział IV
Informacje o środowisku- Rozdział 1 uchylony –przez art.144 pkt 7 ustawy z dnia 03.10.2008
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U.08.199.1227) z dniem
15.11.2008r
Rozdział 2
(Państwowy monitoring środowiska oraz rozpowszechnianie informacji o środowisku)
13
Dział V (uchylony tym samym aktem co w dziale IV)
Dział VI (uchylony tym samym aktem co w dziale IV)
Dział VII
Ochrona środowiska w zagospodarowaniu przestrzennym i przy realizacji inwestycji
Dział VIII
Edukacja ekologiczna, badania z zakresu ochrony środowiska oraz reklama
TYTUŁ II
OCHRONA ZASOBÓW ŚRODOWISKA
Dział I
Przepisy ogólne
Dział II
Ochrona powietrza
Dział III
Ochrona wód
Dział IV
Ochrona powierzchni ziemi
14
Dział V
Ochrona przed hałasem
Dział VI
Ochrona przed polami elektromagnetycznymi
Dział VII
Ochrona kopalin
Dział VIII
Ochrona zwierząt oraz roślin
Dział IX
Ograniczanie sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną środowiska
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Rozdział 2
Ograniczenia związane z ochroną zasobów środowiska
Rozdział 3
Obszary ograniczonego użytkowania
Rozdział 4
Strefy przemysłowe
15
TYTUŁ III
PRZECIWDZIAŁANIE ZANIECZYSZCZENIOM
Dział I
Przepisy ogólne
Dział II
Instalacje, urządzenia, substancje oraz produkty
Rozdział 1
Instalacje i urządzenia
Rozdział 2
Substancje
Rozdział 3
Produkty
Dział III
Drogi, linie kolejowe, linie tramwajowe, lotniska oraz porty
16
Dział IV
Pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Rozdział 2
Wydawanie pozwoleń
Rozdział 3
Wygaśnięcie, cofnięcie i ograniczenie pozwolenia
Rozdział 4
Pozwolenia zintegrowane
Rozdział 5
Pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza
Rozdział 6
(uchylony).
Rozdział 7
(uchylony).
17
Dział IVa
Krajowy Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń
Dział V
Przeglądy ekologiczne
TYTUŁ IV
POWAŻNE AWARIE
Dział I
Przepisy ogólne
Dział II
Instrumenty prawne służące przeciwdziałaniu poważnej awarii przemysłowej
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Rozdział 2
Obowiązki prowadzącego zakład stwarzający zagrożenie wystąpienia awarii przemysłowej
Rozdział 3
Obowiązki organów administracji związane z awarią przemysłową
Dział III
Współpraca międzynarodowa
18
TYTUŁ V
ŚRODKI FINANSOWO-PRAWNE
Dział I
Przepisy ogólne
Dział II
Opłaty za korzystanie ze środowiska
Rozdział 1
Wnoszenie opłat
Rozdział 2
Stawki opłat za korzystanie ze środowiska
Rozdział 3
Opłaty podwyższone
Rozdział 4
Przepisy szczególne dotyczące opłat za pobór wody, wprowadzanie ścieków i za składowanie
odpadów
19
Dział III
Administracyjne kary pieniężne
Rozdział 1
Postępowanie w sprawie wymierzenia kary
Rozdział 2
Wysokość kar
Rozdział 3
Przepisy szczególne dotyczące kar za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,
wprowadzanie ścieków oraz emisję hałasu
Dział IV
Odraczanie, zmniejszanie oraz umarzanie podwyższonej opłaty za korzystanie ze
środowiska oraz administracyjnych kar pieniężnych
20
TYTUŁ VI
ODPOWIEDZIALNOŚĆ W OCHRONIE ŚRODOWISKA
Dział I
Odpowiedzialność cywilna
Dział II
Odpowiedzialność karna
Dział III
Odpowiedzialność administracyjna
21
TYTUŁ VII
ORGANY ADMINISTRACJI ORAZ INSTYTUCJE OCHRONY ŚRODOWISKA
Dział I
Organy administracji do spraw ochrony środowiska
Dział II
Instytucje ochrony środowiska
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Rozdział 2
Państwowa Rada Ochrony Środowiska
Rozdział 3
Rozdział 4
Finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej(182)
22
TYTUŁ VIII
PROGRAMY DOSTOSOWAWCZE
Dział I
Przepisy ogólne
Dział II
Ustalenie treści programu dostosowawczego
Dział III
Komisja negocjacyjna
Dział IV
Skutki prawne wszczęcia postępowania negocjacyjnego oraz ustalenia programu
dostosowawczego
TYTUŁ IX
PRZEPIS KOŃCOWY
23
24
Ochrona przyrody w systemie ochrony środowiska .
Jedna z klasyfikacji systematyki prawnej ochrony środowiska dzieli ją na 2 części:
Część pierwsza to zagadnienia ogólne prawa ochrony środowiska
I. Ogólna charakterystyka podstaw prawnych ochrony środowiska w Polsce.
II. Zasady ogólne prawa ochrony środowiska.
III. Organy ochrony środowiska.
IV. Rola orzecznictwa sądów i trybunałów w prawie ochrony środowiska.
V. Ocena oddziaływania na środowisko.
VI. Odpowiedzialność administracyjna w ochronie środowiska.
VII. Odpowiedzialność cywilna w ochronie środowiska.
VIII.Odpowiedzialność karna w ochronie środowiska
IX. Instrumenty finansowo-prawne w ochronie środowiska.
25
Część druga- Regulacje sektorowe prawa ochrony środowiska, a w niej:
I. Ochrona powietrza.
II. Ochrona wód.
III. Ochrona powierzchni ziemi.
IV. Ochrona przed hałasem.
V. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi.
VI. Prawo geologiczne i górnicze a ochrona środowiska.
VII.Prawna regulacja gospodarki odpadami.
VIII.Prawne formy ochrony przyrody.
IX. Ochrona zabytków nieruchomych a ochrona środowiska.
X. Ochrona środowiska w planowaniu przestrzennym i prawie budowlanym.
26
Wybrane prawne formy ochrony przyrody
Formy ochrony przyrody
Art. 6. ustawy z dnia 16.04.2004r. O ochronie przyrody ( Dz.U.2009.151.1220) – t.j.
1. Formami ochrony przyrody są:
1) parki narodowe; definicja art.8 ust1 w ilości – 23 parki
2) rezerwaty przyrody; art. 13 – w ilości 1423 szt.
3) parki krajobrazowe; art. 16 – w ilości 120 szt.
4) obszary chronionego krajobrazu; - 412 szt.
5) obszary Natura 2000;art. 25 ust 1
6) pomniki przyrody; art. 40 – w ilości 35 074 szt.
7) stanowiska dokumentacyjne; art.41 –w ilości 153 szt.
8) użytki ekologiczne; art. 42 – w ilości 6 686 szt.
9) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe; art. 43 – w ilości 207 szt.
10 ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.
2. W drodze porozumienia z sąsiednimi państwami mogą być wyznaczane przygraniczne
obszary cenne pod względem przyrodniczym w celu ich wspólnej ochrony.
27
Obszary odrębnie chronione Natura 2000 wymienione zostały w art.25 ustawy
Art. 25.
1. Sieć obszarów Natura 2000 obejmuje:
1) obszary specjalnej ochrony ptaków;
2) specjalne obszary ochrony siedlisk;
3) obszary mające znaczenie dla Wspólnoty.
2. Obszar Natura 2000 może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych formami
ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-4 i 6-9.
28
Sieć obszarów Natura 2000
29
1 - OSO Bielawskie Błota
2 - OSO Jezioro Dobskie
3 - OSO Ostoja Drawska
4 - OSO Ostoja Poligon Orzysz
5 - OSO Ostoja Wkrzańska
6 - OSO Lasy Puszczy nad Drawą
7 - OSO Ostoja Witnicko-Dębniańska
8 - OSO Puszcza Barlinecka
9 - OSO Dolina Samicy
10 - OSO Dolina Małej Wełny pod
Kiszkowem
11 - OSO Żwirownia Skoki
12 - OSO Jezioro Zgierzynieckie
13 - OSO Zbiornik Podedworze
14 - OSO Uroczysko Mosty-Zahajki
15 - OSO Bory Dolnośląskie
16 - OSO Polesie
17 - OSO Zbiornik Mietkowski
18 - OSO Karkonosze
19 - OSO Ostoja Nieliska
20 - OSO Dolina Górnej Łabuńki
30
21 - OSO Roztocze
22 - OSO Zlewnia Górnej Huczwy
23 - OSO Dolina Sołokiji
24 - OSO Dolina Szyszły
25 - OSO Góry Stołowe
26 - OSO Babia Góra
27 - OSO Góry Słonne
28 - OSO Torfowiska Orawsko-Nowotarskie
29 - OSO Pieniny
30 - OSO Ostoja Warmińska
31 - OSO Jeziora Wełtyńskie
32 - OSO Dolina Dolnej Narwi
33 - OSO Ostoja Rogalińska
34 - OSO Puszcza nad Gwdą
35 - OSO Puszcza Sandomierska
36 - OSO Ławica Słupska
37 - OSO Zalew Wiślany
38 - OSO Dolina Pasłęki
39 - OSO Jezioro Oświn i okolice
40 - OSO Zatoka Pomorska
41 - OSO Dolina Słupi
42 - OSO Dolina Dolnej Wisły
43 - OSO Puszcza Augustowska
44 - OSO Puszcza Borecka
45 - OSO Jezioro Drużno
46 - OSO Wielki Sandr Brdy
47 - OSO Zalew Szczeciński
48 - OSO Bagna Rozwarowskie
49 - OSO Bagna Nietlickie
50 - OSO Lasy Iławskie
51 - OSO Jezioro Łuknajno
52 - OSO Łąki Skoszewskie
53 - OSO Puszcza Napiwodzko-Ramudzka
54 - OSO Jezioro Świdwie
55 - OSO Dolina Dolnej Odry
56 - OSO Ostoja Ińska
57 - OSO Jezioro Miedwie i okolice
58 - OSO Doliny Omulwi i Płodownicy
59 - OSO Bagienna Dolina Drwęcy
60 - OSO Bagienna Dolina Narwi
31
61 - OSO Przełomowa Dolina Narwi
62 - OSO Nadnoteckie Łęgi
63 - OSO Dolina Górnej Narwi
64 - OSO Puszcza Białowieska
65 - OSO Puszcza Biała
66 - OSO Ujście Warty
67 - OSO Ostoja Nadgoplańska
68 - OSO Błota Rakutowskie
69 - OSO Dolina Liwca
70 - OSO Dolina Dolnego Bugu
71 - OSO Wielki Łęg Obrzański
72 - OSO Pradolina Warszawsko-Berlińska
73 - OSO Dolina Środkowej Warty
74 - OSO Dolina Środkowego Bugu
75 - OSO Zbiornik Wonieść
76 - OSO Dolina Pilicy
77 - OSO Dolina Środkowej Wisły
78 - OSO Dolina Tyśmienicy
79 - OSO Stawy Przemkowskie
80 - OSO Lasy Parczewskie
81 - OSO Dolina Baryczy
82 - OSO Bagno Bubnów
83 - OSO Małopolski Przełom Wisły
84 - OSO Chełmskie Torfowiska Węglanowe
85 - OSO Lasy Strzeleckie
86 - OSO Grądy Odrzańskie
87 - OSO Puszcza Solska
88 - OSO Dolina Nidy
89 - OSO Puszcza Niepołomicka
90 - OSO Tatry
91 - OSO Bieszczady
92 - OSO Dolina Górnej Wisły
93 - OSO Pogórze Przemyskie
94 - OSO Gorce
95 - OSO Lasy Janowskie
96 - OSO Puszcza Piska
97 - OSO Dolina Środkowej Noteci i Kanału
Bydgoskiego
98 - OSO Puszcza Kampinoska
99 - OSO Delta Świny
100 - OSO Ostoja Słowińska
32
101 - OSO Przybrzeżne wody Bałtyku
102 - OSO Zatoka Pucka
103 - OSO Ujście Wisły
104 - OSO Dolina Dolnej Noteci
105 - OSO Jeziora Pszczewskie i Dolina
Obry
106 - OSO Łęgi Odrzańskie
107 - OSO Ostoja Tyszowiecka
108 - OSO Dolina Środkowej Odry
109 - OSO Doliny Wkry i Mławki
110 - OSO Dolina Kostrzynia
111 - OSO Ostoja Kozienicka
112 - OSO Beskid Niski
113 - OSO Lasy Lęborskie
114 - OSO Puszcza Darżlubska
115 - OSO Lasy Mirachowskie
116 - OSO Dąbrowy Krotoszyńskie
117 - OSO Pojezierze Sławskie
118 - OSO Puszcza Notecka
119 - OSO Wybrzeże Trzebiatowskie
120 - OSO Zalew Kamieński i Dziwna
121 - OSO Puszcza Goleniowska
122 - OSO Ostoja Cedyńska
123 - OSO Bagno Wizna
124 - OSO Ostoja Biebrzańska
125 - OSO Dolina Górnego Nurca
126 - OSO Puszcza Knyszyńska
127 - OSO Zbiornik Jeziorsko
128 - OSO Lasy Łukowskie
129 - OSO Jezioro Turawskie
130 - OSO Bagno Całowanie
131 - OSO Beskid Żywiecki
132 - OSO Stawy w Brzeszczach
133 - OSO Dolina Dolnej Soły
134 - OSO Dolina Dolnej Skawy
135 - OSO Stawy Wielikąt i Las Tworkowski
136 - OSO Zbiornik Otmuchowski
137 - OSO Zbiornik Nyski
138 - OSO Lasy Skaliskie
139 - OSO Bory Tucholskie
140 - OSO Pasmo Policy
141 - OSO Staw Boćków
33
•
•
34
Dla ochrony rzadkich i zagrożonych typów siedlisk ustanawia się Specjalne Obszary Ochrony (SOO).
Typy siedlisk cenne z punktu widzenia UE (zagrożone zanikiem, rzadkie, o małym zasięgu, szczególnie
reprezentatywne) są wymienione w załączniku I do Dyrektywy Siedliskowej. Poza tym wymienione są
również gatunki roślin i zwierząt, których siedliska powinny zostać objęte ochroną (załącznik II).
Dyrektywa Ptasia nakazuje ochronę cennych gatunków ptaków. W tym celu nakazuje się tworzenie
Obszarów Specjalnej Ochrony (OSO). Cenne dla UE gatunki ptaków to takie, które są zagrożone
wyginięciem, szczególnie podatne na zmiany siedlisk oraz gatunki rzadko występujące. Spis gatunków
wymagających ochrony znajduje się w załączniku I do Dyrektywy Ptasiej. Uregulowane również są kwestie
polowań oraz metod stosowanych do polowań na ptaki łowne.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRAWNA
Odpowiedzialność cywilna
Odpowiedzialność cywilnoprawna obejmuje przede wszystkim :
- obowiązek zapobieżenia grożącej szkodzie w środowisku, i dalszym jego naruszeniom pełniąc
funkcję prewencyjną
- obowiązek naprawy wyrządzonej szkody przez przywrócenie naruszonego dobra w środowisku
do stanu właściwego ( nie koniecznie poprzedniego, może być lepszego byleby był właściwy),
pełniąc funkcję restytucyjną
- obowiązek naprawienia szkody przez jej skompensowanie, gdy przywrócenie do stanu
poprzedniego nie jest możliwe, poprzez albo wypłatę odszkodowania, lub wyrównanie straty w
środowisku powstałej w jednym miejscu poprzez działania w innym miejscu., jako funkcja
kompensacyjna ( wycięcie drzewa – kara i zasadzenie nowego).
35
Przesłanki odpowiedzialności cywilnej
–
–
–
szkoda
Bezprawność zachowania
związek przyczynowy
Prawo cywilne rozróżnia odpowiedzialność:
- na zasadzie winy
- na zasadzie ryzyka
- odpowiedzialność za tzw. produkt niebezpieczny
- na zasadzie słuszności
36
Odpowiedzialność karna- regulacja kodeksowa Dz.U.1997.88.553
– funkcja represyjna
– funkcja ochronna
– funkcja gwarancyjna
Zasady odpowiedzialności karnej ( k.k.)
Art. 1.
§ 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary
przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.
§ 2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma.
§ 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy
w czasie czynu.
37
•
•
•
•
Czyn bezprawny
Czyn karalny
Czyn karygodny
Czyn zawiniony
Opis danego typu czynu zabronionego następuje za pomocą znamion. Musi być określony:
Podmiot czynu zabronionego, czynność która jest zabroniona( lub skutek przy przestępstwach
skutkowych), określenie przedmiotu ochrony, naruszenie reguły postępowania, stosunek
psychiczny sprawcy do czynu ( umyślność, nieumyślność).
Podmiot zbiorowy – w rozumieniu ustawy z dnia 28.10.2002r o odpowiedzialności podmiotów
zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary ( Dz.U 2002 nr.197 poz 1661)
38
Wykroczenia.
Kodeks wykroczeń Dz.U.2010.46.275 -j.t. Zasady odpowiedzialności za wykroczenia:
§ 1. Odpowiedzialności za wykroczenie podlega ten tylko, kto popełnia czyn społecznie szkodliwy,
zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu (5-30
dni), ograniczenia wolności (do miesiąca), grzywny do 5.000 złotych lub nagany.
§ 2. Nie popełnia wykroczenia sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w
czasie czynu.
Zbieg podstaw odpowiedzialności
Odpowiedzialność administracyjna
Pod tym pojęciem należy rozumieć ustalone przez organ administracji publicznej nakazy (zakazy)
określonego zachowania, zwłaszcza dotyczące;
-Wstrzymania działalności,
-Cofnięcia ( ograniczenia zakresu)decyzji zezwalającej na oznaczony sposób korzystania ze
środowiska ,
-Wykonania stosownych urządzeń ochronnych, usunięcia stwierdzonych uchybień lub
szkodliwych skutków
Funkcje: prewencyjna oraz restytucyjna, ze znikomą funkcją penalizacyjną.
39
Instrumenty odpowiedzialności administracyjnej
Sankcje finansowo-prawne
• administracyjne kary pieniężne
•
opłaty podwyższone
Opłaty podwyższone
W rozumieniu ustawy P.o.ś. opłaty podwyższone są sankcją finansową związaną z
niedopełnieniem obowiązku uzyskania pozwolenia emisyjnego. Zgodnie bowiem z art.292 i 293
podmiot korzystający ze środowiska ponosi opłaty podwyższone w przypadku:
1. braku wymaganego pozwolenia na wprowadzanie do powietrza gazów lub pyłów,
2. braku wymaganego pozwolenia na pobór wód lub wprowadzanie ścieków do wód lub do
ziemi,
3. określonych sposobów nieprawidłowego postępowania z odpadami.
40
Administracyjne kary pieniężne.
Co do zasady są wymierzane wskazanym podmiotom ( wg. ustawy P.o.ś. będą to podmioty
korzystające ze środowiska ) za naruszanie wymagań ochrony środowiska, najczęściej
określonych w skierowanym do takiego podmiotu akcie administracyjnym.
Kary nakładane na podstawie przepisów ustawy Prawo ochrony środowiska.
Kary pieniężne wymierza, w drodze decyzji, wojewódzki inspektor ochrony środowiska za:
1. przekroczenie określonych w pozwoleniach emisyjnych ilości lub rodzaju gazów lub pyłów
wprowadzanych do powietrza,
2. przekroczenie, określonych w pozwoleniach zintegrowanych lub pozwoleniach
wodnoprawnych ilości, stanu lub składu ścieków,
3. przekroczenie, określonej w pozwoleniach zintegrowanych lub pozwoleniach na pobór wód,
ilości pobranej wody,
4. naruszenie warunków decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska odpadów
albo decyzji określającej miejsce i sposób magazynowania odpadów, wymaganych
przepisami ustawy o odpadach, co do rodzaju i sposobów składowania lub magazynowania
odpadów,
5. przekroczenie, określonych w pozwoleniach emisyjnych, poziomów hałasu.
41
Kary pieniężne przewidywane przepisami Ustawy o ochronie przyrody.
Art.88 ustawy przewiduje wymierzenie administracyjnej kary pieniężnej za:
1. zniszczenie terenów zieleni albo drzew lub krzewów, powodowane 1. niewłaściwym wykonywaniem robót ziemnych lub
2. wykorzystaniem sprzętu mechanicznego albo urządzeń technicznych bądź też
3. zastosowaniem środków chemicznych w sposób szkodliwy dla roślinności
2.
3.
42
za usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia,
za zniszczenie spowodowane niewłaściwą pielęgnacją terenów zieleni
Administracyjne kary pieniężne nakładane na podstawie innych ustaw szczególnych.
Ustawa z 2001 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową Dz.U.2004.121.1263
Odmienny rodzaj kar pieniężnych, wymierzanych w sposób uznaniowy wg wysokości
„widełkowej”przewidują:
• ustawa z 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji
morskiej (Dz.U. nr 32 poz. 131 z późn. zm.)
• art. 36 - ustawy z 16 marca 1995 r. o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki
(Dz.U. nr 47 poz. 243 z późn. zm.)
43
Opłata produktowa
Przepisy ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie
gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (tekst
jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 90, poz. 607 z późn. zm.), nakładają obowiązek osiągania wskazanych
poziomów odzysku. Niewypełnienie go powoduje sankcję finansową w postaci opłaty
produktowej
Odzysk
odzysk to wszelkie działania nie stwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla
środowiska, prowadzące do wykorzystania odpadów w całości lub w części, lub do odzyskania z
odpadów substancji, materiałów bądź energii i ich wykorzystania, określone w załączniku nr 5 do
ustawy;
Recykling
recykling to powtórne przetwarzanie substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie
produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o
innym przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii.
44
45
Udział społeczeństwa w kształtowaniu i stosowaniu prawa
ochrony środowiska
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko 1)2)
(Dz. U. z dnia 7 listopada 2008 r.)
Informacje o środowisku
• Dokumenty podlegające udostępnieniu
• Wnioski o wydanie decyzji
• Decyzje
• Inne akty administracyjne, w tym projekty polityk, strategii, planów lub programów,
prognozy oddziaływania na środowisko, raporty o oddziaływaniu przedsięwzięcia na
środowisko, dokumenty sporządzane na potrzeby ewidencji odpadów.
46
katalog wyłączeń
obejmuje wyłączenie z udostępnienia:
•
danych chronionych tajemnicą statystyczną,
•
danych objętych toczącym się postępowaniem sądowym, dyscyplinarnym lub karnym,
•
danych osobowych osób trzecich,
•
informacji związanych z realizacją na terenach zamkniętych przedsięwzięć mogących znacząco
oddziaływać na środowisko,
•
danych o wartościach handlowych
47
Udział społeczeństwa w ochronie środowiska
•
źródła prawa:
- dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE z dnia 26.05.2003r.
- inne dyrektywy ( m.in. siedliskowa, czy dotycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom zwana
IPPC)
- postanowienia Konwencji z Aarhus. ( Dz.U. z 9 maja 2003)
-
ustawa z dnia 3 października 2008 r. oprócz przepisów o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, mówi też o udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko
Art. 29. Każdy ma prawo składania uwag i wniosków w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa.
.
48
organizacja ekologiczna
Organizacja ekologiczna, będąc rodzajem organizacji społecznej, jest podmiotem spełniającym
następujące warunki:
– wyodrębnienie organizacyjne
– legalność działania
– prowadzenie działalności w zakresie ochrony środowiska
Podstawy dopuszczenia do udziału organizacji ekologicznych w postępowaniu:
1.Wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu
2. zgodność celu statutowego organizacji z przedmiotem postępowania
3. przesłanka przemawiania za tym interesu społecznego
Udział innych organizacji społecznych
1. art. 45 ustawy- wprowadzono możliwość współdziałania w omawianej kategorii spraw
organizacji ekologicznych, jednostek pomocniczych samorządu gminnego, samorządu
pracowniczego, jednostek ochotniczych straży pożarnej oraz związków zawodowych.
49
Poniżej prezentuję listę wybranych, działających w Polsce organizacji
ekologicznych:
Biuro Wspierania Lobbingu Ekologicznego
Biuro Wspierania Lobbingu Ekologicznego (BWLE) zostało powołane w
celu zwiększenia efektywności działań pozarządowych organizacji
ekologicznych (POE).więcej »
Centrum Prawa Ekologicznego
Centrum Prawa Ekologicznego (CPE) jest niezależnym ośrodkiem badań i
doradztwa specjalizującym się w prawie ochrony środowiska.więcej »
Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych
Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych (FWIE) jest organizacją
pozarządową, non profit działającą na obszarze ochrony środowiska.więcej
»
Fundacja WWF
Fundacja WWF powstała w 1961 roku z inicjatywy generalnego dyrektora
UNESCO Juliana Huxleya, który spostrzegł olbrzymie zagrożenie dla
przyrody wynikające z dewastacji i nieograniczonych polowań.więcej »
50
Greenpeace
Greenpeace to międzynarodowa organizacja pozarządowa, działająca od
1971r. na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Koncentruje się na
najbardziej istotnych, globalnych zagrożeniach dla bioróżnorodności i
środowiska.więcej »
Klub Gaja
Klub Gaja jest jedną z najstarszych niezależnych pozarządowych organizacji
zajmujących się ochroną środowiska naturalnego i prawami zwierząt w
Polsce.więcej »
Liga Ochrony Przyrody
Liga Ochrony Przyrody (LOP) powstała w Polsce w 1927 roku. Głównym
założeniem jej twórców była chęć uwrażliwiania człowieka, a szczególnie
młodzieży na bogactwo i piękno przyrody, budzenia jej umiłowania,
szerzenie zrozumienia istoty, znaczenia i celów ochrony przyrody
stanowiącej część ochrony środowiska.więcej »
51
Polski Klub Ekologiczny
Polski Klub Ekologiczny powstał w 1980 r. w Krakowie jako niezależna
organizacja ekologiczna. PKE jako pierwszy w Polsce rozwinął ideę
ekorozwoju przedstawiając ją w czasie obrad podzespołu do spraw ekologii
Okrągłego Stołu.więcej »
Społeczny Instytut Ekologiczny
Społeczny Instytut Ekologiczny (SIE) powstał w 1990 w Warszawie.
Uczestniczy w postępowaniach administracyjnych, sądowych w zakresie
spraw związanych z ochroną środowiska oraz tworzy i prowadzi własne
programy i placówki koncentrujące się na szeroko rozumianych
zagadnieniach ekorozwoju.więcej »
Stowarzyszenie Centrum Europejskie Zrównoważonego Rozwoju
Stowarzyszenie Centrum Europejskie Zrównoważonego Rozwoju (CEZR) z
siedzibą główną we Wrocławiu istnieje od 2002 roku, zrzeszając osoby
związane zawodowo z integracją europejską, ochroną środowiska,
działaniami na rzecz rynku pracy i rozwoju organizacji
pozarządowych.więcej »
52
Stowarzyszenie dla Natury „Wilk”
Stowarzyszenie dla Natury „Wilk” istnieje od 1996 roku w miejscowości
Lipowa. Zajmuje się ochroną przyrody, a szczególnie działaniami na rzecz
ssaków drapieżnych - wilków, rysi, niedźwiedzi, wydr, borsuków i innych
gatunków.
więcej »
Stowarzyszenie Na Rzecz Dzikich Zwierząt „Sokół”
Stowarzyszenie Na Rzecz Dzikich Zwierząt „Sokół” powstało w Toruniu w
2002 r.. Stowarzyszenie jest członkiem Rady Programu Restytucji Sokoła
Wędrownego (Falco p. peregrinus) w Polsce w ramach której współpracuje
z najlepszymi w kraju ośrodkami prowadzącymi hodowlę i reintrodukcję
sokoła wędrownego.więcej »
Stowarzyszenie Obrońców Zwierząt "ARKA"
Stowarzyszenie Obrońców Zwierząt "ARKA" istnieje od 1999 roku i jest
grupą wolontariuszy, która stara się nieść pomoc oraz poświęca swój czas
zwierzętom potrzebującym pomocy. Stowarzyszenie opiera swoją
działalność na pracy społecznej ogółu członków.więcej »
53
Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot
Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot powstało w 1990 r.,
odwołuje się do założeń filozofii ekologii głębokiej, podkreślającej szacunek
do wszelkich form życia. Pracownia za najważniejszy cel uznaje obronę
dzikiej przyrody, najcenniejszych obszarów przyrodniczych.więcej »
Stowarzyszenie Wiejskie Zielona Przestrzeń
Stowarzyszenie Wiejskie Zielona Przestrzeń zostało zarejestrowane w 2006
r. Jest niezależną organizacją pozarządową skupiającą ludzi, którym bliska
jest idea zachowania tradycyjnego charakteru wsi.więcej »
Towarzystwo na rzecz Ziemi
Towarzystwo na rzecz Ziemi (TnZ) jest ogólnopolską organizacją
działającą na rzecz zachowania, ochraniania i odtwarzania dziedzictwa
przyrodniczego oraz ochrony zdrowia i życia ludzi przed szkodliwym
oddziaływaniem zanieczyszczeń.więcej »
Towarzystwo Przyrodnicze Bocian
Towarzystwo Przyrodnicze Bocian powstało w Siedlcach w roku 1994.
Swoją misję określa jako ochronę dziko żyjących gatunków roślin i
zwierząt.
więcej »
54
VIVA Akcja dla zwierząt
VIVA Akcja dla zwierząt jest fundacją znaną z akcji, demonstracji oraz
protestów, mających na celu ochronę praw zwierząt, także poprzez
zachęcanie do ich adopcji oraz propagowanie wegetarianizmu.więcej »
Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć
Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć jest ogólnopolskim związkiem
stowarzyszeń i fundacji prowadzących działalność na rzecz
zrównoważonego rozwoju.więcej »
55
Zakres udziału organizacji społecznych w postepowaniu z zakresu ochrony
środowiska
•
•
•
uczestniczą na ogólnych zasadach gdy przepisy wymagają udziału społeczeństwa,
W sytuacjach, w których przepisy szczególne przewidują konieczność zasięgnięcia opinii
wymienionych w ustawie podmiotów,
w formie działań społeczno-organizatorskich,
Organizacje ekologiczne współdziałające z organami administracji w sprawach z zakresu ochrony
środowiska najczęściej do swej działalności przybierają postać stowarzyszenia.
56
Stowarzyszenia w prawie polskim
Podlegają regulacji USTAWY z dnia 7 kwietnia 1989 r.- Prawo o stowarzyszeniach
(Dz.U.01.79.855 z późn. zm.)
Stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach
niezarobkowych.
1. Kto może tworzyć stowarzyszenie ?
2. Jaką strukturę ma stowarzyszenie ?
• Walne zebranie członków
• Zarząd i organ kontroli wewnętrznej
3. Kto sprawuje nadzór nad stowarzyszeniami ?
• Wojewoda właściwy ze względu na siedzibę stowarzyszenia
• Starosta właściwy ze względu na siedzibę stowarzyszenia
4. Skąd stowarzyszenie bierze swój majątek ?
5. Czy istnieją inne formy stowarzyszeń ?
• związek stowarzyszeń
• stowarzyszenie zwykłe
57
Ochrona środowiska jako przedmiot wykładu akademickiego
Oceny oddziaływania na środowisko
Jedną z podstawowych zasad prawa ochrony środowiska, wynikającą z art. 6 i 8 prawa ochrony środowiska, jest
odpowiednio zasada zrównoważonego rozwoju oraz planowości działań w zakresie ochrony środowiska.,
Art. 48 ustawy - odstąpienie od obowiązku przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.
Art.3 ust1 pkt 8- ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko - postępowanie w sprawie oceny
oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia.
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko1) (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.)
raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko- jako istotny element postępowania.
W art. 66 ustawy określono elementy, które powinien zawierać każdy raport oddziaływania na środowisko.
Udział rzecznika interesu publicznego w postępowaniu
58