Transcript Sposoby uzyskiwania mleka od krów kiedy* i dzi*.

Sposoby uzyskiwania
mleka od krów kiedyś
i dziś.
Oraz kilka ciekawostek
Historia produkcji mleka
• Produkcja mleka jest częścią rolnictwa od tysięcy lat. W przeszłości
produkcja mleka była domeną małych gospodarstw rolnych. W
ostatnim stuleciu hodowle bydła mlecznego skoncentrowały się w
większych gospodarstwach. Duża skala produkcji mlecznej jest
jedynie możliwa w przypadku gdy duża ilość mleka jest niezbędna
do produkcji bardziej trwałych produktów mlecznych, takich jak
ser, masło, itp. lub w przypadku istnienia dużego popytu na mleko
nie pochodzące od własnej krowy związanego ze wzrostem liczby
mieszkańców miast. Produkcja mleka, a w szczególności jej
bardziej skoncentrowane formy, rozwijała się wokół wsi i miast,
których mieszkańcy nie byli w stanie mieć własnych krów ze
względu na brak pastwisk. W okolicach miast, rolnicy mogli
zarobić dodatkowe pieniądze dzięki hodowli bydła i sprzedaży ich
mleka mieszkańcom miast. Rolnicy napełniali rano beczki z
mlekiem a następnie wodzili je na rynek do miasta.
Dojenie ręczne
• Do końca XIX wieku, dojenie krów wykonywano ręcznie. W
Stanach Zjednoczonych istniało kilka dużych farm mlecznych
położonych w północno-wschodnich i zachodnich stanach, których
stada liczyły aż kilkaset krów. Można sobie wyobrazić jak dużą
liczbę dojarzy musiały zatrudniać. Natomiast indywidualny rolnik
produkujący mleko nie był w stanie posiadać więcej niż tuzin
krów. Udział w rynku indywidualnych producentów mleka był w
tamtych czasach dominujący. W większości gospodarstw dojenie
odbywało się w oborach dwa razy dziennie. W oborach bydło było
wiązane linkami za szyję do drewnianych słupów lub utrzymywane
na stanowiskach poprzez drewniane ogrodzenia. Karmienie
odbywało się równocześnie z dojeniem w oborach, choć większość
rolników pasło bydło mleczne także w ciągu dnia w czasie
pomiędzy dojami.
• Rasa czarno-biała (cb) – najpospolitsza rasa w Polsce - hodowana jest na
terenie całego kraju. Sprowadzono ją do Polski w średniowieczu z Fryzji
Zachodniej. Masa ciała krów wynosi 650-700 kg, wysokość w kłębie 140
cm, wydajność 6000-8000 kg mleka o zawartości 4,2% tłuszczu i 3,3%
białka. Dojrzałość rozpłodową jałówki uzyskują w wieku 15-16 miesięcy.
Dobowy przyrost buhajów wynosi średnio 1000 g. Wydajność rzeźna
kształtuje się na poziomie 56-60%.
Jak to wyglada w teorii…
A jak w praktyce…
Dojenie automatyczne
•
Pierwsze dojarki były przedłużeniem tradycyjnych wiader na mleko. Wczesne
urządzenia udojowe były montowane na szczycie wiadra oraz stawiane pod krową.
Po wydojeniu każdej krowy, mleko z wiadra było zlewane do zbiornika. W
późniejszym czasie wymyślono dojarki podwieszane. Przed dojeniem, duży szeroki
pasek ze skóry (lub dwa) zwany „surcingle” zakładano na dolną część pleców krowy
(patrz fot. poniżej). To innowacyjne rozwiązanie pozwoliło krowom na naturalnie
poruszanie się w trakcie procesu doju zamiast nieruchomego stania podczas
dotychczasowego dojenia do wiadra stojącego pod krową.
Dojarki przewodowe
• Kolejną innowacją w automatyce doju były dojarki przewodowe. W ich
skład wchodzą dwa stałe rurociągi – rurociąg mleczny i rurociąg próżniowy,
które otaczały oborę nad rzędami krów i które wyposażone były w szybkie
porty wejścia (końcówki) nad każdą krową. Dzięki wyeliminowaniu
konieczności stosowania pojemników na mleko, aparat udojowy zmniejszył
swoją wielkość i masę na tyle, że nie było konieczności wieszania go na
skórzanych paskach – aparat udojowy trzymał się wymienia dzięki
podciśnieniu próżniowemu. Mleko dzięki podciśnieniu było zdajane od
krowy, a następnie spływało grawitacyjnie do zbiornika. System dojenia
przewodowego znacznie zmniejszył nakład pracy fizycznej dojarza.
Możliwa długość rurociągów ciągle wzrastała wraz z rozwojem technologii
oraz podnoszeniem ciśnienia w instalacjach. Rolnicy posiadający krowy w
bardzo dużych stadach mogli jednorazowo doić tylko część stada, gdyż
instalacja przewodowa z odpowiednim ciśnieniem nie obejmowała dużych
obór. Gdy wielkości stad nadal rosła, zaczęto produkować bardziej wydajne
dojarki przewodowe.
Dojarnie
•
Innowacje udoju koncentrują się na mechanizacji dojenia, tak aby proces dojenia
przypominał linię montażową, a także dąży do zmniejszenia wysiłku fizycznego dojarza, przez
umieszczenie na platformie krów nieznacznie powyżej osoby dojącej w celu wyeliminowania
konieczności nieustannego schylania się. Wiele starszych i mniejszych gospodarstw nadal
posiada obory uwięziowe z tradycyjnymi dojarkami, ale na całym świecie większość dużych
gospodarstw posiada dojarnie. Dojarnie są wyposażane w stałe systemy pomiarowe
monitorujące ilości mleka i zapisujące statystyki doju dla każdego zwierzęcia. Numery
identyfikacyjne krów pozwalają systemowi dojarni do automatycznej identyfikacji każdego
zwierzęcia w momencie jego wejścia do dojarni.
Czym jest UHT
• UHT (ang. Ultra-high temperature processing) – sterylizacja produktów
żywnościowych, polegająca na błyskawicznym, 1-2-sekundowym
podgrzaniu do temperatury ponad 100 °C (135-150 °C dla mleka) i równie
błyskawicznym ochłodzeniu do temperatury pokojowej. Cały proces trwa
4-5 sekund. Taka sterylizacja zabija florę bakteryjną nie zmieniając
walorów smakowych produktu.
Dojarnie karuzelowe