Transcript Sosyal Bilgiler 6 DEMOKRASİ SERÜVENİ HAZIRLAYANLAR: SEFER ABALAK, ORHAN KAYA, CAHİT OYANBERDİ,

Sosyal Bilgiler 6
DEMOKRASİ SERÜVENİ
HAZIRLAYANLAR: SEFER ABALAK,
ORHAN KAYA, CAHİT OYANBERDİ,
ÖMER ………
(ERZURUM) 2008
Bu haritadaki ülkelerden hangilerinde Cumhuriyet
dışında bir yönetim var
DEMOKRAS
İ
Önce bana biriniz
yönetim şekillerinin
isimlerini söylesin?
Başlıca yönetim
şekilleri Monarşi,
Oligarşi, Teokrasi
ve Demokrasidir
Peki çocuklar Latince
de “Mono”, bir
demektir. Buna göre
Monarşi yönetimi nasıl
olabilir?
Öğretmenim ülkenin bir kişi
tarafından yönetilmesini
anlıyoruz..
Peki çocuklar bu
konuda kral ne diyor
bakalım?
Ülkeyi tek başıma
yönetirim. Benim her sözüm
kanundur ve yaptıklarımdan
dolayı kimse beni
cezalandıramaz.
Peki çocuklar Kralın ülkeyi
tek başına yönetmesi
iyimi yoksa sakıncalımı?
Öğretmenim ülkenin bu şekilde
yönetilmesi iyi değildir.Kral
istediğini yapar halkın söz hakkı
yoktur..
Kralım bu adam
vergisini
vermek
istemiyormuş
Ne demek!
Neden vergini
vermiyorsun ?
Kralım bu
sene mahsül
toplayamadık.
Ne demek! Sen
benim emrime
itaat etmiyorsun
ha. Asker çabuk
temizle şunu
Kral bir suç işlemiştir. Kralı kimin
yargılaması gerekir.
Monarşi’de kralın yetkileri nasıldır?
MONARŞİ
Monarşi (Mutlakıyet): Tek kişinin egemenliğine
dayanan yönetim biçimidir. Kralların sözü geçer sadece.
Kanunları yapar , uygulamasını takip eder ,Halk bu
yönetim şeklinde söz sahibi değildir.( Yasama ,yürütme
,yargı tek kişinin elindedir)
Krala karşı gelmek
mi? Asla! Canımı
sokakta bulmadım.
Monarşi veya Mutlakiyet, tek kişinin
egemenliğine dayanan yönetim biçimidir.
Eskiden devletlerin bir çoğu bu şekilde
yönetilirdi
Yöneticiler, Saltanat denilen babadan
oğula geçen bir şekilde seçilirdi.
Yasama, yürütme yargı tek kişiye aitti.
Kral, imparator, şeyh , padişah, kağan
gibi ünvanlar alırlardı
İngiltere, Hollanda, İspanya, Japonya gibi
. ülkelerde kral ile birlikte meclis yönetimi
. şeklinde devam etmektedir
Bana ne
ben kral
olmak
istiyorum
Oğlum acelen
ne. Ben
öldükten sonra
ülkeyi sen
yöneteceksin
Oğlum baban
dedi ya. Nasıl
olsa babandan
sonra sen Kral
olacaksın
Şimdi de Oligarşi
yönetimini biraz
inceleyelim
Yakında
seçimler
varmış duydun
mu?
Seçim olsa ne
yazar bizim
seçme
hakkımız yok
ki.
Şunlara bak
bunlarda
kendilerini soylu
sanıyor.
Tabii olmaz. Bu
ülkeyi sadece
bizim gibi olanlar
yönetir
Buna göre Oligarşi yönetiminde, yönetime kimler katılabilir?
Oligarşide Mecliste sadece belirli bir zümre olurdu.
OLİGARŞİ; Belirli bir sınıfın, grubun
veya zümrenin yönetimde olduğu,
yönetim şeklidir.
Zengin, Soylu, Tüccar, Aristokrat
gibi grupların yönetime katılma
hakkı vardır.
Diğer kişilerin yöneticileri seçmesi
veya diğerleri gibi hakları yoktur.
……Aristokrasi: Soylu sayılan sınıfın
…..ülkeyi yönetmesidir.
Bir de
Teokrasi
nasılmış ona
bakalım?
Papaz efendi
bak bakalım şu
kutsal kitaba.
Yapılanlar uygun
mu?
Yüce Papa.
İncil,e göre bu
uygulama
kesinlikle
günah
Teokrasi yönetiminde kurallar neye dayanılarak yapılıyor?
Yunanca Teo din, kratos, yönetim
demektir.
Ülkenin dini kurallara göre
yönetildiği, kanunların dine göre
şekillendiği yönetim şeklidir.
Günümüzde İran, Vatikan ,İsrail
gibi ülkelerde uygulanmaktadır.
Şimdi de dünya
da 227 ülkeden
120 sinde görülen
Cumhuriyet
yönetimini görelim
Bizimkiler iyi
yönetirse 5
sene sonra yine
seçiliriz.
Demiştim ben.
Ülkeyi iyi
yönetemezseniz
seçimlerde
kaybedersiniz
diye.
İktidarı
kaybettik, artık
muhalefete
düştük.
Cevap aradığımız sorular
1-Diğer yönetim şekillerinde seçimler var mıydı?
2-Seçimleri kazanan ve ülkeyi yöneten partiye ne
denir?
3-İktidar partisi dışındaki partilere ne denir?
4-Koalisyon neye denir?
Ülkeyi yöneten partilere “İktidar partisi” diğer
partilere de “muhalefet partisi” denir. Eğer bir
parti tek başına iktidar olamazsa başka
partilerle anlaşarak iktidar olur. Bu birleşmeye
“koalisyon” adı verilir.
Demokrasi: Halkın kendi kendini yönetmesine
denir. Halk kendi yöneticilerini kendisi seçer. Bu
hakkını milletvekilleri seçerek kullanır. Belli bir
süre için milletvekillerini seçer milletvekilleri
mecliste halk adına ülkeyi yönetir.
Cumhuriyet en basit tanım olarak,
halkın kendi kendini yönetmesidir.
Yöneticileri halk belirli bir süre
için seçimle belirler.
Yasaların üstünlüğü söz konusudur.
Herkes eşit haklara sahiptir.
Cumhuriyet en iyi demokrasilerle
uygulanabilir.
“Demos” yunanca da
halk, kratos
yönetim demektir.
Demokrasinin temel
ilkeleri nelerdir?
Demokrasinin
Temel
İlkeleri
Egemenlik
yönetme yetkisi
anlamında
kullanılırsa “Milli
Egemenlik” ne
anlama gelir?
Egemenliğin yani yönetme
yetkisinin halka ait olması
demektir. Atatürk “Hakimiyet
kayıtsız şartsız milletindir”
demiştir.
Aysun Kayacı'ya ,
canlı yayınlanan bir
programda söylediği
"Benim oyum ile
dağdaki çobanın oyu
aynı olamaz" sözü
üzerine tepkiler
sürüyor.
Bu haberde demokrasinin hangi ilkesine
uyulmadığı için halk tepki göstermiş olabilir?
Yönetim Şekillerinin Karşılaştırılması
Hakların durumu nasıl
Monarşi
Oligarşi
Cumhuriyet
Tek kişide
Belirli bir grubta
Halkta
Babadan oğula
Bir grubun seçmesi
Halkın seçmesi
Halkın hakkı yok
Halkın çoğunun
Hakkı yok
Eşit haklar var
HAKİMİYETİNE GÖRE YÖNETİM
ŞEKİLLERİ
Monarşi (Mutlakıyet): Tek kişinin egemenliğine dayanan
yönetim biçimidir. Kralların sözü geçer sadece.
- Oligarşi: Ufak bir azınlığın(gurubun) ülkeyi yönetmesidir.
- Aristokrasi: Soylu sayılan sınıfın ülkeyi yönetmesidir.
- Teokrasi: Ülkenin dini kurallara göre yönetilmesidir.
- Cumhuriyet: Milletin kendini yönetecekleri seçtiği bir
yönetimdir. Günümüzde en çok olan devlet yönetim şeklidir.
- Feodalite: Ortaçağda zengin toprak sahiplerinin yönetimine
dayanan yönetim biçimidir.
- Diktatörlük: Monarşiye benzer bu yönetimde de tek kişinin
geniş yetkileri vardır. Yakın zamana kadar Irak’ta Saddam
Hüseyin ülkeyi bu yönetimle yönetiyordu.
Tarihten Günümüze Demokrasi:
- İlk çağlarda demokrasi fazla gelişmemişti. Bu dönemde
insan haklarını ve demokrasiyi Aristo, Sokrates, Eflatun
gibi Sofistler (düşünürler) geliştirmeye çalışıyordu.
- Roma’da yazılı kanunlar hazırlandı. (12 Levha kanunları )
- Orta Çağda İngiltere Kralı Yurtsuz John “Manga Carta
Libertatum” ( Büyük Özgürlük Bildirisi) yayınlayarak kralın
yetkilerini azda olsa kısıtladı.
- Johann Gutenberg’in matbaayı icadı ile insanlar arasında
düşünce ve bilgi paylaşımı hızlandı.
- Avrupa’da reform, Rönesans ve Aydınlanma hareketleri ile
demokrasi ve özgürlükler gelişti.
- Fransız “İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi” ile özgürlük ,
eşitlik, adalet, ulusçuluk gibi kavramlar tüm dünyaya yayıldı.
- Birleşmiş Milletlerin yayınladığı “İnsan Hakları Evrensel
Bildirgesi” ile insan hakları ve demokrasi hızla gelişti.
- Günümüzde 227 ülkenin 120’si demokrasi ile
yönetilmektedir.
- Ülkemizde M. Kemal 23 Nisan 1920’de TBMM’yi açtı. 29
Ekim 1923’te Cumhuriyeti ilan etti. Böylece Türkiye çağdaş ve
insan haklarına uygun bir yönetime geçmiş oldu.
İnsan hakları:
- İnsanların doğuştan gelen ve toplumda daha
iyi yaşaması için olması gereken haklara biz
insan hakları diyoruz. Yaşama , eğitim, sağlık,
seyahat ve yerleşme, düşünme hakları gibi.
- Günümüzdeki insan haklarının oluşması kolay
olmamıştır. İlk çağlarda insanların çoğu hakları
yoktu. Krallar ve diğer yöneticiler istediği gibi
davrana biliyor ve insanlar köle olarak
satılabiliyordu. Zamanla demokrasi ve insan
hakları gelişti ve günümüzdeki insan hakları
oluştu.
- İnsan haklarını ülkelerde
anayasalar koruma altına alır.
Ayrıca uluslar arası kuruluşların
ortak hareketiyle insan haklarını
koruyacak belgeler de
yayınlanmıştır. İnsan Hakları
Evrensel Bildirgesi, Çocuk Haklarına
Dair Sözleşme, Avrupa İnsan
Hakları Sözleşmesi gibi… Bu
belgeleri imzalayan ülkeler oradaki
şartlara uymak zorundadır.
İnsan hakları ile ilgili bazı önemli olaylar.
 - Tarihte bilinen ilk yasalar “Hamburabi Yasaları”
dır. Babil kralı Hamburabi tarafından
hazırlanmıştır. “Kana kan göze göz (kısasa kısas)”
ilkelerine dayanır.(Mö:1795-1750)
- Peygamberimiz Hz. Muhammed ölmeden önce
yaptığı “Veda Hutbesi”nde toplum kurallarından
bahsetmiştir.(632)
- Orta Çağ’da. Manga Carta insan hakları için
önemli bir adım olmuş (1215)
 Osmanlı devletinde Kanuni Sultan Süleyman kanunlar
hazırlayarak insan haklarını korumaya çalışmıştır.
(1520-1566)
- Fransız “İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi” ile
özgürlük , eşitlik, adalet, ulusçuluk gibi kavramlar
tüm dünyaya yayıldı.(1789)
- Osmanlı devletinde “Kanun-i Esasi” ile insan
haklarında önemli gelişme oldu. Halk ilk defa
yönetime katıldı. (1876)
- “İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi” ile insan
hakları tüm dünyada hızla yayılmaya ve korunmaya
başladı. (1948)
- “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi” ile Avrupa
devletleri de insan hakları için önemli bir adım attı.
(1950)
-
- Temel Haklarımız:
 -İnsanların yaşaması için gereken haklardır.
 Temel haklar üç kısma ayrılır
 1- Kişi hakları
 2- Sosyal ve Ekonomik Haklar
 3- Siyasi haklar
 1- Kişi hakları: Yaşama, düşünme,
yerleşme,özgür olama, mülk edinme gibi
doğuştan olan haklardır.
2- Sosyal ve Ekonomik Haklar: devletin
kanunlarla insanların daha iyi yaşaması için
sağladığı haklardır. Sağlık hakkı, eğitim
hakkı, çalışma hakkı, sosyal güvenlik hakkı,
sendika kurma hakkı gibi.
3- Siyasi haklar: Ülke yönetimine
katılmamızı sağlayan haklardır. Seçme ve
seçilme hakkı, siyasi faaliyette bulunma
hakkı, dilekçe hakkı, vatandaşlık hakkı gibi.
“Çocuklar konuları unutmamak
için, tekrar etmeyi ve soru
çözmeyi unutmayınız”