Transcript U-Talent conferentie 12 april

U-Talent conferentie 12 april
Organisatorische mededelingen
De U-Talent docentenconferentie wordt gehouden op dinsdag 12 april 2016 in het nieuwste
onderwijsgebouw van de Universiteit Utrecht; het Koningsbergergebouw op de Uithof.
U bent welkom vanaf 14.30 uur en mag zich melden bij de ontvangstbalie.
Het programma voor de dag ziet er als volgt uit:
14.30 uur – 15.00 uur
Inloop
15.00 uur – 15.45 uur
Welkom en openingslezing Michiel van de Broeke
16.00 uur – 17.15 uur
Ronde 1: Experimenteel onderwijs
17.30 uur – 18.30 uur
Bètafestival en borrel
18.30 uur – 19.30 uur
Diner
19.30 uur
Prijsuitreiking inspiratiewedstrijd
19.45 uur – 20.30 uur
Ronde 2:Verrijkende experimenten
20.30 uur
Einde conferentie
Inschrijven voor beide rondes kan tijdens de conferentie zelf bij de ontvangstbalie. We hanteren
hierbij een first come, first serve principe. Wees dus op tijd, dan kunt u ook nog een kopje koffie
drinken en alvast bijpraten met collega’s!
Locatie:
Victor J. Koningsbergergebouw (naast het Buys Ballot Gebouw), Budapestlaan 4 a-d, klik hier voor
meer informatie en route. Parkeren kan op de grote parkeerplaats op de Leuvenlaan en tegenover de
Botanische Tuinen.
Ronde 1: Experimenteel onderwijs
1
2
Naam
Meer rendement uit U-Talent
Socio scientific issues in inquiry based learning
3
4
Vallende zaadjes; een leerlijn in onderzoek doen
Blended Learning
5
Zit er een ster in je havoklas
6
Inspiratie voor onderzoekend leren
Sprekers
Cécile Kleijer (U-Talent)
Roald Verhoeff en Marie Christine
Knippels (Freudenthal Instituut,
UU)
Ton van der Valk (U-Talent)
Theo van den Bogaart (HU,
instituut Archimedes)
Niek Grooters (HU, instituut
Archimedes)
Nico Rutten (Freudenthal
Instituut, UU)
Zaal
322
325
385
001
005
007
7
8
De taal van het vak - leren redeneren
Vooroordelen van docenten over meisjes en
techniek
Herman Schalk (SLO)
065
077
1. Meer rendement uit U-Talent
Door: Cécile Kleijer (U-Talent, UU)
Gericht op: schoolleiders
Op de U-Talent Ambitiescholen is de laatste
jaren hard gewerkt aan het realiseren van
een schoolprogramma in de vijfde en zesde
klas van het vwo. Ook op de meeste
Connectiescholen gebeurt al veel aan
verrijkend onderwijs. Het zou mooi zijn als
deze ervaringen gebruikt kunnen worden
voor het verder verspreiden van verrijkend
onderwijs in de school.
Hoe verspreidt u de ontwikkelde
lesmaterialen, didactiek en organisatie
binnen de school, zodat meer leerlingen
hiervan kunnen profiteren? Verspreiding
kan zijn het bereiken van meer leerlingen in
dezelfde jaarlaag. Een ander voorbeeld van verspreiding is het uitbreiden van differentiatie naar
andere vakken of naar leerlingen die meer ondersteuning nodig hebben.
In deze workshop geven we een aanzet tot het maken van een ontwikkel- en verspreidingsplan
binnen de school, waarbij we aandacht besteden aan het starten met een visie en het meekrijgen
van mensen. Collega’s van Ambitie partnerschool Het Farel College en de Connectie partnerschool
Huizermaat zullen vertellen welke ontwikkeling het verrijkend onderwijs binnen hun school
doorloopt.
2. Maatschappelijke dillema’s in de biologieles
Door: Roald Verhoeff en Marie Christine Knippels (Freudenthal Instituut, UU)
De levenswetenschappen ontwikkelen zich razendsnel en leveren in rap tempo nieuwe inzichten en
innovaties. Deze innovaties verhogen vaak onze welvaart, maar zorgen ook voor nieuwe
persoonlijke en maatschappelijke dilemma’s, waar we in ons dagelijks leven mee te maken
krijgen. Hoe gaan we om met klimaatverandering? Wil ik een erfelijkheidstest voor erfelijke
borstkanker ondergaan? Mag iemand met een hartafwijking nog aan topsport doen?
De nieuwe examenprogramma’s besteden expliciet aandacht aan het waarderen van- en oordelen
over nieuwe technische toepassingen. Leerlingen moeten daarbij leren om onderscheid te maken
tussen wetenschappelijke argumenten, normatieve maatschappelijke overwegingen en
persoonlijke opvattingen. Maar hoe start je met leerlingen een betekenisvolle discussie over
dergelijke maatschappelijke vraagstukken? En hoe zorg je dat je in deze discussies ook de
vakinhoudelijke ontwikkeling voldoende in het oog houdt?
In deze workshop proberen we deze vragen te beantwoorden en verkennen we hoe we
maatschappelijke vragen betekenisvol voor leerlingen kunnen integreren in het onderwijs. We
introduceren een aantal concrete dilemma’s met als doel om leerlingen te stimuleren om
verschillende typen vragen te stellen. We maken daarbij onderscheid tussen vakinhoudelijke
vragen, morele of normatieve vragen en sociale of maatschappelijke vragen. Na deze introductie,
geven we een aantal handvatten om leerlingen voldoende inzicht te laten verkrijgen in een
dilemma, bijvoorbeeld door het maatschappelijk vraagstuk in kaart te brengen. Er zullen
vervolgens voorbeelden van verschillende werkvormen gegeven worden om leerlingen tot een
geïnformeerd besluit te laten komen en om de klassikale dialoog te ondersteunen.
De voorbeelden van dilemma’s in deze workshop worden voornamelijk ontleend aan de biologie,
maar ook docenten binnen de andere Bètavakken met interesse voor menings- en
besluitvorming rondom wetenschappelijke ontwikkelingen en toepassingen zijn welkom!
http://news.discovery.com/earth/videos/global-warmingand-climate-change-whats-the-diff-video-140602.htm
3. Vallende zaadjes, een leerlijn in onderzoek doen
Door: Ton van der Valk (U-talent, UU)
Een mooi doel voor de bètavakken is een onderzoeksleerlijn te maken, die start in de brugklas en
loopt tot en met de examenklas, met het profielwerkstuk als hoogtepunt. Op veel scholen wordt
daaraan gewerkt, maar loopt men tegen het probleem dat er in de opeenvolgende leerjaren
weinig gelegenheden zijn om onderzoeken te doen die de volledige onderzoekscyclus omvatten.
Het project GLOBE (zie www.globenederland.nl ) biedt hier een oplossing voor. GLOBE is een
netwerk van scholen die samen natuur en milieu in de schoolomgeving onderzoeken. Het heeft een
aantal vakoverstijgende modules met een onderzoeksmatig karakter voor verschillende jaarlagen
van het VO. Samen vormen die modules ankerpunten voor een onderzoeksleerlijn van brugklas tot
examenklas, want de onderzoekscyclus in die modules wordt in de hogere leerjaren steeds
complexer. Onderzoeken die op je school in de vakken gedaan worden, kunnen in de
onderzoeksleerlijn ingepast worden.
Ter introductie van de onderzoekscyclus in de brugklas of de tweede klas is een module ‘vallende
zaadjes’ gemaakt, aan de hand waarvan de leerlingen de acht stappen in onderzoek kunnen
ervaren. Dit lesmateriaal is vrij beschikbaar op de Globe website. In deze workshop ga je het
‘vallende zaadjes’ onderzoek zelf uitvoeren en bespreek je met elkaar in hoeverre deze module
geschikt is om op jouw school de onderzoekscyclus te introduceren.
4. Blended learning
Door: Theo van den Bogaart
Blended learning, is een populair begrip dat op allerlei
manieren wordt geïnterpreteerd. Vaak staat daarbij het
gebruik van ICT in je lessen centraal. In deze workshop
benaderen we blended learning echter vanuit een andere
invalshoek, namelijk vanuit het leren en vanuit de
leerlingen. Hierbij speelt het ‘spinnenweb van Van den
Akker’ een belangrijke rol.
In de workshop gaan we, na een korte inleiding op het
spinnenweb, samen aan de slag met het genereren van
voorbeelden die passen bij onze eigen lessen. Er zal
ruimte zijn voor discussie: over experimenten, over de
meerwaarde voor het VO en over wenselijke veranderingen. Ook zal er aandacht zijn voor
innovatieve inzichten voortkomend uit het gebruik van het spinnenweb, bijvoorbeeld ten aanzien
van het gebruik van film.
Het spinnenwebmodel is jaren geleden ontwikkeld in de context van het voorgezet onderwijs. De
lerarenopleiding van de Hogeschool Utrecht heeft het model gekoppeld aan blended learning,
hetgeen onlangs is vastgelegd in haar didactisch concept. Blended learning is op dit moment een
kernelement van het onderwijs in de lerarenopleiding en in de workshop zal ook een aantal
voorbeelden hiervan aandacht krijgen.
En ICT? We zullen zien dat dit op een heel natuurlijke manier toch tevoorschijn komt...
5. Zit er een ster in je havoklas
Door: Niek Grooters (HU, Instituut Archimedes)
Sterren staan voor allerhande talenten. Die zijn natuurlijk niet voorbehouden aan VWO-leerlingen.
In deze bijeenkomst wordt interactief ingegaan op:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
wat talent op de HAVO zoal kan betekenen
voorbeelden van motiverende PWS onderwerpen
motivaties voor talentontwikkeling bij havisten
de aansluiting van havisten met HBO en sterrensysteem HU
de aansluiting bij pedagogische basisbehoeften bij diverse havisten
‘good’ & ‘bad’ practices in U-talent scholen
aspecten van een talentperceptietest
opzet en ervaringen met het U-talent havo-pws-traject ‘zit er in een ster in je?’
het vinden en binden van leerlingen met beta-talenten
hoe verder in klas en school
6. Inspiratie voor onderzoekend leren
Door: Nico Rutten (Freudenthal Instituut, UU)
In deze workshop gaan we aan de slag met het ondersteunen van onderzoekend leren door
technologie. Het is belangrijk dat leerlingen leren over onderzoek door zelf de onderzoekscyclus te
doorlopen. Tegenwoordig bestaat er een zee aan mogelijkheden om dit met technologische
middelen te ondersteunen zoals PhET simulaties, Socrative, XMind of SurveyMonkey. Minstens zo
belangrijk als het zelf ervaren is het om klassikaal onderwijs af te wisselen met individuele
leermomenten of leren in kleine groepjes. Zie daarvan als docent dan nog maar eens een
consistent samenhangend geheel te smeden! Daar gaat deze workshop over. De deelnemers gaan
na een korte introductie in groepjes aan de slag door op een ontwerpbord een verhaallijn op te
stellen, waarbij alle bovengenoemde aspecten aan bod komen.
7. De taal van het vak - leren redeneren
Door: Herman Schalk (SLO)
Wat natuurwetenschap tot natuurwetenschap maakt, is niet alleen de kennis over de natuur, maar
ook de manier waarop daarover gedacht, gesproken en geschreven wordt. Vakmatig redeneren (=
denken en formuleren) maakt onlosmakelijk deel uit van het vak. De nieuwe examenprogramma's
(havo en vwo) vragen dat ook: o.a. systeemdenken (biologie), heen-en-weer denken tussen
macro-meso-micro (scheikunde), redeneren met natuurkundige verbanden (natuurkunde).
Hoe leren we onze leerlingen op een natuurwetenschappelijke manier te redeneren, dus denken en
formuleren? En hoe beoordelen we hun redeneringen? SLO ontwikkelt daarvoor een Systematische
Probleem Aanpak Plus (SPA+).
De SPA+ gebruikt een simpel argumentatieschema om te doorzien wat er in een opgave gevraagd
wordt en is erop gericht leerlingen een complete redenering te laten formuleren.
DATA
CONCLUSIE
ARGUMENTATIE
In de workshop wordt de SPA+ toegelicht en gaan we ermee aan de slag door zelf opgaven te
analyseren en complete redeneringen als antwoord te formuleren. We bediscussiëren hoe we daar
een beoordeling aan zouden kunnen koppelen.
8. Vooroordelen van docenten over meisjes en techniek
Tekst over het onderwerp volgt later.
Het Bètafestival
17.30 uur – 18.30 uur
Tijdens het bètafestival presenteren leerlingen van alle scholen een schoolproject. Er is een
wedstrijd waarvoor drie geldprijzen uitgereikt worden: ter waarde van €750,- , €500,- en €250,voor de meest inspirerende schoolbijdragen.
Tijdens de markt zal een jury rondlopen. De jury bestaat uit onafhankelijke personen, niet aan een
school verbonden.
Onderstaande personen hebben plaats in de jury:
Joke Daemen
lerarenopleider wiskunde bij het FI, UU
Annemieke van Ee
clustermanager exact, faculteit educatie, HU
Simone Endert
projectleider VO-HO netwerken en topsectoren, PBT
Timo van Eldijk
student biologie UU, oud-leerling JCU
Aan het eind van het diner zal de prijsuitreiking plaatsvinden.
De jury let bij het beoordelen op de volgende criteria:
-
De opdracht of het programma biedt verdieping en/of verrijking ten opzichte van het
reguliere curriculum.
De leerlingen zijn enthousiast over de opdracht of het programma. Ze vinden dat ze er
veel van geleerd hebben en vonden het leuk om te doen.
Het onderwerp van de opdracht of het programma is prikkelend, uitdagend en betekenisvol
voor leerlingen.
De opdracht of het programma biedt voldoende ruimte voor eigen invulling door leerlingen.
De opdracht of het programma is (deels) uitvoerbaar voor docenten op andere scholen.
Ronde 2: Verrijkende experimenten
1
2
3
4
5
6
7
Titel
Experimenteren in de wiskundeles
Ecologische Moendoes: Speel jouw
examenprogramma uit!
Scheikunde experimenten
Natuurkunde experimenten
EDK
Kennismaken met Raspberry Pi en Arduino
Doelen stellen en reflecteren op het
Oosterlicht College
Spreker
Quintijn Puite en Luuk
Hoevenaars
Lieke Dekker en Claire
Boerée
Andrea van Bruggen
Ron Vonk
Joke Daemen
Joep Jongen en Rob
Hoevenaars (HU, Instituut
Archimedes)
Jill van der Kuip e.a.
Zaal
322
Botanische
Tuin
KBG
325?
385
007
005
1. Experimenteren in de wiskundeles
Door: Quintijn Puite en Luuk Hoevenaars (HU, Instituut Archimedes)
Gericht op: Wiskunde docenten
Het bord van Galton is een beproefde manier om de
binomiale verdeling te illustreren. Elke keer dat je er 100
balletjes door heen laat lopen, doe je in feite een experiment.
Dat heeft telkens een andere uitkomst, maar tegelijkertijd zie
je ook een patroon in de uitkomsten.
In de Verklarende Statistiek (onderdeel van het nieuwe
programma voor vwo wiskunde A) speelt het begrip
betrouwbaarheidsinterval een rol. Bij een bepaalde peiling
(bijv. van het aantal
kiezers op een
bepaalde politieke partij) kan men bijvoorbeeld het 95%betrouwbaarheidsinterval berekenen, dat iets zegt over de
werkelijk fractie van de kiezers op die partij in de hele
populatie. Wat houdt dit begrip ook al weer in? En hoe kun
je het betekenis geven? Het laten trekken van diverse
steekproeven door de computer laat goed zien hoe
(computer)experimenten van toegevoegde waarde kunnen
zijn bij de lesstof.
Als uitsmijter zullen we een ander beroemd experiment op
het raakvlak van statistiek, meetkunde en analyse doen:
de zogenaamde Naald van Buffon.
2. Ecologische Moendoes: speel jouw examenprogramma uit!
Door: Lieke Dekker (U-Talent) en Claire Boerée (U-Talent)
Gericht op: Biologie docenten
Ontdek in deze workshop hoe je leerlingen actief aan de slag laat gaan met een onderdeel van
jouw examenprogramma. In de botanische tuinen van de Universiteit Utrecht ga je aan de slag
met een bewerking van het wetenschapsspel Moendoes, voor het examenprogramma van ecologie.
Met deze aanpassing van Moendoes behandel je alle examenstof in een actieve spelvorm. Aan het
einde van de workshop heb je ervaren hoe je het examenprogramma ecologie samen ‘uitspeelt’,
én mooie inspiratie opgedaan voor jouw eigen bewerking van Moendoes.
Let op, deze workshop vindt plaats in de Botanische Tuin. Gezamenlijk vertrek vanaf de locatie
waar het diner plaats vindt.
3. Scheikunde experimenten
Door: Andrea van Bruggen (U-Talent/Willem van Oranje College Waalwijk)
Gericht op: Scheikunde docenten
Het doel van dit experiment is om te laten zien hoe je met een model van een afgiftesysteem
onderzoek kunt doen aan de afgifte van een werkzame stof uit een geneesmiddel.
Als model voor het geneesmiddel gebruiken we polymeerbolletjes van het natuurlijke polymeer
alginaat. Een kleurstof (dat gebruikt wordt in voedingsmiddelen) gebruiken we als model voor de
werkzame stof. De afgifte van de werkzame stof is afhankelijk van verschillende variabelen, zoals
de aard van de werkzame stof (door de afgifte van verschillende voedingskleurstoffen te testen)
en de omgeving waarin het geneesmiddel zich bevindt. Ook kun je de afgifte beïnvloeden door het
aanbrengen van een beschermlaagje om het geneesmiddel. Hierdoor kun je de afgifte vertragen of
zelfs stoppen. In dit experiment breng je een beschermlaagje van chitosan (een ander
polysacharide) om het polymeerbolletje. De afgifte van kleurstoffen uit de gecoate
polymeerbolletjes worden getest in verschillende media zoals water en melk (als model voor een
complex biologische omgeving). In dit experiment kun je op een eenvoudige manier ontdekken
welke variabelen belangrijk zijn bij de ontwikkeling van medicijnen, en hoe je met een
beschermlaagje de
afgifte kan beïnvloeden.
Tijdens de workshop
voeren we het
experiment uit en
bekijken we voorbeelden
van wetenschappelijke
posters die leerlingen
van dit experiment
hebben gemaakt.
Na de workshop krijgt u
materialen mee om het
experiment met een
groepje (dat deel neemt
aan een verdiepend/
verrijkend
excellentieprogramma in
de school) uit te testen.
4. Practicum in het U-Talent aanbod natuurkunde
Door: Ron Vonk (U-Talent)
Gericht op: Natuurkunde docenten
Het practicum in al haar verschijningsvormen (demoproef, geleid experiment, open experiment)
speelt binnen het natuurkunde-onderwijs een belangrijke rol. In elke U-Talent module (van klas 3
tot en met klas 6) zit dan ook een substantieel deel practicum.
Tijdens deze werkgroep zullen we een overzicht geven van wat er aan practicum in het
natuurkundeprogramma zit en geven we aan welke rol dit heeft in het U-Talent curriculum. Daar
zitten vast verrassende experimenten bij die ook in het schoolcurriculum een plek kunnen krijgen.
Bij enkele experimenten zullen we wat langer stil staan en van veel experimenten zullen we ook
naar bronnen verwijzen waar u in alle rust later nog eens naar kunt kijken. Mocht u nu al een
proef weten waar u meer van wilt weten (uw leerlingen lopen daar tegenaan bij de voorbereidende
opdracht, u heeft mooie verhalen gehoord over dat ene experiment uit een module) dan kunt u
dat vooraf doorgeven. Stuur een mailtje aan Ron Vonk op het adres [email protected]
5. Docenten gezocht?
Eerst De Klas en het OnderwijsTraineeship in augustus en voor de toekomst
Door: Joke Daemen (Freudenthal Insituut)
Gericht op: Schoolleiders
Eerst De Klas (EDK) en het OnderwijsTraineeship (OTS) zijn relatief nieuwe programma’s. EDK
heeft tot doel de beste academici een bijdrage te laten leveren aan het voortgezet onderwijs om zo
meer academici voor de klas te krijgen. OTS heeft datzelfde doel maar is gericht op de
tekortvakken. De opzet is voor beide programma’s een tweejarig traject waarin een opleiding tot
eerstegraads docent gecombineerd wordt met een baan als docent in het voortgezet onderwijs en
een verdiepingsprogramma in onderwijs of bedrijfsleven.
Deelnemende scholen zijn enthousiast over de deelnemers en lerarenopleidingen hebben
aangegeven dat ze waarde hechten aan deze nieuwe vorm van opleiden. Er worden weldegelijk
nieuwe doelgroepen aangeboord, maar helaas nog niet genoeg om in de vraag te voorzien.
In de periode 2013-2016 zijn de programma’s gefinancierd vanuit de Impuls Leraren
Tekortvakken. In augustus 2016 starten de laatste cohorten van EDK en OTS. Grijp uw kans, deze
kandidaten zoeken per augustus een baan in het VO!
Gezocht wordt naar mogelijkheden om de programma’s, of een van de programma’s, voort te
zetten. Hieronder staat een greep uit de ontwerpcriteria die het belang en de vraag van de scholen
onderstrepen.
1. Het doel van een programma is gericht op het aantrekken van een ander type docent (creatief,
leergierig, initiatiefrijk, vernieuwend);
2. Het is aantrekkelijk voor scholen én afgestudeerde academici;
3. Aansluiting op regionale behoeften en de vraag van scholen blijft het uitgangspunt;
4. Een goede balans tussen de verschillende onderdelen, zodat de trainees de werkdruk aan
kunnen.
In deze workshop gaan we na een korte introductie op het lopende traject in op de mogelijkheden
en wensen voor het vervolg.
Traineeships voor het onderwijs
Eerst De Klas is een meesterlijk traineeprogramma voor jonge academici, ontwikkeld door
overheid, onderwijs én bedrijfsleven. Werken in het onderwijs, een intensieve opleiding tot
topdocent én meedraaien in een leiderschapsprogramma dat is vormgegeven door de meest
innovatieve en toonaangevende organisaties van Nederland.
Het OnderwijsTraineeship is een tweejarig leerwerktraject waarbij je direct start met een betaalde
baan als docent op een middelbare school, een verdiepingsprogramma op maat krijgt aangeboden
en een universitaire opleiding tot eerstegraads docent volgt. Het OnderwijsTraineeship is een
initiatief van het ministerie van OCW, de VO-raad, VSNU en de universitaire lerarenopleidingen.
6. Arduino
Door: Joep Jongen en Rob Hoevenaars (HU, Instituut Archimedes)
Gericht op: alle bètadocenten
In deze workshop ga je zelf aan de slag met hardware die je kan
gebruiken in maker education. Je kan zelf kiezen of je je wil
verdiepen in de Arduino of de RaspberryPi. We hebben verschillende
opdrachten voor je klaar liggen: beginnersniveau, of gevorderde opdrachten als je al
programmeerervaring hebt. In de workshop krijg je een mooi overzicht van de verschillende
mogelijkheden die er zijn met deze technologie.
Met een arduino kun je aan de gang met sensoren, knoppen en joysticks als input. Aan de outputzijde kijken we naar (RGB)LED en buzzers. De raspberryPi kun je inzetten als mediaplayer en kan
ook gebruikt worden in combinatie met sensoren. We proberen een aantal didactisch
aansprekende voorbeelden te laten zien die je kan inzetten in je
lessen.
7. Doelen stellen en reflecteren op het Oosterlicht
College
Door: Jill van der Kuip, Oosterlicht College
Gericht op: alle bètadocenten
Hoe beoordeel je U-talent leerlingen? En hoe laat je leerlingen reflecteren op zelf gestelde doelen?
Het beoordelen van leerlingen met behulp van letters is soms nog best lastig. Zo kan je bij
verschillende vakken kijken naar de cognitieve ontwikkeling. Maar hierbij wordt niet gekeken naar
andere competenties waarin de leerlingen zich ontwikkelen.
Tijdens ons ‘experiment’ hebben wij daarom leerlingen voor drie andere competenties
(communicatief, persoonlijk, onderzoeksvaardigheden) doelen laten stellen.
Hoe wij dit aangepakt hebben en wat de leerlingen en wij hiervan geleerd hebben willen wij graag
tijdens de workshop met jullie delen.
We nodigen u uit om mee te denken hoe we ons
experiment kunnen verbeteren.
Posterpresentatie