Transcript Terug naar de bedoeling - Scholengroep Carmel Hengelo

Terug naar de bedoeling:
Deze preek wil een waarschuwing geven, want ik bespeur met regelmaat de handicap, dat we ons wel
heel erg laten leiden door procedures.
Enige tijd geleden heb ik in de schoolleiding van het Twickel College een boekbespreking gehouden
over “Verdraaide organisaties”, een boek van Wouter Hart.
Dit boek heeft me geraakt en ook tot nadenken gebracht. Het boek wil een waarschuwing geven dat
we ons vooral niet moeten laten leiden door procedures om onze organisatie draaiend te houden.
Kijk je naar wat mensen echt nodig hebben om hun werk goed doen, dan blijken dat vooral zaken te
zijn als plezier, energie en betekenisgeving. Door prestatiemetingen gaan mensen misschien harder
lopen door prestatiemetingen, maar de vraag is of ze dan de goede kant op lopen. In de zorg en in het
onderwijs komt de grootste gezamenlijke kracht misschien juist uit elementen die veel minder
meetbaar zijn. De vraag is steeds waar het denken begint. We moeten dus niet de rode pijl, maar de
groene pijl volgen!
We moeten ons vooral niet door de systeemwereld van procedures, instructies, regels en
protocollen laten leiden. Ook al zijn ze nog zo onmisbaar voor het doeltreffend functioneren van
organisaties. Maar deze systeemwereld is een wereld die te gemakkelijk overheersend wordt in
plaats van dienend. Op die manier ontstaat bureaucratische verstarring, een zogeheten 'verdraaide
organisatie'. Het boek wil managers waarschuwen om vooral vanuit de bedoeling en in ons geval de
onderwijskundige bedoeling te werk te gaan. Als we dus het gevoel krijgen dat we te veel procedures
en regels op ons bord krijgen, mogen we dan af en toe ook eens ongehoorzaam zijn om de
mogelijkheid voor ons zelf te creeren uit te gaan van wat echt belangrijk is? Want hoe maakbaar is de
wereld eigenlijk en wat moet er nu beheerst worden? Vragen die opkomen en waar we als
schoolleiders ook over na moeten denken.
In al onze scholen kunnen we volgens mij voorbeelden te over vinden waarbij de systeemwereld
overheersend lijkt te zijn. Een rijtje voorbeelden:







Je druk maken over de hoeveelheid lessen die doorgaan? Natuurlijk is onderwijstijd belangrijk,
maar de waarde van de educatie is toch nog veel belangrijker. Dat is toch het uiteindelijke
doel. Leerlingen maken tot betere mensen, hen klaar maken om onze harde systeemwereld te
pareren, hen te maken tot authentiek persoonlijkheden die op zo’n gelukkig in het leven
kunnen staan.
Je druk maken over een jaarplanning? Natuurlijk moet dit ten dienste staan van het primaire
proces, maar het niet overheersten
Je druk maken over leerdoelen die gehaald moeten worden? Door wie worden die bepaald?
Kan het niet soms een tandje minder, als dat meer vreugde geeft?
Je druk maken over het aanleveren van cijfers, op welke manier dan en hoeveel en hoe vaak?
Natuurlijk willen we kunnen meten, maar niet ten koste van alles;
Je druk maken over het percentage doorstroom/uitstroom? Natuurlijk belangrijk om te weten
hoe het staat met de kwaliteit van je onderwijs en wat dat oplevert. Maar worden de mensen
er meer betrokken door, of gelukkiger van?
de beschikbare middelen in tijd en geld? Ja die lijken wel alles te bepalen en zonder dit kunnen
we inderdaad als onze goede bedoelingen vergeten.
et cetera, want we kunnen zo nog wel even doorgaan, maar we moeten blijven bedenken dat
teveel aandacht voor al deze punten, de totale school te veel weg brengt van de mindset waar
het werkelijk om gaat. Het mag geen ‘verdraaide organisatie worden, een organisatie, waarin
de rode pijl prevaleert.
Wouter Hart stelt ook: Is het managementdenken erop gericht om de prestatie van de professional te
verbeteren, of is het managementdenken erop gericht om de systeemwereld te verbeteren?
Het antwoord daarop is voor mij niet zo moeilijk. De boodschap die we met elkaar moeten uitzenden
is, dat we de prestatie van mensen, in ons geval docenten, oop-ers en niet in de laatste plaats onze
leerlingen alleen kunnen verbeteren, als we erin slagen om ook bij hen betrokkenheid te genereren en
creëren. Als iedereen overtuigd is van de bedoeling is hij/zij ook genegen daarvoor organisatorische
ongemakken te accepteren. De verhuizing van het Twickel college naar de tijdelijke huisvesting op de
Edith Stein is illustratief. Natuurlijk is het niet allemaal ‘koek en ei’, want er zijn genoeg ongemakken
die (nog) niet zijn opgelost. Maar het merendeel van onze medewerkers is betrokken, er is een
lonkend perspectief van een schitterend gebouw en we vergeten met elkaar niet ‘wat echt belangrijk
is’.
Wat is dus belangrijk? Blijven geloven in onze eigen bedoeling, in een organisatie waarin we trouw
blijven aan onze ‘core–business’, namelijk: het geven van goed onderwijs aan onze leerlingen in de
breedste zin van het woord!
Tjeerd Kooistra