houtskeletbouw

Transcript houtskeletbouw

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid
i.s.m. OpleidingsCentrum Hout
HOUT6.2
HOUTSKELETBOUW
HOUTSKELETBOUW

Redactie
Coördinatie: Arch. Edwin De Ceukelaire
Willem Van Peer
Werkgroep:
Alex Dierickx
Bernard Despiere
Christof Termote
Etienne Moernaut
Filip François
Patrick Coene
Paul Delcour
Philip Deltour
Geert Dumelie
Silveer De Dobbelaere
Yvo Borry
Wim Luyten
Peter Vantuyckom
Bart Van Ooijen
Teksten:
Willem Van Peer
Alex Dierickx
Filip François
Patrick Uten
UALIT
DQ
Y
IE
ISO
9001
M
STE
SY
CERT
IF
Tekeningen: Geert Dumelie
Leesgroep:
Werkgroep
Jeroen Doom
Bart De Waele
Jelle Loosveld
BCCA
© Fonds voor Vakopleiding in
de Bouwnijverheid, Brussel, 2016
Alle rechten van reproductie, vertaling
en aanpassing onder eender welke vorm,
voorbehouden voor alle landen
versie maart 2016
D/2016/1698/01
2
Contact
Voor opmerkingen,
vragen en suggesties
kun je terecht bij:
fvb-ffc Constructiv
Koningsstraat 132/5
1000 Brussel
Tel.: 0032 2 210 03 33
Fax: 0032 2 210 03 99
website : fvb.constructiv.be
Voorwoord
HOUTSKELETBOUW
VOORWOORD
Situering
De bouwsector, een draaischijf van onze economie, heeft voortdurend te kampen met een groot
aantal uitdagingen. Een van deze uitdagingen is ervoor zorgen dat de sector over opgeleide
arbeidskrachten beschikt.
Om deze nood aan arbeidskrachten te lenigen, besteedt het Fonds voor Vakopleiding in de
Bouwnijverheid, fvb-ffc Constructiv, bijzondere aandacht aan het bouwonderwijs en aan de jongeren
die kiezen voor een bouwopleiding.
Ook de bij- en nascholing van volwassenen blijft een noodzaak omdat de technieken en materialen
sterk wijzigen en er meer aandacht zal gegeven worden aan het veilig en duurzaam bouwen.
Daarom heeft het fvb, samen met de beroepsorganisaties, opdracht gegeven aan redactieteams
om verschillende handboeken uit te werken. Deze modulaire handboeken kunnen een aanvulling
zijn aan de publicaties van het WTCB. De redactieteams kunnen worden samengesteld uit
instructeurs, docenten en lesgevers. Ook beroepsverenigingen en mogelijk ook fabrikanten kunnen
vakspecialisten uitvaardigen om een handboek te ontwikkelen dat overeenstemt met de huidige
realiteit op de werkvloer.
Het modulair handboek Hout
Hoewel er heel wat boeken over hout en houtbewerking bestaan, is dit werk een niet te missen
aanvulling: het geeft enerzijds een overzicht van de hedendaagse producten, technieken en
toepassingen, én sluit anderzijds aan bij de al bestaande beroepsprofielen die stap voor stap
omgezet worden in opleidingsprogramma’s.
Vele slimme mensen met slimme handen hebben met dit werk een onschatbare bijdrage geleverd
om het vakmanschap in ons land op een hoger peil te brengen. Dit handboek richt zich dan ook tot
iedereen die het vak onder de knie wil krijgen. In bevattelijke taal en in een sterk visuele stijl worden
alle aspecten van het beroep in de kleinste bijzonderheden omschreven en uitgelegd.
Het resultaat is een modulaire handboekenreeks die bruikbaar is als ondersteuning van de lessen
voor verschillende opleidingen en doelgroepen. Deze inhouden worden ook gebruikt om het
leermateriaal digitaal aan te bieden via de website fvb.constructiv.be
Natacha Jérouville
Voorzitter fvb-ffc Constructiv
3
HOUTSKELETBOUW
Samenvatting
SAMENVAT TING
Het eerste, inleidende, hoofdstuk bevat een overzicht van de methodes uit de houtbouw die nog
bestaan naast houtskeletbouw, schetst de structuur van een houtskeletbouw en duidt het verschil
tussen de twee meest voorkomende constructiemethodes bij houtskeletbouw: de platformen de
balloonmethode.
In het tweede hoofdstuk bespreken we de specifieke kenmerken van hout als materiaal en
houtskeletbouw als constructiewijze, die deze bouwmethode erg voordelig maken. Om meerdere
redenen is het een constructiewijze met veel toekomstpotentieel.
In het derde hoofdstuk bekijken we de technische verwachtingen waaraan een gebouw moet
voldoen. Deze zijn van belang bij het ontwerp en de uitvoering van een houtskeletbouw. Het
gaat om mechanische sterkte en stabiliteit, energieprestatie, brandveiligheid, vochthuishouding,
toegankelijkheid en gezondheid, akoestiek. Er wordt bekeken hoe de keuze van hout als
bouwmateriaal bijdraagt aan het behalen van de eisen. De technische normen die van kracht zijn
en die de technische prestaties meetbaar maken worden daarbij besproken.
Het vierde hoofdstuk behandelt het belang van de luchtdichting in functie van de regelgeving
rond de energieprestatie en het binnenklimaat (EPB), die ervoor moet zorgen dat het
energieverbruik van nieuwe woningen binnen de perken blijft. Er wordt kort ingegaan op de
invloed van de luchtdichting op enkele eisen van de EPB-wetgeving en op de manier waarop
luchtdichtheid gemeten wordt.
In het vijfde hoofdstuk vragen we ons eerst af wat bouwknopen juist zijn en waarom ze zo
belangrijk zijn. De uitvoering van deze bouwknopen bij houtskeletbouw komt in het zesde
hoofdstuk uitgebreid aan bod. Daarbij wordt de hele houtskeletbouw van de fundering tot de nok
doorlopen en wordt elke bouwknoop die we tegenkomen doorgelicht.
De luchtdichte uitvoering van de houtskeletbouw vormt het onderwerp van het zevende
hoofdstuk. Zowel de luchtdichtheid van de onderdelen, als oplossingen voor het luchtdicht maken
van doorboringen, als de luchtdichte uitvoering van de bouwknopen, komen aan bod.
Afsluitend bekijken we in het laatste hoofdstuk nog nader hoe de ventilatie, de verwarming en
het sanitair in deze bouwmethode geïntegreerd worden en welke aandachtspunten er voor de
technische installaties zijn bij houtskeletbouw.
4
Inhoud
HOUTSKELETBOUW
INHOUD
0. SAMENVATTING�� 4
1. INLEIDING�� 7
1.1. Houtbouwmethodes�� 7
1.2. Samenstelling van een houtskeletbouw�� 8
1.3. De constructiemethodes: platform
en balloon�� 9
2. K
ENMERKEN EN VOORDELEN
VAN HOUTSKELETBOUW�� 11
2.1. Hout: een duurzaam materiaal�� 11
2.2. Hout: een materiaal met een lage
milieu-impact�� 11
2.3. Hout: een materiaal met een goede
warmteweerstand�� 14
2.4. Hout: bevordert het thermisch comfort�� 15
2.5. Hout: een vochtregulerend materiaal�� 15
2.6. Houtskeletbouw: een lichte en
eenvoudige structuur�� 15
2.7. Houtskeletbouw: een snelle bouwmethode
mét kwaliteitswinst�� 16
2.8. Houtskeletbouw: een flexibele
bouwmethode�� 16
2.9. Houtskeletbouw: een ‘slimme’
bouwmethode�� 18
3. E ISEN AAN HET MATERIAAL EN
DE CONSTRUCTIE�� 19
3.1. Bouwproductenverordening en
CE-markering��
3.2. Mechanische weerstand en stabiliteit��
3.3. Thermische en energieprestaties��
3.4. Hygiëne, gezondheid en milieu��
3.5. Brandveiligheid��
3.6. Veiligheid bij gebruik en toegankelijkheid��
3.7. Bescherming tegen geluidshinder��
19
21
27
29
29
31
32
4. L UCHTDICHTING IN FUNCTIE
VAN ENERGIEPRESTATIE EN
BINNENKLIMAAT�� 33
4.3. Het meten van luchtdichtheid�� 35
4.4. Luchtdicht, dampdicht of winddicht?�� 35
5. BOUWKNOPEN�� 37
5.1. Koudebrug of bouwknoop?��
5.2. Waar zitten de bouwknopen?��
5.3. Warmteverlies via bouwknopen: 2D vs. 3D�
5.4. EPB en bouwknopen��
37
38
42
43
6. OPBOUW VAN
EEN HOUTSKELETBOUW�� 45
6.1. Kelder & fundering��
6.2. Vloer op de begane grond��
6.3. Aansluiting tussen fundering, vloer en
muuraanzet��
6.4. Buitenwanden��
6.5. Aansluiting tussen buiten- en
binnenwanden��
6.6. Verdiepingsvloeren��
6.7. Platte daken��
6.8. Hellend dak��
6.9. Gevelonderbrekingen: buitenschrijnwerk��
45
47
51
55
60
62
66
73
82
7. LUCHTDICHTING - UITVOERING�� 87
7.1. De beplating��
7.2. Lijmen en kleefbanden��
7.3. Doorboringen��
7.4. Aansluiten van structuurelementen��
7.5. Aansluiten van schrijnwerkelementen��
7.6. Luchtdichting controleren��
87
87
88
89
92
92
8. TECHNISCHE INSTALLATIES�� 93
8.1. Verwarming��
8.2. Koeling��
8.3. Ventilatie��
8.4. Sanitair��
93
96
96
98
VERKLARENDE WOORDENLIJST�� 99
4.1. De EPB-regelgeving�� 33
4.2. Het belang van een goede luchtdichtheid� 34
5
6
1. Inleiding
HOUTSKELETBOUW
1. INLEIDING
WTCB
1.1.Houtbouwmethodes
1.1.1.Houtskeletbouw
Houtskeletbouw, ook wel eens afgekort als HSB, is het toepassen
van een houten draagconstructie (het “skelet” of het “frame”) in een
gebouw. Het is een moderne versie van de vroegere vakwerkbouw.
Houtskeletbouw wordt vaak toegepast in gebieden waar veel hout
beschikbaar is, of gebieden die niet over voldoende steenachtige
materialen beschikken.
1.1.2. Andere houtbouwmethodes
Houtskeletbouw
3
4
WTCB
Houtskeletbouw is slechts één van de mogelijke bouwmethodes
die gebruik maken van hout als basismateriaal (in plaats van stenen,
of staal, of beton, ..).
Dit handboek richt zich in eerste instantie op de houtskeletbouw,
maar daarnaast zijn er nog andere mogelijkheden:
Houtstapelbouw
Een plaatsingsmethode voor balken (rondhout/baddings), waarbij
geprofileerde balken horizontaal op elkaar of verticaal naast elkaar
geplaatst worden tot ze een muur van massief hout vormen.
Houtstapelbouw
WTCB
2
Palen-balkensystemen
Bij het palen-balkensysteem 3
wordt er een grote open structuur
gebouwd die bestaat uit een beperkt aantal dragende elementen
met een grote doorsnede. De verticale elementen (de palen)
worden volgens een raster op regelmatige en relatief grote afstand
(van 0,9 m tot enkele meters) van elkaar geplaatst en worden
horizontaal met elkaar verbonden door middel van horizontale
elementen (de balken).
4
De belasting door de vloeren en daken komen samen op deze
twee elementen die optimaal samengesteld en gedimensioneerd
moeten worden.
Palen-balkensysteem
3
7
4
HOUTSKELETBOUW
1. Inleiding
WTCB
Massieve meerlagige houtplaten
Deze bouwmethode maakt gebruik van meerlagige platen die
opgebouwd zijn uit kruislings op elkaar gelijmde of genagelde
platen die op hun beurt bestaan uit onderling verlijmde massieve
houten planken. Het aantal gebruikte planken hangt af van de
gewenste toepassing en dikte.
1.2. Samenstelling van een houtskeletbouw
Massieve meerlagige houtplaten
1
De houten draagconstructie (het “skelet” of het “frame”) van een
houtskeletbouw bestaat uit:
•• De stijlen: verticale elementen met een geringe doorsnede, die op
regelmatige afstand van elkaar2geplaatst worden,
•• De regels: horizontale elementen met dezelfde doorsnede die de
stijlen onderling verbinden
3
Samen vormen deze stijlen en regels kaders.
Geert Dumelie
1
2
8
3
7
6
4
5
Draagstructuur van een houtskeletwand bestaande
uit stijlen en regels
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
8
Kopregel
Bovenregel
Stijl
Onderregel
Stelregel
Regel
Hulpstijl
Latei
Rekening houdend met de standaardafmetingen van de gebruikte
windverbandplaten (120 cm) worden de stijlen van het skelet
meestal om de 40 of 60 cm geplaatst.
Elk samenstellend element van de wanden heeft zijn een eigen rol:
•• de verticale belastingen van het dak en van de verdiepingsvloeren
worden door het skelet opgevangen
•• de horizontale belastingen van wind, seismische krachten, enz.
worden opgevangen door windverbandplaten die aan het stijlen
regelwerk genageld worden
•• de thermische isolatie wordt verzekerd door aanbrengen van een
isolatiemateriaal tussen de stijlen.
1. Inleiding
HOUTSKELETBOUW
De stijlen en regels isoleren zelf minder goed, maar door de isolatie
tussen de stijlen en door nog bijkomende isolatie aan te brengen
langs binnen- en buitenzijden kunnen de thermische prestaties
nog verhoogd worden.
Voor de buitenbekleding bestaat er een brede waaier aan
mogelijkheden: bakstenen, steen, hout, ...
1.3. De constructiemethodes: platform en
balloon
WTCB
Binnen houtskeletbouw bestaan er 2 verschillende
constructiemethodes:
De platform-methode
Hierbij wordt het houtskelet verdieping per verdieping opgebouwd.
De balklaag van de verdiepingsvloer vormt zo een “platform” waarop
de volgende verdieping gebouwd wordt. De continuïteit van
de buitenwanden wordt dus systematisch onderbroken door de
opeenvolgende verdiepingsvloeren.
Het plaatsen van het houtskelet is bij de platform-methode
gemakkelijker, want de elementen zijn kleiner.
Schematische voorstelling platform-methode
De balloon-methode
WTCB
Bij de balloon-methode wordt de buitenwand helemaal niet
onderbroken. De verdiepingsvloer wordt tussen de wanden
gehangen. De hoogte van de buitenwand komt dus overeen met
de hoogte van de woning.
Omdat de afmetingen slechts beperkt zijn door de lengte van de
stijlen, kan men bij de balloonmethode grotere elementen vooraf
fabriceren. De plaatsing is wel moeilijker.
Het belangrijkste verschil tussen deze twee methodes zit vooral in
de knooppunten waar buitenwanden aansluiten op tussenliggende
vloeren. Deze bouwknopen zullen er bij beide systemen volledig
anders uitzien.
Schematische voorstelling balloon-methode
Nog een belangrijk verschilpunt is de reactie op krimp in de
verschillende systemen. Omdat de stijlen in één stuk doorlopen bij
de balloonmethode kunnen er daar bij de aansluiting met de vloer
krimpnaden ontstaan tussen vloer en stijlen (aangezien beide
onderdelen in andere mate krimpen). Bij de platformmethode zal
dit niet het geval zijn. Ook qua overdacht van schuifkrachten en
plaatsing van de vloerbalken biedt de platformmethode voordelen
(meer ontwerpmogelijkheden).
9
HOUTSKELETBOUW
1. Inleiding
Om de nadelen van de balloonmethode gedeeltelijk weg te
werken bestaat er ook nog de gemodificeerde balloonmethode,
een tussenvorm waarbij de wandelementen niet helemaal
doorlopen, maar slechts 1 verdieping hoog zijn. De plaatsing van
de vloer (directe bevestiging / ophanging aan de stijlen ) blijft wel
gelijkaardig aan de klassieke balloonmethode.
Op deze bouwknopen wordt in hoofdstuk 6 verder ingegaan.
10
2. Kenmerken en voordelen van houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
2. K ENMERKEN EN VOORDELEN
VAN HOUTSKELETBOUW
Bij houtskeletbouw is hout het belangrijkste materiaal voor de
dragende constructie. Naast de dragende constructie bestaan ook
vele andere bouwelementen uit hout. Het natuurlijk materiaal hout
biedt vele voordelen, die van houtskeletbouw een erg interessante
constructiewijze maken.
Een woning met een houtskeletstructuur zal qua wooncomfort
dan ook niet moeten onderdoen voor een woning die volgens een
traditionele bouwmethode is gebouwd.
2.1. Hout: een duurzaam materiaal
Als je de juiste houtsoort voor de juiste toepassing gebruikt of als
het hout een aangepaste behandeling heeft gekregen, gaat het
lang mee. Zo kan het nodig zijn om het hout te kunstmatig te
verduurzamen om de levensduur te verlengen, waarbij bepaalde
aspecten (bv. buigsterkte) verbeteren, zonder dat de typische
eigenschappen (vochtregulerende werking) verloren gaan.
Naast duurzaam in de betekenis van “degelijk” of “de kwaliteit lang
behoudend”, komt hout ook sterk naar voor als we spreken over
duurzaamheid in de betekenis van “ecologisch verantwoord”.
2.2. Hout: een materiaal met een lage milieuimpact
De benaming ‘ecologisch bouwmateriaal’ geven we pas na een
analyse van de milieu-impact in al deze fases, van productie tot
gebruik van het materiaal, via een levenscyclusanalyse (LCA),
vastgelegd volgens ISO 14040-norm.
Om de totale milieu-impact van een bouwmateriaal te kennen
moeten we zowel de oorsprong, de productie, het gebruik en de
verwerking als rest-/afvalproduct in rekening nemen.
11
HOUTSKELETBOUW
1. Inleiding
2.2.1. Oorsprong van het hout
Hout is een ‘nagroeibare’ of hernieuwbare grondstof. De natuur
herstelt zich na de kap van een boom en er vormt zich relatief
snel nieuw hout. Dit kan niet gezegd worden van andere
bouwmaterialen zoals natuursteen, leien of klei.
Belangrijk is ook of het hout afkomstig is van duurzaam beheerde
bossen. Daar wordt voor elke gerooide boom minimaal één andere
geplant. Via bepaalde labels kan je zeker zijn dat hout uit zo’n
bossen komt.
De bekendste labels zijn het FSC-label (Forest Stewardship
Council) en het PEFC–label (Program for the Endorsement of
Forest Certification Schemes). Er zijn er echter nog, zoals het
Naturepluslabel of het Blaue Engel-label. Het onderscheid tussen
deze labels is het belang dat ze hechten aan de sociale en
milieucriteria.
Sociale criteria
Milieucriteria
labelinfo.be
Naam
Controle
Natureplus - Hout
Zeer goed
Goed
Forest Stewardship
Council (FSC)
Middelmatig
Zwak
PEFC
Zeer Zwak
Geen criteria
Blaue Engel - Hout
Overzicht verschillende labels voor houtproducten
Eén van de voorwaarden waaraan bossen moeten voldoen om een
label te krijgen is dat de winst uit deze natuurlijke grondstof ook
aan de plaatselijke bevolking ten goede komt, onder meer door de
toepassing van goede arbeidsvoorwaarden voor de houtwerkers.
Ook de afstand van de plaats waar het hout gekapt wordt, tot de
plaats van verwerking en verkoop, speelt een rol bij het evalueren
van de milieu-impact. Hoe meer transport er nodig is, hoe
negatiever de milieu-impact.
12
1. Inleiding
HOUTSKELETBOUW
2.2.2. Milieu-impact bij productie
Hout is een natuurlijk materiaal dat men uit bomen wint en met
eenvoudige ingrepen tot een bouwmateriaal maakt.
Energie
In vergelijking met andere constructiematerialen vraagt de
productie van (bouw)hout veel minder energie:
•• 9 maal minder energie dan de productie van baksteen,
•• 20 maal minder energie dan de productie van beton,
•• 60 maal minder dan de productie van staal en
•• 130 maal minder dan de productie van aluminium.
Water
Er is ook minder water nodig bij de productie van hout.
Luchtverontreiniging
In vergelijking met een stalen structuur komt er bij een houten
structuur vijf keer minder zwaveldioxide vrij (SO2) in de atmosfeer.
2.2.3. Milieu-impact bij gebruik: CO2-neutraal
Bomen halen CO2 uit de lucht. CO2 die anders zou bijdragen aan het
broeikaseffect. Bij het gebruik van hout in de bouw, wordt die CO2
gedurende lange tijd opgeslagen in vaste vorm. Slechts wanneer
het hout na gebruik verbrand wordt, komt de opgenomen CO2
terug vrij. Het gebruik van hout zorgt dus voor een afremming/
vertraging van het broeikaseffect.
2.2.4. Milieu-impact bij afvalverwerking
Van de gangbare bouwmaterialen is hout het best biologisch
afbreekbaar.
Hout levert geen afvalprobleem op. Heel wat hout kan op het
einde van zijn (eerste) gebruiksduur worden hergebruikt of
gerecycleerd. Wat nog overblijft kan bovendien als brandstof voor
energieproductie dienen.
13
HOUTSKELETBOUW
1. Inleiding
2.3. Hout: een materiaal met een goede
warmteweerstand
Hout heeft in vergelijking met andere constructiematerialen
zoals beton of staal een betere isolerende waarde. De
isolerende waarde van een materiaal drukken we uit via de
warmtegeleidingscoëfficiënt lambda (symbool λ) en de
warmteweerstand (symbool R).
De thermische geleidbaarheid of warmtegeleidingscoëfficiënt
lambda geeft weer hoeveel warmte door een materiaal
van 1 m dikte en 1 m² oppervlakte verloren gaat bij 1 graad
temperatuursverschil tussen de warme (binnen-) en koude (buiten-)
zijde van het materiaal. Hoe kleiner de waarde, hoe beter het
materiaal isoleert.
De thermische weerstand of warmteweerstand R van een laag
materiaal geeft weer hoe goed de warmtedoorgang door deze laag
wordt tegengehouden. De waarde R wordt bepaald door de dikte
(d) van de laag te delen door lambda.
Geert Dumelie
R= d / λ
Hoe groter de warmteweerstand R, hoe beter het materiaal isoleert.
t.o.v. enkele andere materialen, bij een dikte van 1 m
Naaldhout
Loofhout
Snelbouwsteen
Gevelsteen
Lambda
W/mK
0,13
0,18
0,45
0,70
R (als d=1m)
mK/W
7,7
5,6
2,2
1,4
Wanneer we de isolatiewaarde van een volledig constructiedeel
(de vloer, de muur of het dak) die bestaat uit meerdere lagen
materialen, willen beoordelen, gebruiken we de U-waarde ( de
warmtedoorgangscoëfficiënt). Die drukt de hoeveelheid warmte uit
die door dat constructiedeel gaat bij één graad temperatuurverschil
tussen binnen- en buitenzijde. Hoe kleiner de waarde, hoe beter het
materiaal isoleert.
Temperatuurverloop door een houtskeletwand
14
Deze waarde berekenen we als het omgekeerde van de som van
de R-waarden van de verschillende bouwmaterialen. De hoge
R-waarde van hout draagt hier bij tot een goede (lage) U-waarde.
NEN-EN 12524:2000
Tabel λ en R-waarde van hout
1. Inleiding
HOUTSKELETBOUW
2.4. Hout: bevordert het thermisch comfort
De isolerende eigenschappen van het hout en de isolatielaag,
dragen bij aan een goed thermisch comfort: het warmt niet snel op
en koelt niet snel af.
Hout zorgt bovendien voor een hogere gevoelstemperatuur,
waardoor de bewoners van houtbouwwoningen de thermostaat
vaak lager zetten dan de bewoners van een traditioneel gebouwde
woning: voor eenzelfde warmtegevoel ligt de temperatuur er
gemiddeld twee graden lager.
2.5. Hout: een vochtregulerend materiaal
Hout heeft als natuurlijk materiaal een niet te evenaren
vochtregulerend vermogen. Wanneer het te droog is in huis,
geeft het hout een deel van zijn vochtigheid af aan de ruimte.
Omgekeerd neemt het hout een gedeelte van het vocht in de
ruimte op wanneer het te vochtig is. Op die manier is er in de
woning doorgaans een gemiddeld relatieve luchtvochtigheid
die schommelt tussen 40 en 60%. Dit is nu net de ideale relatieve
luchtvochtigheid in een woonruimte.
Een te lage luchtvochtigheid is niet alleen slecht voor de bewoners,
maar ook voor het huis zelf. Geïrriteerde luchtwegen, gesprongen
lippen en zelfs huidklachten zijn niet uit te sluiten voor de
bewoners. Het hout in huis kan gaan barsten en scheuren omdat
het hout door uitdroging krimpt.
Een te hoge luchtvochtigheid is ook weer niet goed, mensen zullen
het snel te warm hebben omdat zweten niet meer helpt, en men
kan last krijgen van schimmel of andere problemen in het interieur.
Een ideale luchtvochtigheid in huis is dus zeker geen overbodige
luxe.
2.6. Houtskeletbouw: een lichte en
eenvoudige structuur
Een woning met een houtskelet weegt een stuk minder dan een
traditioneel gebouwde woning. Ook de fundering kan lichter
uitgevoerd worden.
15
HOUTSKELETBOUW
1. Inleiding
2.7. Houtskeletbouw: een snelle
bouwmethode mét kwaliteitswinst
De opbouw van een houtskeletstructuur is vaak makkelijker dan de
klassieke metselmethode: bouwen met hout biedt het voordeel dat
de onderdelen grotendeels in het atelier kunnen gemaakt worden,
met een grote precisie, en dat enkel de montage op de werf moet
gebeuren.
Houtskeletbouw is ook een ‘droge’ bouwmethode, wat de
bouwsnelheid op twee manieren beïnvloedt:
•• de montage kan bij vriestemperaturen gewoon doorgaan;
•• er is geen droogperiode nodig na de ruwbouw: we kunnen
meteen met de afwerking beginnen;
Een houtskeletbouw combineert dus een sneller bouwproces met
een kwalitatief hoogstaand resultaat.
2.8. Houtskeletbouw: een flexibele
bouwmethode
2.8.1. Vlot aanpasbaar ontwerp
Voor een architect zijn de ontwerp- en vormgevingsmogelijkheden
bij houtskeletbouw groot. Grote lichtpartijen, vele
afwerkingsmogelijkheden (steen, hout, pleister, ..) aan binnen- en
buitenzijde: er is zeker voldoende speelruimte.
2.8.2.Verbouwen
Een herindeling van de binnenstructuur is gemakkelijk uitvoerbaar.
Het skelet vormt immers de dragende structuur, en niet de
binnenmuren, die dan ook naar believen herschikt kunnen worden
2.8.3.Bijbouwen
Een bijkomende verdieping bouwen op een bestaande
houtskeletwoning kan vaak zonder dat de funderingen verstevigd
moeten worden. Evengoed kan een bestaande klassiek gebouwde
woning een bijbouw krijgen in houtskeletbouw zonder dat de
fundering te sterk onder druk komt te staan.
16
1. Inleiding
HOUTSKELETBOUW
2.8.4.Onderhoud
Indien de houten constructie goed omhuld is vergt ze niet
meer onderhoud dan een traditionele bouwconstructie.
Indien de buitengevel ook van hout is, dienen wel bijkomende
maatregelen genomen te worden tegen de invloed van de
weersomstandigheden.
2.8.5. Het aanbrengen van isolatie
Broux BVBA
De toepassing van een houten skelet biedt verschillende voordelen
bij het aanbrengen van isolatie:
•• er zijn geen beperkingen bij de keuze van het isolatiemateriaal:
оо nagroeibare grondstoffen
оо minerale grondstoffen
оо petrochemische grondstoffen
•• verschillende handelsvormen van isolatie zijn toepasbaar:
оо inblaasmateriaal
оо dekens
оо zachte platen
оо harde platen
•• doordat de stijlen in de constructie weinig ruimte innemen,
kunnen we voor eenzelfde (muur)dikte meer isolatiemateriaal
verwerken in de constructie en zo een betere isolatiegraad
realiseren.
•• hout laat een gemakkelijke verankering van het isolatiemateriaal
toe.
•• de constructiemethode laat een zorgvuldige afdichting van de
isolatielaag toe. Hiermee kan voldaan worden aan de eis om
de constructie luchtdicht te maken en te voldoen aan de EPBregelgeving.
Isolatie bij houtskeletbouw
17
HOUTSKELETBOUW
1. Inleiding
2.9. Houtskeletbouw: een ‘slimme’
bouwmethode
Uit al de voorgaande elementen kan men al concluderen dat
bouwen met hout een “slimme” bouwmethode is. Daarmee bedoelt
men dan het met doordacht materiaalgebruik bouwen van een
goed geïsoleerde woning met een gezond binnenklimaat die
weinig energie nodig heeft voor verwarming en koeling en bij
voorkeur ook beperkte technische installaties nodig heeft.
Slim bouwen betekent bouwen voor de toekomst: duurzame
huizen bouwen die een beperkte impact hebben op het leefmilieu
en die een uitstekende woonkwaliteit bieden.
Slim bouwen is echter geen eenvoudige opdracht. We moeten
met meerdere zaken rekening houden, zaken die we best zo vroeg
mogelijk in het bouwproces bekijken:
•• goede isolatie
•• doordachte ventilatie
•• voldoende zonnewering
•• luchtdichtheid
•• dampwerking
•• akoestiek
•• het beschikbare bouwbudget
Opgelet
Net zoals bij bouwsystemen op basis van steen moet het
bouwen met hout wel steeds aan strikte voorwaarden
voldoen. De toegepaste bouwsystemen op basis van hout
moeten een technische goedkeuring hebben.
Hout als bouwmateriaal vraagt omwille van zijn
eigenheid om een specifieke kennis over eigenschappen
(zoals vochtwerking), bewerkingsmethodes en
constructiemogelijkheden.
18
3. Eisen aan het materiaal en de constructie
HOUTSKELETBOUW
3. E ISEN AAN HET MATERIAAL EN
DE CONSTRUCTIE
Elk gebouw moet voldoen aan een aantal technische vereisten:
••
••
••
••
••
••
mechanische sterkte en stabiliteit;
thermische prestatie en energieprestatie;
hygiëne, gezondheid en milieu;
toegankelijkheid en veiligheid bij gebruik;
akoestiek;
brandveiligheid.
Voor elke vereiste bespreken we de technische normen die van
kracht zijn en die de technische prestaties meetbaar maken.
Naast de houten bouwmaterialen zijn er ook de andere
materialen die bij een houtskeletbouw gebruikt worden, zoals
isolatiematerialen en afwerkingsmaterialen. Daar bepaalt de
bouwheer vrij welk materiaal hij gebruikt en kan hij zich ook door
aspecten als gezondheid laten leiden.
3.1. Bouwproductenverordening en
CE-markering
In Europa legt de bouwproductenverordening (BPV) de eisen
vast waaraan materialen voor bouwconstructies moeten voldoen.
(voluit: “Europese Verordening 305/2011 voor het verhandelen van
bouwproducten”).
Een fabrikant die in de Europese Unie een bouwproduct op de
markt wil brengen moet voor dat product
•• een prestatieverklaring opstellen
•• er een CE-markering op aanbrengen
De voorschriften die in de BPV zijn opgenomen gaan over 7
essentiële kenmerken van het afgewerkte bouwwerk.
•• de mechanische sterkte
•• de brandveiligheid
•• de gezondheid en de veiligheid van personen
•• de bescherming van het milieu
•• de bescherming tegen geluidshinder
•• de energiebesparing
•• de duurzaamheid
19
HOUTSKELETBOUW
3. Eisen aan het materiaal en de constructie
Het voldoen aan deze eisen moet ervoor zorgen dat een constructie
geschikt is voor het beoogde gebruik en dat gedurende een
redelijke levensduur en bij normaal onderhoud. Deze eisen houden
in het bijzonder rekening met de gezondheid en de veiligheid van
de bewoners/gebruikers.
Bij de samenstelling van bouwelementen tot een constructie,
moeten we bovendien rekening houden met bepaalde Europese
standaarden. Bij houtbouw is dit Eurocode 5 - Ontwerp en
berekening van houtconstructies - Deel 1-1 : Algemeen - Algemene
regels en regels voor gebouwen (NBN-EN 1995-1-1).
3.1.1.Prestatieverklaring
De prestatieverklaring geeft de prestaties van een bouwproduct
weer.
De verklaring vermeldt:
•• de referenties van het producttype waarvoor de prestatieverklaring
is opgesteld
•• het gebruikte systeem voor de beoordeling van het product;
•• een referentie naar de norm of Europese technische beoordeling ;
•• referentienummers van specifieke technische documentatie en
vereisten waaraan het product volgens de fabrikant voldoet;
•• het beoogde gebruik van het product;
•• de essentiële kenmerken en prestaties van het product.
3.1.2. CE- markering van houten bouwelementen
Een CE-markering op het bouwproduct verwijst naar de betrokken
prestatieverklaring en staat ervoor garant. Dit betekent ook meteen
dat het product voldoet aan alle Europese bepalingen.
De CE-markering wordt zichtbaar, leesbaar en onuitwisbaar op het
product of op een etiket daarvan aangebracht, voordat het product
op de markt wordt gebracht. Bij houten bouwelementen gebeurt
dit vaak via een stempel op het hout.
Er zijn twee markeermethoden: per plank of per pak.
•• visueel gecontroleerd hout kan men markeren per plank of per
pak;
•• automatisch gecontroleerd hout wordt enkel per plank
gemarkeerd.
20
3. Eisen aan het materiaal en de constructie
HOUTSKELETBOUW
WTCB
De markeergegevens moeten volgende informatie weergeven:
•• algemeen:
оо het CE-label
оо de controledatum
оо de referentie van de controleorganisatie
•• specifiek:
оо de mechanische sterkte
оо de duurzaamheid
оо brandreactie
Per pak gemarkeerd hout
3.2. Mechanische weerstand en stabiliteit
Het houtskelet moet zodanig worden ontworpen en uitgevoerd
dat de krachten die er tijdens de bouw en het gebruik op kunnen
inwerken opgevangen worden. Het houtskelet moet bestand zijn
tegen instortingsgevaar en ontoelaatbare vervormingen.
De totale stabiliteit van de constructie wordt bepaald door:
•• de sterkte van de componenten van de constructiedelen,
•• de dimensionering van de constructiedelen
•• de manier waarop we deze delen verbinden
3.2.1. De sterkte van de componenten
Sterkteklassen
De sterkteklasse die aan een houtsoort is toegekend geeft een
goede indicatie van hoe sterk het hout is en voor welke constructie
het geschikt is.
De verscheidenheid aan beschikbare houtsoorten en -kwaliteiten
zorgt ervoor dat we talrijke houtsoorten met verschillende
eigenschappen kunnen combineren in bouwelementen. Dankzij het
systeem van sterkteklassen kunnen we volgens bouwvoorschriften
berekenen hoe een bouwkundige constructie samengesteld kan
worden.
21
HOUTSKELETBOUW
3. Eisen aan het materiaal en de constructie
Structuurhout met rechthoekige doorsnede
De norm NBN EN 338 geeft de sterkteklassen aan voor
structuurhout met een rechthoekige doorsnede vb. C18, D30…
•• de letter C staat voor naaldhout (van ‘coniferous’),
•• de letter D staat voor loofhout (van ‘deciduous’),
•• het getal geeft de maximale belasting via de buigweerstand weer,
zijnde de buigsterkte evenwijdig aan de vezel: hoe hoger, hoe
sterker.
NBN EN338
Sterkteklasse
Naaldhout (C)
Eigenschap
Loofhout (D)
C16 C18 C24 C30 C40 D30 D40 D50 D60 D70
Buigweerstand [N/mm²]
16
16
18
18
24
21
30
23
40
26
30
23
40
26
50
29
60
32
70
34
Axiale druksterkte [N/mm²]
Gem. ax. Elasticiteitsmodulus
8
9 11 12 14 10 11 14 17 20
[kN/mm²]
Gem. volumemassa [kg/m³] 370 380 420 460 500 640 700 780 840 1080
Voorbeelden van sterkteklassen voor structuurhout volgens de norm
Het valt op dat de sterkteklassen van loofhout overwegend
beter zijn dan deze van naaldhout. De laagste sterkteklassen van
loofhouten bouwproducten komen qua sterkte overeen met de
hoogste sterkteklassen van naaldhout. Hoe hoger de volumieke
massa van het hout, hoe beter of hoger de sterkteklasse.
22
3. Eisen aan het materiaal en de constructie
HOUTSKELETBOUW
Gelamineerd hout
Bij houtskeletbouw gebruiken we vaak gelamineerde
houtproducten. Dit onder meer om met grote overspanningen
om te gaan. Ook voor gelamineerd hout bestaat een indeling in
sterkteklassen. Daarbij gebruiken we de lettercombinatie GL, en
verdelen we het hout onder in 8 klassen waarbij er een opsplitsing
is tussen homogeen (h) en gecombineerd ( c) gelamineerd hout.
NEN 6760
Sterkteklassen met materiaaleigenschappen voor
gelamineerd hout met homogene opbouw
Eigenschap
f gl,m,o,rep
E
f
f
f
f
f
E
E
G
GL 24h
GL 28h
GL 32h
GL 36h
Eenheid
24
28
32
36
N/mm2
11600
380
16,5
0,4
24
2,7
2,7
9400
390
720
12600
410
19,5
0,45
26,5
3,0
3,2
10200
420
780
13700
430
22,5
0,5
29
3,3
3,8
11100
460
850
14700
450
26
0,6
31
3,6
4,3
11900
490
910
N/mm2
kg/m3
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
Het voordeel van het gebruik van gelamineerd hout is de
mogelijkheden om eigenschappen zoals mechanische sterkte,
thermische geleidbaarheid, gewicht, e.d. te optimaliseren. Daarbij
wordt gezocht naar de best passende combinatie van houtsoorten.
23
HOUTSKELETBOUW
3. Eisen aan het materiaal en de constructie
Duurzaamheidsklassen
Om zijn sterkte te behouden zal het hout ook duurzaam moeten
zijn. Hout heeft een natuurlijke duurzaamheid, die echter niet gelijk
is voor alle houtsoorten. Bovendien is er een onderscheid te maken
tussen duurzaamheid tegen schimmels en duurzaamheid tegen
insecten.
Natuurlijke weerstand tegen schimmels
Houtsoorten worden conventioneel ingedeeld in vijf
duurzaamheidsklassen. Die drukken alleen de weerstand tegen
schimmels of houtrot uit, niet die tegen insecten.
België hanteert de volgende duurzaamheidsklassen voor kernhout:
Duurzaamheidsklasse
Gemiddelde levensduur
I.
zeer duurzaam
II.duurzaam
III.
matig duurzaam
weinig duurzaam
IV.
V.
niet duurzaam
meer dan 25 jaar
15 tot 25 jaar
10 tot 15 jaar
5 tot 10 jaar
minder 5 jaar*
Het spinthout is nooit duurzaam en behoort tot
duurzaamheidsklasse V.
Natuurlijke weerstand tegen insecten
De natuurlijke weerstand tegen aantasting door insecten wordt niet
geklasseerd. Hier geldt alles of niets: ofwel is het hout vatbaar voor
aantasting, ofwel niet.
In onze regio is de aantasting door insecten een reëel risico. Daarom
moet het hout:
•• ofwel voldoende natuurlijke weerstand hebben
•• ofwel een verduurzamingsbehandeling krijgen
Dit laatste is bijvoorbeeld het geval bij de naaldhoutsoorten die
doorgaans bij houtskeletbouw gebruikt worden.
Verduurzaming van hout: gebruiks- of risicoklassen
Wanneer het hout in natuurlijke toestand voor de gekozen
toepassing niet duurzaam genoeg is, kunnen we het hout op
kunstmatige wijze verduurzamen. De verduurzaming gebeurt bij
voorkeur in een van de erkende stations met technische keuring.
Die leveren een ATG-certificaat af dat attesteert dat het hout
volgens het vereiste procedé is verduurzaamd.
Volgens welk procedé het hout moet worden verduurzaamd, hangt
af van zijn risico-of gebruiksklasse. Afhankelijk van zijn toepassing
wordt hout in vijf risicoklassen ingedeeld. Bij elke klasse hoort een
aangepast verduurzamingsprocedé.
24
3. Eisen aan het materiaal en de constructie
HOUTSKELETBOUW
WTCB
Industrieel timmerwerk (2)
Traditioneel spant (1 of 2)
Panlatten (2)
Onderdakplaten (2)
Gevelbekleding (3)
Terrasplanken (3)
Houten balken
laag (3)
Parket (1)
Skelet (2)
Gevelbekleding (3)
Houten balkenlaag (2 of 3)
Platen(2)
Kolom (4)
Borstwering (3)
Terrasplanken (3)
Eurabo
•• Risicoklasse 1: hout voor droge binnentoepassing
•• Risicoklasse 2: daktimmerwerk en warme platte daken
•• Risicoklasse 3: constructies die blootstaan aan weer en wind
•• Risicoklasse 4: hout in contact met grond of zoet water
•• Risicoklasse 5: hout in contact met zout water
3.2.2. Dimensionering van de constructiedelen
Om voor voldoende stabiliteit en mechanische sterkte te zorgen, is
een juiste dimensionering van de constructiedelen nodig.
Dimensionering I-ligger
Geert Dumelie
Bij het dimensioneren van de onderdelen worden bijvoorbeeld
de tussenafstanden en aanbevolen doorsnedes van stijlen van
dragende muren bepaald.
Een bijzonder constructie-element dat met zorg gedimensioneerd
moet worden, zijn de I-liggers. Dit zijn I-vormige bouwelementen
die bestaan uit 2 latten/balken de verbonden zijn door een dunne
maar stevige multiplexplaat en die toelaten een aanzienlijke
dikte aan isolatiemateriaal in de constructie te steken en dit te
combineren met een minimaal koudebrugeffect.
I-ligger
25
3. Eisen aan het materiaal en de constructie
HOUTSKELETBOUW
WTCB
3.2.3.Verbindingsmethoden
De constructie-elementen kunnen op verschillende manieren
verbonden worden: mechanische (voornamelijk stiftvormige)
verbindingsmethoden dragen de voorkeur, omdat ze een flexibelere
montage en demontage toelaten en een beperkte impact op
gezondheid en milieu hebben.
d
Tot de stiftvormige verbindingsmiddelen rekenen we de ronde
cilindervormige staven zoals pinnen, nagels, houtschroeven,
schroefbouten, stiften en bouten. De sterkte van deze verbindingen
kan berekend worden aan de hand van de regels opgenomen in
Eurocode 5.
L
+/- 0,7 d
d
Er zijn op 3 vlakken regels te respecteren:
•• Plaatsing van de stiften (minimaal te respecteren tussenafstanden,
om scheuren in het hout te vermijden).
•• Indringingsdiepte
•• Plaatsing met of zonder voorboren.
Voorboring
Afmetingen van de voorgeboorde gaten volgens Eurocode 5
Bevestigingstype
Eis
Diameter van het voorgeboorde gat
Pinnen en nagels
Geen voorboring vereist tot d ≤ 6mm
≤ 0,8 d
Schroef d ≤ 6mm
Voorboring niet vereist
≤ 0,8 d
Schroef d ≥ 6mm
Voorboring vereist
d voor het gladde deel en 0,7 d voor het deel
met schroefdraad
Stiften
Voorboring vereist
≤d
Bouten
Voorboring vereist en verplicht gebruik
van een sluitring met een:
•• diameter ≥ 3 d
•• dikte ≥ 0,3 d
•• in hout: ≤ d + 1mm
•• in een staalplaat: max(d + 2mm; 1,1 d)
Voor schroeven is ‘d’ de maximale diameter van het deel met schroefdraad en voor nagels en
pinnen is ‘d’ de minimale diameter van het gladde deel van de stift.
26
3. Eisen aan het materiaal en de constructie
HOUTSKELETBOUW
3.3. Thermische en energieprestaties
Een gebouw moet bescherming bieden tegen weerelementen
zoals regen, wind, koude of hitte. Ook is het van groot belang dat de
woning een aangenaam binnenklimaat kan bieden.
Wanneer het gebouw dit kan doen met een beperkt
energieverbruik voor verwarming, ventilatie, koeling, spreken we
over goede energieprestaties.
Sinds 2006 bestaat in België een regelgeving rond energieprestatie
en binnenklimaat van nieuwe gebouwen, die de mate van isolatie
en ventilatie en het daarbij horend energiegebruik voorschrijft.
Deze regelgeving verstrengde jaar na jaar en mondt geleidelijk aan
uit in een bijna-energieneutraal niveau. Dit komt overeen met de
passiefhuisstandaard, waarbij een aanzienlijk deel van de benodigde
energie uit duurzame bronnen wordt opgewekt.
De steeds hogere energieprestatie-eisen voor gebouwen vertalen
zich ook in de vereiste energieprestaties van de constructiedelen.
Hier hebben houtconstructies een voordeel, aangezien de
warmtegeleiding van hout laag is (lambda 0,13 à 0,17).
Bovendien kunnen er door de structuur van houtskeletconstructies
hogere energieprestaties bereikt worden:
•• door de mogelijkheid om de ruimte tussen de stijlen volledig op te
vullen met isolatiemateriaal
•• door de mogelijkheid om een extra laag aan de binnen- of
buitenzijde van de wand aan te brengen
Ook bij renovatieprojecten om tot verbeterde energieprestaties
te komen kan houtskeletbouw een mogelijkheid zijn. Zo kunnen
geprefabriceerde wanden met een houten skelet en isolatie als
opvulling, aan de buitenzijde van een bestaande gevel geplaatst
worden.
Daarnaast kan ook een hybride bouwwijze, waarbij we een zware
draagstructuur combineren met goed geïsoleerde maar lichte
houten buitenwanden, erg interessant zijn. Dit is in het bijzonder zo
wanneer we streven naar een goed zomercomfort.
27
HOUTSKELETBOUW
3. Eisen aan het materiaal en de constructie
Thermisch comfort
Voor het thermisch comfort is het van belang om rekening te
houden met de thermische inertie of de warmtecapaciteit van het
materiaal. Materialen met een lage inertie nemen snel warmte op,
maar koelen ook snel weer af. Materialen met een hoge inertie doen
het omgekeerde.
Hout heeft een lage inertie, de massieve structuren uit beton en
steen hebben een hoge inertie. Dat heeft voor- en nadelen.
Enerzijds zal een houten structuur snel opgewarmd kunnen worden
tot een aanvaardbaar niveau. We zullen snel, en dus zonder een
hoog energieverbruik, kunnen opwarmen tot de temperatuur
van de wanden op hetzelfde niveau zit als de temperatuur van de
binnenruimte. Dat geeft een comfortabel gevoel (geen “trek”). In de
winter is dat goed nieuws, in de zomer is het net minder: dan kan
het snel té warm worden.
Zonnewering
Bij het ontwerp van elke woning moeten we oververhitting
voorkomen. Dit is in het bijzonder van belang bij
houtskeletwoningen waar een verkoelend effect van inerte
materialen niet steeds aanwezig is. Door systemen van zonnewering
te voorzien kunnen we bij houtskeletwoningen verhinderen dat
de woning te snel opwarmt. Het gevolg is dus dat er vanaf de
ontwerpfase van houtskeletwoningen al rekening moet worden
gehouden met een goede zonnewering.
28
3. Eisen aan het materiaal en de constructie
HOUTSKELETBOUW
3.4. Hygiëne, gezondheid en milieu
Het bouwwerk moet zodanig worden ontworpen en uitgevoerd dat
er gedurende de hele levenscyclus (van bouw tot sloop) geen risico
ontstaat voor de hygiëne, gezondheid en veiligheid van arbeiders,
bewoners en omwonenden. Het mag tijdens zijn volledige
levensduur ook geen buitengewoon grote invloed uitoefenen op
de milieukwaliteit of op het klimaat.
De materialen die bij de verschillende bouwsystemen gebruikt
worden, kunnen een rechtstreekse invloed uitoefenen op het milieu
en op onze gezondheid. Om deze invloeden te beperken, zijn een
aantal maatregelen mogelijk:
•• gebruik maken van multiplexplaten met CE-markering (deze
verplicht de fabrikanten om hun producten strenger te controleren
op de emissie van schadelijke stoffen (zoals formaldehyde,
pentachloorfenol (‘PCP’) en vluchtige organische stoffen (‘VOS’) in
het algemeen) uit de toegepaste verlijming naar de binnenlucht
•• oordeelkundig kiezen van verduurzamingsbehandelingen en –
producten voor het gebruikte hout
3.5.Brandveiligheid
De brandveiligheid vormt sinds jaar en dag een argument tegen de
oprichting van houten rijwoningen en/of gebouwen met meerdere
verdiepingen. Nochtans kan de brandveiligheid van gebouwen met
een houtskelet even goed gegarandeerd worden, mits een goed
ontwerp en een zorgvuldige uitvoering.
Het bouwwerk moet zodanig worden ontworpen en uitgevoerd dat
bij het uitbreken van brand:
•• het draagvermogen van de constructie gedurende een bepaalde
tijd behouden blijft;
•• het ontstaan en de verspreiding van vuur en rook binnen het
bouwwerk beperkt blijven;
•• de uitbreiding van de brand naar belendende bouwwerken
beperkt blijft;
•• de bewoners het bouwwerk ongedeerd kunnen verlaten of op een
andere manier in veiligheid kunnen worden gebracht;
•• de veiligheid van reddingsploegen in acht wordt genomen.
29
HOUTSKELETBOUW
3. Eisen aan het materiaal en de constructie
3.5.1. Regelgeving en attestering
In België is een KB (7-7-1994 en latere wijzigingen) van toepassing,
waarbij de brandweerstandseisen zijn opgesomd.
Deze brandweerstand van een bouwproduct is de mate (de duur)
waarin het zijn dragende of scheidende functie bij brand kan blijven
vervullen.
We kunnen de brandweerstandsprestatie van de bouwelementen
attesteren aan de hand van
•• een classificatieverslag volgens NBN EN 13501-2 na één of meer
laboratoriumproeven
•• een berekening volgens Eurocode 5
3.5.2. Brandweerstand van houten vloeren en
wanden
Hout heeft in vergelijking met andere constructiematerialen
een goede brandweerstand. Dit komt door een relatief trage en
constante carbonisatie van het hout, waardoor de binnenkant lang
intact blijft en voor blijvende steun zorgt.
Om de vereiste brandweerstand te behalen gebruiken we vaak
beschermingsplaten die de verbranding (carbonisatie) van de
houten stijlen en balken vertragen.
De beschermingsplaten verhinderen ook dat het vuur snel aan de
houten verbindingselementen komen, die doorgaans een slechtere
brandweerstand hebben
Andere zwakke plekken in een constructie waar brand zich kan
verspreiden, zijn:
•• plaatselijke verzwakkingen zoals leidingendoorvoeren of
doorvoeren voor lampen,
•• holten in wanden, vloeren of daken.
30
3. Eisen aan het materiaal en de constructie
HOUTSKELETBOUW
3.5.3. Ontwerp en uitvoering
Om de brandweerstand te verhogen zijn een goed ontwerp en een
zorgvuldige uitvoering onontbeerlijk.
Een aantal aanbevelingen zijn bijvoorbeeld:
•• het gebruik van beschermingsplaten (bv. uit gipskarton) die het
ontbranden en verkolen van stijlen en balken vertragen;
•• een verhoogde brandweerstand van de verbindingen tussen
elementen: deze moeten even goed tegen brand bestand zijn als
de losse elementen;
•• vermijden van verzwakkingen en van doorvoeringen van
brandwerende elementen;
•• voorkomen dat brand kan doorslaan door afgesloten holten, door
barrières (brandstoppen) te voorzien;
Op die manier kan houtskeletbouw zelfs voldoen aan de strengere
brandweerstandseisen voor multiresidentiële-, kantoor- en
schoolgebouwen, ... die in ons land gelden.
De kernwoorden zijn dus nauwkeurigheid, professionalisme en
bijzondere aandacht voor de bouwknopen, en dit tijdens het
ontwerp, de uitvoering en de opvolging op de bouwplaats.
3.6. Veiligheid bij gebruik en toegankelijkheid
Het bouwwerk moet zodanig worden ontworpen en uitgevoerd
dat het gebruik ervan of de daarin verrichte activiteiten geen
onaanvaardbare ongevallen- of schaderisico’s meebrengen, zoals
uitglijden, vallen, botsen, brandwonden, elektrocutie, verwondingen
door explosie of inbraken. Met name moet bij het ontwerp en de
uitvoering van het bouwwerk rekening worden gehouden met de
toegankelijkheid voor en het gebruik door gehandicapten of andere
gebruikers.
Zo is het realiseren van een lage drempel, voor gemakkelijke
toegang niet zomaar te combineren met goede energieprestaties,
of zal een raam in een dikke muur minder toegankelijke klinken
hebben.
31
HOUTSKELETBOUW
3. Eisen aan het materiaal en de constructie
WTCB
3.7. Bescherming tegen geluidshinder
Het is relatief eenvoudig om met houtskeletbouw te voldoen aan de
Belgische akoestische norm NBN S 01-400-1 voor woongebouwen.
Dat wil echter niet zeggen dat we met houtskeletbouw meteen
een even degelijke akoestische bescherming en een even
hoog akoestisch comfort zullen kunnen behalen als met zware
constructies.
Geluidsgolven, en dan vooral deze met lage frequenties, worden
immers makkelijk geabsorbeerd door zware massa’s, die minder
vaak voorkomen bij houtskeletwoningen. Deze lage frequenties
(van voetstappen, of van lage beats in muziek, …) vallen –
momenteel- dan wel buiten de Belgische norm, maar ze worden
toch vaak als hinderlijk ervaren.
Traditionele houtskeletwand (links) vs. een wand
met een bredere spouw en naar de binnenzijde
verplaatste akoestische isolatieplaten (rechts)
Om een hoog akoestisch comfort te bereiken, zullen we vooraf
goed moeten nadenken over het concept van de constructie. We
kunnen onder andere:
•• trillingen doen dalen door met een bredere centrale spouw te
werken en de akoestische isolatieplaten van de spouwzijde naar de
binnenzijde te verplaatsen
•• impactgeluiden op een gemeenschappelijke wand vermijden door
voorzetwanden te gebruiken
•• zwevende vloeren, geplaatst op een akoestische trillingswerende
laag, voorzien om voortplanting van contactgeluiden tegen te
gaan
Naast het concept zijn ook de verzorgde uitvoering van
geveldetails, dakaansluitingen en aansluitingen met de gemene
muur van belang. Zo kunnen we immers voorkomen dat geluiden
zich via de gevelconstructie of het dak gaan voortplanten.
Het bouwwerk moet zodanig worden ontworpen en uitgevoerd dat
het geluid dat de gebruikers en omwonenden waarnemen op een
zodanig niveau blijft dat het hun gezondheid niet bedreigt en dat
hun slaap, hun rust en hun werk daar geen nadeel van ondervinden.
32
4. Luchtdichting in functie van energieprestatie en binnenklimaat
HOUTSKELETBOUW
4. L UCHTDICHTING IN FUNCTIE VAN
ENERGIEPRESTATIE EN BINNENKLIMAAT
4.1. De EPB-regelgeving
In de strijd tegen de klimaatverandering zoekt de wetgever
naar manieren om de uitstoot door verbranding van fossiele
brandstoffen te beperken. De 160 miljoen huizen in Europa zijn de
tweede grootste bijdrager aan de uitstoot van broeikasgassen, na
de transportsector. Ze verbruiken meer dan 40% van de energie en
zorgen voor meer dan 40% van de CO2-uitstoot. Het loont dus de
moeite om hier verregaande inspanningen te doen.
De regelgeving rond de energieprestatie en het binnenklimaat
(EPB), die het gevolg is van Europese richtlijnen moet ervoor zorgen
dat het energieverbruik van nieuwe woningen binnen de perken
blijft.
De EPB-regelgeving omvat volgende onderdelen:
1. Eisen rond het totale energiepeil (E-peil) van het gebouw.
2. Minimale thermische isolatie-eisen voor constructiedelen die tot
de buitenschil behoren.
3. Minimale gemiddelde isolatiegraad van het complete gebouw
(maximale K-waarde).
4. Zomercomfort: eisen rond het beperken van het risico op
oververhitting.
5. Ventilatie-eisen.
6. Eisen rond een minimumaandeel aan hernieuwbare energie.
Deze eisen zijn verschillend in Vlaanderen, Brussel en Wallonië en
verstrengen jaar na jaar.
Vanaf 2021 moeten alle nieuwgebouwde huizen in Europa
bijna-energieneutraal zijn. Een bijna-energieneutrale woning
verbruikt nauwelijks energie voor verwarming, ventilatie, koeling
en warm water. De energie die nog nodig is, moet uit groene
energiebronnen komen.
EPB-eisen voor woningen in Vlaanderen
Daken en plafonds
Vloeren
Buitenmuren
Buitenmuren op grond
K-peil
E-peil
NEB verwarming
Ventilatie-eisen
HE
U-max
U-max
U-max
(R-min)
Min. aandeel
2006-09
2010-11
0.4
0.6
0.6
(1.0)
45
100
ja
0.3
0.6
0.4
(1.0)
45
80
ja
neen
2012-13
2014
2015
2021 (ben)
Eenheid
0.24
0.3
0.24
(1.75)
40
60
70
ja
ja
0.24
0.3
0.24
0.24
0.24
0.24
W/m²K
W/m²K
W/m²K
40
40
30
70
kWh/m²
ja
ja
33
HOUTSKELETBOUW
4. Luchtdichting in functie van energieprestatie en binnenklimaat
4.2. Het belang van een goede luchtdichtheid
Om aan de EPB-eisen te voldoen is het van groot belang om naast
een goede isolatie te zorgen voor voldoende luchtdichtheid.
Een woning die veel ‘kieren en spleten’ heeft waardoor lucht
(en warmte) ontsnapt, zal immers veel moeten bijverwarmd (of
gekoeld) worden.
Een goede luchtdichtheid zorgt er voor dat:
•• de energie niet mee verdwijnt met de luchtlekken.
•• de isolatiematerialen een ononderbroken laag vormen.
•• de warmte (koelte) langer behouden blijft in de woning.
•• het ventilatiesysteem beter tot zijn recht komt.
•• het risico op interne condensatie in de isolatie door dampdiffusie
verkleind wordt
4.2.1. Invloed op het E-peil
Als de energie niet kan verdwijnen door spleten en kieren heeft dat
een gunstig effect op het E-peil. Een goede luchtdichtheid van de
gebouwschil kan tot meer dan 10 E-punten bijdragen aan een beter
E-peil.
Om bij het bepalen van het E-peil de goede luchtdichtheid
in rekening te kunnen brengen, moet het bewijs van de
luchtdichtheid geleverd worden door middel van een meting.
4.2.2. Invloed op thermische isolatie
Wanneer lucht vrij kan circuleren tussen isolatielagen, in het
bijzonder tussen binnen en buiten, zal de isolatie niet goed
functioneren. De luchtdichting zorgt er dus voor dat de isolatie zijn
rol optimaal kan vervullen.
4.2.3. Invloed op oververhitting
Wanneer een woning luchtdicht is komt er ook vanzelf minder
warmte binnen in warme periodes en zal oververhitting dus beter
te vermijden of bestrijden zijn.
34
4. Luchtdichting in functie van energieprestatie en binnenklimaat
HOUTSKELETBOUW
4.2.4. Invloed op de ventilatie-eisen
Ventilatie gaat altijd gepaard met energieverbruik (door opwarming
of afkoeling van de lucht en het verbruik van de ventilatoren zelf ).
De keuze, het ontwerp en de uitvoering van het ventilatiesysteem
zal dan ook een belangrijke invloed hebben op het behaalde E-peil.
Om de ventilatie-eisen te kunnen halen is het ook van belang om
aandacht te besteden aan een goede luchtdichting. Bij een slechte
luchtdichtheid is er immers sprake van ongecontroleerde ventilatie,
en in dat geval daalt de efficiëntie van het geïnstalleerde systeem.
Broux BVBA
4.3. Het meten van luchtdichtheid
Om de luchtdichtheid van gebouwen te beoordelen gebruiken
we de blowerdoor-test. De blowerdoor wordt in de buitendeur op
het gelijkvloers geplaatst. Door gebruik van een ventilator zetten
we het gebouw op onder- of overdruk. Daarna meten we de
luchthoeveelheid die nodig is om een bepaalde onder- of overdruk
in stand te houden.
Zo bepalen we de n50-waarde. Die geeft aan hoe dikwijls het
totale luchtvolume van een gebouw in één uur bij een drukverschil
van 50 pascal uitgewisseld wordt. Dit drukverschil van 50 pascal
is vergelijkbaar met een winddruk op de buitengevel van 4 à 5
beaufort.
De n50-waarde van een passiefhuis mag maximaal 0,6/h (of 0,6 h-1)
zijn. Gedurende een uur heeft er dan minder dan één volumewissel
plaats.
Blowerdoor
4.4. Luchtdicht, dampdicht of winddicht?
Luchtdicht bouwen hoeft niet per se te betekenen dat er geen
damp door de constructie kan gaan. Integendeel, wanneer we
kiezen voor een natuurlijk, zelfregulerend (slim) binnenklimaat en
gebruik maakt van ecologische bouwmaterialen, streven we net
naar dampopenheid.
35
HOUTSKELETBOUW
4. Luchtdichting in functie van energieprestatie en binnenklimaat
4.4.1. Dampopen bouwen
Bij een dampopen constructie is wordt waterdamp door de
constructie opgenomen en afgegeven aan de buitenlucht wanneer
de binnenlucht vochtig is. Omgekeerd wordt er terug waterdamp
afgegeven aan het binnenklimaat wanneer de binnenlucht droog is.
Zo beschikken we over een natuurlijke vochtregeling.
Men spreekt al wel eens van een ademende woning, maar
ademend is eigenlijk een misleidende term. Die term suggereert
namelijk dat er sprake is van ventilatie door de constructie, hetgeen
niet het geval is. De werkelijke dampstroom door de constructie is
een factor 50-100 kleiner dan wat nodig zou zijn bij een minimale
ventilatie. Het is dus mogelijk om dampopenheid te combineren
met een voldoende luchtdichtheid.
We bereiken een dampopen constructie door elke laag van de schil
meer dampopen te maken: bv. een damprem i.p.v. dampscherm
of dampdichte folie, dampopen isolatiematerialen, een dampopen
onderdak.
Het is belangrijk dat de gebruikte materialen in de constructie
naar buiten toe steeds dampopener zijn. Aan de warme zijde, de
binnenzijde, wordt vaak een damprem (geen dampscherm, dat
dampdicht is) gebruikt om de grootste hoeveelheiden vocht slechts
langzaam in de constructie te laten komen. Daarbij is een goede
aansluiting van de damprem, zonder kieren, nog belangrijker dan
de doorlatendheid van de damprem.
4.4.2. Winddichtheid en waterdichtheid
Aan de buitenzijde van de woning zorgen we voor een winddichte
en waterdichte laag, die echter wel damp doorlaat. Een dampdichte
buitenste laag zou er immers voor zorgen dat de waterdamp die
in de constructie trekt niet naar buiten kan en daardoor houtrot of
schimmel gaat veroorzaken.
36
5. Bouwknopen
HOUTSKELETBOUW
5. BOUWKNOPEN
5.1. Koudebrug of bouwknoop?
In de praktijk wordt een koudebrug meestal aanzien als een
plaats waar ongeoorloofde warmteverliezen optreden en waar
condensatie- en schimmelproblemen kunnen voorkomen.
Bijvoorbeeld: draagvloeren die contact maken met het
buitenspouwblad, tot buiten doorgestorte betonlateien, …
Problemen met ongeoorloofd warmteverlies en/of condensatie- en
schimmelproblemen kunnen op deze plaatsen tot een minimum
herleid worden door:
•• een zorgvuldig ontwerp van het bouwdetail
•• een correcte uitvoering
Als dat het geval is, kunnen we in principe niet meer spreken
van een ‘koudebrug’. Daarom wordt de term ‘bouwknoop’
geïntroduceerd. Deze term dekt de verzameling van plaatsen in de
gebouwschil waar er mogelijk extra warmteverlies kan optreden.
De term ‘koudebrug’ wordt in de regelgeving bewust niet meer
gebruikt. Een goed ontworpen en uitgevoerde bouwknoop is
immers geen koudebrug. Thermisch zeer slecht presterende
bouwknopen kunnen dan weer wel beschouwd worden als
‘koudebruggen’ in de oorspronkelijke, negatieve betekenis.
37
HOUTSKELETBOUW
5. Bouwknopen
5.2. Waar zitten de bouwknopen?
Er zijn veel mogelijke locaties van een bouwknoop, maar de
beoordeling als ‘goede’ of ‘slechte’ bouwknoop hangt dus af van
ontwerp en uitvoering.
Er werden regels vastgelegd om te bepalen wanneer een deel van
een constructie een bouwknoop is.
5.2.1.Bouwfolies
Bij de beoordeling of een situatie al dan niet een bouwknoop is,
moet er geen rekening gehouden worden met de aanwezigheid
van bouwfolies zoals damp-, lucht- en waterschermen.
Dit betekent dat bouwfolies die de isolatielaag plaatselijk
doorbreken, niet beschouwd worden als een bouwknoop. Er is wel
1 belangrijke voorwaarde: bouwfolie en isolatielaag moeten goed
op elkaar aansluiten.
5.2.2. Lineaire bouwknopen
Bij het bepalen van de bouwknopen wordt er alleen maar gekeken
naar de delen van het gebouw die de scheiding vormen tussen:
•• binnen- en buitenruimte
•• binnenruimte en de grond / kruipruimte / onverwarmde kelder
•• binnenruimte en een aangrenzende onverwarmde ruimte (bv.
onverwarmde garage)
PAThB2010
Scheiding met buitenomgeving
38
Scheiding met de grond / kruipruimte /
onverwarmde kelder
Scheiding met aangrenzende
onverwarmde ruimte
5. Bouwknopen
HOUTSKELETBOUW
Lineaire bouwknopen ontstaan
•• waar twee dergelijke scheidingen samenkomen:
оо Dakopstanden
оо Funderingsaanzetten
оо Raam- en deuraansluitingen
оо 2 gevels die samenkomen
оо ...
PAThB2010
Lineaire bouwknopen
PAThB2010
Overal waar twee scheidingen samenkomen, is er sprake van een
lineaire bouwknoop.
•• waar de isolatielaag lijnvormig onderbroken wordt door een
slechter isolerend materiaal (een stalen profiel, een regenpijp, een
luchtlaag als gevolg van een slechte aansluiting, ..)
Belangrijk daarbij is dat de isolatielaag maar mag onderbroken
worden over een afstand van maximaal 0.4 m. Anders moeten we
de onderbreking als een op zichzelf staand deel gaan beschouwen,
en ontstaan er dus 2 bouwknopen in plaats van 1.
Ontstaan van twee bouwknopen bij onderbrekingen
groter dan 0,4 m
39
HOUTSKELETBOUW
5. Bouwknopen
5.2.3.Puntbouwknopen
Puntbouwknopen komen voor als een isolatielaag puntvormig
doorbroken wordt. Bijvoorbeeld:
•• Kolommen die de isolatielaag doorboren van een vloer boven
buitenomgeving, kelder, parkeergarage, …
•• Bevestigingspunten van zonnecollectoren, masten, ... die de
isolatielaag doorboren;
•• Puntsgewijze ophanging van metselwerkdragers
PAThB2010
Puntbouwknoop
5.2.4.Uitzonderingen
PAThB2010
Er zijn vele situaties die een twee- of driedimensionaal
warmtetransport met zich meebrengen, maar die in de regelgeving
toch niet als bouwknopen aanzien worden. Dat kan zijn omdat hun
invloed op het warmteverlies sowieso beperkt is, of omdat hun
invloed reeds mee ingerekend is in het transmissieverlies doorheen
de scheidingsoppervlakken.
•• Onderbrekingen eigen aan de constructie en verdeeld over het
hele oppervlak
оо De houten stijlen en regels bij houtskeletwanden
оо Kepers en gordingen bij spanten daken
оо Spouwankers
De houten stijlen van een houtskeletwand: geen
extra bouwknoop
PAThB2010
Doorboring door een leiding: geen extra bouwknoop
40
•• Doorboringen van een scheidingswand –niet in het vlak van
de scheiding– t.g.v. ventilatiekanalen, rookgasafvoerkanalen,
regenwaterafvoeren en andere leidingdoorvoeren hoeven niet als
puntbouwknopen beschouwd te worden.
оо Schoorstenen;
оо Rookgasafvoer van de verwarmingsinstallatie;
оо Aan- en toevoerkanaal van het ventilatiesysteem;
оо Regenpijp die dwars door de gevel loopt;
5. Bouwknopen
HOUTSKELETBOUW
PAThB2010
•• De snijding van twee of drie lineare bouwknopen wordt niet
aanzien als een puntbouwknoop (door het verwaarloosbaar extra
warmteverlies)
Snijding van lineaire bouwknopen: geen extra
bouwknoop
PAThB2010
•• Als scheidingen over hun volledige oppervlakte in direct contact
staan met de grond (b.v. vloerplaat op volle grond), dan moeten
onderbrekingen van de isolatielaag van deze scheidingen niet
als bouwknopen beschouwd worden. Het extra warmteverlies
dat deze onderbrekingen met zich meebrengen, is immers
verwaarloosbaar.
Onderbreking van een scheiding met de grond: geen
extra bouwknoop
PAThB2010
•• Wanneer een scheiding lokaal door een ander materiaal
onderbroken wordt, maar de isolatielaag blijft volledig behouden
(geen onderbrekingen - geen versmalling/verbreding – geen
verspringingen – geen richtingsveranderingen van de isolatielaag)
De isolatielaag blijft volledig behouden: geen extra
bouwknoop
41
HOUTSKELETBOUW
5. Bouwknopen
PAThB2010
5.3. Warmteverlies via bouwknopen: 2D vs. 3D
Bij warmteverliezen zijn de 2- en 3-dimensionele bouwknopen
van bijzonder belang. De stroming in en uit een gebouw bestaat
uit 3 componenten: een warmtestroom rechtstreeks naar de
buitenomgeving (HD), een warmtestroom via de grond en via
onverwarmde kelders en kruipruimten in contact met de grond (Hg)
en een warmtestroom via aangrenzende onverwarmde ruimten
(HU).
Drie componenten van warmteverliezen
De twee- en driedimensionale warmteverliezen van een gebouw
kunnen veroorzaakt worden:
•• door lineaire en puntvormige onderbrekingen, eigen aan een
scheidingsconstructie:
оо houten stijlen regelwerk
оо spouwankers
оо afstandshouders in beglazing
оо …
•• door de bouwknopen:
оо dakopstand
оо funderingsaanzet
оо raamaansluiting
оо …
Beide situaties worden ingerekend in het totale warmteverlies van
een gebouw. Bij de 2D –verliezen gebeurt dit via de U-waarde
van de scheidingsconstructies zelf, terwijl dit bij de bouwknopen
gebeurt door een aparte toeslag op het K-peil.
42
5. Bouwknopen
HOUTSKELETBOUW
5.4. EPB en bouwknopen
In het EPB-besluit is vastgelegd hoe de invloed van bouwknopen
moet ingerekend worden. Hierbij wordt de keuze gelaten tussen
drie methoden: een gedetailleerde methode, een methode van
“EPB-aanvaarde” bouwknopen en een methode waarbij men voor
een forfaitaire, ongunstige toeslag op het K-peil kiest.
De gedetailleerde methode (‘Optie A’) laat toe zo exact mogelijk
de invloed van de bouwknopen op de totale warmtestroom
te bepalen. Alle lineaire en puntbouwknopen moeten hierbij
individueel ingerekend worden.
De methode van de EPB-aanvaarde bouwknopen (‘Optie B’) voorziet
in een kleine forfaitaire toeslag op het K-peil ten gevolge van
koudebrugarme bouwknopen. Voor deze bouwknopen hoeven
geen lengtes en/of aantallen bepaald te worden, waardoor
het rekenwerk kan beperkt worden. Alle niet-EPB-aanvaarde
bouwknopen moeten bijkomend individueel ingerekend te worden.
Indien men kiest om de invloed van bouwknopen noch in te
rekenen volgens de gedetailleerde methode noch volgens de
methode van de EPB-aanvaarde bouwknopen, wordt een forfaitaire
toeslag (‘Optie C’) voorzien.
43
44
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
6. OPBOUW VAN EEN HOUTSKELETBOUW
6.1. Kelder & fundering
Het type fundering wordt bepaald op basis van:
• het grondonderzoek
оо de draagkracht van de ondergrond;
оо de zijdelingse en opwaartse druk van het grondwater op de
fundering;
оо de vorstgrens van 80 cm (fundering hier onder aan te zetten) ;
• het bouwplan
оо het gewicht van de bouwconstructie
оо de aan- of afwezigheid van een kelder
Bij houtskeletbouw is het gewicht dat door de fundering moet
gedragen worden aanzienlijk lager dan bij massiefbouw. Ondanks
deze geringere belasting zijn de opbouw en de afmetingen van
de fundering bij houtskeletbouw toch te vergelijken met een
constructie uit traditioneel metselwerk.
6.1.1.Funderingen
FEDBETON
We maken een onderscheid tussen:
Funderingsplaat
Dit is een betonnen plaat boven- en onderaan versterkt met een
wapeningsnet. De funderingsplaat wordt gegoten over de gehele
oppervlakte van het gebouw en wordt voorzien van een betonnen
rand tot op vorstvrije diepte.
Funderingsplaat
45
HOUTSKELETBOUW
6. Opbouw van een houtskeletbouw
Broux BVBA
Fundering op staal
Een fundering op staal bestaat uit een met beton gevulde sleuf.
Indien we de sterkte willen verhogen gebruiken we gewapend
beton, we spreken dan van een strokenfundering.
Paalfundering
Indien de draagkracht van de grond onvoldoende is voor een
fundering op staal, wordt meestal een fundering met heipalen
toegepast. Heipalen brengen de belasting van de bovenliggende
constructie over naar de draagkrachtige grond.
Strokenfundering
Broux BVBA
6.1.2.Keldermuren
Indien we onder de begane grond een ruimte willen creëren voor
een kelder of een kruipruimte maken we gebruik van keldermuren.
Keldermuren worden meestal opgebouwd uit betonblokken,
maar ook gegoten beton, baksteen en kalksteen behoren tot
de mogelijkheden. Het is zeer belangrijk een doeltreffende
waterkerende laag aan de buitenzijde van de keldermuur aan te
brengen.
De dikte van de keldermuur moet minstens gelijk zijn aan de dikte
van de buitengevel of de dikte van de dragende binnenmuur.
Keldermuren
46
De keldermuren zijn de dragers van de bovenliggende
vloerconstructie. Ze steunen zelf op een fundering.
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
6.2. Vloer op de begane grond
De grondvloer van een houtskeletbouw zal normaal steunen
op:
•• een funderingsplaat (uit gewapend beton)
•• prefab welfsels die op de kruipruimte of kelder liggen
De vloer bestaat verder nog uit:
•• een uitvullaag voor leidingen (als deze niet in de chape zitten)
•• isolatie (uit drukvaste platen)
•• een chape
•• de vloerafwerking (parket, tegels, …)
De isolatie zit meestal onder de chape. Er bestaan ook uitvoeringen
waarbij de isolatie onder de funderingsplaat geplaatst wordt, maar
deze uitvoering wordt minder toegepast.
Om opstijgend vocht en/of warmteverliezen tegen te gaan worden
de nodige luchtdichtingsfolies en waterkeringslagen (uit EPDM, PE,
rubber, ..) geplaatst.
Geert Dumelie
Geert Dumelie
Opbouw grondvloer 3D
47
HOUTSKELETBOUW
6. Opbouw van een houtskeletbouw
Geert Dumelie
6.2.1. De vloerplaat
Vooraf wordt een vochtscherm geplaatst over de hele oppervlakte,
om opkomend grondwater tegen te gaan.
Dan wordt de betonnen funderingsplaat op deze folie gegoten.
De plaat steunt op de volle grond of op de funderingsmuren.
Op de vloerplaat komen de nodige (elektriciteit- en water-)
leidingen.
Vochtscherm
Geert Dumelie
Over de leidingen wordt een uitvullaag gestort, die geëgaliseerd
wordt. De egalisatielaag wordt afgedekt met een luchtdichting,
die aan de opstanden omhoog gezet om aangesloten te kunnen
worden op de luchtdichtingslagen van de buitenmuren.
Als de isolatie zelf niet dampdicht is moet er tussen de
uitvullingslaag en de isolatie eveneens een vochtwerende en
dampremmende folie worden aangebracht. Dit om inwendige
condensatie te vermijden en om te verhinderen dat er vocht vanuit
de onderliggende lagen in de isolatie kan dringen.
Indien geïsoleerd wordt met gespoten PUR in plaats van
isolatieplaten zijn er geen uitvullaag en luchtdichtingsfolie nodig.
Uitvullaag
Geert Dumelie
Luchtdichting over de uitvullaag
48
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
Geert Dumelie
6.2.2. De vloerisolatie
De isolatie (uit drukvaste platen zoals EPS, XPS of PUR) wordt bij
voorkeur:
•• uitgevoerd met platen met tand en groefverbindingen (goede
aansluiting)
•• in twee of meer gekruiste lagen geplaatst
•• nauwkeurig afgedicht aan de naden
De isolatie wordt afgedekt met een folie. Dat vermijdt dat er chape
tussen de naden kan lopen en koudebruggen gevormd worden.
Isolatie in twee lagen, nadien afgedekt met folie
Leidingen voor vloerverwarming worden op deze folie boven de
isolatie vastgeklemd.
Opgelet
Beschadig deze folie niet bij het vastklemmen van de
leidingen!
49
HOUTSKELETBOUW
6. Opbouw van een houtskeletbouw
6.2.3. Dekvloer en vloerafwerking
Geert Dumelie
Vlak vóór het aanbrengen van de dekvloer (of ‘chape’) plaatsen
we een randisolatie, om vervormingen door krimp en zettingen
mogelijk te maken en om de koudebrug tussen wand en dekvloer
te beperken.
Ook rond verticale leidingen die de chapelaag doorkruisen moet
steeds een randisolatie geplaatst te worden.
Daarna gieten we de dekvloer, voldoende dik. We voorzien
uitzettingsvoegen in de dekvloer, om vervormingen door krimp en
zettingen mogelijk te maken.
Randisolatie en chape
De vloerafwerking wordt geplaatst nadat de dekvloer voldoende is
uitgedroogd.
Broux BVBA
Broux BVBA
Luchtdicht aangebrachte randisolatie
50
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
6.3. Aansluiting tussen fundering, vloer en
muuraanzet
6.3.1.Muuraanzet
Op de vloerplaat wordt een opstand gemaakt om de aanzet van de
wand te kunnen starten. De hoogte van deze opstand is afhankelijk
van de totale dikte van het vloerpakket. De opstand moet (meestal
2 à 3 cm) boven het afgewerkte vloerniveau komen) De opstand
moet een goede thermische overgang maken van de wand naar
de vloer. De opstand moet ten allen tijde afgeschermd worden van
indringend en/of opstijgend vocht.
De muuraanzet kan gemaakt worden uit cellenbeton of met een
houten opstand. Meestal plaatsen we een laag uit gemetselde
cellenbetonblokken omwille van hun isolerende waarde.
Geert Dumelie
6.3.2. Uitvoering van de muuraanzet
•• Waar een muuraanzet zal komen, worden in de betonplaat
wachtijzers ingestort waar later de stelregel van de houten wand
aan bevestigd kan worden. Indien er geen wachtijzers voorzien zijn
moeten we chemisch verankerde draadstangen gebruiken.
Broux BVBA
Vloerplaat met wachtijzers
Wachtijzers
51
HOUTSKELETBOUW
6. Opbouw van een houtskeletbouw
•• Op de vloerplaat komt de muuraanzet uit cellenbetonblokken
Belangrijk hierbij:
•• de blokken moeten volledig waterpas staan,
•• de bovenzijde moet voldoende boven het maaiveld uitkomen om
de constructie tegen waterschade te beschermen.
Muuraanzet met wachtijzers
Broux BVBA
Broux BVBA
Geert Dumelie
De muuraanzet
Muuraanzet
Geert Dumelie
•• De muuraanzet wordt beschermd tegen indringend vocht met
een waterkerende laag (bitumen of EPDM). Deze laag wordt van
op de buitenzijde van de isolerende blokken, zijdelings over de
betonplaat tot aan de buitenzijde van de funderingszool gebracht
en vast gebrand of vol gelijmd.
Bescherming van de muuraanzet
Geert Dumelie
Waterbestendige isolatie die de
muuraanzet beschermt
52
•• Daarna wordt er waterbestendige isolatie tegen aangebracht, over
de breedte van de spouw. Als deze isolatie langs vloerplaat en
cellenbeton niet waterbestendig is, wordt ze nog afgewerkt met
een bijkomende ononderbroken waterkerende laag, die bovenaan
tussen de gemetste isolerende blokken en de onderzijde van het
houten skelet wordt geklemd. Zo vermijden we opstijgend vocht
in de houtconstructie.
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
•• Bij de aansluiting van binnenwanden op buitenwanden moeten
we er zorg voor dragen dat de luchtdichte aansluiting van de
buitenwand op de betonvloer ononderbroken kan uitgevoerd
worden.
Broux BVBA
Broux BVBA
Plaatsing van de waterdichte laag (en stelregels)
Bescherming van de muuraanzet met bitumen
6.3.3. Plaatsen van het houten skelet op de
muuraanzet
Geert Dumelie
•• Op de muuraanzet wordt de stelregel van het houten skelet
geplaatst. De stelregel moet minstens 42 mm dik zijn.
•• Alvorens de stelregel op de gemetselde aanzet wordt bevestigd,
wordt gecontroleerd of de muuraanzet waterpas staat.
•• Indien dit niet het geval is wordt de muuraanzet nog horizontaal
gesteld met stelblokjes en op het vooropgestelde peil gebracht.
Tussen muuraanzet en stelregel wordt de muurplaat dan nog
ondervuld met krimpvrije mortel. Het is ook mogelijk om meteen
krimpvrije mortel aan te brengen en deze te nivelleren om dan de
stelregel te plaatsen.
Plaatsing van de stelregel
Broux BVBA
Broux BVBA
Plaatsing van de houten stelregels
53
HOUTSKELETBOUW
6. Opbouw van een houtskeletbouw
Geert Dumelie
•• De skeletwanden zullen via de onderregel op de stelregel
bevestigd worden.
Broux BVBA
Plaatsing van de skeletwand
Geert Dumelie
Plaatsing van een houtskeletwand op de stelregel
•• Ter hoogte van de bovenzijde van de muuraanzet, wordt een
winddichte en waterkerende laag aangebracht om spouwvocht via
open stootvoegen naar buiten te leiden.
•• Om de isolatiewaarde van de constructie te verhogen kunnen
we eventueel in de spouw nog een bijkomende laag dampopen
isolatie aanbrengen.
Drainage spouwvocht
Geert Dumelie
Luchtdichte aansluiting tussen houtskeletwand
en muuraanzet
54
•• Waar de houten wand op de betonplaat aansluit, wordt de
luchtdichting bekomen door het plaatsen van een luchtdichte
dampremmende folie.
•• Hierboven kan dan de rest van de vloeropbouw komen (uitvullaag,
isolatie, chape en vloerafwerking)
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
6.4.Buitenwanden
De draagstructuur bestaat uit:
•• massief houten regel- en keperwerk
•• houten I-liggers
De wanden bevatten steeds een onder- en bovenregel met
daartussen een stijlen regelwerk.
Geert Dumelie
1
2
8
3
7
6
4
5
Opbouw van de draagstructuur van een
houtskeletwand
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Kopregel
Bovenregel
Stijl
Onderregel
Stelregel
Regel
Hulpstijl
Latei
Tegen de houten structuur worden aan de buitenzijde regen- en
winddichte, dampopen houtvezelplaten aangebracht.
De buitenwanden kunnen afgewerkt worden met:
•• gevelsteen,
•• bepleistering,
•• bekledingen in hout
55
HOUTSKELETBOUW
6. Opbouw van een houtskeletbouw
Houtskeletbouw is in principe geschikt voor elke soort van
gevelbekleding, enkele voorbeelden hiervan zijn keramische tegels
en vezelcementplaten, metalen platen...
Aan de binnenzijde wordt de wand afgewerkt met luchtdichte
houtvezelplaten of een dampremmende folie.
De thermische isolatie bevindt zich tussen de draagstructuur. Een
leidingenspouw aan de binnenzijde zorgt ervoor dat de luchtdichte
laag niet doorboord wordt door leidingen. Deze leidingspouw kan
op zichzelf ook een extra thermische laag vormen.
Geert Dumelie
6
1
3
4
2
5
Doorsnede van een houtskeletwand
1. Gevelbekleding
2. Regels
3. Houtvezelplaat (regen- en winddicht, dampopen)
4. Isolatie
5. Damprem (luchtdichte houtvezelplaat of dampremmende folie)
6. Binnenafwerking
56
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
Broux BVBA
6.4.1.Gevelsteen
Door de baksteencultuur in ons land wordt vaak gekozen voor een
traditioneel buitenafwerking in gevelsteen.
Tussen het gevelmetselwerk en het houtskelet moet dan een
spouw voorzien worden zodat er geen contact is tussen de
buitenschil en de houten dragende constructie.
Net als bij een traditionele spouwmuur kan deze spouw geheel of
gedeeltelijk gevuld worden met isolatie.
Gedeeltelijke spouwvulling
Indien een stijf isolatiemateriaal in de spouw wordt voorzien is,
passen we een gedeeltelijke spouwvulling toe.
Afwerking houtskeletbouw met gevelsteen
Ook wanneer de gevel langs de buitenzijde met een dampdicht
materiaal wordt afgewerkt is een luchtspouw noodzakelijk.
De luchtspouw dient in dat geval voldoende geventileerd te
worden.
Volledige spouwvulling
Bij het gebruik van zachte isolatieplaten kan een volledige
spouwvulling worden toegepast, op voorwaarde er geen
dampdichte afwerking wordt gebruikt. Op die manier kan er meer
isolatie voorzien worden in de spouw zonder toename van de
wanddikte.
Bij een volledig gevulde spouw moet de isolatie, indien deze zelf
niet waterafstotend is, aan de buitenzijde voorzien zijn van een
waterafstotende laag.
Ook bij een gedeeltelijke spouwvulling is dit aan te raden.
Wanneer de buitenafwerking bestaat uit gevelmetselwerk kan deze
best zo snel mogelijk geplaatst worden. Dit om de spouwisolatie
en isolatie in het skelet niet langdurig bloot te stellen aan de
weersinvloeden.
57
HOUTSKELETBOUW
6. Opbouw van een houtskeletbouw
Arkana
6.4.2.Buitenbepleistering
Buitenbepleisteringen kunnen op warmte-isolerende
plaatmaterialen worden aangebracht. Een buitenbepleistering op
een isolerend plaatmateriaal bestaat uit twee delen:
•• een grondpleisterlaag met een ingewerkt versterkingsnet,
uitgevoerd in één of twee lagen, die de mechanische sterkte
verzekert
•• een afwerkpleister die, samen met de andere lagen, voor de
nodige bescherming en het esthetisch uitzicht zorgt
De voornaamste functie van een buitenbepleistering is het
verzekeren van de waterdichtheid van de constructie. Wanneer
een dampopen constructie wordt nagestreefd is het uiteraard ook
belangrijk dat de pleister voldoende dampdoorlatend is.
Houtskeletbouw met gevelafwerking in
bepleistering (gedeeltelijk)
Alex Dierickx
Een vaak gebruikt materiaal als drager voor de buitenbepleistering
is een bepleisterbare waterbestendige houtvezelplaat. Een
belangrijke eigenschap van een houtvezelplaat is het
vochtregulerend vermogen. Het nadeel is de hoge kostprijs
waardoor het aangewezen is een houtvezelplaat met een
kleinere dikte te gebruiken en deze te combineren met andere
isolatiematerialen.
Geert Dumelie
1
2
Houtskeletbouw met gevelafwerking
gedeeltelijk in hout
3
4
5
Gevelopbouw afgewerkt met een bepleistering
1. Grondpleistering met wapeningsnet
2. Afwerkingslaag
3. Plint in arduin
4. Ondersteuningsprofiel voor de buitenbepleistering
5. EPDM waterkering
58
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
Geert Dumelie
6.4.3. Afwerking in hout, of materialen op basis van
hout
Achter houten gevelbekledingen dient steeds een
verluchtingsspouw van minstens 15mm voorzien te worden die een
snelle uitdroging van het hout toelaat en vochtophoping achter de
bekleding voorkomt.
Aan boven- en onderzijde moeten ventilatieopeningen voorzien
worden. De oppervlakte van deze openingen is afhankelijk van de
totale oppervlakte van de gevel en de toegepaste bekleding. Hieruit
volgt dat het voorziene regelwerk, waarop de bekleding moet
bevestigd worden, een verticale luchtstroom moet toelaten om
ventilatie mogelijk te maken.
Omdat gevelplanken steeds loodrecht op de richting van de regels
worden aangebracht stelt er zich geen probleem bij de toepassing
van horizontale gevelplanken.
Doorsnede gevelopbouw met afwerking in hout
Philip Deltour
Indien verticale gevelplanken geplaatst worden moeten speciale
maatregelen getroffen worden om een verticale luchtstroom
mogelijk te maken. Er zijn twee mogelijkheden:
•• achter de horizontale regels extra verticale regels plaatsen;
•• de horizontale regels op vaste afstanden onderbreken.
Achter de luchtspouw is steeds een waterwerende laag vereist
om de isolatie en het houtskelet te beschermen tegen eventuele
regendoorslag. We gebruiken bij voorkeur een dampdoorlatende,
gebitumineerde houtvezelplaat.
Geventileerde spouw
Een alternatief voor de waterwerende laag is het aanbrengen van
een dampdoorlatende folie.
Philip Deltour
Bij een houten beplanking als gevelafwerking, is aan de buitenzijde
van het skelet een wind- en waterdichte folie of plaatmateriaal
noodzakelijk, afhankelijk van het toegepaste isolatiemateriaal.
Indien flexibele isolatieplaten worden gebruikt dient het isoleren
vooraf te gebeuren. Bij het inblazen van isolatie kan dit achteraf
gebeuren.
Onderbroken draagconstructie
59
HOUTSKELETBOUW
6. Opbouw van een houtskeletbouw
Geert Dumelie
6.5. Aansluiting tussen buiten- en
binnenwanden
De binnenwanden van een houtskeletbouw zijn meestal dragend.
Ze worden ook gevormd uit stijlen en regels. De stijlen van het
skelet meestal op tussenafstanden variërend tussen 40 of 60 cm
geplaatst.
De doorsneden van het stijlen regelwerk zijn afhankelijk van
te dragen belasting. Dragende wanden worden aan één (soms)
of beide (meestal) zijden versterkt met houtvezelplaten, om de
stijfheid te verbeteren en de te isoleren ruimte tussen de stijlen te
optimaliseren.
Aansluiting tussen binnen- en buitenwand
wanneer de buitenwand al voorzien is van de
binnenbeplating
De afwerking aan beide zijden van een binnenwand gebeurt met
een gipsvezelplaat of gipskartonplaat. Tussen de stijlen kan de wand
nog opgevuld worden met isolatie, wat de akoestiek ten goede zal
komen.
De binnenwanden moeten ook luchtdicht bevestigd worden aan
de buitenwanden. Er bestaan twee werkwijzen.
De figuur bovenaan geeft de werkwijze wanneer de buitenwand
al voorzien is van de binnenbeplating. Sommige firma’s werken op
die manier (met grotere fabrieksmatigse prefab-elementen) omwille
van de montagesnelheid.
Waar de binnenwand op de buitenwand zal aansluiten wordt in de
buitenwand een (eventueel bijkomende) stijl voorzien, om dit punt
te verstevigen.
De andere methodes is die waarbij de binnenbeplating pas na
het plaatsen van de binnenwand wordt aangebracht. Deze wordt
geïllustreerd in de figuur onderaan.
Geert Dumelie
60
Aansluiting tussen binnen- en buitenwand
wanneer de buitenwand al voorzien is van de
binnenbeplating – detail
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
Uitvoering van de luchtdichting
Geert Dumelie
Aansluiting tussen binnen- en buitenwand als
de binnenbeplating pas na plaatsing van de
binnenwand wordt geplaatst
•• Als de buitenwand al meteen voorzien is van binnenbeplating,
kan de ( blauwe ) wachtfolie al meteen voorzien worden aan de
binnenwand.
•• Als de binnenbeplating achteraf wordt geplaatst, dan wordt aan
beide zijden van de binnenwand een tape geplaatst vooraleer de
afwerkingsbeplating wordt geplaatst. De zelfklevende tapes (groen
in deze afbeelding ) worden voorzien wanneer de werken vorderen
en het gebouw winddroog is.
•• Onderaan de wand, bij de vloeropstand, wordt/en de verticale
strook / stroken luchtdicht aangesloten op de vloerplaat en op
de luchtdichte folie die de vloerplaat met de wand verbindt. Bij
tussenvloeren wordt de luchtdichte strook, zowel aan het plafond
als op de vloer, verbonden met de wachtfolies.
•• De binnenwand wordt tegen de luchtdichte folie geplaatst en op
de extra stijl in de buitenwand bevestigd. De binnenwand wordt
gemonteerd nog voor de leidingenspouw tegen de buitenwand
wordt voorzien.
Geert Dumelie
Aansluiting tussen binnen- en buitenwand als
de binnenbeplating pas na plaatsing van de
binnenwand wordt geplaatst - detail
61
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
WTCB
6.6.Verdiepingsvloeren
Uitvoering – plaatsing verdiepingsvloer volgens
balloonmethode
WTCB
•• De houten skeletwanden worden opgetrokken vanaf de
draagvloer helemaal tot onder de aanzet van de dakstructuur.
Zij worden niet onderbroken ter hoogte van de tussenvloeren.
De isolatie en de luchtdichting worden aan de buitenzijde niet
onderbroken en vormen dan ook een ononderbroken laag.
•• Voor de opleg van de vloerliggers wordt een massief houten
balk dwars tegen de skeletwand over de wachtfolie gemonteerd.
De balk heeft dezelfde breedte als de leidingenspouw en wordt
bevestigd tegen de stijlen van de buitenwand. De liggers van de
vloerconstructie worden vervolgens in balkschoenen gelegd die
aan deze balk werden bevestigd
Aansluiting verdiepingsvloer bij
balloonmethode
WTCB
Ondersteuning met balksteunen – luchtdichting
door beplating. De aansluitingen tussen de
platen zijn luchtdicht gemaakt vóór de montage
van de vloer
62
•• Als de beplating de rol van luchtscherm vervult, is een wachtfolie
strikt genomen niet noodzakelijk, maar dan moeten de voegen
tussen de platen onderling luchtdicht afgewerkt worden (zoals in
de figuur hiernaast).
Omdat de belasting van de draagvloer bij het balloonsysteem
rechtstreeks doorgegeven worden aan de ondersteunende balk
of de balkenschoenen zijn de toegestane belastingen in dit
montagesysteem beperkt.
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
WTCB
Uitvoering – plaatsing verdiepingsvloer volgens
platformmethode
•• De houten skeletwanden worden opgetrokken tot de eerste
verdiepingsvloer. Hier wordt de opgaande wand onderbroken
door de vloerlaag.
•• De vloerbalken van de verdiepingsvloer kunnen steunen op de
koppelregel, of met balkschoenen bevestigd worden aan een balk
die op de koppelregel steunt.
•• Koppelregel en randbalk worden in de praktijk eerst aan elkaar
bevestigd vooraleer ze geplaatst worden.
Geert Dumelie
WTCB
Aansluiting wand bij platformmethode – inzet:
enveloppe van de luchtdichting
Arkana
Verdiepingsvloer steunend op de koppelregel
Geert Dumelie
Plaatsing met koppelregel en randbalk al aan
elkaar
Verdiepingsvloer steunend op balkschoenen
63
HOUTSKELETBOUW
6. Opbouw van een houtskeletbouw
Arkana
•• Om te voorkomen dat de luchtdichting ter hoogte van de
tussenvloer onderbroken wordt, wordt er een luchtdichte,
dampopen wachtfolie over de koppelregel aangebracht, alvorens
de vloerelementen worden geplaatst. Aan de binnenzijde heeft de
folie een overhang van ca. 10 cm om een luchtdichte aansluiting
met de wand mogelijk te maken. Aan de buitenzijde hangt de
rest van de folie af, wachtend tot de vloerlaag vervolledigd is.
Eens de vloerlaag compleet is wordt de folie langst de randbalk
omhoog geplooid en naar binnen gebracht. Ze wordt strak en
ononderbroken tegen de constructie bevestigd.
Arkana
•• Het wanddeel van de volgende verdieping wordt vervolgens op de
vloerplaat gemonteerd. De laatste 10 cm van de folie wordt aan de
binnenzijde omhoog geplooid en luchtdicht afgekleefd tegen de
binnenkant van wand.
Plaatsing wachtfolie over de koppelregel
Plaatsing wanddeel volgende verdieping
64
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
Luchtdichte aansluiting (met wachtfolie) tussen opgaande muren en de verdiepingsvloer
(Bron: VDAB & WTCB)
STAP 1
Aanbrengen wachtfolie bij platformmethode
STAP 2
Plaatsing vloerlaag
STAP 3
Omhoogplooien wachtfolie langs randbalk
STAP 4
Montage nieuwe muurplaat voor volgende wanddeel
STAP 5
Affdichten & afkleven van de wachtfolie
65
HOUTSKELETBOUW
6. Opbouw van een houtskeletbouw
Afwerking van plafond en vloer
De afwerking van vloeren en plafonds zijn identiek bij de platformen balloonmethodes. Bij de afwerking moet voldoende aandacht
besteed worden aan de akoestische isolatie (bv. door een zwevende
plaatsing van de vloerafwerking, om contactgeluiden te vermijden).
Indien de verdere vloeropbouw gebeurt met een chape, wordt
de isolatie afgeschermd met een vochtfolie. Dit om te voorkomen
dat er vocht uit de chape in de isolatie zou kunnen dringen. Een
dergelijke opbouw met chape verbetert meteen ook de akoestische
prestaties (door de hogere massa). De grotere massa zorgt dan weer
wel voor een grote belasting van het vloerpakket op de structuur.
Het plafond wordt meestal afgewerkt met gipsvezel- of
gipskartonplaten die worden aangebracht d.m.v. hangprofielen
(zwevend opgehangen) of op houten regelwerk dwars op de
vloerbalken. De open ruimte in het plafond kan gebruikt worden
om leidingen weg te werken.
6.7. Platte daken
Bij platte daken maken we het onderscheid tussen een opbouw als
‘compact plat dak’ of als ‘warm plat dak’.
Het verschil tussen de twee zit in de plaats van de isolatie van het
dak. Bij het warme dak wordt de isolatie op de beplanking van het
dak gelegd, zodat de hele constructie ‘warm’ gehouden wordt. Bij
het koude platte dak zit de isolatie tussen de horizontale balken van
het dak, onder de beplanking.
WTCB
Warm plat dak vs. Compact plat dak
66
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
6.7.1. Het warme platte dak
Omschrijving
Het warme platte dak bestaat uit:
1. Een balkenlaag van horizontale vloerbalken (massieve balken
of I-liggers) die aan de uiteinden ondersteund worden door de
koppelregel of opgehangen worden in balkschoenen.
2. Een luchtdichte aansluiting met de buitenwand
3. Hellingsspieën op de horizontale balken om de afwatering te
garanderen
4. Een afwerking aan de buitenzijde met massieve planken op de
hellingsspieën.
5. Een dampscherm bovenop deze planken
6. Isolatieplaten op het dampscherm
7. Dakafdichting op de isolatieplaten
Geert Dumelie
7
6
4
2
5
3
1
Opbouw van het warme platte dak
67
HOUTSKELETBOUW
6. Opbouw van een houtskeletbouw
Geert Dumelie
Uitvoering – plaatsing van de dakvloer
•• De wanden worden opgetrokken tot op hoogte van de dakvloer.
•• Over de kop van de wand wordt een luchtdichte, dampopen
wachtfolie aangebracht. Aan de binnenkant hangt deze wachtfolie
tot onder de dakvloer om zo een luchtdichte aansluiting met de
wand mogelijk te maken.
Aanbrengen wachtfolie
Geert Dumelie
•• Na het aanbrengen van deze wachtfolie wordt de randbalk, waarop
de vloerbalken zullen rusten, tegen de constructie bevestigd.
•• De vloerbalken worden dan tegen de randbalk bevestigd (met
consoles, of met balkdragers).
Aanbrengen randbalk en vloerbalken
Geert Dumelie
•• De dakopstand wordt op de kop van de wand gemonteerd en de
wachtfolie wordt tegen deze dakopstand geplaatst
Montage dakopstand tegen wachtfolie
68
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
Geert Dumelie
Afwerking van de dakvloer
•• Op de houten liggers worden hellingsspieën geplaatst en dwars
daarop komt het dakbeschot.
Plaatsing hellingsspieën
Geert Dumelie
•• De wachtfolie wordt daarbij over de rand van het dakbeschot terug
naar binnen geplooid en luchtdicht verkleefd.
•• De dakvloer wordt afgesloten met een luchtdicht geplaatst
dampscherm. Dit dampscherm wordt over de dakrand omhoog
geplooid en bevestigd. Let op voor de luchtdichte afwerking van
de verschillende banen.
Plaatsing dakbeschot en wachtfolie over
dakbeschot plooien
Geert Dumelie
Afsluiten dakvloer met dampscherm
69
HOUTSKELETBOUW
6. Opbouw van een houtskeletbouw
Geert Dumelie
Afwerking aan de buitenzijde: isolatie en dakafdichting
•• De houtvezelplaten aan de buitenzijde van de wand en de
spouwisolatie, worden opgetrokken tot voorbij de dakvloer en de
dakopstand.
Doortrekken houtvezelplaten en spouwisolatie
Geert Dumelie
•• Op het dampscherm worden vervolgens isolatieplaten met een
voldoende hoge vormen drukvastheid aangebracht:
оо in twee of meerdere lagen
оо in verband
оо geplaatst met gesloten voegen
оо waar nodig zodanig versneden dat ze volledig aansluiten tegen
elkaar en/of tegen andere bouwelementen.
Aanbrengen isolatieplaten
Geert Dumelie
•• Over de volledige breedte van de dakopstand komt een dekplaat
in watervaste multiplex. De hoek van deze plaat wordt afgeschuind
aan de binnenzijde.
Aanbrengen dekplaat en dakafdichting
70
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
Broux BVBA
•• Vervolgens wordt de dakafdichting geplaatst, over de
afgeschuinde dekplaat, de hoeklat en de isolatie.
•• Na de montage van een dakrand, met minimaal overstekende
druiprand van 30 mm, wordt die dakrand nog afgewerkt met een
tweede laag dakdichting.
•• Daarna kan het dak eventueel nog verder afgewerkt worden met
een grindlaag en/of groendak
Broux BVBA
Dakrand met druiprand en afwerking met
dakdichting
Afwerking aan de binnenzijde
•• Aan de binnenzijde wordt de wachtfolie luchtdicht verbonden met
de uitstijvingsplaten van de wand.
71
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
6.7.2. Het compacte platte dak
Opbouw
Het compacte (ook wel ‘koude’) platte dak bestaat uit:
1. Een balkenlaag met horizontale vloerbalken (massieve balken
of I-liggers) die aan de uiteinden ondersteund worden door de
koppelregel of opgehangen worden in balkschoenen.
2. Isolatie tussen de houten structuur, tot tegen de dakvloer.
3. Een luchtdichte aansluiting met de buitenwand
4. Hellingsspieën op de horizontale balken om de afwatering te
garanderen
5. Een afwerking aan de buitenzijde met massieve planken of een
OSB3- plaat op hellingsspieën waarop dan de dakafdichting
wordt aangebracht.
6. Een luchtdichte afwerking met een vochtgestuurde damprem
aan de binnenzijde van het dak.
Geert Dumelie
Geert Dumelie
5
5
4
2
3
4
2
3
6
1
1
Opbouw van een compact dak (met houten
bebording uit planken)
72
Opbouw van een compact dak (met OSB3)
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
Geert Dumelie
Luchtlekken aan de binnenzijde houden bij een koud plat dak een
risico in voor bouwschade door vocht. Het vocht kan immers de
isolatie niet zo makkelijk verlaten als bij de opbouw van een warm
dak.
Daarom mag deze opbouw enkel gebruikt worden
•• na een grondige studie van de vochthuishouding in het dak
•• met gebruik van een vochtgestuurde, intelligente damprem, (met
een variabele dampdiffusieweerstand) als dampscherm aan de
binnenkant
•• bij een perfect uitgevoerde plaatsing
Binnenafwerking bij een compact dak
6.8. Hellend dak
6.8.1.Omschrijving
Een hellend dak kan opgebouwd zijn als:
•• keperdak
•• spantendak
•• sarkingdak
Paul Delcour
Keperdak
Een traditioneel keperdak bestaat uit gordingen die rusten op de
dragende muren of dakgebinten. De gordingen ondersteunen de
kepers die lopen van de goot naar de nok. Samen vormen ze de
draagstructuur.
Wanneer een gordingendak wordt toegepast zijn de krachten op
de steunmuren zeer gering. Daarom is het niet noodzakelijk een
tussenvloer te voorzien ter hoogte van de aansluiting met de wand.
Traditioneel keperdak
73
HOUTSKELETBOUW
6. Opbouw van een houtskeletbouw
Arkana
Dakuitvoering met stijve nok
Een dakuitvoering met een stijve nok (in feite enkel één zware
gording als nok) is uitermate interessant bij houtskeletbouw om de
luchtdichting eenvoudig te houden.
Indien er toch een tussenvloer geplaatst wordt ter hoogte van de
aansluiting met de wand moet de luchtdichting geplaatst worden
zoals bij een spantendak, wat beduidend moeilijker om uit te
voeren is:
•• de wachtfolie wordt omheen de verdiepingsvloer gevouwen
•• aan hoeken wordt de folie gevouwen volgens een hoek van 45°,
waarna alle naden goed vastgetaped worden.
•• de folie wordt in de lengte vastgeniet op de verdiepingsvloer
Daarna wordt de dakconstructie geplaatst. De wachtfolie wordt dan
aan de binnenkant van het dak ingesneden (ook de overlappende
delen) en in de hoeken wordt luchtdingspasta voorzien. De
resterende naden worden achteraf nog goed afgetaped
74
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
Luchtdichte aansluiting (met wachtfolie) tussen de verdiepingsvloer en het hellend dak
(Bron: VDAB & WTCB)
STAP 1
Aanbrengen wachtfolie omheen de verdiepingsvloer
STAP 2
Plaatsen van de dakconstructie
STAP 3
Insnijden van de wachtfolie - Bron VDAB
STAP 4
Omhoogplooien wachtfolie - Bron VDAB
STAP 5
Afdichten & afkleven van de wachtfolie
75
HOUTSKELETBOUW
6. Opbouw van een houtskeletbouw
Paul Delcour
Spantendak
Spantendak
De draagstructuur van een spantendak of sporendak is opgebouwd
uit op hun kant geplaatste planken van 12, 15 of 18 cm hoogte
en een dikte van 3,5 cm. Aan de voeten en de nok worden de
spanten, ter versteviging, voorzien van driehoekverbindingen. Het
spantendak kan ook opgebouwd zijn uit I-liggers met een nokbalk
en bevestiging aan de vloerplaat. De isolatie wordt aangebracht
tussen de spanten.
Geert Dumelie
Omdat bij een spantendak de krachten op de steunmuren groter
zijn voorzien we bij een spantendak best een tussenvloer ter
hoogte van de aansluiting tussen de buitenwand en het hellende
dak. De draagbalken van deze vloer vervullen dan de functie van
trekbalken.
Rondom de tussenvloer moet dan een luchtdicht scherm geplaatst
worden, dat doorloopt tot voorbij de verticale stijlen. Dit is in de
praktijk meestal niet makkelijk uit te voeren.
Sarkingdak
Het sarking systeem is een thermische isolatiemethode voor
hellende daken waarbij de isolatieplaten bovenop de kepers of
spanten worden aangebracht.
3
2
Luchtdichting bij een spantendak
WTCB
4
7
5
6
8
1
1. keper
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
76
2. beplanking of beschieting
Keper
3. luchtscherm en/of dampscherm
beplanking of beschieting
4. isolatie
luchtscherm en/of
dampscherm
5. onderdak
isolatie
6. tengellat
onderdak
7. lat
tengellat
8. dakpan
lat
dakpan
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
Geert Dumelie
6.8.2. De dakoversteek
Bij passiefhuizen kan een ruimere dakoversteek voorzien worden
die dienst doet als vaste zonwering. Daarnaast beschermt een
dakoversteek de gevels tegen slagregen.
De meest toegepaste uitvoering van een dakoversteek is het
laten doorlopen van de spanten of kepers van de aanwezige
dakstructuur. Het is belangrijk dat de wind- en regendichting van de
wanden dakopbouw goed op elkaar kunnen aansluiten.
Dakoversteek
Onderaan de dakoversteek is de afwerking afhankelijk van de
bevestigingsmethode van de goot. In het algemeen wordt
onderaan de oversteek een beplanking voorzien. Over deze
beplanking wordt een waterdichte folie aangebracht die bovenaan
onder het eigenlijke onderdak bevestigd wordt en onderaan tot
net aan de goot wordt geplaatst. Op die manier wordt water, dat
door de dakafwerking op het onderdak terecht komt, naar de goot
afgeleid.
Geert Dumelie
Dakoversteek
77
HOUTSKELETBOUW
6. Opbouw van een houtskeletbouw
Geert Dumelie
Aanbrengen koppelregel en afschotbalk
6.8.3. Uitvoering van een hellend dak
Voor de aansluiting tussen een buitenwand en het dak wordt
volgende algemene praktische opbouwvolgorde voorgesteld:
Geert Dumelie
•• De dragende structuur wordt opgetrokken tot onder de kroonlijst.
De koppelregel verbindt de verschillende wanddelen. Op de
koppelregel wordt een afschotbalk geplaatst of balkschoenen
voorzien ter ondersteuning van de keperspanten en/of
spantconstructie van het hellend dak.
•• De kepers worden met een afgeschuinde kop op de afschotbalk of
in de balkschoenen bevestigd.
•• Een randbalk wordt vervolgens tegen de kopkanten van de kepers
bevestigd om de holten tussen de kepers te sluiten.
•• Tussen de kepers worden klossen geplaatst om knik van de balken
te voorkomen.
•• De dampopen houtvezelplaten of de vezelcementplaten en de
spouwisolatie, worden vanaf de buitenwand doorgetrokken tot
voorbij de randbalk om zo een ononderbroken sluiting van de
buitenwand op de dakstructuur te bekomen.
•• Over de kepers wordt vervolgens een onderdak voorzien in
vormvaste, dampopen houtvezelplaten of in vezelcementplaten.
Om de draagstructuur niet te lang bloot te stellen aan de
weersinvloeden moet deze wind- en regendichting aan de
buitenzijde zo snel mogelijk aangebracht worden.
•• Alvorens de oversteek te gaan voorzien, wordt de hoek tussen de
muur en het onderdak, dat op de kepers is bevestigd, nauwkeurig
winddicht afgekleefd.
Aanbrengen kepers en klossen/randbalk
78
Geert Dumelie
Geert Dumelie
Aanbrengen onderdak
Aanbrengen winddichting en
bevestigen van de oversteek
6. Opbouw van een houtskeletbouw
Geert Dumelie
Doortrekken van de onderdakbeplating
HOUTSKELETBOUW
Geert Dumelie
•• Aan de dakuiteinden wordt dan, in het verlengde van de
dakhelling, door middel van een driehoekige houten timmer een
oversteek gevormd. Deze wordt bevestigd aan het houtskelet.
•• Op deze oversteek wordt dan de onderdakbeplating verder
doorgetrokken.
•• Op het onderdak wordt een UV-bestendige afwateringsfolie in de
tand- en groefverbinding van de laatste onderdakplaat bevestigd,
doorgetrokken tot in de goot. Deze afhangende folie zorgt ervoor
dat de afwatering van het onderdak tot buiten de constructie en in
de goot wordt gebracht.
•• De ruimte tussen de houten liggers wordt opgevuld met een
dampopen isolatiemateriaal.
•• Om condensatie te voorkomen plaatst men aan de onderzijde
van de houten structuur een damprem. De damprem wordt
vervolgens ook luchtdicht aangesloten op de uitstijvingsplaten van
de houtskeletwand.
•• Indien de thermische isolatie van het hellend dak wordt
voorzien door middel van ingeblazen vlokken, wordt vooraf een
folie aangebracht versterkt met een polypropyleen vezels om
doorscheuren tijdens het inblazen te voorkomen.
•• Het is aangeraden het dampscherm niet te strak te plaatsen zodat
zettingen van de constructie kunnen worden opgenomen.
•• Eens de isolatie en de luchtdichting zijn aangebracht kan de
leidingspouw tegen de wand en het plafond worden voorzien
•• Om de ventilatie in de luchtspouw te verzeken worden er vlak
onder de dakoversteek, ventilatiestroken voorzien. De keuze van
de uitvoering (bv. open stootvoegen bij gevelwerk) wordt bepaald
door de aard en de constructie van de gevelafwerking.
•• Afrondend worden nog de volledige buitenafwerking en de
dakbedekking uitgevoerd.
Geert Dumelie
Aanbrengen damprem binnen
79
HOUTSKELETBOUW
6. Opbouw van een houtskeletbouw
Geert Dumelie
6.8.4. Uitvoering van de aansluiting van het dak met
verschillende types buitenwanden
Aansluiting met een wand met gevelbepleistering
Voor dit type gevelafwerking maken we gebruik van een
wandopbouw bestaande uit twee houtskeletten waardoor, bij
de toepassing van de platformmethode alleen het binnenste
onderbroken hoeft te worden. Hierop wordt de verdiepingsvloer
opgelegd zodat enkel dit skelet als dragend moet beschouwd
worden.
Door de aanwezigheid van een tweede houtskelet is het mogelijk
de dakoversteek voor zowel een spanten- als een gordingendak
aan de wand te bevestigen. De bepleisterbare houtvezelplaat
kan hierdoor ononderbroken doorlopen tot tegen het onderdak.
Deze aansluiting moet worden afgekleefd om de winddichtheid te
garanderen.
Aansluiting met een wand met
gevelbepleistering
Indien toch een verdiepingsvloer wordt voorzien ter hoogte van
deze aansluiting is het aan te raden de dakafwerking gewoon
schuin te laten doorlopen tot in de hoek.
Geert Dumelie
Aansluiting met een wand met gevelsteen
De dakoversteek wordt best gerealiseerd door de kepers of
spanten te laten uitsteken. Zowel de spouwisolatie als het wind- en
regenscherm worden hiertussen aangebracht en aan de randen
afgekleefd. Ook de aansluiting met het onderdak dient afgekleefd te
worden.
Doordat de spouwisolatie meestal bestaat uit zachte platen moet,
om cellulose in het dak te kunnen inblazen, tussen de spanten of
kepers onderaan een verticale houtsectie aangebracht worden die
de ruimte tussen onderdak en vloerbalken afsluit.
Ook hier dient het wind- en regenscherm langs de spouwzijde
afgeplakt te worden tegen het onderdak.
Aansluiting met een wand met gevelsteen
80
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
Geert Dumelie
Aansluiting met een wand met houten beplanking
In deze aansluitingen moet de houten gevelafwerking op
voldoende afstand van de onderzijde van dakoversteek geplaatst
worden. De gecreëerde opening moet de ventilatie van de
luchtspouw achter de bekleding mogelijk maken. De exacte
tussenafstand is afhankelijk van het type afwerking en wordt
meestal door de producent opgegeven.
De houtvezelplaat aan de buitenzijde die de functie van wind- en
regenscherm vervult zal dus ter plaatse van elke doorlopende
spant onderbroken en nadien afgekleefd moeten worden. Ook de
houtvezelisolatie moet telkens onderbroken worden.
De dakoversteek wordt gerealiseerd door de kepers te laten
uitsteken. Het wind- en regenscherm aan de spouwzijde dient
tussen deze kepers en tegen het onderdak bevestigd en afgekleefd
te worden.
Aansluiting met een wand met houten
beplanking
6.8.5. Dakvlakonderbrekingen: aansluiting van een
dakraam
De eisen die aan de constructie van een dakraam gesteld worden
zijn dezelfde als die bij gevelramen.
Het kader waarin het dakraam geplaatst wordt moet voorzien zijn
van isolatie. Deze isolatie moet perfect aansluiten bij de isolatie
van het dak, zodat er geen koudebruggen ontstaan. De aansluiting
tussen het onderdak en de raamkader moet nauwkeurig wind- en
waterdicht afgedicht worden met tape. Ook aan de binnenzijde
wordt de luchtdichting zorgvuldig aan het raamkader aangesloten.
Geert Dumelie
Aansluiting van een dakraam
81
HOUTSKELETBOUW
6. Opbouw van een houtskeletbouw
Geert Dumelie
6.8.6. Uitvoering van de nok van een hellend dak
Ter hoogte van de nok moet het luchtscherm volledig doorlopen.
De naden tussen de folie en het hout moeten zorgvuldig afgedicht
worden met tape om de wind- en luchtdichtheid te garanderen.
worden.
In de praktijk zal dit niet altijd eenvoudig te realiseren zijn. Het is
mogelijk dat de kleefband die de luchtdichte verbinding moet
waarborgen, onvoldoende aangedrukt kan worden en na verloop
van tijd loskomt.
Winddichte folie over buitenhoek
onderdakplaten en damprem aan de
binnenkant van het dak (groen)
Aan de buitenhoek worden de onderdakplaten goed tegen elkaar
geplaatst en vervolgens overdekt met een winddichte folie.
Aan de binnenkant van het dak moeten de dampremmen van
de verschillende dakvlakken goed luchtdicht op elkaar worden
aangesloten.
6.9. Gevelonderbrekingen: buitenschrijnwerk
Bij een gevelonderbreking voor buitenschrijnwerk moeten we
letten op luchtdichting enerzijds en de aansluiting van de regen- en
waterdichting anderzijds:
•• De luchtdichte laag aan de binnenzijde van de wand moet goed
aansluiten op het kader van het buitenschrijnwerk, zodat er geen
luchtlekken ontstaan.
•• De regen- en winddichting aan de buitenzijde van de wand
moet goed aansluiten op het raam- en deurkaders, zodat de
constructie afgeschermd blijft van de buitenomgeving en dus niet
beschadigd kan worden door vocht.
82
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
6.9.1. Luchtdichte plaatsing van buitenschrijnwerk
(algemeen)
•• Rond het buitenschrijnwerk wordt een kader geplaatst uit
luchtdicht, stijf plaatmateriaal, waarvan de onderdelen luchtdicht
met elkaar en met het buitenschrijnwerk zelf worden verbonden,
zodat een luchtdicht geheel ontstaat.
Geert Dumelie
Geert Dumelie
Luchtdicht afgewerkte kader rond het schrijnwerk
•• Schrijnwerk en kader worden dan in de wandopening gesteld, op
peil gebracht en bevestigd. Om een vlotte plaatsing toe te laten
wordt het kader met het buitenschrijnwerk ongeveer 1 cm smaller
gedimensioneerd dan de opening in de wand.
Broux BVBA
Broux BVBA
Broux BVBA
Plaatsing schrijnwerk met kader
Broux BVBA
•• De ruimte tussen het multiplexkader en de omliggende structuur
wordt vervolgens volledig opgevuld met isolatieschuim of een
samendrukbaar damp-open isolatiemateriaal.
•• De continuïteit van de luchtdichting tussen het schrijnwerk en de
omliggende structuur wordt gerealiseerd door aan de onderzijde
van het schrijnwerk een strook dampremmende folie aan te
brengen. Ook zijdelings wordt luchtdichte aansluiting voorzien
door zorgvuldig af te plakken.
Luchtdichte afsluiting door opvullen
met schuim en afplakken
83
HOUTSKELETBOUW
6. Opbouw van een houtskeletbouw
6.9.2. Luchtdichte plaatsing van een buitendeur
•• Indien het buitenschrijnwerk tot op het vloerniveau komt, komt er
geen stelregel, maar enkel een opstand in cellenbeton of cellenglas
om de koudewerking te minimaliseren.
•• Het schrijnwerkkader rond de deur wordt op een opstand van
maximum 20 mm gemonteerd.
•• Aan de deuropening wordt de gevelbekleding opgetrokken tot op
gelijke hoogte met de opstand in cellenbeton. Beide lagen vormen
samen het rustvlak voor de dorpel.
•• Onder een dorpel wordt een waterkering geplaatst tegen
opstijgend vocht. De waterkering wordt tot tegen het
schrijnwerk gebracht waar het wordt opgetrokken tot onder het
afwateringsprofiel. Op de waterkering, in een bed van mortel,
wordt vervolgens de dorpel geplaatst. De wateropstand aan de
rugzijde van de dorpel komt tot onder het afwateringsprofiel.
6.9.3. Luchtdichte plaatsing van een raam
Geert Dumelie
Onderkant raam
84
•• In een raamopening worden de kanten achter de dagkanten
afgewerkt met een houtvezelplaat die naadloos aansluit op de
houtvezelplaat aan de buitenzijde van de structuurwand.
•• De raamconstructie wordt in de wand bevestigd. De ruimte
tussen het multiplexkader en de omliggende structuur wordt
vervolgens volledig opgevuld met isolatiemateriaal.
•• Vooraleer venstertablet en de afwerking rond de ramen te
voorzien, wordt de aansluiting tussen kader en de wand van
houtskelet zorgvuldig afgekleefd.
•• Over de buitenhoek van de raamopening wordt een
winddichtingsfolie geplaatst. Ze overlapt de buitenisolatie en de
aansluiting van de houtvezelplaten en loopt achter de dorpel tot
tegen de onderzijde van het schrijnwerk waar het wordt bevestigd.
•• De spouwopeningen aan de zij- en bovenkant van het raam
worden dichtgemaakt met een geprofileerde omkasting die
samen met het schrijnwerk wordt gemonteerd. De geleidingsrails
van rolluiken kunnen eventueel verwerkt worden in de
spouwafsluiting.
6. Opbouw van een houtskeletbouw
HOUTSKELETBOUW
Geert Dumelie
Aandachtspunten aan de onderzijde: de raamdorpel
•• Vooraleer de raamdorpel te plaatsen, wordt over de gevelafwerking
en het steunprofiel nog een waterkering geplaatst. Op deze folie,
in een mortelbed, plaatsen we de raamdorpel
Aandachtspunt aan de bovenzijde: de rolluikkast
•• De rolkast wordt voor de bovenregel van het raamprofiel
gemonteerd
Raamdorpel
Aandachtspunten aan de zijkanten van een raam met
geleiders
•• De houten I-liggers, zijdelings van de raamopening, worden
voorzien van een versteviging
•• De spouwopeningen aan de zijkant van het raam worden dicht
gemaakt met een geprofileerde omkasting. De geleiders worden
afgewerkt tegen de geprofileerde spouwafsluiting.
•• De geleidingsrails worden ofwel vóór het raamkader geplaatst
ofwel zijdelings ingewerkt in de geprofileerde omkasting van de
spouw.
85
HOUTSKELETBOUW
6. Opbouw van een houtskeletbouw
6.9.4. Regen- en winddichting bij onderbrekingen van
een bepleisterde gevel
Indien er gebruik gemaakt wordt van een buitenpleistering
als gevelafwerking doet deze pleister dienst als regen- en
winddichting.
Om een goede aansluiting te realiseren moet er onder- en
bovenaan een afdichtingsband geplaatst worden.
Om deze koudebrug te beperken zal aan de bovenkant van
de aansluiting van het buitenschrijnwerk een isolatiemateriaal
geplaatst worden.
De ruimte tussen de dorpel en de wand wordt eveneens met een
isolatiemateriaal opgevuld.
Geert Dumelie
Geert Dumelie
Onderbreking van een bepleisterde gevel verticale doorsnede
86
Onderbreking van een bepleisterde gevel horizontale doorsnede
7. Luchtdichting - uitvoering
HOUTSKELETBOUW
7. LUCHTDICHTING - UIT VOERING
De luchtdichtheid van de volledige houtskeletbouw wordt bepaald
door de luchtdichtheid van:
•• de beplating van de structuurwanden zelf
•• de aansluiting tussen deze wanden onderling
•• de afwerking van doorboringen
•• de aansluitingen tussen verschillende structuurelementen in de
bouwknopen
•• de aansluitingen met de schrijnwerkelementen die dak en gevel
doorbreken (ramen, deuren, ..)
7.1. De beplating
Het van groot belang om er bij de keuze van deze platen op te
letten dat de door de fabrikant gegarandeerde luchtdichtheid
voldoende is.
Meestal is een maximale toegelaten luchtdoorlatendheid van
0,1 m³ / m² per uur (bij een drukverschil van 50 Pa) door de platen
voldoende.
De lichtdichtheid over de hele beplating kan indien nodig nog extra
verbeterd worden door een bijkomende luchtdichtingsfolie aan te
brengen.
Als er twijfel is over de luchtdichtheid van de beplating (bv. als
er slechte resultaten worden behaald bij de blowerdoortesten),
kunnen we gaan controleren door een stuk beplating af te kleven
met een extra luchtscherm; Als dit stuk scherm dan opgebold gaat
staan bij het aanleggen van een overdruk in het gebouw, kan je er
zeker van zijn dat de plaat zelf niet voldoende luchtdicht is.
7.2. Lijmen en kleefbanden
Waar de platen of verschillende folies op elkaar aansluiten moeten
de onderlinge voegen afgedicht worden met kleefband of lijmen.
De goede hechting van een kleefband hangt af van:
het soort ondergrond
••
••
••
••
hout
beton
gips
…
87
HOUTSKELETBOUW
7. Luchtdichting - uitvoering
de staat van de ondergrond
•• droog
•• stofvrij
Bij gebruik van kleefbanden moet er minstens 2 cm overlapping
gelaten worden aan weerszijde van de naad die afgeplakt wordt.
Zelfs als de ondergrond waarop gekleefd wordt zuiver is, is het van
belang om de kleefband goed aan te drukken op de ondergrond.
Als er lijm gebruikt wordt moet er op gelet worden deze
ononderbroken aan te brengen over de naad.
Als we het aantal keren dat er lijm of kleefband nodig is kunnen
beperken, door het aantal overlappingen te beperken, dan is dit
altijd beter.
7.3.Doorboringen
Waar leidingen voor technische installaties moeten komen
(elektriciteit, ventilatie, water, ..) kan het zijn dat de wand doorboord
zal moeten worden.
7.3.1.Ontwerp
Al bij het ontwerp kan er best overleg zijn tussen ontwerper en de
installateur. Dit om er van bij het begin naar te kunnen streven om:
•• zo weinig en zo klein mogelijk gedimensioneerde doorboringen te
hebben
•• een goede positionering van de leidingen onderling te hebben,
zodat deze niet verstrengeld raken (wat interventies achteraf kan
bemoeilijken).
De juiste plaats en de technische gegevens van de doorboringen
en de oplossingen voor de luchtdichting worden aangeven op het
plan.
7.3.2.Leidingspouw
We trachten het aantal doorboringen tot een minimum te
herleiden, door de leidingen zoveel mogelijk in een leidingspouw
te plaatsen..
De leidingspouw moet minstens 50 mm breed zijn, zodat er
stopcontacten kunnen gemonteerd worden.
De leidingspouw kan achteraf nog bijkomend opgevuld worden
met isolatie. Dat heeft ook een positief effect op de akoestische
eigenschappen van de wand.
88
7. Luchtdichting - uitvoering
HOUTSKELETBOUW
WTCB
7.3.3. Uitvoering doorboringen
Als doorboringen niet vermeden kunnen worden, kan men gebruik
gaan maken van verschillende hulpmiddelen om de luchtdichting
te verzekeren.
Soepele moffen
Gebruik van een soepele mof, luchtdicht
verlijmd op de beplating
WTCB

Gebruik van een voorgevormde mof voor een
ventilatieleiding
WTCB


Radiale plaatsing van kleefband
Er bestaan verschillende soorten moffen met slabben die hiervoor
gebruikt kunnen worden. Ze zijn verkrijgbaar in verschillende
diameters, van aangepaste moffen voor dunne elektriciteitskabels
tot brede moffen voor waterafleidingen. De slabben zijn aangepast
aan het oppervlak waarop ze zullen moeten aanhechten.
Bij leidingen die uitzetten (bv. door verwarming, of koeling) moet
hierop geanticipeerd worden. Dat kan onder andere door soepele
moffen te gebruiken die tijdens de montage van de leidingen
luchtdicht op de beplating gelijmd worden.
Bij technische voorzetwanden is het aangeraden om
toegangsluiken te voorzien ter hoogte van de doorboorde delen,
zodat men -indien nodig- achteraf nog kan ingrijpen op deze
plaatsen.
Kleefband
Als we niet met een slab rond een mof werken, maar met kleefband
gebruiken we best soepele kleefband die hiervoor speciaal
ontwikkeld werd, met een groot hechtvermogen.
Radiaal kleven is een bevredigende oplossing, tangentieel plakken
van de kleefband is dan weer af te raden, omdat er niet genoeg
speling geboden word aan de buis om te bewegen. Daardoor kan
de kleefband terug gaan loskomen.
WTCB
Tangentiële plaatsing van kleefband (af te raden)
89
HOUTSKELETBOUW
7. Luchtdichting - uitvoering
Dörken Benelux
Vloeibare afdichtingen
Gewapende vloeibare afdichtingen worden aangebracht met een
borstel of spuitpistool en kunnen dienen om complexe vormen of
moeilijk bereikbare plaatsen af te dichten.
Tips bij afdichten van doorboringen:
1. Gebruik zo veel mogelijk voorgevormde moffen
2. Verbeter de hechting door het oppervlak vrij te maken van vet,
stof, zaagresten, mortel, lijm of pleister
3. Zorg ervoor dat de leiding nog vrij kan bewegen zonder dat
het luchtscherm kan loskomen of scheuren
4. Vermijd plooien in membraan, slab of kleefband
5. Kies bij kleefband voor radiale plaatsing in plaats van
tangentiële
Vloeibare afdichting
WTCB
7.4. Aansluiten van structuurelementen
In het hoofdstuk “Opbouw van een houtskeletbouw “ werden
verschillende kritieke punten in de opbouw van een houtskelet
besproken. De uitvoering van de luchtdichting was daarbij ook
steeds een aandachtspunt.
7.4.1. Aansluiting met de muuraanzet
Om de aansluiting tussen vloerplaat, muuraanzet en de wand te
voorzien, gebruiken we aan aansluitstroken uit kunststof. Aansluiten
op de houten platen kan door een kit- of kleefverbinding, aansluiten
op de betonvloer kan via een ononderbroken kitvoeg.
Aansluiting op een betonnen vloerplaat met
een strook kunststoffolie
90
De stroken worden aangebracht nog vóór het plaatsen van
binnenwanden, vloerisolatie en chape. Om de betonplaat
voldoende proper te maken, moeten alle loszittende deeltjes
verwijderd worden. Dat kan door het oppervlak af te schuren en het
grondig te ontstoffen.
7. Luchtdichting - uitvoering
HOUTSKELETBOUW
7.4.2.Verdiepingsvloeren
De aansluiting tussen een houtskeletwand en een verdiepingsvloer
gebeurt meestal met een wachtfolie die wordt geplaatst voor
het aanbrengen van de vloer. Als de vloer geplaatst is wordt deze
wachtfolie op de binnenbeplating (als deze zelf luchtdicht is) of op
het binnenste luchtscherm gekleefd.
Bij de balloonmethode is een bijkomend luchtscherm strikt gezien
niet nodig, als de voegen tussen de platen van de wand luchtdicht
afgewerkt zijn.
7.4.3. Aansluiting binnen- en buitenwanden
De luchtdichte aansluiting tussen binnen- en buitenwanden
kan gebeuren door eerst een wachtfolie aan te brengen die na
samenvoegen van binnen- en buitenwand zal aangesloten worden
op het luchtscherm van de binnenwanden.
Een andere mogelijkheid is zorgen dat de luchtdichting van
de binnenbeplating van de gevel continu blijft, ook achter de
binnenwand. In dat geval moet eerst die beplating volledig
luchtdicht zijn gemaakt (er zeker van zijn dat de beplating zelf
luchtdicht is, en de voegen tussen de platen afkleven), vooraleer de
binnenwand er op aangesloten wordt.
WTCB
De
voegafdichting
moet achter de
binnenwand
doorlopen!
Luchtdichte aansluiting van een binnenwand op een buitenwand met een
wachtfolie (links) of met een doorlopende beplating (rechts)
91
HOUTSKELETBOUW
7. Luchtdichting - uitvoering
7.5. Aansluiten van schrijnwerkelementen
Om de luchtdichte aansluiting van schrijnwerkelementen zoals
deuren en ramen te bekomen wordt tussen het schrijnwerk en
de luchtdichte platen aan de binnenkant van de HSB een strook
damprem gekleefd.
Als alternatief kan vóór het plaatsen van het schrijnwerk een kader
in multiplex bevestigd worden aan het schrijnwerk. Rondom het
raam brengen we eerst een ononderbroken strook. Na het plaatsen
van het schrijnwerk wordt dan het multiplexkader luchtdicht
aangesloten op de HSB wand met een strook damprem of met
kleefband.
Ook in de hoeken van de dagkanten moeten de naden tussen de
verticale en horizontale stijlen dan nog luchtdicht gekleefd worden,
hiervoor is de geprofileerde kleefband het meest aangewezen
Broux BVBA
7.6. Luchtdichting controleren
Nadat de luchtdichting volledig werd aangebracht kunnen we ze
gaan controleren aan de hand van een blowerdoortest. Daarbij
plaatsen we in een deur of een raam een ventilator waarmee we het
gebouw in overdruk brengen.
Zo simuleren we de luchtstroom door kieren en spleten en
kunnen we die kieren en spleten gaan traceren. We kunnen de
luchtverplaatsing voelen, of ze zichtbaar maken met behulp van
rook. Eenmaal geweten waar de fouten zitten, kunnen we de
openingen dan correct gaan afdichten.
Broux BVBA
Blowerdoortest
92
8. Technische installaties
HOUTSKELETBOUW
8. TECHNISCHE INSTALLATIES
Zoals bij elke woning zullen we ook in een houtskeletbouw
comfortabel willen wonen. Daarvoor moeten we de nodige
voorzieningen treffen voor
•• verwarming
•• koeling
•• ventilatie
•• sanitair
•• elektriciteit & domotica
•• …
Bij de keuze van de technische installaties is hun duurzaamheid
en energiezuinigheid een belangrijke factor. Ook het geluid dat
deze installaties produceren is een belangrijk aandachtspunt. En
het spreekt vanzelf dat de installaties de structuur niet mogen
verzwakken.
Bij het ontwerp moeten we bepalen wáár we de installaties
plaatsen en moeten we al rekening houden met de leidingen die
ervoor nodig zijn. Dit om het aantal doorboringen te beperken en
problemen met geluid of ongewenste condensatie te voorkomen.
8.1.Verwarming
Omdat houtskeletbouw-woningen door hun beperkte
thermische massa snel opwarmen kunnen we bij voorkeur kiezen
voor systemen met een lage temperatuurverwarming zoals
vloerverwarming, luchtverwarming of convectoren/radiatoren met
een grote oppervlakte.
8.1.1.Vloerverwarming
Bij vloerverwarming moeten we er op letten dat de
afwerkingsmaterialen voldoende warmte doorlaten. Voor
houtskeletbouw kunnen we drie types vloerverwarming
tegenkomen:
•• droog systeem vloerverwarming (waarbij de verwarmingsbuizen
niet in een mortel liggen)
•• de verbeterde zwevende dekvloer
•• de zwevende dekvloer
Vloerverwarming
93
HOUTSKELETBOUW
8. Technische installaties
Nadeel van de droge systemen is de slechte geluidsdemping
door de beperkte massa. Nadeel van de zwevende dekvloer is
de tijd die het vraagt om een dergelijk nat systeem met mortel
uit te voeren. De verbeterde zwevende uitvoering zit tussen de
twee in: het is een droog systeem met een grotere massa dan de
droogbouwvloerverwarming.
In het algemeen zijn al deze vloerverwarmingssystemen eerder
traag reagerende systemen. Het zal dus relatief lang duren vooraleer
de woning na het inschakelen van het systeem bijkomend
verwarmd is.
8.1.2.Luchtverwarming
Omdat er niet veel warmte wordt verloren in een houtskeletwoning
kiest men soms voor centrale luchtverwarmingssystemen. Met deze
systemen kunnen de toevoerkanalen kort gehouden worden. Een
bijkomend voordeel is dat de ventilatie en de verwarming in één
systeem gecombineerd worden.
In tegenstelling tot de vloerverwarmingssystemen zijn systemen
met luchtverwarming wel relatief snel reagerende systemen.
8.1.3. Radiatoren en convectoren
Bij warmte-afgifte door aparte verwarmingslichamen, stroomt
verwarmd water via de leidingen naar deze verwarmingslichamen.
Deze geven de warmte af aan de lucht in de kamers. De
verwarmingslichamen kunnen bestaan in verschillende vormen:
•• Radiator: een grotere waterinhoud en dus zwaar.
•• Convectoren: kleine waterinhoud, minder zwaar.
Omdat we bij houtskeletbouw met betrekkelijk lage temperaturen
van het aangevoerde warmwater kunnen werken moeten de
radiatoren / convectoren wel een vergroot oppervlak hebben.
In de wanden waar de verwarmingslichamen worden geplaatst
is het noodzakelijk dat er versterkingen geplaatst worden om de
verwarmingslichamen te bevestigen. Meestal worden er gaten
voorzien om de leidingen door de vloer of wand te voeren.
8.1.4. De leidingen voor de verwarming
De leidingen waardoor warm water stroomt voor vloerverwarming
en verwarming met warmte- afgifte langs radiatoren en
convectoren kunnen uitgevoerd zijn in:
94
8. Technische installaties
HOUTSKELETBOUW
•• Kunststof (bv.: vernet polyethyleen = PEX)
•• Meerlagenbuis (bv.: vernet polyethyleen-aluminium-polyethyleen)
•• Metaal (bv.: dunwandig verzinkt staal, koper)
Kunststof buizen
Tip
Enkele algemene richtlijnen bij het
aanbrengen van doorvoeringen:
•• Doorvoeringen enkel boren/zagen waar
de elementen niet verzwakt worden
•• Gaten nooit in de onderzijde van
vloerbalken maken
Meerlagenbuizen
Koperen buizen
Het traject van de leidingen wordt bepaald door de installateur;
hiervoor moeten goede afspraken worden gemaakt zodat
de noodzakelijke doorboringen geen steunelementen zullen
beschadigen.
Om vervelende tikkende geluiden te voorkomen tijdens de
opwarming moeten we voorkomen dat de leidingen de randen
raken van deze doorvoeringen.
Om de luchtdichtheid van het gebouw te behouden zullen we
deze doorvoeringen luchtdicht uitvoeren bij de doorboring van het
luchtscherm d.m.v. manchetten of kleefband.
8.1.5.Warmteproductie
De warmteopwekking kan gebeuren door
•• zonnecollectoren
•• warmtepompen
•• condensatieketels
Zonnecollectoren
Een collector wordt op het dak geplaats en het door de zon
verwarmde water wordt opgeslagen in een voorraadvat (meestal
op zolder). Dit vat kan een inhoud van enkele honderden liters
hebben. Het is noodzakelijk dat de wand of vloer hierop voorzien is
om deze massa (gewicht) te kunnen dragen.
Warmtepompen
Warmtepompinstallaties kunnen aangesloten zijn op een
warmtewisseling in de bodem of in de buitenlucht. Het eerste
type wordt meestal inde kelder geplaatst, het tweede op zolder.
Net zoals bij de andere installaties staan ze best in een aparte
ruimte, met wanden en vloer die genoeg massa hebben om de
geluidshinder te beperken.
95
HOUTSKELETBOUW
8. Technische installaties
Condensatieketels
Het benodigde warm water kan ook worden geproduceerd in
een verwarmingsketel op gas of stookolie. Deze moderne ketels
zijn meestal van het condenserende type, waarbij de rookgassen
sterk worden afgekoeld tot onder het condensatiepunt. Dat wil
zeggen dat uit de rookgasafvoer van dit type ketels water druipt
dat moet opgevangen en afgevoerd worden, en dat best langs een
veelgebruikte afvoer (om kalkproblemen te voorkomen).
Ook de rookgassen moeten worden afgevoerd, wat er meestal toe
leidt dat de ketels op de hoogste verdieping geplaatst worden.
Ventilair Group
De wand of vloer waar de ketel wordt geplaatst moet voorzien
zijn van versterkingselementen, de doorboringen voor de
rookgaskanalen en condensatieafvoer worden in overleg met de
installateur gemaakt. Ook de openingen voor de verluchting van de
stookruimte worden in overleg voorzien.
8.2.Koeling
Ventilatiesysteem A
Ventilair Group
De belangrijkste voorziening om een houtskeletbouw niet
té warm te laten worden is een goede zonnewering. Als een
houtskeletwoning toch nog actief gekoeld moet worden, dan kan
dat door een extra warmtewisselaar die de toegevoerde lucht in de
ventilatie afkoelt, of de vloerverwarming kan voor koeling gebruikt
worden. Een volledig apart koelingssysteem is zelden noodzakelijk.
8.3.Ventilatie
Ventilatiesysteem B
Ventilair Group
Ventilatiesysteem C
Ventilair Group
Ventilatiesysteem D
96
8.3.1.Ventilatiesystemen
We onderscheiden 4 ventilatiesystemen:
•• Systeem A: verse lucht wordt op natuurlijke wijze toegevoegd via
openingen en “vervuilde” lucht wordt afgevoerd. Bij dit systeem
bestaat geen controle of regelmogelijkheid en wordt daarom niet
meer toegepast bij nieuwbouw en renovatie.
•• Systeem B: verse lucht wordt toegevoegd door een ventilator. Dit
systeem wordt nauwelijks toegepast.
•• Systeem C: de lucht wordt afgevoerd door een ventilator en verse
lucht wordt op natuurlijke wijze toegevoerd via openingen in
ramen, muren … . Dit systeem wordt minder gebruikt.
•• Systeem D: de aan- en afvoer van de lucht met een ventilator vindt
gecontroleerd plaats (gecontroleerde ventilatie). Dit systeem wordt
het meest toegepast. In vele gevallen wordt een warmtewisselaar
voorzien in het toestel, deze zal de warmte van de afgevoerde
lucht terugwinnen en afgeven aan de ingeblazen lucht.
8. Technische installaties
HOUTSKELETBOUW
8.3.2. Gecontroleerde ventilatie bij houtskeletbouw
Dit ventilatiesysteem vereist het plaatsen van kanalen en van
doorvoeropeningen in de woning.
De kanalen en uitblaasmonden voorzien verse lucht in de
slaapkamers en woonruimte, de kanalen met afvoermonden zorgen
voor de afvoer van de lucht in de “natte ruimtes”. Dit betekent dat
er voorzieningen moeten getroffen worden om plaats te voorzien
voor de kanalen en de uitblaas- en afvoermonden. Ook hier is het
van belang dat de doorvoeropeningen van de kanalen luchtdicht
worden afgesloten.
Om de luchtdoorstroming mogelijk te maken van de ene ruimte
naar de andere worden doorvoeropeningen voorzien. Meestal
zijn dat de spleten onder de binnendeuren die ruimer worden
uitgevoerd zodat er geen aparte roosters in de deuren of muren
moeten voorzien worden.
De ventilatorbox met warmtewisselaar wordt meestal op zolder
geplaatst, zodat de noodzakelijke buitenluchtaanzuiging en
buitenafvoer vlakbij het toestel zijn. Tussen de warmtewisselaar en
de ventilatiekanalen worden geluiddempende slangen gemonteerd
om de geluidshinder van de ventilatoren van de warmtewisselaar
tegen te gaan.
8.3.3.Ventilatiekanalen
Ventilair Group
Ventilatiekanelen
De luchtkanalen voor ventilatie hebben grotere diameters dan
de leidingen voor elektriciteit of water. De positionering van
deze leidingen is dus nog moeilijker. Ventilatiekanalen moeten
evenwijdig lopen met de vloerbalken en wandstijlen en kunnen de
constructieve elementen niet kruisen. Daar houden we dus best bij
het ontwerp al rekening mee.
97
HOUTSKELETBOUW
8. Technische installaties
8.4.Sanitair
8.4.1.Algemeen
In een woning worden meestal een aantal sanitaire blokken
voorzien:
•• Badkamer
•• Keuken
•• Wc-ruimte
•• Eventueel plaatsing van wasbekkens in de hal of de slaapkamer
Het is aangewezen deze “natte ruimtes” te centraliseren, zodat de
leidinglengtes beperkt kunnen worden.
8.4.2.Leidingen
In elke van deze ruimtes zal er water aan- en afvoer voorzien
worden; best via een technisch kanaal waarin deze leidingen
aangelegd worden.
Het traject van de leidingen wordt bepaald door de installateur;
hiervoor moeten goede afspraken worden gemaakt zodat
de noodzakelijke doorboringen geen steunelementen zullen
beschadigen.
Om de luchtdichtheid van het gebouw te behouden zullen we
deze doorvoeringen luchtdicht uitvoeren bij de doorboring van het
luchtscherm d.m.v. manchetten of kleefband. Dit geldt ook indien
de leidingen “ingebouwd” in de wand worden aangelegd.
8.4.3.Toestellen
Op de plaats waar de sanitaire toestellen worden gemonteerd
moeten er versterkingen geplaatst worden. Op deze plaatsen zullen
we ook meer aandacht besteden aan de bescherming van het hout
tegen vochtindringing.
Indien er wordt gekozen om in de badkamer een “inloopdouche”
te plaatsen, zal hier extra aandacht gevraagd worden voor de
waterdichting. De voegen zullen voldoende elastisch moeten zijn
om de kleine bewegingen van de houten wandelementen op te
vangen.
Plaatsen we in de badkamer een bad, zullen we rekening moeten
houden met de massa (gewicht) van een gevuld bad. Een gevuld
bad kan een kleine doorbuiging van de balken teweeg brengen en
zo de waterdichte voegen doen scheuren.
98
Verklarende woordenlijst
HOUTSKELETBOUW
VERKLARENDE WOORDENLIJST
Woord
Omschrijving
ATG
Afkorting van 'Algemene technische Goedkeuring' in de bouw. Een gunstige beoordeling
van één bepaald bouwproduct van één fabrikant voor een welbepaalde toepassing.
Belendend
Aangrenzend (als men spreekt over huizen/panden)
Bijna-energieneutraal
Als er bij een gebouw weinig energie verbruikt wordt voor verwarming, ventilatie, koeling en
warm water. De energie die nog nodig is, wordt uit groene energiebronnen gehaald.
Europese richtlijn die bepaalt hoe de prestaties van bouwproducten worden uitgedrukt.
Bouwproductenverordening De verordening legt ook voorwaarden vast voor het gebruik van de CE-markering op die
producten
Carbonisatie
Het omzetten van (organisch) materiaal naar koolstof, "verkoling"
Cellenglas
Isolatie-materiaal, ook schuimglas of foamglas genoemd, dat van oud glas of glasgrondstoffen
zoals kwartszand gemaakt wordt. Komt voor in platen en blokvorm
Dampdiffusieweerstand
Getal dat aanduidt in hoeverre een materiaal waterdamp doorlaat
Dimensionering
Het op basis van ervaring en met behulp van relatief eenvoudige vuistregels globaal bepalen
van afmetingen.
Egalisatielaag
Een laag, meestal uit mortelspecie of hars, gebruikt voor het uitvlakken van oneffenheden
EPB
EnergiePrestaties en Binnenklimaat - afkorting die ook gebruikt wordt voor de hele
energieprestatieregelgeving
EPS
"Expanded Polystyrene" of geëxpandeerd polystyreen. Een karakteristieke en vrijwel altijd
witte kunststof, vaak ook piepschuim genoemd.
Gebitumineerd
Bedekt met een laag bitumen, een stroperige vloeistof die gewonnen wordt uit aardolie.
Bij omgevingstemperatuur komt bitumen voor als een vaste stof. Bitumen is een belangrijk
bestanddeel van asfalt en wordt als zo toegepast in wegverhardingen, als dakbedekking en
als geluidsisolatie.
Hybride bouwwijze
Hybride betekent het mengen van twee ongelijksoortige zaken. Een hybride bouwwijze
combineert dus twee bouwtechnieken die van elkaar verschillen.
Inerte draagstructuur
Inert is het omgekeerde van actief. Een inerte draagstructuur is onbeweeglijk, onveranderlijk
en biedt weerstand tegen verandering.
Levenscyclusanalyse
Een methode om de totale milieubelasting te bepalen van een product gedurende de hele
levensloop, dat wil zeggen: winning van de benodigde grondstoffen, productie, transport,
gebruik en afvalverwerking.
Multiresidentieel gebouw
Gebouw dat meerdere residenties (verblijfplaatsen) bevat
PE
PolyEtheen of ook wel PolyEthyleen, de meest voorkomende kunststof (plastic)
Prestatieverklaring
Document waarop een gebruiker informatie over de essentiële kenmerken en prestaties van
een product kan vinden. De prestatieverklaring wordt opgesteld door de fabrikant van het
product.
99
HOUTSKELETBOUW
Verklarende woordenlijst
Woord
Omschrijving
PUR
Polyurethaan - een chemisch expanderende stof die in twee handelsvormen verkrijgbaar is:
in zachte schuimen, o.a. in matrassen en kussens, en in harde schuimen, zoals voegvullende
lijmen en stijve isolatiematerialen
Relatieve luchtvochtigheid
Getal (in procenten) dat aangeeft hoeveel waterdamp er zich in de lucht bevindt in
verhouding tot de maximale luchtvochtigheid
Seismische krachten
Krachten die voortkomen van aardbevingen en aanverwante verschijnselen
Thermische geleidbaarheid
Een materiaalconstante (een vaste waarde) die aangeeft hoe goed het materiaal warmte
geleidt.
Thermische inertie
De relatieve traagheid waarmee een materiaal/product/gebouw warmte afstaat (of opneemt).
Zwaardere materialen zijn meestal thermisch inerter (geven trager warmte af of nemen trager
warmte op)
Transmissieverlies
Factor bij verlies (van bv. warmte), die onstaat bij doorstroming door een element.
Vochtregulerend vermogen
Een eigenschap van een materiaal die aangeeft dat het materiaal een hoeveelheid water
tijdelijk kan opslagen of 'bufferen', om het dan later geleidelijk aan vrij te geven
Volumewissel
Volledige vervanging van het oorspronkelijke volume
XPS
Geëxtrudeerd Polystyreen - Een kunststof van petrochemische oorsprong. Het is
waterafstotend en kan in beperkte hoeveelheid een bepaalde last dragen. Geëxtrudeerd
polystyreen wordt toegepast als isolatiemateriaal.
Zelfregulerend
In staat zichzelf bij te sturen
100
101
De handboeken zijn tot stand gekomen dankzij de bijdrage van de volgende organisaties :
fvb•ffc Constructiv
Koningsstraat 132/5, 1000 Brussel
t +32 2 210 03 33 • f +32 2 210 03 99
constructiv.be • [email protected]
© Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid, Brussel, 2016.
Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen
HOUT
1Houtbewerking
1.1Planlezen
1.2 Manuele houtbewerking
1.3A Machinale houtbewerking - deel 1
1.3B Machinale houtbewerking - deel 2
1.3C Machinale houtbewerking - deel 3
1.4Houtverbindingen
2Meubels
2.1 Massief meubel
2.2Plaatmeubel
3Interieurbouw
Binnenkort te verschijnen
4Binnenschrijnwerk
4.1
4.2
4.3
4.4
Plaatsen van binnenschrijnwerk
Wanden en plafonds
Houten vloerbekledingen
Rechte steektrap en bordestrap
5Buitenschrijnwerk
5.1 Ramen en deuren
5.2 Plaatsen van ramen en deuren
5.3Gevelbekleding
6Houtconstructies
Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid
i.s.m. OpleidingsCentrum Hout
HOut
Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid
i.s.m. OpleidingsCentrum Hout
5.1A
Dakspanten
HOUT
6.2
HOUTSKELETBOUW
BUILDING your LEARNING
de digitale bibliotheek
Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid
N247HO
Houtskeletbouw
9000000000556

houtskeletbouw

Transcript houtskeletbouw

Directory