Transcript Omgaan met frictie voor zelfsturende professionals

Omgaan met frictie voor zelfsturende professionals
Blog geschreven door Ben Elsinga auteur van de
boekenreeks voor studenten en jonge professionals:
https://www.bruna.nl/auteurs/aut0000182642-benelsinga
Zelfsturing op basis van een hoger zelfbewustzijn heeft een
waarneembare gedragsverandering tot gevolg. Deze
gedragsverandering kan gepaard gaan met frictie tussen
jouw eigen keuzes en belangen die spelen in en rond jouw
(zakelijke en persoonlijke) omgeving. Laten we zeggen de
clash tussen zelfsturing en het gevestigde gezag.
In deze blog wil ik dieper in gaan op hoe je kunt omgaan met
deze frictie in een zakelijke omgeving.
Hoe kun je persoonlijke en gemeenschappelijke
doelstellingen op elkaar afstemmen?
Stel je jezelf deze vraag serieus? Dan ben je op de goede
weg. De vraag over verschillende doelstellingen komt op
tafel indien je voor jezelf duidelijk hebt bepaald wat je wilt
en hoe je dit denkt te bereiken. Er ontstaat pas discussie
wanneer de doelstellingen OF de weg hiertoe niet hetzelfde
zijn. Bijvoorbeeld een boodschap van je manager: blijf dit
werk vooral nog even drie jaar doen want je voldoet zo goed
in deze functie.
Ga in het geval van verschil van inzicht met elkaar in
gesprek en leg de wederzijdse verwachtingen en besluiten
vast. Zodra het lijkt alsof de medewerker niet goed
functioneert in de ogen van een manager dan is er sprake
van een groeipotentie. Zowel gedacht vanuit het perspectief
van de manager EN vanuit de medewerker! Ik gebruik hier
bewust het woord groeipotentie omdat (waarschijnlijk)
beide partijen aan tafel iets van elkaar kunnen leren. Hier
ligt dus een win-win oplossing in het verschiet indien zowel
de manager en de medewerker beide bereid zijn om zich
kwetsbaar op te stellen en eerlijk de feiten en elkaars
gezichtspunten onder ogen durven zien.
De ideaalsituatie is als/wanneer de zakelijke belangen van
de opdrachtgevende organisatie precies in lijn liggen met
persoonlijke belangen. Het draait uiteindelijk om de vraag of
jouw professionele werkzaamheden energie oplevert in
plaats van dat deze werkzaamheden energie kost.
Helaas is dit in de praktijk lang niet altijd het geval. Dit is de
belangrijkste reden geweest dat ikzelf 25 jaar geleden ben
overgestapt naar een (commerciële) dienstverlenende
organisatie. De kans op gelijkgerichte belangen (op
hoofdlijnen) was daar groter.
De reden hiervoor is dat een dienstverlenende organisatie
belang heeft bij de groei van competenties van de
professional omdat de professional hiermee meer waard is
in “de markt”. Het bewaken van de eigen duurzame
inzetbaarheid blijft ook in dit soort organisaties een eigen
verantwoordelijkheid. Probeer hierbij wel maat te houden
in relatie tot de organisatie waarvoor je werkzaam bent.
Voor alle duidelijkheid, wat voor de één een stimulerende
omgeving is kan juist anderen belemmeren. Essentieel is de
match van het individu met zijn of haar omgeving. Daarom
is bewust kiezen zo belangrijk in je leven.
Je hebt hierin veel meer keuze dat je op het eerste gezicht
zou denken. Niets hoeft in dit leven en alles mag, binnen de
grenzen van het ‘toelaatbare’ uiteraard.
Aftasten van het ‘toelaatbare’ is een kunst op zich, zeker
voor ambitieuze zelfsturende professionals. Het kan een
subjectieve grens zijn of een niet gedefinieerde collectieve
grens. Vraag daarom regelmatig feedback uit je directe
omgeving om te beoordelen of je niet door de vangrail heen
schiet. Ik had hierover onlangs een boeiende discussie met
Ricardo Krikke. Onze conclusie is dat je op hele jonge
leeftijd al zelfsturend gedrag kunt vertonen, maar dat je
naarmate je ouder wordt de clash tussen zelfsturing en de
onderwerping aan gezag beter kunt managen.
Doe voor jezelf eens een alternatievenanalyse, alleen of
samen met intimi uit je sociale netwerk. Hoe meer
alternatieven je verzint om met deze clash om te gaan, hoe
beter jouw onderhandelingspositie is. De beste basis voor
een goede relatie is een principieel onderhandelingstraject
dat wordt gevoerd op basis van waarden in plaats van op
basis van ingenomen posities. Ga eens voor jezelf na hoe
goed je bent in onderhandelen.
Een aardig hulpmiddel voor zelfinzicht is een
persoonlijkheidstest op basis van REED. Zo is
onderhandelen een kernkwaliteit van de diplomaat. Kijk
eens goed naar jezelf en er gaat een nieuwe wereld voor je
open. Bovenstaande tips werken trouwens ook prima voor
relaties buiten de zakelijke sfeer ;-)
Wat doe je als dit (even) niet lukt?
Van belang is of jouw manager kan omgaan met een
zelfsturende professional in termen van het geven van
ruimte en vertrouwen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de
zogenaamde "control freaks" en "spreadsheet managers" als
een “worst case”-situatie waarin je zou kunnen belanden.
Andersom geldt ook: kun jij met elke manager omgaan?
Beschik je over die creativiteit in het omgaan met mensen?
Sociale vaardigheden zijn voor de meeste mensen een set
aangeleerde trucjes die alleen in de meeste gevallen werken.
Verras je manager eens met een creatieve oplossing
Een kerncompetentie van de zelfsturende professional is
creativiteit. Ook voor de omgang met starre mensen zijn
creatieve oplossingen te bedenken! Je kunt bijvoorbeeld
besluiten om de manager te helpen om jou op een meer
volwassen niveau aan te sturen. Mijn eigen ervaring is dat
managers het wel prettig vinden om af en toe te worden
verrast.
Iedere manager heeft een agenda waarbij er zaken zijn die
hij (of zij) ‘anders’ moet organiseren of managen. Hij weet
niet precies hoe of heeft hiervoor zelf in zijn (zakelijke)
agenda geen ruimte vanuit het hogere management. Maak
de verbinding, creëer rugdekking en los het probleem voor
hem of haar op. Daarmee creëer je vertrouwen en daarmee
weer meer ruimte.
Maar soms ook niet, shit happens…
Of de manager zich hier überhaupt voor open stelt hangt
sterk af van de managementcultuur binnen de organisatie of
de persoon in kwestie. Ook stelt dit eisen aan jouw eigen
gevoel voor tact. Bedenk dat de manager ook een manager
heeft. Mogelijk zelfs een collectief van managers zoals een
raad van bestuur, raad van commissarissen of een
managementteam.
Zorg daarom dat je zoveel vertrouwen en krediet opbouwt,
dat jouw manager of jouw opdrachtgever het met jou
aandurft en geen harde grenzen stelt, omdat bovenliggende
managers misschien vragen gaan stellen of om
verantwoording vragen.
Dit levert een mooi bruggetje op naar de volgende tip:
Wees je bewust van je eigen risk appetite
Het zijn van een zelfsturende professional is meer een
levenshouding en een mindset. Belangrijk gedrag is het
meer nemen van eigen besluiten in plaats van af te wachten
tot de ander een besluit voorlegt. Je zou kunnen zeggen: de
omslag maken van passief (afwachtend) naar actief
(initiatiefrijk) gedrag zonder je te schamen en onzeker te
zijn over jouw kwetsbare houding.
Dit vraagt een risicobewuste houding, rekening houdend
met de speelruimte die je hebt voor het geval het toch
anders loopt dan je had gehoopt of verwacht. Bijvoorbeeld:
ben je kostwinner voor een groot gezin met studerende
kinderen dan heb je waarschijnlijk een totaal andere risk
appetite dan een dinky (double income and no kids) met een
vette spaarrekening om tegenslagen op te vangen.
De kern van risk appetite is de bewuste afweging maken
tussen het benutten van kansen en het beheersen van
risico’s!
Tot slot “Het Instituut voor Zelfsturing”
Indien je zelfsturend aan de slag gaat met zelf
geformuleerde zakelijke doelen of zelf bedachte manieren
om een zakelijke opdracht tot een goed einde te brengen
dan kun je te maken krijgen met de clash tussen zelfsturing
en het gezag van de gevestigde hiërarchie. Ga hierover met
elkaar in gesprek op basis van gelijkwaardigheid. Deze
gelijkwaardigheid is gebaseerd op de intentie van zowel
manager en medewerker om er via een proces van
principieel onderhandelen samen uit te komen.
Dit stelt echter wel eisen aan de competenties en mindset
van zowel de manager EN de medewerker. De zelfsturende
professional is zich tijdens dit proces voortdurend bewust
van zijn of haar risk appetite. Het uiteindelijke doel is het
bereiken van gezamenlijke (zakelijke) doelstellingen
waaraan iedereen vol met passie en energie is
gecommitteerd. Dit gezamenlijk eindresultaat is verwoord
in een visie en missie die is gebaseerd op waarden en
zelfsturing in plaats van harde normen. Dit gezamenlijke
geloof geeft een sterkere binding dan een arbeidscontract
met een beperkte houdbaarheid.
Dit schept weer de voorwaarde voor een managerloze
organisatie waarin een netwerk van zelfsturende
professionals in onderlinge afstemming en vanuit een
gezamenlijk geloof tot het beoogde resultaat komen.
Ik doop deze organisatie “Het Instituut voor Zelfsturing”.
Lees en deel ook mijn andere blogs voor jonge zelfsturende
professionals:













Bloggen voor Jonge Professionals
Presenteren voor Jonge Professionals
Herontdek jezelf
Met een hamer kun je timmeren
Junior-Senior-Combinaties
Actief luisteren voor een vruchtbaar gesprek
Top-10 tips voor jonge professionals
Top-20 beloningen voor zelfsturende professionals
Leer elkaar meer te waarderen
Van vakmanschap naar meesterschap
De zelfsturende professional als innovator
Zelfsturing voor jonge professionals
De transformatie naar een zelfsturende professional
Wil je op de hoogte blijven van toekomstige publicaties,
wordt dan een ‘vriendje’ via mijn linkedin account of geef je
op voor de mailing list via: http://dejongeprofessional.nl
Graag wil ik de volgende personen bedanken voor hun
goede feedback en inhoudelijke verbeteringen: Connie
Grevers, Joris Schut, Klaas Zondervan, Ricardo Krikke en
Sanne Kuijpers. Mijn speciale dank gaat uit naar Pieter
Hörchner voor het tekenen van de bovenstaande cartoons
die mooi aansluiten bij de verhaallijn van deze blog.