Transcript deze link - Marithaime

NIEUWSBRIEF
December 2015
In deze Nieuwsbrief






Grote drukte bij lezing over monumenten
in Elst
Zorgen over het Ambtshuis
26 januari 2016: lezing over
de wederopbouw van boerderijen`
Gezocht: exemplaren uit de serie jaarboeken van Tabula Batavorum
Het 16e Jaarboek van Tabula Batavorum
Romeinen in Elst
Grote drukte bij lezing over
monumenten in Elst
De lezing op 8 december jl. van Frits Hoogveld werd bezocht door zo’n 120 belangstellenden. We kwamen stoelen te kort. Frits gaf
eerst een overzicht van wettelijke regelingen
en toonde met beelden aan wat deze voor gevolg hadden of hebben voor eigenaren van
panden met een monumentenstatus. Hij verduidelijkte waarvoor de monumentensubsidies
zijn bedoeld en ging in op de voorgeschiedenis en actuele discussie over de panden Rijsenburg en Rijksweg Zuid 3. Tot slot lichtte hij
toe, waarom bepaalde panden op de monumentenlijst terecht waren gekomen.
Zorgen over het Ambtshuis
Sinds de open dag op 4 oktober komt bij herhaling in bepaalde kringen het Ambtshuis ter
sprake. Het pand is van de gemeente, die het
wil afstoten. Het staat al een tijdje te koop.
Daarvoor is een aantal argumenten aan te
voeren:
- Het gebouw herinnert aan de bestuurszetel
van het aloude Ambt van Over-Betuwe, de
rechtsvoorganger van de opgeheven gemeenten Bemmel, Gendt, Huissen, Elst,
Valburg en Heteren en nu van de gemeenten Lingewaard en Overbetuwe.
- Het Ambt had behalve de zorg voor het algemeen bestuur, ook die voor de rechtspraak en de dijkzorg.
- Het gebouw diende ter vervanging van het
oude Ambtshuis van 1694, dat in 1953
werd gesloopt i.v.m. de aanleg van een
nieuwe weg (het begin van de Grote Molenstraat).
- In de vergaderzaal is een serie panelen
aangebracht, die deel hebben uitgemaakt
van de wand achter de vierschaar, welke in
1718 beschilderd werd met de wapens van
de laatst ingekomen heren uit de Ridderschap.
- Het pand – althans het middengedeelte – is
verder een typisch voorbeeld van naoorlogse bouw, ontworpen door de Amersfoortse architecten H.A. en Ir. G. Pothoven.
De conclusie is dan ook, dat de aan het
Ambtshuis verbonden geschiedenis van grote
cultuurhistorische waarde is voor Elst en de
Over-Betuwe, van Doornenburg tot ZettenHemmen. Het pand verdient daarom behouden en beschermd te blijven en dat temeer
omdat na de Tweede Wereldoorlog een aantal
waardevolle panden is gesloopt (o.a. oude
Ambtshuis, postkantoor, boerderij De Wuurde), terwijl er door de verwoestingen van die
oorlog al zeer veel verloren was gegaan.
Een brief in bovenstaande zin wordt naar de
gemeente gestuurd.
26 januari 2016: lezing over
de wederopbouw van boerderijen
Wat als het beeldbepalende Ambtshuis ten
prooi zou vallen aan de slopershamer van een
projectontwikkelaar? Het bestuur en diverse
leden willen daarom de gemeente verzoeken
het pand te beschermen door het als gemeentelijk monument te erkennen.
De eerste lezing in het nieuwe jaar vindt
plaats op 26 januari 2016 om 20.00 uur in het
Wapen van Elst. Sophie Elpers geeft een presentatie over de wederopbouw van boerderijen in en rond Elst. Herstel van de totaal 9000
tijdens WO II verwoeste boerderijen was dringend noodzakelijk vanwege de voedselvoorziening. Dit herstel vond plaats in een toentertijd heftig bediscussieerd spanningsveld tus-
Nieuwsbrief december 2015
pagina 2 van 2
sen modernisering en innovatie enerzijds en
traditie en behoud anderzijds.
In de lezing gaat Sophie in op de actoren, die
betrokken waren bij de wederopbouw. Welke
uiteenlopende ambities en wensen hadden zij
en tot welke architectuur heeft dat uiteindelijk
geleid? Daarbij wordt de focus gelegd op de
wederopbouwboerderijen die in en rond Elst
staan.
Hierbij een oproep aan mensen, die (een van)
deze boeken in bezit hebben en bereid zijn ze
beschikbaar te stellen voor liefhebbers. Je
kunt de betreffende titel(s) doorgeven aan
[email protected].
Wij zullen het aanbod regelmatig via de
Nieuwsbrief en website bekend maken.
Romeinen in Elst
Sophie Elpers was eerder wetenschappelijk
medewerker van de Stichting Historisch Boerderij-Onderzoek in Arnhem en is tegenwoordig wetenschappelijk medewerker bij het
Meertens Instituut (voor onderzoek en documentatie van de Nederlandse taal en cultuur)
in Amsterdam. Zij promoveerde op de wederopbouw van boerderijen met haar proefschrift
Erfenis van het verlies. De strijd om de wederopbouw van boerderijen tijdens en na de
Tweede Wereldoorlog, januari 2014.
Tijdens de vernieuwing van de riolering in de
Dorpsstraat zijn ter hoogte van de ABNAmrobank de resten aangetroffen van wat
waarschijnlijk een Romeins badhuis is geweest. Lang is de opgraving niet open geweest. Al heel gauw was het gat weer dicht.
Jammer dat niet enkele dagen nog wat verder
gegraven is om bijv. een beeld te krijgen van
de omvang van het badhuis. Zijn wij niet trots
op het wonen op een plek, waar tweeduizend
jaar geleden Romeinen rondliepen, woonden
en hun tempels bouwden?
Jaarboek 16 Tabula Batavorum
Elst was een van de drie bestuurlijke kernen,
vicus genoemd, rond Nijmegen, de hoofdstad
van de civitas Batavorum in het RijnMaasgebied.
De andere twee kernen waren Cuijk en Wijchen. Deze plaatsen en hun omgeving waren
van groot belang voor de voedselvoorziening
voor het leger en de bewoners. Hiertoe werden herenboerderijen opgericht. In Wijchen
zijn twee boerderijen uit de Romeinse tijd gevonden. Een van de villa’s, nu bekend onder
de naam Tienakker, bleek van groot historisch
belang. Uit de achtergebleven natuursteen en
ander bouwmateriaal kon worden vastgesteld
dat het imposante hoofdgebouw was voorzien
van heteluchtverwarming en muurschilderingen. Teruggevonden onderdelen van kranen
laten zien, dat men beschikte over warm en
koud water. Ook zijn een wij-altaar en een
bronzen Minervabeeldje gevonden.
In Cuijk waren en eveneens veel Romeinse
vondsten. Daaruit men kon afleiden, waar
mensen woonden. Ze zijn te zien in Museum
Ceuclum. Dit museum bezit veel archeologische vondsten en ook een reconstructie van
een brug over de Maas.
Op vrijdag 13 november is onder grote belangstelling het 16e jaarboek uitgegeven. Dit
jaar staat dat in het teken van teelt en teeltvormen in de Betuwe. De wervende titel luidt:
Dames en heren, appels en peren, de uitroep
van de groentehandelaar op de markt in vervlogen jaren.
In het jaarboek, uitgevoerd met een perengroene omslag, is o.a. aandacht voor de teelt
van aardappelen, granen, bomen, hop, tabak,
druiven, bijen, appels en peren en natuurlijk
ook voor pruimen er kersen. Het bevat vijftien
artikelen, waaronder bijdragen van onze leden
Herman de Regt, Frits Hoogveld, Gerrit
Mentink en Frans Mikx.
Ruim 165 leden hebben het boek afgehaald.
Gezocht: exemplaren uit de serie jaarboeken van Tabula Batavorum
Ieder jaar verschijnt er een nieuw boek met
artikelen, geschreven door leden van historische verenigingen in de Betuwe. Er is nu een
serie van zestien uitgaven. Veel leden hebben
de hele serie. Het bestuur krijgt bij herhaling
vragen van mensen over boeken die uitverkocht zijn. Veel vraag is er naar de delen:
1: Wonen en werken in de Betuwe 1900-2000
4: De Betuwe op slot, over kastelen en adellijke huizen en
14: Schoonheid verbeeld, kunst in de Betuwe.
Dit alles maakt je toch nieuwsgierig naar het
verhaal over de woonplaats van de Romeinen
en de Bataven in Elst, mede aan de hand van
vondsten, die te zien zijn in het tempel en
kerkmuseum, maar ook op veel andere plaatsen, zoals museum Het Valkhof te Nijmegen.
Kijk voor meer informatie over deze activiteiten en over
www.marithaime.nl.
op onze website