Transcript HCV richtsnoer 20160101_FINAL

RichtsnoerbehandelinghepatitisCinfectie
INITIATIEF
NIV,NVHB,NVMDL,NVH,NVZA
FINANCIERING
Ditrichtsnoerisopeigeninitiatiefzonderexternefinancieringgeschreven
1
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
Inhoud
Tabelmetbelangrijkstewijzigingen............................................................................................................4
1.Inleiding...................................................................................................................................................6
1.1Aanleiding..........................................................................................................................................6
1.2Doelstelling........................................................................................................................................6
1.3Totstandkomingvanhetrichtsnoer...................................................................................................6
1.4Methoden..........................................................................................................................................7
1.5Bewijslast...........................................................................................................................................8
1.6Updateenbeschikbaarheid...............................................................................................................9
2.Indicatievoorbehandeling....................................................................................................................10
Wietebehandelen................................................................................................................................10
3.GeregistreerdemiddeleninNederland.................................................................................................11
4.Behandelvoorstelonbehandelde(naïeve)patiënten............................................................................12
5.Behandelvoorsteleerderbehandeldepatiënten..................................................................................13
5.1Patiëntendiehebbengefaaldoppeginterferon-alfaenribavirine.................................................13
5.2PatiëntendiehebbengefaaldopDAAbehandeling........................................................................14
6.AcuteHepatitisCinfectie......................................................................................................................17
7.Nierinsufficiëntie...................................................................................................................................18
Expertopinionnierinsufficiëntie...........................................................................................................18
Paritaprevir/ritonavir,ombitasvirendasabuvir................................................................................18
Sofosbuvir..........................................................................................................................................18
Ledipasvir...........................................................................................................................................19
Aanbevelingenbijnierinsufficiëntieofhemodialyse.............................................................................19
8.Gedecompenseerdelevercirrose...........................................................................................................21
DoseringDAAsbijleverfunctiestoornissen............................................................................................22
9.Levertransplantatie................................................................................................................................22
9.1Pre-transplantatie...........................................................................................................................23
9.2Post-levertransplantatie.................................................................................................................23
10.Interactiestussengeneesmiddelen.....................................................................................................24
10.1Interacties......................................................................................................................................24
10.2InteractiesmetHIVmedicatie.......................................................................................................25
2
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
11.Behandelinginstudieverband.............................................................................................................25
12.Referenties..........................................................................................................................................27
13.Verantwoording...................................................................................................................................30
13.1Juridischebetekenis.......................................................................................................................30
13.2Belangenverstrengeling.................................................................................................................30
14.Lijstmetafkortingen............................................................................................................................32
3
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
Tabelmetbelangrijkstewijzigingen
Wijzigingeninupdate1-1-2016t.o.v.versie1-10-2015
HS
1.4
1.4
Pagina Actie
5
UKguidelineisverwijderduitdelijstvan
richtlijnenwaarhetrichtsnoeropgebaseerd
is
6
Richtsnoergeeftaandatbijverwachtegelijke
effectiviteitvanverschillendebehandelingen
dekostenmeekunnenwegenbijdekeuze
1.5
6
1.6
8
2
7
2
7
4
11
4en
5.1
11en
12
5.2
13
5.1
13
5.2
14
6
16
7
19
7
19
Argumentatie
GeenrecenteupdatevanUKguideline
Verschilinkostenbijverschillende
regimesinG1enG4isgroot,bij
verwachtegelijkeeffectiviteitkunnen
kostendaarommeewegenindekeuze
WegevennietenkeldeEASLbewijslastweer, EASLupdateisrelatiefoud,AASLDgeeft
maarookAASLDbewijslast
vakerupdates,daaromgevenwevan
beidendebewijslastweer
Bijvragentavhetrichtsnoerkanercontact
Deervaringleertdaternareleasevan
opgenomenwordenmetdecommissieop
eenupdatevragenzijn
hetalgemenee-mailadres:……..
Sinds1oktoberwordenallebeschikbare
Terinformatie
DAAsvoorpatiëntenmetchronische
hepatitisCvergoed
IedereHCVpatientheefteenbehandel
Patiëntenintabelhebbeneenabsolute
indicatie,echterindiencapaciteitsproblemen behandelindicatieendienenvoortegaan
kandetabelleidendzijn
bijcapaciteitsproblemen.
SOF+LDP+RBV8wekenvoorG1patiënten
OptieSOF+LEDisnietmeerbeschikbaar
metfibrose</=F2enHCVRNA<6miljoenis inAASLDenAFEFrichtlijnen.EASLnoemt
verwijderdalsoptie
hetwel,echterheeftnoggeennieuwe
update.Noggeenfulltextvanrealworld
databeschikbaar
Bijverwachtegelijkeeffectiviteitingevalvan Erzitgrootverschilinprijs(opbasisvan
G1ofG4,kunnenkosteneenrolspelenin
deZ-index)inverschillende
keuzevoortherapie
behandelcombinatiesvoorG1enG4
AlgemenestandpuntentavDAAfalers
WekrijgenmeertemakenmetDAA
toegevoegd:adviesomteswitchenvanDAA- falers,daaromenkelealgemene
klasse,adviesaltijdribavirinetoetevoegen
standpuntenalsaanvullingopdeEASL
tabel
RAVtestingkangedaanwordennaDAA
KlinischerelevantievanRAVsisnogniet
falen,overlegmetuwviroloog
geheelduidelijk.
SOF+PR12wknalsoptietoegevoegdvoor
AASLDrichtsnoergeeftditalsoptie
G2/3DAAfalers
Behandeloptiesvanvroeg-chronischeHCV
DAAswordenonafhankelijkvan
patiëntenzijnverwijderd
fibrosestadiumvergoed
Bocepreviruittabelverwijderd
Boceprevirwordtnietmeer
voorgeschrevenvoorchronischeHCV
Sofosbuvirdatabijnierinsufficiëntie
NieuwedataopAASLDgepresenteerd
aangepastnaAASLD
4
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
8
22
Bocepreviruittabelverwijderd
8
22
9.1
23
10.1
25
13.2
30
Leverinsufficientietabel,noottoegevoegd
t.a.v.behandelingvanCP-Bpatiëntenmet
simeprevir/paritaprevir
HCCtabelverwijderd,erwordtnuverwezen
naareerderbehandeldecirrotischepatient
tabel
Algemenetekstopgenomenovermeer
awarenessvoorinteracties,daarbij2
voorbeeldenbesproken:PPIsenamiodarone
Tabelmetbelangenverstrengelingis
aangepast
Boceprevirwordtnietmeer
voorgeschrevenvoorchronischeHCV
GebasseerdopFDAwarningmbtdeze
middelen
Adviezenzijnvergelijkbaar
Aandachtvoorinteractiesisbelangrijk,
ookveelgebruiktemedicatiekan
problemengeven,bvPPIofamiodarone
Update
5
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
1.Inleiding
1.1Aanleiding
De laatste richtlijn voor de behandeling van hepatitis C infectie stamt uit 2014. [1] Sinds de
introductie van de eerste generatie protease remmers (boceprevir (Victrelis®) en telaprevir
(Incivo®) in 2012 is het therapeutische landschap drastisch veranderd. Vanaf eind 2014 zijn
nieuwe direct werkende antivirale middelen (DAAs) beschikbaar in Nederland waardoor een
volledig orale en interferon vrije behandeling mogelijk is geworden. Inmiddels worden de
volgende middelen vergoed voor alle patiënten met een chronische hepatitis C infectie:
Sofosbuvir
(Sovaldi®),
simeprevir
(Olysio®),
daclatasvir
(Daklinza®)
paritaprevir/ritonavir/ombitasvir (Viekirax®) met of zonder dasabuvir (Exviera®) en
sofosbuvir/ledipasvir (Harvoni®). Fase-3 en real world studies hebben aangetoond dat
behandeling met een combinatie van deze middelen zeer effectief is en over het algemeen
nauwelijksbijwerkingenmetzichmeebrengt.Teneindedezemiddelenindepraktijkdoelmatig
en juist in te zetten hebben de verschillende beroepsverenigingen het initiatief genomen om
een update van de in 2014 gepubliceerde richtlijn Hepatitis C op te stellen. Dit richtsnoer is
bedoeldvoorzowelpatiëntenmeteenHCVmono-infectiealsookmeteenHIV/HCVcoinfectie.
1.2Doelstelling
Dit richtsnoer is opgesteld om een praktische leidraad te bieden bij de indicatiestelling en
behandelingvanpatiëntenmeteen(chronische)hepatitisCvirusinfectie.Dedoelstellingisom
deuniformiteitendaarmeeookdekwaliteitvandebehandelingvanhepatitisCinNederlandte
bevorderen. Dit richtsnoer geeft aanbevelingen over de behandeling van acute en chronische
hepatitisCinfectiebijvolwassenpatiënten,metaandachtvoorpatiëntenmetnierinsufficiëntie,
falen van eerdere antivirale therapie, gedecompenseerde levercirrose en in de transplantatie
setting.Ditrichtsnoervormteenleidraadvoordedagelijksepraktijk,inindividuelegevallenkan
hiervanwordenafgeweken.
1.3Totstandkomingvanhetrichtsnoer
DitrichtsnoeristotstandgekomenopinitiatiefvanenuitnaamvandeNederlandseInternisten
Vereniging (NIV), Nederlandse Vereniging voor HIV behandelaren (NVHB), Nederlandse
VerenigingvoorMaag-Darm-Leverziekten(NVMDL),NederlandseVerenigingvoorHepatologie
(NVH) en Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuis Apothekers (NVZA). Afgevaardigden (zie
figuur)hebbentijdensverschillendebijeenkomstenditrichtsnoeropgesteld.
6
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
Koplopergroep
NIV/NVHB
- Prof.dr.A.I.M.Hoepelman
- Dr.J.E.Arends
- Dr.C.Richter
- Dr.M.vanderValk
NVMDL/NVH
- Prof.dr.J.Drenth
- Dr.R.J.deKnegt
- Dr.H.vanSoest
- Dr.P.Honkoop
- Dr.S.Willemse
- Dr.J.T.Brouwer
NVZA
- Prof.dr.D.M.Burger
Uitvoerendegroep
-
Dr.J.E.Arends
Drs.F.Berden
Drs.M.vanTilborg
1.4Methoden
De werkgroep heeft in de eerste bijeenkomst bepaald dat de adviezen in dit richtsnoer
gebaseerdzijnopdeaanbevelingenindevolgendebeschikbarebuitenlandserichtlijnen:
AASLD/IDSA: Recommendations for Testing, Managing, and Treating Hepatitis C, version
December11,2015,www.hcvguidelines.org[2]
- EASLRecommendationsonTreatmentofHepatitisC2015[3]
- AktuelleEmpfehlungzurTherapiederchronischenHepatitisC[4]
- AssociationFrancaisepourl’EtudeduFoie(AFEF):TraitementdeshépatitesviralesC,Avis
d’experts5–june2015[5]
Erisinditrichtsnoerdusgeenbeoordelinggedaanvandeindividuelestudies,maardeadviezen
uit bovenstaande richtlijnen zijn toegepast op de Nederlandse situatie. In situaties waarin de
richtlijnen van elkaar verschillen is door middel van consensus in de koplopergroep het
behandeladviesbepaald.Inspecifiekesituatieswaarindeaanbevelingennieteenduidigzijnof
onvoldoendedatabeschikbaaris,isgezochtnaarbewijsin‘realworld’studies.Inditrichtsnoer
is geen voorkeur aangegeven voor de verschillende behandelopties, echter bij verwachtte
gelijke effectiviteit is de richtsnoercommissie van mening dat kosten van behandeling mee
kunnen wegen in de besluitvorming. Het getal achter het aanbevolen regime staat voor de
behandelduurinweken.
-
7
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
1.5Bewijslast
In de richtlijnen worden verschillende manieren gebruikt om het bewijsniveau van de
aanbevelinguittedrukken.DewerkgroepheeftervoorgekozenhetbewijsniveauvandeEASL
enAASLDrichtlijnenweertegeveninditrichtsnoer.[3]
EASLbewijslast:
8
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
AASLDbewijslast
1.6Updateenbeschikbaarheid
Elke 3 maanden zal de werkgroep nagaan of bovenstaande richtlijnen zijn gewijzigd en of er
nieuwe data beschikbaar is gekomen om het richtsnoer bij te werken. Het richtsnoer met de
meest recente update zal beschikbaar zijn op de website www.hcvrichtsnoer.nl. De websites
van de beroepsverenigingen (www.internisten.nl www.nvhb.nl www.mdl.nl www.nvza.nl)
zullennaardezewebsitedoorlinken.Mochtenerspecifiekevragenzijnoverhetrichtsnoer,dan
kuntudezestellenviahetalgemenee-mailadres:……
9
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
2.Indicatievoorbehandeling
Wietebehandelen
Het doel van een hepatitis C behandeling is het verlagen van mortaliteit, lever gerelateerde
morbiditeit (zoals eindstadium leverziekte en hepatocellulair carcinoom) en voorkomen van
verdere verspreiding van hepatitis C. Derhalve is de richtsnoer commissie van mening dat er
een indicatie is voor behandeling voor iedere HCV patiënt in Nederland. Succesvolle
behandelingwordtgedefinieerdals“sustainedvirologicalresponse(SVR)”.[7]Sinds1oktober
2015wordenDAA’svoorallepatiëntenmeteenchronischehepatitisCinfectievergoed.Indien
het door eventuele capaciteitsproblemen niet mogelijk is om alle patiënten op (zeer) korte
termijntebehandelenwordtonderstaandeprioriteringaanbevolen.Patiënteninonderstaande
tabel hebben een absolute behandelindicatie. Dit is enerzijds gebaseerd op voorkoming van
verdereleverschadeenanderzijdstervoorkomingvanverdereverspreiding:
Tervoorkomingvanverdereleverschade
Tervoorkomingvanverdereverspreiding
Iedereen met een Metavir-stadium F2 of Actiefinjecterendedruggebruikers
hoger
PatiëntenmeteenHIV-1coinfectie
Mannen die sex hebben met mannen (acute
HCV)
PatiëntenmeteenhepatitisBcoinfectie
Patiëntenaanhemodialyse
PatiëntenmetDMtype2
HCV-positievemoedersmet
zwangerschapswens
Patiënten met extra-hepatische manifestaties HCV-positieve gezondheidszorg medewerkers
vandeHCV
dieinvasieveproceduresverrichten
Patiënten met een andere leverziekte (bijv. Geïnterneerden
NASH)
10
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
3.GeregistreerdemiddeleninNederland
Sofosbuvir
(SOF)
Simeprevir
(SIM)
Daclatasvir
(DAC)
DAAklasse
NS5B
remmer
NS3-4aremmer NS5A
remmer
Merknaam
Sovaldi
Olysio
Geregistreer
dEMA
Dosering
pangenotypi 1en4
sch
400mg1dd1 150mg1dd1
1,2,3en4
60mg1dd1
90/400mg
1dd1
75/50/12.5mg
1dd2tabletten
+250mg2dd1
pangenotypi
sch
<75kg:
1000mgin2
giften.≥75
kg:1200mg
in2giften
Inname
Metvoedsel
Metvoedsel
-
-
Metvoedsel
Metvoedsel
Resistentie
-
Q80K
-
-
-
-
Prijs/12
weken*
€43.454
€25.565
€27.023
€48.752
Viekirax
€509-€613
Daklinza
Ledipasvir/
Sofosbuvir
(LDP/SOF)
Paritaprevir/rito
navir/Ombitasvi
r(PTV/r+OBV)
+/-Dasabuvir
(DSV)
NS5A/NS5B NS3-4A/NS5A
remmers
remmers+/-
NS5Bremmer
Harvoni
Viekirax+/Exviera
1,3en4
1en4
Ribavirine
(RBV)
Ribavirine
(€38.416)&
Exviera(€3.334)
Vergoeding
Ja
inNederland Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
*gebaseerdopindexprijzenwww.medicijnkosten.nl(7-12-2015)
11
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
4.Behandelvoorstelonbehandelde(naïeve)patiënten
Geno
type
1a†
Regime
1b†
DAC+SOF12
LDP+SOF12
PTV/r+OBV+DSV12
SIM+SOF12
2
DAC+SOF12
SOF+RBV12
3
DAC+SOF12
SOF+PR12
SOF+RBV24
DAC+SOF12
LDP+SOF12
PTV/r+OBV+RBV12
SIM+SOF12
Non-cirrose(≤F3)
DAC+SOF12
LDP+SOF12
PTV/r+OBV+DSV+RBV12
SIM+SOF12
4†
5
LDP+SOF12
SOF+PR12
LDP+SOF12
SOF+PR12
6
EASL
A1
A1
A1
A1
A1
A1
A1
A1
AASLD Cirrose(CP-A)
B2
A1
A1
B1
A1
B2
A1
A1
B2
B1
B1
IIaB
IA
IA
IA
IA
B1
B1
IIaB
IIaB
IB
IA
IA
IA
IB
IA
IA
IA
-
IIbB
IB
-
IIaB
IIaB
DAC+SOF+RBV12*
LDP+SOF+RBV12*
PTV/r+OBV+DSV+RBV24
SIM+SOF+RBV12*
DAC+SOF+RBV12*
LDP+SOF+RBV12*
PTV/r+OBV+DSV12
SIM+SOF+RBV12*
DAC+SOF12
SOF+RBV16
DAC+SOF+RBV24
SOF+PR12
SOF+RBV24
DAC+SOF+RBV12*
LDP+SOF+RBV12*
PTV/r+OBV+RBV24
SIM+SOF+RBV12*
LDP+SOF+RBV12*
SOF+PR12
LDP+SOF+RBV12*
SOF+PR12
EASL
B1
A1
A1
B1
B1
A1
A1
B1
B1
B1
B1
B1
A1
B2
B1
B1
B2
B1
B1
AASLD
IIaB
-
IA
IA
IIaB
-
IA
IA
IIaB
IIbC
IIaC
IA
IA
B1
B1
IIaB
IIaB
-
-
-
-
IIaB
IIaB
*Inprincipegaatdevoorkeuruitnaareenbehandelduurvan12wekenmettoevoegingvanribavirine.
Indienersprakeisvanribavirineintolerantiekanwordenoverwogenomdebehandelduurnaar24weken
teverlengen.
† Bij verwachte gelijke effectiviteit in geval van G1 of G4, kunnen kosten een rol spelen in keuze voor
therapie(zieblz11).
12
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
5.Behandelvoorsteleerderbehandeldepatiënten
5.1Patiëntendiehebbengefaaldoppeginterferon-alfaenribavirine
Geno
type
1a†
Regime
Non-cirrose(≤F3)
DAC+SOF12
LDP+SOF12
PTV/r+OBV+DSV+RBV12
SIM+SOF12
DAC+SOF12
LDP+SOF12
PTV/r+OBV+DSV12
SIM+SOF12
EASL
A1
A1
A1
A1
A1
A1
A1
A1
AASLD
IIaB
IA
IA
IIaB
IIaB
IA
IA
IIaB
Cirrose(CP-A)
DAC+SOF+RBV12*
LDP+SOF+RBV12*
PTV/r+OBV+DSV+RBV24
SIM+SOF+RBV12*
DAC+SOF+RBV12*
LDP+SOF+RBV12*
PTV/r+OBV+DSV+RBV12
SIM+SOF+RBV12*
EASL
B1/*B1
A1/*B1
A1
B1/*B1
B1/*B1
A1/*B1
A1
B1/*B1
AASLD
-/*IIaB
IB/*IA
IA
-/*IIaB
-/*IIaB
IB/*IA
IA
-/*IIaB
2
DAC+SOF12
SOF+RBV12
B1
A1
-
-
DAC+SOF12
SOF+RBV16
B1
B1
-
IA
3
DAC+SOF12
SOF+PR12**
DAC+SOF12
LDP+SOF12
PTV/r+OBV+RBV12
SIM+SOF12
LDP+SOF12
SOF+PR12
LDP+SOF12
SOF+PR12
A1
B1
B2
A1
B1
B2
A1-B1
B1
IA
IA
-
IIaB
IIaB
-
IIaC
IIaC
DAC+SOF+RBV24
SOF+PR12**
DAC+SOF+RBV12*
LDP+SOF+RBV12*
PTV/r+OBV+RBV24
SIM+SOF+RBV12*
LDP+SOF+RBV12*
SOF+PR12
LDP+SOF+RBV12*
SOF+PR12
B1
B1
B2/*B2
B1/*B1
B1
B2/*B2
B1/*B1
B1
B1/*B1
B1
IIaC
IA
-
IIaB/*-
IIaB
-
IIaC
IIaC
1b†
4†
5
6
A1-B1 IIaC
B1
IIaC
IIaC
IIaC
*Inprincipegaatdevoorkeuruitnaareenbehandelduurvan12wekenmettoevoegingvanribavirine.Indienersprakeisvan
ribavirineintolerantiekanwordenoverwogenomdebehandelduurnaar24wekenteverlengen.
**Indiendepatiëntpeginterferon-alfakanverdragenisSOF+PRvoor12wekeneenoptie[1,8]
†BijverwachtegelijkeeffectiviteitingevalvanG1ofG4,zoudenkosteneenrolkunnenspeleninkeuzevoortherapie.
13
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
5.2PatiëntendiehebbengefaaldopDAAbehandeling
In het algemeen is er nog weinig ervaring met patiënten die gefaald hebben op een eerdere
behandelingmeteenDAA.DeEASLrichtlijnomvateenoverzichtelijketabel,dezehebbenwij
hieronderovergenomen.[3]Wehanterenhierineenaantalaanbevelingen:
-
Het advies is om bij herbehandeling na falen op eerdere DAA-bevattende therapie, te
switchenvanklasse(dusvanNS3remmernaarNS5Aremmerenandersom).
Wijadviserenombijherbehandelingaltijdribavirinetoetevoegen.
Bij patiënten met genotype 2 of 3 die op DAA-bevattende therapie gefaald hebben is
Sofosbuviri.c.m.peg-interferonenribavirinegedurende12wekeneenoptievolgensde
AASLDrichtlijn.
Bij keuze voor een nieuwe therapie na falen op een DAA, kunnen RAVs (Resistance
Associated Variants) bepaald worden, echter de relevantie is momenteel nog niet geheel
duidelijk.Wijadviserendanookomuwvirolooghierbijomadviestevragen.
IndienergeenalternatiefbeschikbaarisvoordepatiëntdieopDAAbehandelingheeftgefaald,
adviserenwijomcontactoptenemenmeteenexpertcentrumofomnategaanofpatiënten
instudieverbandbehandeldkunnenworden.
14
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
15
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
16
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
6.AcuteHepatitisCinfectie
InNederlandwordendemeesteacuteHCVinfectiesgevondenbijpatiëntenmeteenHIVcoinfectieopbasisvanregelmatigeALAT-controle.ZoweldeNVHBalsdeNVMDL/NVHhebbenin
2011eenrichtlijngepubliceerdwaarindezebehandelingbesprokenwordt.[9,10]Deenigeop
ditmomentgeregistreerdemedicijnenvooracuteHCVbehandelingzijn:
-
gepegyleerdinterferon-alfa2a/2b
ribavirine
Denieuwedirectantiviralemedicijnenzijnnietgeregistreerdenwordennietvergoedvoorde
indicatie acute hepatitis C. Wel is er preliminair bewijs dat DAAs werkzaam zijn in de
behandeling van acute hepatitis C waarbij respons percentages van 76-84% bij een
behandelduur van 12 weken werden behaald. [11, 12] Op basis hiervan adviseert de
AmerikaanserichtlijnpatiëntenmeteenacuteHCVtebehandelenalseenchronischeinfectie.
VoordeNederlandsesituatiegeldtdatDAAsnognietgeregistreerdzijnvooracutehepatitisc
behandeling.
AcuteHCVmono-infectie
Geneesmiddel Gepegyleerdinterferon-alfa2a/2b
AcuteHCVbijHIV
Gepegyleerd interferon-alfa 2a/2b
metgewichtsgedoseerdribavirine
24-48weken
Duur
24weken
Virale respons 16 weken kan overwogen worden bij - 24 weken bij een rapid virological
response (RVR) of bij een complete
tijdens
RVR
earlyvirologicalresponse(cEVR)
behandeling
-48wekenbehandelingaanbevolenals
ergeenRVRofcEVR
RVR=RapidViralResponse(HCVRNAundetectableatweek4),cEVR=completeearlyviralresponse(HCVRNAdetectableat
week4andundetectableatweek12)
Indien niet in de acute fase van de infectie voor behandeling wordt gekozen, kan gewacht
wordentotersprakeisvaneenchronischeinfectie.DeeffectiviteitvanHCVbehandelinginde
chronische fase is met de huidige interferon-vrije therapieën vergelijkbaar aan de SVR
percentagesindeacutefase.
17
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
7.Nierinsufficiëntie
Bijnierfunctiestoornissenmeteencreatinineklaring<30ml/minisvoorzichtigheidgebodenbij
hetvoorschrijvenvanDAAs.Boveneencreatinine-klaringvan30ml/minhoeftdedoseringvan
geenvandeDAAsaangepastteworden.
Er komt steeds meer data over de behandeling van patiënten met ernstige nierinsufficiëntie
(eGFR <30 ml/min) of patiënten met hemodialyse (HD). Deze patiëntencategorie dient
behandeldtewordenineencentrummetvoldoendenefrologischeexpertise.Devoorkeurbij
deze patiënten gaat uit naar een interferon-vrije en zo mogelijk ook ribavirine vrije
behandeling. Indien ribavirine toch voorgeschreven wordt, dienen er ribavirine spiegels te
wordenbepaald.
Expertopinionnierinsufficiëntie
Paritaprevir/ritonavir,ombitasvirendasabuvir
Van de huidige beschikbare DAAs is de combinatie paritaprevir/ritonavir, ombitasvir en
dasabuvir het beste onderzocht. Deze middelen worden niet-renaal geklaard. Uit de RUBY-1
studie blijkt dat deze medicatie veilig kan worden gegeven bij patiënten met een
nierinsufficiëntie of hemodialyse conform in dit richtsnoer geformuleerde behandeladviezen.
[13]
Sofosbuvir
Sofosbuvir is niet geregistreerd voor patiënten met een creatinine klaring < 30 ml/min. Na
opnamewordtsofosbuviromgezetnaarGS-331007envervolgensintracellulairgefosforyleerd
tothetactievetrifosfaat.DittrifosfaatkanookweergedefosforyleerdwordennaarGS-331007
wat vervolgens in plasma circuleert. Bij nierinsufficiëntie is er beperkte cumulatie van
sofosbuvirzelfmaarwelheelsterkvanGS-331007.Deveiligheidvandezehogeconcentraties
vanGS-331007isnietvastgesteld.Eendosisverlagingvansofosbuvirnaarbijvoorbeeld400mg
om de dag zou kunnen leiden tot minder cumulatie van GS-331007 maar ook tot minder
activatienaarhetactievetrifosfaatendusmogelijkminderantiviraleactiviteit.
OpdeAASLD2014,EASL2015enAASLD2015zijndiversekleineonderzoekengepresenteerd
naarhetgebruikvansofosbuvirbijpatiëntenmeteencreatinineklaring<30ml/min.Sommige
onderzoekenlatengoedeSVRpercentageszien,anderebeduidendmindergoedeuitkomsten.
Dikwijls is niet goed terug te vinden of de dosering sofosbuvir aangepast is, of er dialyse is
toegepast,etc.Opditmomentzijner2onderzoekenverscheneninpeer-reviewedtijdschriften.
Nazario et al. beschrijven 17 patiënten op sofosbuvir/simeprevir met CrCL <30 ml/min en/of
hemodialyse.Desofosbuvirdoseringis1dd400mg.Erwas100%SVR,ertradengeenSAEsop
en geen patiënt moest stoppen met therapie vanwege bijwerkingen. [14] Hundemer et al.
18
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
presenteren6patientenmetCrCL<30ml/minwaarvan2methemodialyse.Ookzijgebruikten
1dd400mgsofosbuvir.SVR%was67%en1patiëntmoeststoppenvanwegebijwerkingen.Dit
was echter 4 dagen voor het einde van de geplande behandelduur van 12 weken en was
vanwege anemie en leucopenie; patiënt werd behandeld met sofosbuvir, peg-interferon en
ribavirine.[15]
Wij adviseren, gezien de beperkte hoeveelheid data, om bij een eGFR <30 ml/min voor een
ander regime te kiezen of te wachten op een volgende generatie DAA’s waarbij uit fase 3
studiesisgeblekendatdezeveiligzijnbijeenernstigenierinsufficiëntie.Indienergeenandere
optieisenbehandelingopkortetermijnnoodzakelijkismoetervolgensdecommissieworden
gekozenvoordevolledigedoseringSofosbuvirvan400mg.Hierbijisdeafweginggemaaktdat
bij een dosisverlaging van Sofosbuvir de kans op virologisch falen groter is dan het optreden
vantoxiciteitbijeenniet-aangepastedoseringSofosbuvir.
Ledipasvir
Voor ledipasvir zijn geen gegevens bekend tijdens dialyse en hierover wordt derhalve geen
uitspraakgedaan.
Aanbevelingenbijnierinsufficiëntieofhemodialyse
Opbasisvandeopditmomentbeschikbareinformatieisonderstaandetabelsamengesteld.
Genees
middel
Normale Nierfunctie
dosering
30-50ml/min 10-30ml/min <10ml/min
of
hemodialyse
Peginter
180mcg/ 180mcg/
135mcg/
135mcg/
feronalfa-2a week[19] week[19]
week[19]
week[19]
Wordthetgeneesmiddel
verwijderddoordialyse
Ja.Gedeeltelijk.
Verwijderingbijdialyse
afhankelijkvanhet
dialysemembraan[20]
Peginter
1,5
1,125mcg/kg/ 0,75mcg/kg/w Onbekend Nee.Voornamelijk
feronalfa-2b mcg/kg/ week[22]
eek[22]
hepatischeklaring.
week[21]
Verderafhankelijkvan
dialysemembraan[20]
Ribavirine
<75kg= Oplaaddosis: Oplaaddosis: Oplaaddosis: Nee[23]
1000mg/ 1200mg
1200mg
1200mg
dag
gevolgddoor gevolgddoor gevolgd
omdedag
200mg/
door
>75kg= 200mgen
dag[24]
200mg/
1200mg/ 400mg[24]
Evt
dag[25]
dag[23] Evt
monitoring
Evt
19
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
Simeprevir
Sofosbuvir
Daclatasvir
Viekirax®
(12,5mg
ombitasvir
75mg
paritaprevir
50mg
ritonavir)
Dasabuvir
Harvoni®
(90mg
ledipasvir
400mg
sofosbuvir)
monitoring
vanRBV
spiegel*.
vanRBV
spiegel*.
monitoring
vanRBV
spiegel*.
150mg/
dag
400mg/
dag[27]
150mg/
dag[26]
400mg/
dag[27]
150mg/
Nee[26]
dag[26]
400mg/dag Ja[27]
[28-32]
60mg/
dag[33]
2
tabletten/
dag[34]
60mg/
dag[33]
2tabletten/
dag[34]
150mg/dag[2
6]
400mg/dag[2
8-30]
60mg/
dag[33]
2tabletten/
dag[34]
500mg/
dag[36]
1tablet/
dag[37]
500mg/
dag[36]
1tablet/
dag[37]
500mg/
dag[36]
Onbekend
500mg/
dag[35]
Onbekend
60mg/
Nee[33]
dag[33]
2tabletten/ Onbekend
dag[35]
Onbekend
Ledipasvir=Nee[37]
Sofosbuvir=Ja[27]
20
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
8.Gedecompenseerdelevercirrose
Er gelden een aantal (relatieve) contra-indicaties bij patiënten met een gedecompenseerde
levercirrose(Child-PughBofC):
-
Peginterferon:eriseenabsolutecontra-indicatievoorpeginterferon
-
Simeprevir en paritaprevir: er is een contra-indicatie voor protease remmers bij ChildPughCgedecompenseerdelevercirrose.
-
BijpatiëntenmetChild-PughBlevercirroseisereenvoorkeurvoorbehandelingmeteen
NS5Aremmer.ErisrecenteenFDA-warninggepubliceerdmetbetrekkingtot
Viekirax/Exvieraindezepatientencategorie
(http://www.fda.gov/Drugs/DrugSafety/ucm468634.htm).
-
Ribavirinekanineenverlaagdedosering(600mg)wordengegevenbijeencombinatie
van2DAAsmetribavirineindiennoodzakelijk.Erkandanopgeleidevantolerantieen
spiegelsopgetitreerdwordennaardejuistedosering.
Behandeling van patiënten met een gedecompenseerde levercirrose (Child-Pugh C) moet in
verband met de timing en dosering van behandeling in overleg met een
levertransplantatiecentrumuitgevoerdworden,metnamealsdepatiëntopdewachtlijstvoor
een levertransplantatie staat. Er wordt gestreefd naar viruseradicatie voor transplantatie. De
voorkeur gaat uit naar een interferon-vrij regime met een combinatie van een NS5A remmer
met NS5B polymerase remmer met of zonder ribavirine. Gezien het feit dat de data in deze
patiëntencategoriezeerbeperktisdienenklinischetoestandenlaboratoriumwaardenfrequent
tewordengecontroleerd.
Genotype
CP-BenC
Bewijslast
1a
DAC+SOF+RBV12*#
LDP+SOF+RBV12*#
B1
B1
1b
DAC+SOF+RBV12*
LDP+SOF+RBV12*
DAC+SOF+RBV12*
SOF+RBV24
DAC+SOF+RBV24
B1
B1
B1
B1
B1
DAC+SOF+RBV12*#
LDP+SOF+RBV12*#
DAC+SOF+RBV12*
LDP+SOF+RBV12*
B1
B1
B1
B1
2
3
4
5&6
*Inprincipegaatdevoorkeuruitnaareenbehandelduurvan12wekenmettoevoegingvanribavirine.Indiener
sprakeisvanribavirineintolerantiekanwordenoverwogenomdebehandelduurnaar24wekenteverlengen.
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
†Doseringribavirineo.b.v.individuelepatiëntkarakteristiekenen/ofinoverlegmeteentransplantatiecentrum
21
DoseringDAAsbijleverfunctiestoornissen
Onderstaandetabelisnietovergenomenuitdeverschillenderichtlijnen,maargemaaktopbasis
vandebeschikbarereallifedata.
Geneesmiddel
Normaledosering
Peginterferonalfa2a
Peginterferonalfa2b
Ribavirine
Contra-indicatie
[19]
Contra-indicatie
[21]
<75kg=1000mg/
dag
>75kg=1200mg/
dag[23]
Contra-indicatie
Sofosbuvir
180mcg/week[19] 180mcg/week[19] Contra-indicatie
[19]
1,5mcg/kg/
1,5mcg/kg/
Contra-indicatie
week[21]
week[21]
[21]
<75kg=1000mg/
<75kg=1000mg/
<75kg=1000mg/
dag
dag
dag
>75kg=1200mg/
>75kg=1200mg/
>75kg=1200mg/
dag[23]
dag[23]
dag[23]
150mg/dag[26]
150mg/dag[26]
150mg/dag[26]
Contra-indicatie*
400mg/dag[27]
400mg/dag[27]
400mg/dag[27]
Daclatasvir
60mg/dag[33]
60mg/dag[33]
Viekirax®
(12,5mg
ombitasvir
75mgparitaprevir
50mgritonavir)
Dasabuvir
2tabletten/dag[34] 2tabletten/dag[34] Contra-indicatie* Contra-indicatie
[34]
Simeprevir
500mg/dag[36]
Gestoordeleverfunctie
Child-Pugh-A
Child-Pugh-B
60mg/dag[33]
500mg/dag[36]
60mg/dag[33]
500mg/dag[36]
Child-Pugh-C
400mg/dag[27]
Contra-indicatie
[36]
1tablet/dag[37]
Harvoni®
1tablet/dag[37]
1tablet/dag[37]
1tablet/dag[37]
(90mgledipasvir
400mgsofosbuvir)
*Letop:FDAenEMAverschillent.a.v.aanbevelingenvanviekiraxensimeprevirbijChild-PughB
patiënten.FDAheeftrecenteenwarninggepubliceerd
(http://www.fda.gov/Drugs/DrugSafety/ucm468634.htm).Wijgevendevoorkeuraanbehandelingmet
eenNS5AremmerbijCP-Bpatienten.Indienutochwiltbehandelenmeteenprotease-remmer,neem
dancontactopmetidpharmacology@radboudumc.nlvooradviest.a.v.doseringenspiegelbepalingen.
9.Levertransplantatie
Bij patiënten op de wachtlijst voor levertransplantatie is antivirale therapie geïndiceerd ter
voorkoming van graft infectie. De timing van behandeling bij deze patiënten is aan discussie
22
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
onderhevigenerdientdaaromaltijdoverlegplaatstevindenmeteentransplantatiecentrum.
Idealitermoetzosnelmogelijkmetbehandelingwordengestartomzodekansophetvoltooien
van de behandeling te vergroten, de leverfunctie voor transplantatie te optimaliseren en in
sommigegevallenkanuiteindelijkzelfsvantransplantatiewordenafgezien.
Bijterugkeervanhetvirusnalevertransplantatieontwikkelteenderdevandepatiëntencirrose
binnen 5 jaar na transplantatie. Het ontstaan van fibrose en cirrose binnen 1 jaar na
transplantatiegeefteenhoogrisicoopfalenvanhettransplantaat,waardoordezepatiëntenop
kortetermijnbehandelddienenteworden.Tenslottedienenspiegelsvanimmunosuppressiva
frequenttewordengecontroleerdtijdensantiviraletherapie.
9.1Pre-transplantatie
Mogelijkebehandelregimesvoorpatiëntenpretransplantatieisafhankelijkvandeindicatie:1)
voor HCC kan de het behandelvoorstel voor cirrotische eerder behandelde patienten gevolgd
worden (HS 5.1), 2) voor gedecompenseerde cirrose kan het behandelvoorstel voor
gedecompenseerdecirrosegevolgdworden(HS8).
9.2Post-levertransplantatie
Na levertransplantatie dient behandeling plaats te vinden in overleg met een
transplantatiecentrum,o.a.vanwegedesnelletoegangtotspecifiekebepalingenenexpertise
ten aanzien van immuunsuppressie. Bij patiënten met een gedecompenseerde levercirrose
(Child-Pugh B of C) is het advies om met een lage dosering ribavirine te starten (600 mg) en
dezegeleidelijkteverhogennaargelangdetolerantie.
23
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
10.Interactiestussengeneesmiddelen
10.1Interacties
ZoweldeDAAsalsookritonavir(incombinatiemetparitaprevir)wordengemetaboliseerdvia
de lever waarbij de medicijnen kunnen dienen als substraat, inducer of remmer van het
cytochroomP450systeem(afhankelijkvanhetmedicijn).
Medicatiedieveelgebruiktwordtindepraktijkentoteencontra-indicatiemetminimaaléén
vandeDAAskanleidenzijn:1)HMGCoAreductaseremmers(statines),antipsychotica,beta-2adrenoreceptor agonisten (inhalatie), alternatieve medicatie en hormonale anticonceptie.
Veelgebruiktemedicatiediekanleidentoteenmogelijkeinteractiezijn:protonpompremmers
(PPIs),benzodiazepinederivatenenantidepressiva[notpublishedyet].
Specifiek willen wij nog ingaan op 2 interacties: (1) PPIs en sofosbuvir/ledipasvir; en (2) DAA
combinatiesmetamiodaron.
Ledipasvir heeft een pH afhankelijke oplosbaarheid waarbij deze afneemt bij hogere pH. Een
onderzoek met 1 dd 20mg omeprazol ingenomen 2 uur voor een tablet sofosbuvir/ledipasvir
leidde tot 40-50% lagere spiegels van ledipasvir; inname van 20mg omeprazol tegelijk met
sofosbuvir/ledipasvir gaf geen nadelig effect op de absorptie van ledipasvir. The HCV Target
studie presenteerde op AASLD 2015 een analyse waar PPI gebruik bij aanvang van
sofosbuvir/ledipasvirwasgeassocieerdmetlagereSVRpercentage(ref).Erwerdenechtergeen
detailsgegevenoverdoseringenentijdstipvaninname.
Indien een patient met een PPI in aanmerking komt voor een behandeling met
sofosbuvir/ledipasvirstellenwijhetvolgendestappenplanvoor:
1. StopdePPIindienmogelijkenkelewekenvoorstartsofosbuvir/ledipasvir(omtezienof
patientechtzonderkan)
2. IndiendePPInietgestoptkanworden,beperkhetPPIgebruiktot20mgomeprazol(of
vergelijkbaredosisvaneenanderePPI)tegelijkintenemenmetledipasvir/sofosbuvir.
3. IndiendedosisvandePPInietbeperktkanworden,selecteerandereHCVbehandeling
Er zijn diverse cases gemeld van symptomatische bradycardie door een waarschijnlijke
interactie tussen sofosbuvir-bevattende DAA combinaties en amiodaron, met sterfte of
plaatsingvaneenpacemakertotgevolg[39,40].Ditishierdooreencontra-indicatie.
Er dient ALTIJD voor start van de behandeling op geneesmiddel interacties te worden
gecontroleerd via http://www.hep-druginteractions.org of www.epocrates.com. In geval van
24
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
onduidelijkheid of vragen neem dan contact op met uw eigen apotheker of prof. dr. D.M.
[email protected].
10.2InteractiesmetHIVmedicatie
Antiviraal
middel
Boceprevir
Simeprevir
Daclatasvir
Sofosbuvir
Ledipasvir
Tenofovir
(TDF)
Efavirenz
Nevirapine
Etravirine
Rilpivirine
Atazanavir
(ATV)/
Ritonavir
(RTV)
alleenals
geenPI
mutatiesen
metTDM
ATV
*
*
*
90mg1dd
*90mg1dd
*90mg1dd
*
30mg1dd
*
*
nietmet
CobiofRTV
*
*
nietmet
TDF
nietmet
TDF
*
*
*
*30mg1dd
nietmet
TDF
Darunavir/
Ritonavir
Raltegravir
Elvitegravir/
Cobicistat
(COBI)
Dolutegravir
*
Afkortingen
Versie
*
*
Isnietonderzocht
Kangecombineerdworden
Kangecombineerdwordenmetdosis
aanpasingofextramonitoring
KanNIETgecombineerdworden
TDM:therapeuticdrugmonitoring;PI;proteaseinhibitor
21-12-2015
Paritaprevir/
ritonavir,
ombitasvir
endasabuvir
Paritaprevir/
ritonaviren
ombitasvir
*
*
geenRTV
*
*
alleenals
geenPI
mutaties
(geenRTV)
11.Behandelinginstudieverband
Om de kennis en ervaring met behandeling van hepatitis C met DAAs te vergroten lopen er
momenteeldiverse(Nederlandse)studies.Inhetbijzonderbijbepaaldepatiëntengroepen(o.a.
acutehepatitisCinfectie)ishetvangrootbelangommeerdatatevergaren.Daarnaastworden
25
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
er ook farmaceutisch gedreven studies uitgevoerd in verschillende centra. Kijk voor meer
informatieop:www.hepatitisinfo.nl.
26
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
12.Referenties
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
Berden,F.A.,etal.,DutchguidanceforthetreatmentofchronichepatitisCvirusinfectionina
newtherapeuticera.NethJMed,2014.72(8):p.388-400.
RecommendationsforTesting,Managing,andTreatingHepatitisC.2015December11,2015;
Availablefrom:www.hcvguidelines.org.
EuropeanAssociationfortheStudyoftheLiver.Electronicaddress,e.e.e.,EASL
RecommendationsonTreatmentofHepatitisC2015.JHepatol,2015.
ChristophSarrazin,T.B.,PeterBuggisch,MatthiasDollinger,HolgerHinrichsen,HaraldHofer,
DietrichHüppe,MichaelManns,StefanMauss,JörgPetersen,Karl-GeorgSimon,IngovanThiel,
HeinerWedemeyer,StefanZeuzem,AktuelleEmpfehlungzurTherapiederchronischenHepatitis
C.2015.
M.Bourlière,J.B.,Ch.Hézode,D.Larrey,V.deLédinghen,V.Leroy,S.Pol,L.Serfaty,A.Tran,F.
Zoulim,TraitementdeshépatitesviralesC,Avisd’experts5–june2015.
Miller,M.H.,etal.,Reviewarticle:2014UKconsensusguidelines-hepatitisCmanagementand
direct-actinganti-viraltherapy.AlimentPharmacolTher,2014.39(12):p.1363-75.
vanderMeer,A.J.,etal.,Associationbetweensustainedvirologicalresponseandall-cause
mortalityamongpatientswithchronichepatitisCandadvancedhepaticfibrosis.JAMA,2012.
308(24):p.2584-93.
G.R.Foster,J.M.,W.Irving,M.Cheung,B.Hudson,andK.A.S.Verma,andHCVResearchUKEAP
Group.,TreatmentofdecompensatedHCVcirrhosisinpatientswithdiversegenotypes:12weeks
ofsofosbuvirandNS5Ainhibitorswith/withoutribaviriniseffectiveinHCVgenotypes1and3.J
Hepatol,2015.62:p.S190.
Arends,J.E.,etal.,TreatmentofacutehepatitisCvirusinfectioninHIV+patients:Dutch
recommendationsformanagement.NethJMed,2011.69(1):p.43-9.
Lamers,M.H.,etal.,TreatmentofhepatitisCmonoinfectioninadults--Dutchnationalguidelines.
NethJMed,2013.71(7):p.377-85.
Fierer,D.S.,etal.,TelaprevirinthetreatmentofacutehepatitisCvirusinfectioninHIV-infected
men.ClinInfectDis,2014.58(6):p.873-9.
Hullegie,C.,vandenBer,vanderMeer,Posthouwer,Lauw,Arends,Koopmans,Richter,van
Eeden,Bierman,Leyten,Rijnders,SVR12resultsafter12-weeksboceprevir,peginterferonand
ribavirinintheDutchAcuteHepatitisCinHIVstudy(DAHHS).JHepatol,2015.62:p.S287.
P.J.Pockros,K.R.R.,P.S.Mantry,E.Cohen,M.Bennett,,D.B.M.S.Sulkowski,T.Podsadecki,D.
Cohen,,andD.W.N.S.Shulman,A.Khatri,M.Abunimeh,E.Lawitz.,Safetyof
ombitasvir/paritaprevir/ritonavirplusdasabuvirfortreatingHCVG1infectioninpatientswith
severerenalimpairmentorend-stagerenaldisease:TheRUBY-1study.JHepatol,2015.62:p.S
257.
Nazario,H.E.,M.Ndungu,andA.A.Modi,SofosbuvirandSimeprevirinHepatitisCgenotype1-
patientswithEnd-StageRenalDiseaseonhemodialysisorGFR<30mL/min.LiverInt,2015.
Hundemer,G.L.,etal.,Useofsofosbuvir-baseddirect-actingantiviraltherapyforhepatitisCviral
infectioninpatientswithsevererenalinsufficiency.InfectDis(Lond),2015.47(12):p.924-9.
Gane,E.J.,etal.,Safety,Anti-ViralEfficacyandPharmacokinetics(PK)ofSofosbuvir(SOF)in
PatientswithSevereRenalImpairment.Hepatology,2014.60:p.667a-667a.
Bhamidimarri,K.R.,etal.,UrgentTreatmentWithSofosbuvirBasedRegimenForHepatitisC
Genotype1PatientsWithSevereRenalInsufficiency(GFR<30ml/min).Hepatology,2014.60:p.
688a-689a.
27
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
Saxena,K.,Sise,Lim,Chung,Liapakis,Nelson,Schmidt,Fried,TerraultandHCV-TARGET,Safety
andefficacyofSofobuvir-containingregimensinHepatitisCinfectedpatientswithreducedrenal
function:real-worldexperiencefromHCV-TARGET.JHepatol,2015.62:p.S263.
EMA.Summaryofprodcutcharacteristics:Pegasys.2007[cited2015June5];Availablefrom:
http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/EPAR__Product_Information/human/000395/WC500039195.pdf.
Barril,G.,etal.,Pegylatedinterferon-α2akineticsduringexperimentalhaemodialysis:impactof
permeabilityandporesizeofdialysers.AlimentaryPharmacology&Therapeutics,2004.20(1):p.
37-44.
EMA,SummaryofProductCharacteristics:PegIntron.2010.
Gupta,S.K.,etal.,Multiple-dosepharmacokineticsofpeginterferonalfa-2binpatientswithrenal
insufficiency.BritishJournalofClinicalPharmacology,2007.64(6):p.726-732.
Fda.Copegus:Prescribinginformation.2011;Availablefrom:
http://www.accessdata.fda.gov/scripts/cder/drugsatfda/index.cfm.
Bruchfeld,A.,etal.,PegylatedinterferonandribavirintreatmentforhepatitisCinhaemodialysis
patients.J.ViralHepat.,2006.13(5):p.316-321.
Bruchfeld,A.,etal.,PegylatedinterferonandribavirintreatmentforhepatitisCinhaemodialysis
patients.JViralHepat,2006.13(5):p.316-21.
EMA.Olysio:ProductInformation.2014[cited2015February15];Availablefrom:
http://ec.europa.eu/health/documents/communityregister/2014/20140514128513/anx_128513_en.pdf.
EMA,SummaryofProductCharacteristics:Solvaldi.2014.
Saxena,V.,etal.,Safetyandefficacyofsofosbuvir-containingregimensinhepatitisCinfected
patientswithreducedrenalfunction:real-worldexperiencefromHCV-TARGET,inAnnual
MeetingoftheEuropeanAssociationfortheStudyoftheLiver(EASL).2015:Vienna.
Gane,E.J.,etal.,Safety,AntiviralEfficacy,andPharmacokineticsofSofosbuvirinPatientsWith
SevereRenalImpairmentinAnnualMeetingoftheAmericanAssociationfortheStudyofLiver
Diseases(AASLD).2014:Boston.
Nazario,H.E.,M.Ndungu,andA.Modi,Safetyandefficacyofsofosbuvir+simeprevirwithout
ribavirininhepatitisCgenotype1-infectedpatientswithend-stagerenaldiseaseor
GFR<30ml/min,inAnnualMeetingoftheEuropeanAssociationfortheStudyoftheLiver(EASL).
2015:Vienna.
Beinhardt,S.,etal.,Reallifeexperiencewithinterferon/ribavirinfreeantiviraltreatmentinrenal
transplantrecipientsandendstagerenaldiseasepatientsondialysisinfectedwithhepatitisC
virus,inAnnualMeetingoftheEuropeanAssociationfortheStudyoftheLiver(EASL).2015:
Vienna.
Desnoyer,A.,etal.,Sofosbuvirinhaemodialysis:400mgdailyonlythedayofhaemodialysis?,in
16thWorkshopofClinicalpharmacologyofHIVandHepatitisTherapy.2015:Washington,DC.
EMA.Daklinza:SummaryofProductCharacteristics.2014;Availablefrom:
http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/EPAR__Product_Information/human/003768/WC500172848.pdf.
EMA.SummaryofProductCharacteristics:Viekirax.2015[cited2015June5];Availablefrom:
http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/EPAR__Product_Information/human/003839/WC500183997.pdf.
Pockros,P.J.,etal.,Safetyofombitasvir/paritaprevir/ritonavirplusdasabuvirfortreatingHCV
GT1infectioninpatientswithsevererenalimpairmentorend-stagerenaldisease:theRUBY-1
28
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
study,inAnnualMeetingoftheEuropeanAssociationfortheStudyoftheLiver(EASL).2015:
Vienna.
EMA.SummaryofProductCharacteristics:Exviera.2015[cited2015June5];Availablefrom:
http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/EPAR__Product_Information/human/003837/WC500182233.pdf.
EMA.Harvoni:ProductInformation.2014November17[cited2015February15];Available
from:http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/EPAR__Product_Information/human/003850/WC500177995.pdf.
EMA.Victrelis;SummaryofProductCharacteristics.2014[cited2014December21];Available
from:http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/EPAR__Product_Information/human/002332/WC500109786.pdf.
Back,D.J.andD.M.Burger,InteractionBetweenAmiodaroneandSofosbuvir-basedTreatment
forHepatitisCVirusInfection:PotentialMechanismsandLessonstobeLearned.
Gastroenterology,2015.149(6):p.1315-7.
Fontaine,H.,etal.,BradyarrhythmiasAssociatedwithSofosbuvirTreatment.NEnglJMed,2015.
373(19):p.1886-8.
36.
37.
38.
39.
40.
29
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
13.Verantwoording
13.1Juridischebetekenis
Ditrichtsnoerbevatgeenwettelijkevoorschriften,maaraanbevelingendiezoveelmogelijkop
wetenschappelijke studies gebaseerd zijn. Zorgverleners worden geacht de richtlijn bij zijn of
haar zorgverlening toe te passen in het streven naar kwalitatief goede of ‘optimale’ zorg. Er
kunnenzichfeitenofomstandighedenvoordoenwaardoorhetwenselijkis,inhetbelangvan
de patiënt, om van de richtlijn af te wijken. Indien van deze richtlijn wordt afgeweken, is het
verstandigomdittedocumenteren.
Bijvragenkuntucontactopnemenmeteenvandeledenvanderichtsnoercommissie.
13.2Belangenverstrengeling
Op alfabetische volgorde zijn hieronder de belangenverstrengelingen van de leden van de
koplopergroepweergegeven.
Afgevaardigd
namens
Gilead
Jansen
BMS
AbbVie
Roche
MSD
Overig
J.E.Arends
NVHB
A
A
A,R
A,R
-
A
-
F.A.C.Berden
-
-
-
-
-
-
-
J.T.Brouwer
NVH, comm. A
Hepatologie
NVMDL
A
A
A
-
A
-
D.M.Burger
NVZA
A,L,R
A,R
A,L
R
A, L, R, -
C
J.P.H.Drenth
NVH, comm. A,C
Hepatologie
NVMDL
A
A
A,R,C
-
A
A.I.M.
Hoepelman
NIV
-
A
A
A,C
-
A
P.Honkoop
A
A
-
A
-
-
Will Pharma
(A)
R.J.deKnegt
Comm.
Hepatologie
NVMDL
NVH/NVMDL
A,L
A,L,R
A,L,R A,L,R,C L,R
-
Norgine(A,L)
C.Richter
NIV
A
A
A
A
-
A,L
A
A
dr. Falk (R),
Ipsen
(R),
Novartis (R),
Zambon(R)
-
30
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
H.vanSoest
Comm.
Hepatologie
NVMDL
A,L
-
A
A
-
-
Norgine(L)
M.vanTilborg
-
-
-
-
-
-
-
M.vanderValk NVHB
A
A
A
A
A
A
-
S.Willemse
A,L,R
L,R
A,L
A,R
L,R
R
-
NVH/NVMDL
A:AdvisoryBoard;L:Lectures;R:Research;C:Consultancy
Laatsteupdatetabel:21-12-2015
31
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
14.Lijstmetafkortingen
AASLD AmericanAssociationfortheStudyofLiverDiseases
AFEF
AssociationFrancaisepourl’EtudeduFoie
BSG
BritishSocietyofGastroenterology
cEVR
completeEarlyViralResponse
CI
Contra-Indicatie
CP
Child-Pughscore
DAA
DirectActingAntiviral
DAC
Daclatasvir
DGVS
DeutscheGesellschaftfurGastroenterologie,Verdauungs-undStoffwechselkrankheiten
DM
DiabetesMellitus
DSV
Dasabuvir
EASL
EuropeanAssociationfortheStudyoftheLiver
EMA
EuropeanMedicinesAgency
HCC
HepatoCellulairCarcinoom
HCV
HepatitisCVirus
IDSA
InfectiousDiseasesSocietyofAmerica
LDP
Ledipasvir
NASH Non-AlcoholicSteatoHepatitis
NIV
NederlandseInternistenVereniging
NVHB NederlanseVerenigingvanHIVBehandelaren
NVMDL
NederlandseVerenigingvanMaag-Darm-Leverartsen
NVZA NederlandseVerenigingvanZiekenhuisApothekers
OBV
Ombitasvir
PegIFN-α
Peginterferon-α
PR
PeginterferonenRibavirine
32
HCVrichtsnoerversiejanuari2016
PTV/r Paritaprevir/ritonavir
RBV
Ribavirine
RVR
RapidViralResponse
SIM
Simeprevir
SOF
Sofosbuvir
SVR
SustainedVirologicalResponse
33
HCVrichtsnoerversiejanuari2016