Transcript `Ik ben geen zonnekoning`

http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2015/maart/21/ik-ben-geen-zonnekoning-1477227
l)
‘Ik ben geen zonnekoning’
Benoît Battistelli
De president van het Europees Octrooibureau ligt onder vuur. Hij zou
arbeidsrechten van werknemers schenden en luistert niet naar het
Haagse gerechtshof. „Pure propaganda.”
Door EPPO KÖNIG 21 MAART 2015
President Benoît Battistelli van het Europees Octrooibureau: „Onze arbeidsomstandigheden behoren tot de beste ter wereld.”
H
ij is geboren in Saint-Germain-en-Laye, de geboorteplaats van Lodewijk de
Veertiende. Zijn voorouders kwamen van Corsica, het eiland waar Napoleon ter
wereld kwam. „Maar dat betekent nog niet dat ik een zonnekoning ben, een van de
vriendelijke bijnamen die ze me hebben gegeven”, zegt Benoît Battistelli (64), president van het
Europees Octrooibureau (EOB), dat onder meer in Rijswijk is gevestigd. „Of een dictator. Het is
pure, ongefundeerde propaganda.”
Afgelopen week ging Battistelli in de tegenaanval. Er gaat een „vreemd gerucht” rond onder
Europese media, politici en zelfs rechters, begint een publieke verklaring van de top van het
EOB. Het octrooibureau van Battistelli zou fundamentele mensenrechten van zijn werknemers
schenden. „Wat een beschuldiging!”
Het EOB telt 38 lidstaten en circa 7.000 werknemers. Het is de grootste intergouvernementele
organisatie in Europa na de Europese Commissie. Het bureau toetst nationale octrooiaanvragen
van uitvinders en verleent Europese patenten. Het EOB is zelfvoorzienend en heeft geen
winstoogmerk. Naast het hoofdkantoor in München zijn er nog drie vestigingen. In Rijswijk
wordt voor ruim 200 miljoen euro een nieuw kantorencomplex van glas gebouwd.
1/4
‘Ik ben geen zonnekoning’ - NRC Handelsblad van zaterdag 21 maart 2015
“ Ik sta open voor een dialoog, maar we hebben lastige vakbonden ”
Maar het octrooibureau is ook berucht om het slepende conflict met zijn vakbond SUEPO over
arbeidsomstandigheden. Samen met de Nederlandse afdeling VEBO stapte de vakbond naar het
Gerechtshof Den Haag. Het hof deed eind vorige maand uitspraak en gaf het octrooibureau
ervan langs. E-mails van SUEPO mogen niet langer geblokkeerd worden, de vakbond moet
worden toegelaten tot het overleg over arbeidsvoorwaarden en Battistelli mag zich niet meer
bemoeien met stemmingen over stakingen of de maximale duur ervan bepalen.
Het EOB heeft het arrest echter naast zich neergelegd. Als internationale organisatie genieten
we immuniteit voor de Nederlandse wet, zegt het octrooibureau. In een brief aan zijn personeel
omschreef Battistelli de uitspraak als „juridisch ongeoorloofd” en „praktisch onuitvoerbaar”.
Het kabinet stelt dat het bureau onschendbaar is en dat het vonnis niet mag worden uitgevoerd
– los van de inhoudelijke kwestie onder welke jurisdictie het EOB valt.
De president wil zich in een interview verdedigen tegen de kritiek op zijn beleid. In de lobby
van het Amsterdamse Hotel de L’Europe wordt hij vergezeld door de Vlaming Guillaume
Minnoye, vestigingsdirecteur in Rijswijk. Ze dragen rood-grijze EOB-speldjes op hun revers.
U wordt omschreven als een charmante Fransman, maar ook als een tiran op kantoor. Klopt
dat?
OCTROOIBAAS
De Fransman Benoît Battistelli (1950, Saint-Germain-en-Laye) is sinds juli 2010 president van het Europees
Octrooibureau (EOB). Vorig jaar werd zijn aanstelling verlengd tot in 2018.
Battistelli studeerde in de jaren zeventig in Parijs politieke wetenschappen. Hij doorliep ook de École
nationale d’administration, springplank naar topposities in het Franse bedrijfsleven en openbaar bestuur.
In 1999 werd hij beleidsdirecteur voor innovatie, concurrentie en intellectueel eigendom bij het ministerie
van Economische Zaken.
Tussen 2006 en 2010 zat Battistelli in de Administrative Council van het EOB , het hoogste orgaan, als
(plaatsvervangend) voorzitter.
(Lachend) „Ik denk dat beide beweringen overdreven zijn.”
Er wordt gezegd dat u tijdens vergaderingen in het Frans vloekt als u boos wordt. Dat meer
werknemers worden weggestuurd, dat ze door beveiligers naar de deur worden geëscorteerd.
Dat er een interne onderzoekdienst is die alleen aan u verantwoording aflegt.
„Allemaal pure propaganda. We hebben, zoals elke organisatie, mensen die in de fout gaan.
Mensen die frauderen, gevallen van seksuele intimidatie. Dus hebben we een onderzoeksdienst
met een grote autonomie. Zij maken een onafhankelijk feitenrapport voor de EOB-president,
die kan besluiten of een disciplinaire procedure nodig is via een commissie. Vorig jaar waren er
minder dan tien zaken op 7.000 medewerkers. Dat lijkt me geen dictatuur, toch?”
Vakbond SUEPO wijst op drie gevallen van zelfmoord in de laatste anderhalf jaar. Een van uw
medewerkers in Rijswijk sprong in 2013 uit het kantoor. Ondanks aandringen van de vakbond
laat u geen onderzoek doen door de arbeidsinspectie. Waarom niet?
„Wel, ten eerste zijn zelfmoorden altijd persoonlijke tragedies. Ik vind het niet gepast om deze
zaken te gebruiken als tactiek tegen de president en het management. Deze man pleegde
inderdaad zelfmoord op het kantoor. Hij had net een vast contract gekregen. We weten niet wat
hem heeft bewogen. Er was geen aanleiding om een verband met zijn werk te veronderstellen.
De Nederlandse politie heeft onderzoek gedaan en vastgesteld dat het duidelijk om zelfmoord
ging. We hebben geen reden om meer te doen. De arbeidsinspectie in Nederland heeft geen
reden om te interveniëren in een dergelijke zaak. We zijn geen Nederlands agentschap.”
Heerst er een angstklimaat bij EOB?
„Nee. Kijk, het EOB is er om de open Europese economie te bedienen. In vind dat patenten zo
weinig mogelijk moeten kosten voor uitvinders en innovatoren, zodat zij beter kunnen
concurreren. Wij moeten daarom onze kosten beheersen en kwaliteit verbeteren, onze
2/4
‘Ik ben geen zonnekoning’ - NRC Handelsblad van zaterdag 21 maart 2015
efficiëntie verbeteren. Sinds mijn aantreden in 2010 zijn de productiviteit en kwaliteit ook
verbeterd.”
Maar heerst er een angstklimaat?
„Jazeker, jazeker. Dit brengt veranderingen met zich mee in het management en op de
werkvloer. Promoties en privileges werden vroeger gegund op basis van senioriteit, nu meer
naar prestatie. Dit heeft geleid tot enige ontevredenheid en negatieve reacties. Dat kan ik
begrijpen. Maar de vakbond SUEPO voert een systematische tegencampagne, met onjuiste
informatie, via media, politici en nu ook rechters. Het is een archaïsche organisatie die
terugkijkt naar de jaren zeventig. Zij zijn overal tegen. En waarom? Ik denk omdat ze invloed en
terrein verliezen.”
Dat de vakbond een rechtszaak begon en het gerechtshof het EOB veroordeelde, noemde u in
een brief aan het personeel een „gevaarlijke ontwikkeling”. Waarom?
„Ik ben niet onderworpen aan de Nederlandse jurisdictie. Een Duitse rechter is net in een
vergelijkbare zaak over ons tot een andere conclusie gekomen. Welke uitspraak moet ik
volgen?”
Maar Duitsland is een ander land met een andere wetgeving.
„We genieten immuniteit, net als andere internationale organisaties. Waarom is dat belangrijk?
Het EOB vertegenwoordigt 38 lidstaten, van IJsland tot Turkije en van Finland tot Portugal.
Onze organisatie moet onafhankelijk kunnen opereren, zonder invloed of tussenkomst van
lidstaten. Daarom moeten we ook dezelfde regels toepassen voor ons personeel, zowel in
Nederland, Duitsland, Oostenrijk als België.”
Het hof erkent ook uw immuniteit. Het zegt alleen: hier geldt een uitzondering omdat de
Nederlandse vakbond van EOB zich niet kan wenden tot een internationale rechter.
„Maar dit is een Nederlandse interpretatie van internatonale wetgeving. We hoeven deze
uitspraak niet te volgen: wel de richtlijnen van het tribunaal van de International Labour
Organisation in Genève. Het Hof in Den Haag heeft een juridische vergissing begaan door onze
immuniteit niet te erkennen. Daarnaast heeft het Hof de feiten die er zijn onjuist
geïnterpreteerd.”
Wat bedoelt u?
„We onderhandelen wel degelijk over arbeidsvoorwaarden. Alleen niet rechtstreeks met de
vakbonden, maar door een afvaardiging van het personeel. Het stakingsrecht wordt ook
gerespecteerd. Er is vorig jaar 22 dagen gestaakt! Maar zoals in vele landen moet de staking
vooraf gemeld worden, moet het personeel er over stemmen en is de duur van de staking in tijd
begrensd. De vakbonden kunnen ook vrij communiceren. Op het intranet is een ruimte waar ze
kunnen publiceren wat ze willen. Wie dat wil kan een RSS-feed aanvragen. Heel modern.”
Zou u het blokkeren van e-mails van de vakbond omschrijven als vrije communicatie?
„Mail is bedoeld voor professioneel gebruik, niet om honderd pagina’s per dag aan iedereen te
sturen. We hebben medewerkers die klagen: ‘Ik wil geen vakbondspropaganda ontvangen. Dat
is een inbreuk op mijn privacy’.”
Het hof beschouwt SUEPO en zijn afdelingen als legitieme vakbonden. Bijna de helft van uw
7.000 medewerkers heeft zich aangesloten. Waarom erkent u SUEPO niet?
„Dat zijn oncontroleerbare cijfers van de vakbonden zelf. We kunnen ze niet erkennen als EOBorganen. Het personeel kiest hier zijn eigen legitieme vertegenwoordiging. Een aantal SUEPOleiders ís ook verkozen als afgevaardigde van het personeel. We vinden de bonden niet
transparant genoeg over hun juridische status, hun statuten, hun ledental en de wijze waarop
ze leiders kiezen. Maar de facto erkennen we de bonden wel. Ze mogen stakingen uitroepen en
communiceren met het personeel. ”
SUEPO zegt: ook hoog opgeleide werknemers met een goed salaris hebben recht op
fundamentele arbeidsrechten. Die hebben we niet.
„Nogmaals, dat is niet waar. Onze arbeidsomstandigheden behoren tot de beste ter wereld.”
3/4
‘Ik ben geen zonnekoning’ - NRC Handelsblad van zaterdag 21 maart 2015
Dit conflict beschadigt EOB’s reputatie. Waarom lost u het niet op via een dialoog?
„Ik sta ervoor open. Maar we hebben ook lastige vakbonden. Een mix van Franse vakbonden
met Duitse efficiëntie: een gevaarlijke cocktail. Het zou heel gemakkelijk zijn om rust te
creëren. Ik trek alle eisen voor hogere productiviteit in. Ik geef het personeel meer
vakantiedagen, meer salaris. Dan word ik extreem populair en zegt iedereen: ‘Die Battistelli is
een fantastische kerel’. Maar uiteindelijk ben ik aangesteld om goede patenten af te leveren
tegen lage kosten.”
◆
Een versie van dit artikel verscheen op zaterdag 21 maart 2015 in NRC Handelsblad.
Op dit artikel rust auteursrecht van NRC Media BV, respectievelijk van de oorspronkelijke auteur.
rc.nl/h
4/4