Transcript Bijenwerk januari/februari 2015

Bijenwerk januari/februari 2015
In deze uitgave van Bijenwerk aandacht voor:







Bijen gebaat bij verbetering drachtplanten
Kerst in de bijen
Succesvolle oxaalzuurbehandeling?
Hou de vliegopeningen open
Sneeuw deert onze bijen niet
Imkermaterialen op orde?
De derde jaargang van Bijenwerk
Intro
In de tweede helft van november en begin december waren er voldoende koude dagen en nachten
om de bijenvolken “uit het broed” te laten gaan. De periode van 10 tot 24 december leek derhalve
geschikt om de mijtenbestrijding via oxaalzuurkristallen aan te pakken. Op zondag 14 december was
het een prachtige windstille, koude, zonnige dag om te oxalen. Echter de dagen erna leek het wel
herfst met temperaturen ver boven de 10 graden en heel veel regen. In de laatste 10 dagen van 2014
waren er nog voldoende koude dagen om een doeltreffende oxaalzuurbehandeling uit te voeren. Bij
stijgende temperaturen in januari zullen de volken weer in het broed komen. Nu maar hopen dat de
winterverliezen beperkt blijven.
Wilde bijen mede achteruitgegaan door gebrek aan bloemen
Uit onderzoek van stuifmeel van bijen uit
museumcollecties blijkt dat het verlies aan bloemen in het
landschap wel eens een belangrijke oorzaak van de
achteruitgang van wilde bijensoorten zou kunnen zijn. Dit
werd al langer vermoed, maar tot op heden ontbrak
hiervoor het bewijs. Dat bewijs is nu geleverd aan de hand
van museumcollecties.
Alterra-onderzoeker Jeroen Scheper heeft samen met
collega’s van onder andere de universiteiten van
Wageningen, Leiden en Nijmegen het stuifmeel van bijen
in museumcollecties onderzocht. Aan de hand hiervan
konden zij bepalen welk planten door die ‘historische’
bijen (van vòòr 1950) als waardplant werden gebruikt. Zij
onderzochten daarbij 57 bijensoorten.
Bijensoorten die vroeg in het seizoen actief zijn doen het
foto 1 Gaspeldoorn
relatief beter dan soorten die later actief worden. Dit komt
Bijenwerk januari/februari
Imkernieuws 10 januari 2015
waarschijnlijk doordat het bloemaanbod in het huidige agrarische landschap in
Nederland in het voorjaar nog meevalt, maar dat het later in het seizoen, vanaf juli, te beperkt is.
Ook de lichaamsgrootte van de bijen bleek een rol te spelen. Jeroen Scheper: “Grotere soorten zijn
harder achteruitgegaan dan kleinere soorten. Wellicht omdat zij meer voedsel nodig hebben en dus
afhankelijk zijn van een groter bloemaanbod.”
Zie voor het volledige artikel: http://www.natuurbericht.nl/?id=12980&Eid=10891
Hoe staan de bijen er voor tijdens de kerst?
Vrijwel niemand zal uit nieuwsgierigheid zijn bijenvolken in de winter open maken. Laat staan alle
ramen lichten en dan op zoek gaan naar broed e.d. Toch willen onderzoekers weten hoe de bijen er
in de winter voor staan. Hierdoor wordt ons ook een kijkje gegund in de wintertros. Deze opname
werd gemaakt op 24 december 2012, toen de temperatuur nog vrij hoog was.
http://www.youtube.com/watch?v=_qdKUSD1mQ4
Ook op Imkerforum worden plaatjes getoond van winterbijen, zie
http://www.bijenhouden.nl/phpbb/viewtopic.php?f=7&p=181342&sid=47f5852bdacd2562b90e491c
0962bb02#p181342
In deze video toont Dr. Gerhard Liebig zijn bijenvolken op 24 februari 2014:
http://www.youtube.com/watch?v=cqX9I9y5jrE
Vitale volken zullen in volkssterkte nauwelijks achteruitgaan in de winterperiode. Dit aspect kunt u
meewegen bij uw selectie van moeren.
Is de oxaalzuurbehandeling effectief geweest?
De mijtenval na de behandeling met oxaalzuur kan zeker 4
weken aanhouden. De grootste val kunt u verwachten
tussen de 2e en de 4e dag na de behandeling. De
dagelijkse natuurlijke mijtenval voorafgaande aan de
winterbehandeling gaf u een goede indicatie van de
hoeveelheid aanwezige mijten. Indien u 1 mijt per 2 dagen
vond, had u nog ca 250 mijten in het volk zitten. De
vermenigvuldigingfactor is dus 500 tijdens de
wintermaanden.
In de zomer, aangezien er dan broed aanwezig is, ligt de
omrekeningsfactor lager namelijk op ca 100 tot 300.
De oxaalzuurbehandeling zal geen winterverliezen
voorkomen. Een verzwakt volk zal namelijk meestal ten
onder gaan aan pathogene (ziekmakende) virussen, die toe
kunnen slaan door de verzwakte weerstand van de
individuele bijen of door een gebrek aan thermoregulatie
(het vermogen om de bijen in de wintertros voldoende
Foto 2 Hazelaar
warm te houden).
Bijenwerk januari/februari
Imkernieuws 10 januari 2015
Een winterbehandeling voorkomt echter wel dat een nog aanwezige
mijtbesmetting (bijv. 250 stuks) uit de hand kan lopen tijdens de zomerperiode. De
oxaalzuurbehandeling is dus een preventieve maatregel om ernstige schade later in het bijenseizoen
te voorkomen.
Graag horen we van u of u de oxaalzuurbehandeling heeft uitgevoerd of misschien juist niet. Geef
gelijk eventueel de reeds geconstateerde dode of verdwenen volken door. Hiermee kunnen we al
een voorzichtige indicatie voorspellen van de wintersterfte 2014/2015.
Naar de enquête winterbehandeling: http://fd10.formdesk.com/NBV/Winterbehandeling
NB. Mocht u nog oxaalzuursuikerwateroplossing over hebben, gooi deze vooral weg, want de
houdbaarheid is maar zeer beperkt!
Herfstverliezen bij onze Oosterburen
In het laatste Duitse “Imkernieuws” van 19 december jl. zijn de enquête resultaten van de
herfstverliezen gepubliceerd. De cijfers zien er ongunstig uit in vergelijking met de afgelopen 2 jaar.
In 2012 en 2013 was de herfststerfte resp. 4 en 3% in Duitsland. Dit jaar was het gemiddelde
herfstverlies 6,8%. Aan de enquête deden 6.400 imkers met 89.000 bijenvolken mee. Hierbij moet
overigens wel aangetekend worden dat 70% van de imkers geen verliezen hadden te melden.
Op basis van de 6,8% sterfte in de herfst zou een overall winterverlies van 15 tot 20% verwacht
kunnen worden.
Het volledige artikel is te lezen via de Duitse nieuwsbrief:
http://www.bienenkunde.rlp.de/Internet/global/inetcntr.nsf/dlr_web_full.xsp?src=W9KQ0X63F9&p
1=582YJ43X4F&p3=3EJ6R9TL7L&p4=XF10F330RV
Check tijdens de winter de vliegopeningen
Sommige beginnende imkers schrikken bij het aantreffen van tientallen dode bijen voor de kast of op
de kastbodem. Daar is geen enkele reden voor. In de wintermaanden is er ook natuurlijke sterfte
onder de bijen. Niet iedere bij zal het voorjaarszonnetje kunnen aanschouwen.
Bij langdurige kou kunnen de bijen hun gebruikelijke hygiënische gedrag niet uitvoeren. De dode
bijen blijven op de bodem liggen en worden bij lage temperaturen niet geruimd. Aangezien de
wintertros vaak nog voorin de kast zit, kan dit voor een opeenhoping van dode bijen voor de
vliegopening zorgen. Mocht het dus lang koud blijven, steek dan even met een takje in de
vliegopening en haal de dode bijen hiermee naar buiten.
Bij tussentijdse hogere temperaturen, zoals op 18 december het geval was, zullen de bijen een
winterschoonmaak houden en de eerste gesneuvelde bijen de kast uitwerken. Die vind je dan terug
op de vliegplank en er voor op de grond.
Winterse sneeuwval
Van sneeuwval hebben de bijen weinig te duchten. Sneeuw op de kasten isoleert en sneeuw voor de
vliegopeningen kan eveneens weinig kwaad. De middagzon op de kasten zal – zeker in februari – de
sneeuw snel doen smelten.
Bijenwerk januari/februari
Imkernieuws 10 januari 2015
Foto 3 Dadant afleggerkasten in de sneeuw
Bijen lopend in de sneeuw aan het einde van de winter, het geluid van de koolmees verraadt de
naderende lente:
http://www.youtube.com/watch?v=mhIn49MOss8
Zijn uw imkermaterialen op orde?
De winter geeft ons tijd om de imkermaterialen te inspecteren en op
orde te brengen. Soms kan een zonnewassmelter of reserve bijenkast
een schilderbeurt gebruiken. Onderzoek ook eens de nieuwe
imkerproducten die op de markt gebracht worden, zoals bijvoorbeeld
interne voerbakken.
Deze houten of plastic voerbakken worden niet op het voergat in de
dekplank geplaatst, maar in plaats van 1 of 2 ramen in de broedkamer gehangen. Dit maakt roverij
een stuk moeilijker, bovendien kunt u het folie of plexiglas op uw volken gewoon handhaven. Mocht
u houten voerbakken gebruiken, schilder deze dan aan de binnenkant met bootlak of een grondverf,
zodat de binnenzijde waterdicht wordt.
Voor de koninginnenvermeerderaars onder ons: er bestaan ook houten interne voerbakjes voor
MiniPlus-kastjes.
Bijenwerk januari/februari
Imkernieuws 10 januari 2015
Tenslotte . . . Bijenwerk gebundeld
De schrijver van Bijenwerk wenst u een zeer voorspoedig en mooi bijenjaar toe, met vooral een
goede gezondheid voor u en uw bijen!
Deze rubriek gaat met deze editie het
derde jaar in. We blikken hierin steeds
vooruit op wat u als imker voor
handelingen zou kunnen of moeten
verrichten. Bijenteeltleraar Ben Som de
Cerff is man achter deze rubriek. Hij
bundelde de twee afgelopen jaargangen,
aangevuld met andere
imkerwetenswaardigheden, tot een
waardevol en fraai geïllustreerd boekwerk.
Bestellen
Hebt u belangstelling voor een exemplaar, bestel het online bij hem. Voor meer info:
http://de-vlinder-en-go.nl/hobby%20imkerij%20green%20spirit/boek%20natuurlijk%20imkeren%2C%20een%20belevenis.html
De hardcover versie van het boek is te bestellen via boekhandel Lovink te Lochem
http://www.boekhandellovink.nl/stad_en_streek.html en de softcover versie via het e-mailadres
[email protected]
De kosten voor de softcover versie bedragen € 15,95 en voor de hardcover versie € 22,95.
Bijenwerk januari/februari
Imkernieuws 10 januari 2015