Transcript Specialist Bijenproducten

Nieuwe leergang Keurmeester
Twee cursussen:
Specialist Bijenproducten en Keurmeester Bijenproducten
Aanleiding
Vanouds worden er in Nederland Keurmeesters opgeleid om honing en andere bijenproducten te
keuren op regionale en nationale keuringen. In de jaren 2008 tot eind 2011 is het cursusmateriaal
voor keurmeesters vernieuwd. Uit de cursus Honingkeurmeester ‘oude stijl’, die NBV-groep
Noord-Holland met het Bijkersgilde heeft georganiseerd werd in 2014 duidelijk, dat een geheel
nieuwe opleiding gewenst is. De ontwikkeling hiervan heeft de Stichting Bijkersgilde op zich
genomen om mede op deze manier de doelstellingen van de stichting te realiseren, in het belang
van de imkers: “Nederlandse honing en bijenproducten op een hoog kwaliteitsniveau te brengen
en te houden, deze producten onder de aandacht te brengen van een breed publiek en de band te
vergroten tussen imkers.”
Belang
De imker wint honing. Honing is voedsel en aan het verwerken en behandelen van voedsel worden
hoge eisen gesteld. Niet alleen vanwege wettelijke verplichtingen inzake de voedselveiligheid,
maar ook vanwege kwaliteitseisen die imkers onderling en die de klanten van imkers stellen. Het
is belangrijk dat de imkerij in Nederland de kwaliteit van de verschillende bijenproducten goed
waarborgt.
Vorm en doelstelling van de complete opleiding
De complete opleiding Keurmeester Bijenproducten bestaat uit 2 cursussen, verdeeld in diverse
modules.
De eerste cursus, Specialist Bijenproducten, is bedoeld om kennis en ervaring bij oogst, verwerking,
behandeling en afzet van bijenproducten te verwerven, in stand te houden en te verbeteren.
De tweede cursus, Keurmeester Bijenproducten, is bedoeld om keurmeesters op te leiden om
binnen de imkerij de kwaliteit van Nederlandse honing en andere bijenproducten te beoordelen.
Beoogde resultaten van de complete opleiding
De afgestudeerde is in staat om:
- Honing op de juiste wijze te behandelen vanaf dracht tot aan de consument,
- Andere bijenproducten goed te behandelen en te verwerken,
1
-
Het verwerkingsproces van honing en andere bijenproducten te beoordelen op kwaliteit,
Maatregelen te nemen om de verwerkingsprocessen te optimaliseren.
Correcte informatie te verschaffen aan consumenten en de meest gestelde klantvragen te
beantwoorden,
Een keuring van de diverse producten te organiseren en uit te voeren,
Adviezen te geven aan imkers over kwaliteit van bijenproducten en de verbetering van hun
processen.
Docenten
De docenten zijn alle gekwalificeerd, afhankelijk van het onderwerp, en óf leraar Bijenteelt A of B
óf deskundig docent in het regulier onderwijs.
Benodigdheden voor de cursist
Aan de cursisten zal een checklist worden verstrekt met gereedschap en materialen, die behoren
tot de basisuitrusting, die nodig is om de cursussen te kunnen voltooien en om in de praktijk aan
het werk te gaan.
Beschrijving Cursus Specialist Bijenproducten
Doelgroep en toelatingseisen
Deze cursus leidt op tot Specialist Bijenproducten en is bedoeld voor imkers en ook voor andere
geïnteresseerden, die op wat voor manier dan ook met bijenproducten te maken hebben. Er zijn
geen specifieke toelatingseisen, al is het gevolgd hebben van de basiscursus bijenteelt en het
hebben van enkele jaren ervaring met het houden van bijen een pre, evenals het hebben van
enige ervaring in het oogsten en verwerken van honing. Maar ook mensen die om welke reden
dan ook heel veel willen weten van honing en andere bijenproducten kunnen worden toegelaten.
Om de titel Specialist Bijenproducten te mogen behouden, is vereist dat regelmatig actualisatie
plaatsvindt van de benodigde kennis en vaardigheden. Dit zal worden georganiseerd door het
Bijkersgilde.
Vorm
In aparte modulen worden de afzonderlijke primaire en secundaire bijenproducten behandeld:
1. Honing, 2. Was, 3. Stuifmeel, 4. Propolis, 5. Koninginnengelei, Bijengif, Apitherapie, Cosmetische
toepassingen, 6. Mede, 7. Wetgeving, 8. Etikettering en Promotie.
Duur en opzet van de Cursus Specialist Bijenproducten
Periode: lessen en examen op 7 dagen verspreid over de maanden november 2014 t.e.m. maart
2015 (1e cursusdag op 15 november 2014, laatste cursusdag/examen op 21 maart 2015).
Inleiding: 0,5 dagdeel
Klassikaal onderricht: totaal 12 dagdelen
Examen en examenuitslag: 1,5 dagdeel
2
(dagdelen van gemiddeld 2,5 uur)
De cursus vraagt behoorlijk wat zelfstudie.
Examen
De cursus wordt afgesloten met een examen, waaraan kan worden deelgenomen door cursisten
die minimaal 80% van de lessen gevolgd hebben.
Aan de geslaagden wordt een getuigschrift uitgereikt.
De gezakten zal de mogelijkheid tot een herexamen worden geboden.
Inhoud van de Cursus Specialist Bijenproducten
1. Module Honing
• Nectar: herkomst (bloembiologie), behandeling door het bijenvolk (biologie van de bij)
• Honing: grondstoffen en chemische en fysische eigenschappen, verschijningsvormen
• Oogsten van honing: winnen, slingeren, zeven, rijpen, afvullen en bewaren door de
imker
• Bewerken van of met honing door imker of derden (o.a. enten, kookreceptuur)
• Gereedschap voor de winning en werking van instrumenten (o.a. slinger,
refractormeter)
• Oppervlakkige honinganalyse (draaiing, water, zuur, peroxide, elektrische geleiding)
• Honingproeverij, onderscheiden en kwalificeren van verschillende soorten honing
2. Module Was
• Was: herkomst, grondstoffen,
• Toepassingen: bewerken van of met was door imker of derden
• Werking van materialen en gereedschappen voor bewerkingen van was (o.a. kaarsen
maken)
3. Module Stuifmeel
• Stuifmeel: herkomst, bouw, grondstoffen, toepassingen
• Onzekerheden bij honinganalyse, foutmarges bij uitkomsten
• Praktische stuifmeelanalyse (pollen in preparaten, pollen in honing,
stuifmeelklompjes)
4. Module Propolis
• Propolis: herkomst, grondstoffen, toepassingen
• Toepassingen: bewerken van of met propolis door imker of derden
• Werking van materialen en gereedschappen voor bewerkingen van was (o.a. tinctuur
maken)
5. Module Koninginnegelei, Bijengif, Apitherapie en Cosmetische toepassingen
• Geneeskrachtige eigenschappen van koninginnengelei, bijengif
• Apitherapeutische waarde van honing, was, propolis, stuifmeel en overige producten
• Cosmetische toepassingen van bijenproducten
• Workshop verwerken/toebereiden van bijenproducten
3
6. Module Mede maken
• Geschiedenis, waarom mede maken
• Materialen, gereedschappen, bereiding, recepten
• Praktische medeanalyse (mengsels, alcoholpercentage, kwaliteitsbeoordeling)
7. Module Wetgeving
• Voedselveiligheid en Kwaliteitswaarborgen
• Levensmiddelen hygiëne-pakket (EG Verordening nr. 852/2004, 853/2004 en 854/2004)
• Warenwetbesluit Honing
• Warenwetbesluit Etikettering van levensmiddelen
• Algemeen Keuringsreglement en varianten daarop
• HACCP kwaliteitsmanagement (Basisregels hygiëne bij imkeren)
• Groepsgewijs bespreken en beschrijven van de eigen processen en werkinstructies
8. Module Etikettering en Promotie
• Verpakking, presentatie en verkoop
• Marketing en promotie van de eigen bijenproducten
• Groepsgewijs beoordelen van bestaande etiketten en ontwerpen van eigen etiketten
Beschrijving Cursus Keurmeester Bijenproducten
Deze cursus leidt op tot Keurmeester Bijenproducten. Deze cursus is alleen toegankelijk voor
geslaagden van de Cursus Specialist Bijenproducten. In bijzondere gevallen kan de
cursusorganisatie gemotiveerd afwijken van deze toelatingseis.
Om de titel Keurmeester Bijenproducten te mogen behouden, is vereist dat jaarlijks actualisatie
plaatsvindt van de benodigde kennis en vaardigheden. Dit zal worden georganiseerd door het
Bijkersgilde.
Vorm en doelstelling
In drie aparte modulen worden de vaardigheden voor een Keurmeester behandeld:
1. Organisatie van een keuring en rolverdeling, 2. Beoordelen van producten en interpreteren van
resultaten, 3. Sociale vaardigheden en presentatie van resultaten.
Duur en opzet van de Cursus Keurmeester Bijenproducten
Periode: les en examen op 5 dagen verspreid over 8 weken (periode nog nader te bepalen)
Inleiding: 0,5 dagdeel
Klassikaal onderricht: totaal 2,5 dagdelen
Groepsgewijze training: totaal 3,5 dagdelen
Examen en examenuitslag: 2 dagdelen
(dagdelen van gemiddeld 2,5 uur)
De cursus vraagt enige zelfstudie en individuele oefening.
4
Examen
De cursus wordt afgesloten met een examen, waaraan kan worden deelgenomen door cursisten
die minimaal 80% van de lessen gevolgd hebben.
Inhoud van de Cursus Keurmeester Bijenproducten
1. Module Organisatie van een keuring en rolverdeling
• Keuringen op afdelingen/verenigingen op regionaal niveau (markten)
• Nationale samenwerking in verschillende regio, uitwisseling keurmeesters en
opleidingen
• Begroting en vergoedingen
• Diverse rollen bij de keuring (onervaren/ervaren keurmeester, assistent, coördinator,
organisator)
• Als Keurmeester toepassen/volgen van het Algemeen Keuringsreglement 2011
• Groepsgewijs maken van een opzet van een keuring en indeling van een keuringslokaal
2. Module Beoordelen van producten en interpreteren van resultaten
• De gereedschapskist van een Keurmeester Bijenproducten
• Keuringsklassen 1 t/m 15, referentiecollecties honing, was, pollen, etc. en gradaties in
kwaliteit
• Instrumenten (zelf ijken refractormeters, eigen instrumenten, overige als
reflectometer, etc.)
• Groepsgewijs keuren van producten in klassen 1 t/m 15 (in het echt of van foto’s)
3. Module Sociale vaardigheden en presentatie van resultaten
• Omgang met deelnemende imkers, niet-deelnemende imkers en geïnteresseerden
• Precedentwerking, onderlinge discussie en overleg bij meningsverschil
• Mogelijke vormen van keuringen (informeel, gilde-systeem, schildje, certificaat,
wedstrijd)
• Administratie, logboek en keuringsverslag
• Hoe vertel ik het de imker: oefenen adviesgesprekken en ‘slecht nieuws’ gesprekken
5