Transcript Prestatiecontract in de infrastructuur:

Overheidstaken worden steeds meer
overgedragen aan de markt. Dat geldt
ook voor het beheer en onderhoud
van infrastructuur. De provincie NoordBrabant heeft een grote stap genomen
door het beheer en onderhoud van het
gehele wegareaal te bundelen in twee
prestatiecontracten. APPM verzorgt
voor een deel het contractmanagement,
begeleidt de organisatie naar de nieuwe
manier van werken en bouwt een brug
tussen provincie en marktpartijen. We
vroegen projectmanager Hans van
Zandvoort en hoofd Verkeersbeheer
Hans Goossens van de provincie
Noord-Brabant naar de eerste ervaringen.
Wat betekenen prestatiecontracten voor
de eigen organisatie? Wat leveren
ze op? En hoe ziet de toekomst eruit? >
Prestatiecontract in de infrastructuur:
50
Zoeken naar een optimum tussen loslaten en zelf doen
51
> In Brabant is het beheer van het ‘groen en grijs’ bij
Ballast Nedam neergelegd en de elektrotechniek bij
Heijmans. De provincie heeft er bewust voor gekozen
niet alles in één megacontract aan te besteden.
Projectmanager Hans van Zandvoort van de provincie
Hoe vertaal je begrippen
als ‘doorstroming’ en ‘veiligheid’ naar de uitvoering?
is nauw betrokken geweest bij de invoering van de
prestatiecontracten: ‘Het is niet raadzaam in één keer
over te stappen naar een groot contract. Je moet je
de opdrachtgever’ precies in? Ook hier liggen de
medewerkers meenemen, opleiden en waar nodig
antwoorden op deze vragen voor een deel in een
nieuwe mensen aantrekken. Vervolgens moeten ze
cultuuromslag. Als een vrachtwagen zijn lading heeft
ervaring opdoen met het nieuwe werken. Dat vraagt
verloren, repareer je dan alleen het wegdek of neem
zorg en aandacht en kost tijd.’
je ook meteen de gevallen lading mee? Verder speelt
kennis van het areaal een belangrijke rol. Zo deed
Hans Goossens, hoofd Verkeersbeheer bij de provincie,
zich bij een verkeerslicht een kleine storing voor die
wijst op de culturele aspecten: ‘Vroeger werden
tot grote files leidde. Heijmans leert daarvan dat het
werkploegen door ons zelf aangestuurd, nu moeten
betreffende kruispunt gevoelig is voor files en zal in de
we loslaten en vertrouwen op de marktpartij. Daar
toekomst extra snel op storingsmeldingen reageren.
komt bij dat de meeste mensen een technische
achtergrond hebben en gewend zijn met hun voeten
Winstpunten
in de klei te staan. Nu toetsen ze vanachter het bureau
Voor een inventarisatie van de voordelen over de volle
op systeem- en procesniveau.’
breedte is het nog te vroeg, toch zijn er al positieve
effecten te benoemen. Goossens geeft aan dat de
52
Areaalkennis
interne coördinatiekosten zijn teruggedrongen: ‘Die
Ook de marktpartijen moeten wennen aan de
konden bij de traditionele contracten oplopen tot
prestatiecontracten en het functionele denken. Hoe
30% van het totaal. Dat moet aanzienlijk worden
vertaal je begrippen als ‘doorstroming’ en ‘veiligheid’
verminderd. We zijn er nog niet, maar wel op de
naar de uitvoering? Wat houdt ‘ontzorgen van
goede weg.’ >
53
Een prestatiecontract
prikkelt de markt tot een
omschakeling van ‘veel
doen’ naar ‘goed doen’
Doelgedreven versus budgetgestuurd
Goossens denkt niet dat de overheid ooit het beheer
volledig uit handen zal geven. ‘De provincie is
doelgedreven, de markt budgetgestuurd. Dat zal altijd
zo blijven. Je moet het doel niet heilig verklaren, we
zullen nooit alle verantwoordelijkheden overdragen.
Ook Rijkswaterstaat is daarop teruggekomen, zeker
bij risicovolle projecten. Als overheid moet je een
inhoudelijke rol blijven vervullen. Daarnaast is de
> De innovaties die de markt introduceert, bevinden
continuïteit bij de overheid beter gewaarborgd omdat
zich vooral op het organisatorische vlak.
wij niet failliet kunnen gaan. Wel kan de markt ons
Een prestatie-contract prikkelt de markt tot een
in grote mate ontzorgen. We zijn gezamenlijk en in
omschakeling van ‘veel doen’ naar ‘goed doen’.
alle openheid op zoek naar een optimum. Wederzijds
Goossens: ‘Minder is meer, maar dan op een positieve
vertrouwen is daarbij van essentieel belang. Het is als
manier. In de zin van een minimum aan inspanningen
met mijn verwarmingsmonteur. Ik heb een zakelijke
met een maximum aan resultaat. Vroeger moesten wij
overeenkomst met hem, maar durf hem wel mijn
de aannemer binnen de perken houden, nu doet hij
huissleutel te geven. Wie het vertrouwen recht doet,
dat zelf.’
heeft een grotere kans op een vervolgcontract. Maar
wie het beschaamt, komt er niet meer in.’
Van Zandvoort constateert dat de markt de provincie
een spiegel voorhoudt. ‘Je gaat anders naar je areaal
Lees op de volgende pagina’s de reacties van
kijken.’ Hij geeft daarvan een voorbeeld: ‘Ballast
Henri Nas, projectmanager van Heijmans Wegen en
Nedam constateerde dat door de verandering van
Joep Huijstee, directeur beheer Ballast Nedam.
de wegstructuur een parkeerplaats overbodig was
geworden. We hebben gezamenlijk besloten die
parkeerplaats op te heffen. Dat levert zowel de aan-
54
nemer als de provincie een financieel voordeel op.’
jeroen van griethuysen | [email protected]
55
56
Henri Nas,
Joep van Huijstee,
projectmanager van Heijmans Wegen
directeur beheer Ballast Nedam
‘De essentie van prestatiecontracten is gebaseerd op
‘De uitdaging voor ons is de gevraagde prestaties te
vertrouwen en vertrouwen moet je opbouwen. Daarnaast
vertalen naar inspanningen. Hoe zet je kwaliteit om
moeten de organisaties aan beide kanten de tijd krijgen
naar kwantiteit? Daar ligt een spanningsveld tussen onze
om zich in het project te kunnen verdiepen.
belangen en die van de overheid. Je moet hierover goed
Om een prestatiecontract te laten slagen, heb je een
met elkaar in gesprek blijven. Zaken die afwijken van
goede Project Startup (PSU) nodig om helder te krijgen
het contract moet je in redelijkheid en billijkheid met
wat je van elkaar verwacht. In Noord-Brabant heeft de
elkaar kunnen oplossen. Prestatiecontracten hebben
PSU geleid tot vijf gezamenlijke hoofddoelstellingen die
een langere duur. Je bouwt een relatie op waarin je
in het projectmanagementplan zijn opgenomen. Maar je
makkelijker kunt geven en nemen.
kunt niet alles vooraf in checklisten vastleggen. Het duurt
Een van de voordelen van prestatiecontracten is dat de
wel een jaar voordat onze organisatie goed is ingespeeld.
bedrijfscontinuïteit beter gewaarborgd is, zeker als het
Voor mij ligt de winst in de gelijkwaardigheid die tussen
een groter areaal betreft. We krijgen meer gelegenheid
opdrachtgever en opdrachtnemer ontstaat. Je kunt zaken
te investeren in mensen en systemen en kunnen
efficiënter organiseren. Zo liepen we vroeger van het ene
doelgerichter, efficiënter en goedkoper werken. Daar
overleg naar het andere. Bij grote projecten was je daar
mogen beide partijen profijt van hebben. Je hebt dan
drie tot vier uur per dag mee bezig, van projectmanager
wel een flexibel contract nodig, dat zodanig is ingericht
tot hoofd uitvoering.
dat er ook nog ruimte is voor gezond verstand en het
Het contract met de provincie steekt goed in elkaar, maar
meenemen van leermomenten. Dat je nu plotseling de
er is nog meer te winnen. Ik denk dat het goed is om de
kans zou krijgen om grote technische innovaties door te
winst uit optimalisaties te verdelen tussen opdrachtgever
voeren, is een illusie. Wel maak je een stap voorwaarts
en opdrachtnemer. De overheid krijgt dan ook een
doordat je het beste van twee werelden met elkaar
prikkel om zich in te spannen voor het slagen van de
combineert. De scherpte van een aannemer met het
optimalisaties. Afspraken hierover zullen op korte termijn
maatschappelijke verantwoordelijkheidsgevoel van de
worden gemaakt.’
overheid. En dat is goed voor de BV Nederland.’
57