Transcript 03.1 Bijlage wurkgelegenheidsûndersyk 2013

2
Uitkomsten Werkgelegenheidsonderzoek 2013
3
Colofon
Deze rapportage is een uitgave van:
Provincie Fryslân
Afdeling Informatievoorziening
Postbus 20120
8900 HM Leeuwarden
Rapportage:
M.J. Holkema
Foto omslag:
Fotobureau het Hoge Noorden
Overname van cijfers is toegestaan mits bron vermeld wordt:
Werkgelegenheidsregister, Provincie Fryslân 2013
De werkgelegenheidscijfers en deze rapportage zijn tevens te raadplegen op
www.fryslan.databank.nl.
4
Inhoud
Colofon .................................................................................................................................. 4
Samenvatting ........................................................................................................................ 7
Inleiding en toelichting ........................................................................................................... 9
Werkgelegenheid Fryslân .....................................................................................................11
Werkgelegenheid naar sectoren ...........................................................................................13
Werkgelegenheid naar streekregio .......................................................................................23
Werkgelegenheid naar gemeente .........................................................................................25
Werkgelegenheid naar geslacht ...........................................................................................27
Vestigingen ..........................................................................................................................28
Aansluiting onderwijs op de arbeidsmarkt.............................................................................30
Bijlage ..................................................................................................................................37
5
6
Samenvatting
Op de jaarlijkse peildatum van 1 april telde Fryslân in 2013 283.520 banen. Het betreft 223.302 fulltime banen (meer dan 15 uur per week) en 60.217 parttime banen (minder dan 15 uur per week). In de
periode april 2012 tot april 2013 zijn 3.815 fulltime banen verloren gegaan, een krimp van 1,7%. Het
verlies van banen is hiermee groter dan de krimp van 0,9% in 2012. Ook in 2010 was er sprake van
een krimp (1,7%), gevolgd door een licht herstel in 2011 met 0,3%. Het totaal aantal parttime banen is
met 455 toegenomen, wat neerkomt op een groei van 0,8%.
In 2009 werden de gevolgen van de financiële en economische crisis zichtbaar in de Friese werkgelegenheid. Sinds het uitbreken van de crisis zijn er bijna 8500 fulltime banen verloren gegaan, een krimp
van 3,7%.
De bouwsector heeft tussen april 2012 en april 2013 1.445 banen verloren en is daarmee met 8,1%
gekrompen. De financiële instellingen tellen gezamenlijk 420 banen minder dan in 2012, een verlies
van 4,6% van de werkgelegenheid. De Friese industrie telt met een verlies van 2% 675 banen minder
dan een jaar eerder. Ook binnen het onderwijs is sprake van een afgenomen werkgelegenheid. Met
een verlies van 535 banen telt het onderwijs 3,2% minder fulltime banen dan in 2012. Binnen het onderwijs staat hier wel een groei van ruim 300 parttime banen tegenover. Binnen de handelssector,
vervoerssector en horeca is de werkgelegenheid tussen de 2% en 3% gekrompen. De landbouw telt
0,7% banen minder. Binnen de dienstverlening, de gezondheidszorg en bij de overheidsinstellingen is
geen sprake van banenverlies. Deze sectoren kennen een bescheiden groei van minder dan 1%.
De regio Noordwest Fryslân heeft met 35% het grootste aandeel in de Friese werkgelegenheid, gevolgd door Zuidoost-Fryslân met een aandeel van 29%. Ten opzichte van 2012 is de werkgelegenheid
in alle streekregio’s afgenomen. In Noordoost-Fryslân (-2%), Noordwest-Fryslân (-1,8%) en op de
Waddeneilanden (-2,7%) lag de banenverlies boven het provinciaal gemiddelde. In Zuidwest-Fryslân
(-1,5%) en Zuidoost-Fryslân (-1,4%) was sprake van een wat minder sterke krimp.
Binnen alle Friese gemeenten sprake van een dalende of min of meer gelijkblijvende werkgelegenheid. In geen enkele gemeente is sprake van een groeiende werkgelegenheid. Van de 5 grootste
Friese gemeenten is Heerenveen qua werkgelegenheidspeil gelijk gebleven. Binnen de gemeenten
Skarsterlân (-2,4%), Leeuwarden (-1,7%) Súdwest-Fryslân (-1,5%) en Smallingerland (-1,4%) is sprake van een banenverlies.
In 2013 is het zowel het aantal fulltime banen bezet door mannen- (-1,8%) als het aantal banen bezet
door vrouwen (-1,4%) afgenomen. Binnen de parttime werkgelegenheid was bij de mannen sprake
van een groei van 0,1% en is het aantal vrouwelijke parttime banen met 1,1% toegenomen.
Sinds 2003 is de Friese werkgelegenheid met 2,2% gegroeid. Landelijk nam het aantal banen de afgelopen 10 jaar met 3,6% toe. Het aantal banen in de zorg is in de afgelopen 10 jaar met bijna 30%
toegenomen. De werkgelegenheid binnen de dienstverlening nam met 26% toe. Het aantal banen
binnen de industrie, bouw, financiële instellingen en landbouw is de afgelopen 10 jaar met 10 tot 20%
gekrompen. In de zuidelijke regio’s van de provincie is sprake van een werkgelegenheidsgroei ten
opzichte van 2003. In Noordwest is het aantal banen nagenoeg gelijk gebleven en in Noordoost is er
sprake van een werkgelegenheidskrimp. De gemeente Heerenveen is zowel absoluut als relatief de
snelst groeiende banengemeente.
In 2012 heeft 15% van de bedrijven/instellingen een of meer schoolverlaters in dienst genomen. De
aansluiting van de kennis en vaardigheden van de schoolverlater op zijn of haar functie wordt gemiddeld met een 6,8 beoordeelt. Het meest tevreden zijn bedrijven/instellingen over de ICT vaardigheden,
de inzet/motivatie en de sociale vaardigheden van de schoolverlater. Minder vaak is men tevreden
over de vakkennis, zelfstandigheid en analytische vaardigheden. Ruim een op de vijf bedrijven/instellingen beoordeelt deze vaardigheden als onvoldoende. Van de bedrijven/instellingen in Fryslân zegt 43% geen contact te hebben met het onderwijs.
7
8
Inleiding en toelichting
Deze jaarlijkse rapportage bevat de uitkomsten van het werkgelegenheidsonderzoek 2013. Aan de
vragenlijst van 2013 zijn enkele vragen toegevoegd over schoolverlaters op de arbeidsmarkt. Met de
uitkomst hiervan ontstaat enig inzicht in de aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt. De
werkgelegenheidscijfers zijn eerder gepubliceerd en verspreid in de vorm van een fuchskrift en een
uitgebreid tabellenbestand. De werkgelegenheidscijfers en deze rapportage zijn tevens te raadplegen
op www.fryslan.databank.nl.
Werkwijze
Jaarlijks zet de provincie een schriftelijke enquête uit onder bedrijven en instellingen waar betaalde
arbeid wordt verricht. Grote bedrijven worden jaarlijks benaderd en kleinere door middel van een
steekproef. Na de schriftelijke ronde wordt een deel van de niet gerespondeerde bedrijven telefonisch
benaderd. De respons bedraagt jaarlijks ongeveer 75% van de totale werkgelegenheid. Non-respons
vestigingen worden opgehoogd. Voor deze ophoging wordt gebruik gemaakt van weging op basis van
de ontwikkelingen bij vergelijkbare bedrijven (grootteklasse en sector). Anders dan bij andere bronnen
is er sprake van een compleet register. Dit maakt het mogelijk om analyses te doen op elk gewenst
ruimtelijk en/of sectoraal niveau. In Nederland zijn in totaal 21 provinciale en regiogerichte registers
actief. Zij zijn verenigd in de stichting LISA. LISA bundelt de uitkomsten tot landelijke cijfers.
Peildatum
De peildatum van de registratie is 1 april.
Urengrens
In de registratie wordt gevraagd naar het aantal banen van meer en minder dan 15 uur per week. FT =
minimaal 15 uur en PT = minder dan 15 uur per week.
Landbouw
De werkgelegenheidsgegevens van de landbouwsector waren tot 2010 gebaseerd op gegevens uit de
landbouwtelling van het CBS (agrariërs), aangevuld met de gegevens van landbouwverwante bedrijven die binnen de reguliere enquête vielen. De cijfers van het CBS toonde (niet verklaarbare) onjuistheden. Het overkoepelde landelijke register (LISA) heeft besloten de landbouwstatistieken van het
CBS vanaf 2011 los te laten en agrariërs op te nemen in het vestigingenregister. De inschrijfverplichting van agrariërs bij de KvK sinds 2008 bood deze mogelijkheid. Het register bevat hierdoor vanaf
2010 landbouwstatistieken op vestigingsniveau. Agrariërs gaan niet mee in de eigen enquête. De
werkgelegenheidsgegevens worden verkregen via Prosu Databased Marketing. Prosu vraagt naar de
werkgelegenheid als onderdeel van een eigen bredere enquête onder landbouwbedrijven. Bij de opname van agrariërs in het register is grotendeels gebruik gemaakt van de werkgelegenheidscijfers van
Prosu. Voor het deel waar dit gegeven niet bekend was is gebruik gemaakt van de inschrijfgegevens
bij de KvK. Wat betekent dit voor de werkgelegenheidscijfers:
•
•
•
•
•
Het register heeft ervoor gekozen om 2010 als basisjaar te gebruiken voor de nieuwe werkwijze. Dit houdt in dat de landbouwgegevens tot en met 2009 gebaseerd zijn op de CBS telling
en vanaf 2010 op de eigen registratie met als bron Prosu Databased Marketing.
De werkgelegenheidsregistratie van Prosu wijkt af van die van het CBS, waardoor er tussen
2009 en 2010 sprake is van een trendbreuk. Meewerkende gezinsleden worden door Prosu
veelal niet meegeteld en door het CBS wel.
Voor de jaren 2008 en 2009 zijn enkele aanpassingen gedaan in de geaggregeerde statistiek
op basis van niet eerder gecorrigeerde ontwikkeling.
In de gemeenten Menameradiel en Franekeradeel is door de trendbreuk sprake van een toename van de werkgelegenheid in de landbouw tussen 2009 en 2010. De reden hiervoor is dat
het CBS onvoldoende werkgelegenheid telde binnen de glastuinbouw. Voor de jaren 2010 en
2011 heeft hier een aanpassing plaatsgevonden.
Lisa hanteert een iets afwijkende methodiek, waardoor de trendbreuk tussen 2010 en 2011
plaatsvindt. Reden hiervoor is o.a. dat een aantal registers de breuk uitsmeren over de komende jaren. Mede gezien onze al voor de breuk al afwijkende werkwijze en om juiste actuele
cijfers te kunnen presenteren heeft het register Fryslân ervoor gekozen ook de landbouwves-
9
tigingen 2010 met terugwerkende kracht op vestigingsniveau te vullen met werkgelegenheidscijfers, waardoor de breuk tussen 2009 en 2010 valt. De totale werkgelegenheidsgroei
die Lisa en het register Fryslân presenteren verschilt hierdoor.
Mutaties in reeks 10 jaar
Het register verbetert haar historische gegevens. Eventueel geconstateerde fouten of dubbeltellingen
worden met terugwerkende kracht (tot tien jaar) doorgevoerd. Jaarlijks verschijnt een nieuwe reeks
van gegevens. Het is daardoor niet mogelijk de gegevens uit deze rapportage naast die van eerdere
rapportages te leggen. Analyses dienen plaats te vinden met de (historische) gegevens die actueel in
het register zijn opgenomen.
NHR-effect
Op 1 juli 2008 is de Nieuwe Handelsregisterwet van kracht gegaan. Gevolg hiervan is dat alle bedrijven en instellingen zich moeten inschrijven bij de KvK. Dit geldt dus ook voor sectoren die voorheen
niet- inschrijfplichtig waren. Vestigingen in de sectoren landbouw, overheid, onderwijs, gezondheidszorg en vrije beroepen hebben een uiterste inschrijfdatum gekregen. De meeste van deze vestigingen
zaten al als zogenaamde ‘witte vlekken’ in het register. Vestigingen die ten onrechte nog niet in het
register zaten worden met terugwerkende kracht opgevoerd en van werkgelegenheid voorzien. Op
deze manier wordt het NHR-effect zoveel mogelijk geminimaliseerd.
Informatie werkgelegenheidscijfers
Voor vragen over de werkgelegenheidscijfers of voor het bestellen van aanvullende gegevens kunt u
contact opnemen met de afdeling Informatievoorziening van de Provincie Fryslân: 058-292 5531 /
[email protected]
LISA (Landelijke register)
Wanneer u geïnteresseerd bent in provinciegrensoverschrijdende statistieken en nationale statistieken
dan kunt u zich wenden tot:
Project Organisatie LISA
Postbus 597
7500 AN Enschede
tel: 053-4825080
email: [email protected]
website: www.lisa.nl
Bronvermelding
Bij gebruik van cijfers bron vermelden: Werkgelegenheidsregister, Provincie Fryslân 2013
10
Werkgelegenheid Fryslân
Op de jaarlijkse peildatum van 1 april telde Fryslân in 2013 283.520 banen. Het betreft 223.302 fulltime banen (meer dan 15 uur per week) en 60.217 parttime banen (minder dan 15 uur per week). In de
periode april 2012 tot april 2013 zijn 3.815 fulltime banen verloren gegaan, een krimp van 1,7%. Het
verlies van banen is hiermee groter dan de krimp van 0,9% in 2012. Ook in 2010 was er sprake van
een krimp (1,7%), gevolgd door een licht herstel in 2011 met 0,3%. Het totaal aantal parttime banen is
met 455 toegenomen, wat neerkomt op een groei van 0,8%.
Aantal banen Fryslân 2008-2013
250000
200000
150000
100000
50000
0
2008
2009
2010
2011
2012
2013
fulltime
231786
232303
228357
229086
227116
223302
parrtime
59240
60414
57715
58737
59762
60217
In het vervolg van deze rapportage wordt, tenzij anders aangegeven, uitgegaan van banen van minimaal 15 uur per week (fulltime banen).
Werkgelegenheidsontwikkeling provincies 2012-2013 in%
Noord-Holland*
Drenthe
Noord-Brabant
Gelderland
Zuid-Holland
Utrecht
Fryslân
Overijssel
Zeeland
Groningen
Flevoland
Limburg
-4,0
-3,5
-3,0
-2,5
-2,0
-1,5
-1,0
-0,5
0,0
* door verschillen in de regionale dataverzameling in de regio Amsterdam kan vergelijking met andere regio’s licht vertekenend
zijn
11
Landelijk is de werkgelegenheid met 1,4% gekrompen ten opzichte van 2012. Met een verlies van
1,7% was in Fryslân sprake van een relatief iets groter banenverlies. Alle provincies laten in 2013 een
werkgelegenheidsdaling zien. Van de grootste daling is sprake in de provincie Limburg. De werkgelegenheid in Limburg kromp met 3,7%. In Flevoland en Groningen was sprake van een krimp van ruim
2%. Noord-Holland kende de minste daling.
Het aantal zelfstandigen (vestigingen met 1 fulltime werkzaam persoon) nam tussen 2012 en 2013
met 1390 toe tot een totaal van 26.000. Goed voor een banengroei van 5,6%. Bij bedrijven/instellingen
met minimaal 2 fulltime werkzame personen was sprake van een krimp van 2,6% van de werkgelegenheid. Hier gingen 5200 banen verloren. De krimpende werkgelegenheid wordt enigszins getemperd door de groei van het aantal zelfstandigen.
Jaarlijkse werkgelegenheidsontwikkeling Fryslân en Nederland 2003-2012 in %
4,0
3,3
3,0
2,6
2,6
2,3
2,0
0,9
1,0
1,1
0,4
0,1
0,3
0,2
0,3
0,0
-0,1
-1,0
-0,6
-0,5
-0,8
-0,8 -0,9
-1,4
-2,0
03-'04
04-'05
05-'06
06-'07
07-'08
08-'09
Nederland
Fryslân
-1,7
09-'10
10-'11
11-'12
-1,7
12-'13
Sinds 2003 is de Friese werkgelegenheid met 2,2% gegroeid. Deze groei is minder sterk dan de landelijke banengroei van 3,6% in dezelfde periode. In 2009 werden de gevolgen van de financiële en
economische crisis zichtbaar in de werkgelegenheid. Sinds het uitbreken van de crisis zijn er in Fryslân bijna 8500 fulltime banen verloren gegaan, een krimp van 3,7%. Landelijk is de werkgelegenheid
sinds 2008 met 2,4% gekrompen, waardoor de gevolgen van de crisis voor de werkgelegenheid in
Fryslân in verhouding groter zijn.
12
Werkgelegenheid naar sectoren
De werkgelegenheidsontwikkeling verschilt sterk per sector. Gevolgen van de crisis zijn op sectorniveau duidelijk merkbaar. De bouwsector heeft tussen april 2012 en april 2013 1.445 banen verloren
en is daarmee met 8,1% gekrompen. De financiële instellingen tellen gezamenlijk 420 banen minder
dan in 2012, een verlies van 4,6% van de werkgelegenheid. De Friese industrie telt met een verlies
van 2% 675 banen minder dan een jaar eerder. Ook binnen het onderwijs is sprake van een afgenomen werkgelegenheid. Met een verlies van 535 banen telt het onderwijs 3,2% minder fulltime banen
dan in 2012. Binnen het onderwijs staat hier wel een groei van ruim 300 parttime banen tegenover.
Binnen de handelssector, vervoerssector en horeca is de werkgelegenheid tussen de 2% en 3%
gekrompen. De landbouw telt 0,7% banen minder dan in 2012. Binnen de dienstverlening, de gezondheidszorg en bij de overheidsinstellingen is geen sprake van banenverlies. Deze sectoren kennen een bescheiden groei van minder dan 1%.
Werkgelegenheidsontwikkeling naar sector 2012-2013
2013 Groei abs
Groei
Nederland
%
Sectie
Sectie omschrijving
A
Landbouw/visserij
12.231
12.147
-84
-0,7
-1,1
BC
Industrie/delfstoffenwinning
33.891
33.217
-674
-2,0
-1,9
DE
Nutsbedrijven
2.643
2.680
37
1,4
1,1
F
Bouwnijverheid
17.780
16.337
-1.443
-8,1
-6,2
G
Handel en reparatie
32.095
31.380
-715
-2,2
-2,1
HJ
Vervoer, opslag en communicatie
13.465
13.154
-311
-2,3
-0,1
I
Horeca
6.578
6.388
-190
-2,9
-0,8
K
Financiële instellingen
9.199
8.777
-422
-4,6
-2,3
LMN
Zakelijke dienstverlening
22.897
23.073
176
0,8
-0,6
O
Openbaar bestuur en overheid
13.163
13.253
90
0,7
-1,3
P
Onderwijs
16.978
16.440
-538
-3,2
-1,3
Q
Gezondheids- en welzijnszorg
37.936
38.148
212
0,6
0,1
RSTU
Overige dienstverlening
8.260
8.308
48
0,6
-0,1
227.116
223.302
-3.814
-1,7
-1,4
Totaal
2012
Groei
Fryslân %
Vergelijking met de landelijke ontwikkeling op sectorniveau toont aan dat zowel in Fryslân als landelijk
het banenverlies in de bouw het sterkst is geweest. In Fryslân is de sector met bijna 2 procentpunt nog
sterker gekrompen dan landelijk. Ook binnen de vervoerssector, de horeca, het onderwijs en bij financiële instellingen is de werkgelegenheid in Fryslân sterker gekrompen dan landelijk. Hier staat tegenover dat, in tegenstelling tot het landelijk gemiddelde, het aantal banen in de dienstverlening en binnen de overheid iets is gegroeid. De Friese zorgsector is met 0,6% iets sterker gegroeid dan landelijk.
13
Werkgelegenheidsontwikkeling sectoren 2003-2013 in %
40,0
30,0
20,0
10,0
0,0
-10,0
-20,0
-30,0
Fryslân
Nederland
De zorgsector is de grootste werkgever in Fryslân, gevolgd door de industrie en de handel. Het aantal
fulltime banen in de zorg is in de afgelopen 10 jaar met bijna 30% toegenomen. De werkgelegenheid
binnen de dienstverlening is met 26% gegroeid ten opzichte van 2003. De werkgelegenheid binnen de
industrie, bouw, financiële instellingen en landbouw is de afgelopen 10 jaar met 10 tot 20% gekrompen.
In onderstaand figuur wordt de structuur van de Friese werkgelegenheid in beeld gebracht op basis
van de werkgelegenheid in de verschillende sectoren. Ook is er een vergelijking met Nederland gemaakt. De zorgsector levert de meeste banen in Fryslân, gevolgd door de industrie en handel. In
vergelijking met het landelijk gemiddelde is de industriesector relatief groot in Fryslân. Dit geldt in
mindere mate ook voor de bouw, landbouw en financiële instellingen. Bij de dienstverlening, de handel en de vervoerssector is het omgekeerde het geval: het aandeel van deze sectoren is relatief laag
in Fryslân.
14
Werkgelegenheidsstructuur sectoren in Fryslân en Nederland (in %)
Gezondheids- en welzijnszorg
Industrie/delfstoffenwinning
Handel en reparatie
Zakelijke dienstverlening
Onderwijs
Bouwnijverheid
Openbaar bestuur en overheid
Vervoer, opslag en communicatie
Landbouw/visserij
Financiële instellingen
2013 Nederland
Overige dienstverlening
2013 Fryslân
2003 Nederland
Horeca
2003 Fryslân
Nutsbedrijven
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
16,0
18,0
20,0
Landbouw en visserij
Ondanks het geringe banenverlies van 0,7% in 2013 heeft de landbouwsector in 10 jaar tijd in verhouding de meeste werkgelegenheid ingeleverd. Ten opzichte van 2003 is de werkgelegenheid in de
Friese landbouw met 20% afgenomen. Landelijk is de sector in tien jaar tijd met 17% gekrompen.
Index banen 2002=100
140
Landbouw/visserij
130
120
110
100
90
80
70
2003
2004
2005
2006
alle sectoren
2007
2008
Fryslân
15
2009
2010
Nederland
2011
2012
2013
Industrie en delfstoffenwinning
Met een krimp van 2% telt de Friese industrie in 2013 675 banen minder dan in 2012. Tot 2010 was
de industrie de grootste werkgever in Fryslân. In de afgelopen 10 jaar heeft de sector 12% van haar
werkgelegenheid zien verdwijnen. Landelijk is het industriële banenverlies met 15% nog sterker. Sinds
2003 is met name binnen de voedingsmiddelenindustrie, houtbewerking, drukkerijen, metaalindustrie,
bij de vervaardiging van elektrische apparatuur en bij de vervaardiging van transportmiddelen de
werkgelegenheid sterk afgenomen. In 2013 telt de Friese industrie nog ruim 33.000 fulltime banen.
Index banen 2003=100
140
Industrie/delfstoffenwinning
130
120
110
100
90
80
2003
2004
2005
2006
2007
alle sectoren
2008
2009
Fryslân
2010
2011
2012
2013
Nederland
Nutsbedrijven
De kleinste sector in Fryslân telt op 1 april 2013 ruim 2.680 fulltime banen. Het gaat binnen deze sector om bedrijven die zich bezighouden met winning en distributie van water, productie en handel van
gas en elektriciteit en afvalinzameling en behandeling.
Index banen 2003=100
140
Nutsbedrijven
130
120
110
100
90
80
2003
2004
2005
2006
alle sectoren
2007
2008
Fryslân
16
2009
2010
Nederland
2011
2012
2013
Bouwnijverheid
De bouwsector is het voornaamste slachtoffer van de economische crisis. In de periode 2008-2013
zijn ruim 4400 fulltime banen verloren gegaan in de Friese bouw, een krimp van 21% van de werkgelegenheid. Met name in 2012 (-6,2%) en 2013 (-8,1%) heeft de sector veel werkgelegenheid ingeleverd. In de jaren voor de crisis zat de werkgelegenheid nog flink in de lift, in 2013 telt de sector 15%
minder banen dan in 2003. Met het verlies aan werkgelegenheid besluiten veel bouwvakkers als zelfstadige te gaan werken. Sinds 2008 is het aantal zelfstandigen (lees: bedrijven met 1 fulltime werkzame persoon) met 630 (18%) toegenomen tot een totaal van 4120. In dezelfde periode zijn bij bouwbedrijven met minimaal 2 werkzame personen in 5060 banen verloren gegaan.
Index banen 2003=100
140
Bouwnijverheid
130
120
110
100
90
80
2003
2004
2005
2006
alle sectoren
2007
2008
2009
Fryslân
2010
2011
2012
2013
Nederland
Subsector bouw
Banen
2008
Banen
2013
2008-2013
abs.
2008-2013
%
Projectontwikkeling
121
81
-40
-33,1
Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw
8.186
5.951
-2.235
-27,3
Bouw van wegen, spoorwegen en kunstwerken
1.101
940
-161
-14,6
Leggen van kabels en buizen
479
330
-149
-31,1
Bouw van overige civieltechnische werken
60
54
-6
-10,0
Slopen van bouwwerken, grondverzet en proefboren
866
710
-156
-18,0
Bouwinstallatie
4.012
3.495
-517
-12,9
Afwerking van gebouwen
3.513
2.955
-558
-15,9
Dakbouw en overige gespecialiseerde
werkzaamheden in de bouw
2.427
1.821
-606
-25,0
Totaal
20.765
16.337
-4.428
-21,3
Binnen alle subsectoren in de bouw is sinds 2008 werkgelegenheid verloren gegaan. Zowel absoluut
al relatief zijn de meeste banen verdwenen binnen de algemene burgerlijke en utiliteitsbouw.
17
Handel en reparatie
Met ruim 31.000 fulltime banen is de handssector de derde werkgever in Fryslân. Landelijk is de sector lange tijd de grootse werkgever geweest. In 2013 is de sector ingehaald door de gezondheidszorg.
De Friese handel telt in 2013 ruim 700 fulltime banen minder dan een jaar eerder. Dit verlies van 2,2%
aan werkgelegenheid is nagenoeg gelijk aan de landelijke trend (-2,1%). De handelssector loopt van
alle sectoren het meest gelijk op met de totale werkgelegenheidsontwikkeling. De sector kent ook
relatief veel parttime banen. Het aantal parttime banen is met 0,6 afgenomen tot ruim 15.000. Binnen
de handel en reparatie van auto’s en motorfietsen is in 2013 4,3% van de werkgelegenheid verloren
gegaan. De overige detailhandel kende een verlies van 3,1%. Binnen de Friese groothandel is de
werkgelegenheid met een banengroei van 0,2% stabiel gebleven.
Index banen 2003=100
140
Handel en reparatie
130
120
110
100
90
80
2003
2004
2005
2006
2007
alle sectoren
2008
2009
Fryslân
2010
2011
2012
2013
Nederland
Vervoer, opslag en communicatie
De sector telt in 2013 ruim 300 banen minder dan in 2012, een verlies van 2,3% van de werkgelegenheid. Landelijk bedroeg de krimp in 2013 slechts 0,1%. Tussen 2003 en 2008 groeide het aantal banen met ruim 12%. Sinds het uitbreken van de crisis is vervolgens 5% van de werkgelegenheid verloren gegaan.
Index banen 2003=100
140
Vervoer, opslag en communicatie
130
120
110
100
90
80
2003
2004
2005
2006
alle sectoren
2007
2008
Fryslân
18
2009
2010
Nederland
2011
2012
2013
Horeca
De Friese horeca telt in 2013 een kleine 6400 fulltime banen. De horeca telt daarnaast met ruim 5300
banen relatief veel parttime werkgelegenheid. Het aantal fulltime banen is in 2013 met 190 afgenomen
(-2,9%). Het aantal parttime banen nam met 135 af (-2,5%). Landelijk was er met respectievelijk een
afname van 0,8% fulltime- en 1% parttime banen sprake van minder verlies. In de afgelopen 10 jaar is
het aantal fulltime horecabanen met 3% -en het aantal parttime banen met 5% afgenomen. Landelijk
is het aantal fulltime banen in 10 jaar tijd nagenoeg stabiel gebleven. De parttime werkgelegenheid
groeide met ruim 5%.
Index banen 2003=100
140
Horeca
130
120
110
100
90
80
2003
2004
2005
2006
2007
alle sectoren
2008
2009
Fryslân
2010
2011
2012
2013
Nederland
Financiële instellingen
In de Friese financiële sector zijn in 2013 ruim 400 banen verloren gegaan. Met een verlies van 4,6%
heeft de sector meer werkgelegenheid verloren dan landelijk (-2,3%). De gevolgen van de crisis zijn
duidelijk te zien in de werkgelegenheidsontwikkeling van de sector. Sinds het uitbreken ervan in 2008
heeft dit in Fryslân een kleine 1400 financiële banen gekost. Een verlies van 13,4% van de werkgelegenheid. In vergelijking met 2003 telt de sector zelfs ruim 2000 banen minder. Landelijk zijn de gevolgen van de crisis met een banenverlies van 13,7% vergelijkbaar.
Index banen 2003=100
140
Financiële instellingen
130
120
110
100
90
80
2003
2004
2005
2006
alle sectoren
2007
2008
Fryslân
2009
2010
2011
2012
2013
Nederland
Zakelijke dienstverlening
Met 0,8% is het aantal banen in de zakelijke dienstverlening iets gegroeid naar ruim 23.000. Landelijk
was er sprake van een krimp van 0,6%. In de afgelopen 10 jaar is het aantal banen in de dienstverlening met 27,4% gegroeid, tegenover 19,5% landelijk. Desalniettemin is het aandeel van de sector in
de totale werkgelegenheid met 10,3% nog steeds een stuk lager dan 14,7% landelijk.
19
Index banen 2003=100
140
Zakelijke dienstverlening
130
120
110
100
90
80
2003
2004
2005
2006
2007
alle sectoren
2008
2009
Fryslân
2010
2011
2012
2013
Nederland
Openbaar bestuur en overheid
Na drie jaar van verlies is in 2013 het aantal banen binnen de overheid met 0,7% licht toegenomen.
Een groei van 90 banen maakt een totaal van 13.250 overheidsbanen in 2013. Landelijk was er sprake van een verlies van 1,3%. Sinds 2003 is de werkgelegenheid binnen de Friese overheid met 2,4%
gekrompen. Landelijk is er met 2,6% sprake van een vergelijkbare daling van werkgelegenheid bij de
overheid.
Index banen 2003=100
140
Openbaar bestuur en overheid
130
120
110
100
90
80
2003
2004
2005
2006
2007
alle sectoren
2008
2009
Fryslân
2010
2011
2012
2013
Nederland
Onderwijs
Na jaren van toenemende werkgelegenheid was er in 2012 sprake van banenverlies en dit heeft zich
in 2013 doorgezet. De werkgelegenheid in het Friese onderwijs nam met 3,2% af, een verlies van ruim
500 banen. Ook landelijk is er met een verlies van 1,3% sprake van een krimpende werkgelegenheid
in het onderwijs. De sector telt met 16.440 banen 9,8% meer werkgelegenheid dan in 2003.
Index banen 2002=100
140
Onderwijs
130
120
110
100
90
80
2003
2004
2005
2006
alle sectoren
2007
2008
Fryslân
20
2009
2010
Nederland
2011
2012
2013
Gezondheids- en welzijnszorg
Met ruim 38.000 banen en een aandeel van 17,1% in de werkgelegenheid is de gezondheidszorg de
grootste werkgever in Fryslân. In de afgelopen tien jaar is de werkgelegenheid in de zorg met 29,4%
gegroeid en is hiermee de snelst groeiende sector. Sinds 2013 is de zorg ook landelijk de grootste
sector, met een aandeel van 15,8%. De groei van het aantal fulltime banen in 2013 bedraagt 0,6%,
tegenover 0,1% landelijk. In de zorg zijn relatief veel mensen parttime aan het werk. Het aantal parttime banen nam met 0,7% toe tot ruim 14.000. Landelijk kromp het aantal parttime zorgbanen in 2013
met 1,1%. De verwachting is dat de forse jaarlijkse toename van banen in de zorgsector zal omslaan
in een krimp voor de komende jaren.
Index banen 2002=100
140
Gezondheids- en welzijnszorg
130
120
110
100
90
80
2003
2004
2005
2006
2007
alle sectoren
2008
2009
Fryslân
2010
2011
2012
2013
Nederland
Overige dienstverlening
De sector overige dienstverlening bevat onder andere bedrijven en instellingen binnen de cultuur,
sport, belangenorganisaties en wellness. Het aantal banen binnen de overige dienstverlening is met
0,6% geroeid naar ruim 8300.
Index banen 2002=100
140
Overige dienstverlening
130
120
110
100
90
80
2003
2004
2005
2006
alle sectoren
2007
2008
Fryslân
21
2009
2010
Nederland
2011
2012
2013
Naast de standaard gebuikte sectoren biedt het register de mogelijkheid inzicht te geven in andere
deelsectoren, waarbij op basis van SBI codes een selectie wordt gemaakt uit de standaardsectoren.
Recreatie en Toerisme
In 2013 telt de Friese Recreatie en Toerisme sector 11.245 fulltime en 7.170 parttime banen. Ten
opzichte van 2012 betekent dit een verlies van 3,2% fulltime- en 1,8% parttime werkgelegenheid. Kijkende naar het aandeel van de sector in de totale (fulltime en parttime) werkgelegenheid dan zakt
deze van 12,2% in 2012 naar 11,9% in 2013.
Ontwikkeling werkgelegenheid Recreatie en Toerisme
14000
12000
10000
8000
6000
4000
2000
0
2003
2004
2005
2006
2007
fulltime
2008
2009
2010
2011
2012
2013
parttime
Ten opzichte van 2003 is het aantal fulltime banen binnen Recreatie en Toerisme met 1,6% gegroeid.
De parttime werkgelegenheid is met 3,6% afgenomen. Tussen 2005 en 2008 zat de sector flink in de
lift. Sinds het uitbreken van de crisis in 2008 is er jaarlijks sprake van banenverlies binnen de Friese
R&T sector.
22
Werkgelegenheid naar streekregio
Een weergave van de werkgelegenheid, de werkgelegenheidsontwikkeling en de structuur van de
werkgelegenheid in de provinciale streekregio’s.
Werkgelegenheid streekregio's (banen van minimaal 15 uur)
90.000
2012
80.000
2013
70.000
60.000
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
0
Noordwest Fryslân Noordoost Fryslân
Zuidwest Fryslân
Zuidoost Fryslân
Waddeneilanden
De regio Noordwest Fryslân heeft met 35% het grootste aandeel in de Friese werkgelegenheid, gevolgd door Zuidoost-Fryslân met een aandeel van 29%. Ten opzichte van 2012 is de werkgelegenheid
in alle streekregio’s afgenomen. In Noordoost-Fryslân (-2%), Noordwest-Fryslân (-1,8%) en op de
Waddeneilanden (-2,7%) lag de banenverlies boven het provinciaal gemiddelde. In Zuidwest-Fryslân
(-1,5%) en Zuidoost-Fryslân (-1,4%) was sprake van een wat minder sterke krimp.
Ontwikkeling werkgelegenheid streekregio's
115
110
index: 2003=100
105
Noordwest Fryslân
Noordoost Fryslân
Zuidwest Fryslân
100
Zuidoost Fryslân
Waddeneilanden
Totaal
95
90
85
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
23
2010
2011
2012
2013
Er zijn duidelijke verschillen tussen de streekregio’s waarneembaar als het gaan om de werkgelegenheidsontwikkeling in de afgelopen 10 jaar. In Zuidwest- en Zuidoost Fryslân is het aantal banen met
respectievelijk 5% en 6% toegenomen; ruim boven het provinciaal gemiddelde van 2,2%. Het Noorden
van de provincie laat een ander beeld zien. Noordwest-Fryslân kent sinds 2003 een minieme groei
van 0,4% en in Noordoost-Fryslân is de werkgelegenheid zelfs met 4,3% afgenomen in de afgelopen
10 jaar.
Werkgelegenheidsstructuur regio’s 2013
Sector
Noordwest
Fryslân
Noordoost
Fryslân
Landbouw en visserij
3,8
8,6
7,1
4,8
4,7
5,4
Industrie en delfstoffenwinning
10,5
17,6
18,8
16,9
2,7
14,9
Nutsbedrijven
1,9
0,5
1,0
0,9
0,0
1,2
Bouwnijverheid
4,6
12,0
8,6
7,5
7,9
7,3
Handel en reparatie
11,8
14,9
14,9
15,9
11,9
14,1
Horeca
1,9
2,1
3,2
2,2
31,2
2,9
Vervoer, opslag en communicatie
5,3
5,6
5,3
6,9
9,7
5,9
Financiële instellingen
8,1
1,8
1,5
1,8
0,8
3,9
Zakelijke dienstverlening
10,5
8,2
11,7
10,3
7,5
10,3
Openbaar bestuur en overheid
10,8
3,8
3,4
2,7
6,7
5,9
Onderwijs
8,7
6,7
5,7
7,4
4,6
7,4
Gezondheids- en welzijnszorg
18,6
14,9
14,3
18,8
7,5
17,1
Overige dienstverlening
3,5
3,3
4,5
3,6
4,8
3,7
Totaal
100
100
100
100
100
100
Zuidwest
Fryslân
Zuidoost
Fryslân
Waddeneilanden
Totaal
De werkgelegenheidsstructuur van de vijf Friese regio’s is verschillend. De regio Noordoost heeft een
relatief groot aandeel landbouw, industrie en bouw en een laag aandeel dienstverlening en gezondheidszorg. De regio Noordwest heeft een structuur met relatief weinig industrie, bouw en handel en
veel werkgelegenheid in financiële instellingen, overheid en gezondheidszorg. In de regio ZuidwestFryslân hebben de sectoren landbouw, bouw en dienstverlening een relatief groot aandeel. De gezondheidszorg en het onderwijs hebben hier een relatief kleiner aandeel in de structuur. ZuidoostFryslân kent een relatief groot aandeel handel en gezondheidszorg. Op de Waddeneilanden is de
horeca met afstand de grootste sector.
24
Werkgelegenheid naar gemeente
Onderstaand kaartje toont de relatieve en absolute werkgelegenheidsontwikkeling van de Friese gemeenten.
Binnen alle Friese gemeenten sprake van een dalende of min of meer gelijkblijvende werkgelegenheid. In geen enkele gemeente is sprake van een groeiende werkgelegenheid. Van de 5 grootste
Friese gemeenten is Heerenveen qua werkgelegenheidspeil gelijk gebleven. Binnen de gemeenten
Skarsterlân (-2,4%), Leeuwarden (-1,7%) Súdwest-Fryslân (-1,5%) en Smallingerland (-1,4%) is sprake van een banenverlies.
De gemeente Leeuwarden is met een kwart van de Friese banen de grootste werkgelegenheidsgemeente gevolgd door Súdwest-Fryslân, Heerenveen en Smallingerland. In de periode 2003-2013 is de
werkgelegenheid in de gemeente Heerenveen zowel absoluut als relatief het sterkst gegroeid. Ook de
gemeente het Bildt heeft met een groei van 11,8% een sterke ontwikkeling doorgemaakt. In de gemeenten Tytsjerksteradiel en Achtkarspelen is de werkgelegenheid in de afgelopen 10 jaar met ruim
7% gekrompen.
25
Ontwikkeling werkgelegenheid Friese gemeenten 2003-2013
Fulltime 2013 Aandeel
Heerenveen
2003-2013 abs.
2003-2013 %
22.957
10,3
3.723
19,4
het Bildt
2.623
1,2
277
11,8
Vlieland
510
0,2
35
7,4
Harlingen
4.842
2,2
321
7,1
Ameland
1.498
0,7
93
6,6
Menameradiel
2.669
1,2
160
6,4
30.110
13,5
1.584
5,6
Kollumerland en Nieuwkruisland
2.821
1,3
146
5,5
Franekeradeel
6.279
2,8
314
5,3
Súdwest-Fryslân
De Friese Meren
15.176
6,8
483
3,3
Ferwerderadiel
2.122
1,0
64
3,1
Smallingerland
22.275
10,0
521
2,4
Littenseradiel
2.483
1,1
2
0,1
Terschelling
1.797
0,8
-10
-0,6
Weststellingwerf
6.612
3,0
-62
-0,9
Opsterland
7.873
3,5
-96
-1,2
Leeuwarden
56.341
25,2
-858
-1,5
Leeuwarderadeel
1.658
0,7
-43
-2,5
Ooststellingwerf
6.588
3,0
-228
-3,3
Dongeradeel
7.480
3,3
-273
-3,5
Dantumadiel
3.813
1,7
-183
-4,6
Schiermonnikoog
391
0,2
-25
-6,0
Tytsjerksteradiel
7.309
3,3
-565
-7,2
Achtkarspelen
7.075
3,2
-554
-7,3
Totaal Fryslân
223.302
100
4.826
2,2
Ontwikkeling werkgelegenheid 2003-2013 F4 gemeenten in%
25
20
19,4
15
10
5,6
5
2,4
0
-5
-1,5
Heerenveen
Súdwest-Fryslân
Smallingerland
Leeuwarden
De 4 grootste gemeenten, de zogenaamde F4 gemeenten, zijn samen goed voor bijna 60% van de
Friese werkgelegenheid. De werkgelegenheidsontwikkeling van deze gemeenten in de afgelopen 10
jaar verschilt sterk van elkaar. De gemeente Heerenveen zag haar werkgelegenheid met 19,4% stijgen, terwijl het aantal banen in de gemeente Leeuwarden afnam met 1,5%.
26
Werkgelegenheid naar geslacht
In 2013 is het zowel het aantal fulltime banen bezet door mannen- (-1,8%) als het aantal banen bezet
door vrouwen (-1,4%) afgenomen. Binnen de parttime werkgelegenheid was bij de mannen sprake
van een groei van 0,1% en is het aantal vrouwelijke parttime banen met 1,1% toegenomen.
Ontwikkeling werkgelegenheid naar geslacht Index banen 2003=100
120
115
110
105
100
95
90
85
2003
2004
2005
2006
mannen fulltime
2007
2008
2009
mannen parttime
2010
2011
vrouwen fulltime
2012
2013
vrouwen parttime
Vrouwen zijn een steeds belangrijkere rol gaan spelen op de Friese arbeidsmarkt. Het aantal fulltime
banen bezet door vrouwen is sinds 2003 met 12,6% gegroeid, terwijl het aantal fulltime banen bezet
door mannen met 3,7% afnam. Het aantal parttime banen bezet door een man nam met 6,5% toe en
het aantal parttime banen bezet door vrouwen met 2,8%. Binnen de zorg, horeca, overige dienstverlening en het onderwijs zijn vrouwen in de meerderheid op de werkvloer.
Werkgelegenheidstructuur sectoren naar geslacht 2013
Overige dienstverlening
Gezondheids- en welzijnszorg
Onderwijs
Openbaar bestuur en overheid
Zakelijke dienstverlening
Financiële instellingen
Horeca
Vervoer, opslag en communicatie
Handel en reparatie
Nutsbedrijven
Industrie/delfstoffenwinning
Landbouw/visserij
0%
10%
20%
30%
40%
Man fulltime
50%
60%
70%
Man parttime
80%
90%
100%
Vrouw fulltime
27
Vrouw parttime
Vestigingen
Onder een vestiging wordt een locatie van een onderneming, instelling of zelfstandig beroepsbeoefenaar verstaan waarin of van waaruit een economische activiteit of zelfstandig (vrij) beroep wordt uitgeoefend door minimaal 1 werkzame persoon.
In 2013 telde Fryslân 53.663 vestigingen. Bedrijven en instellingen met één tot 250 werkzame personen vallen onder het MKB. Exclusief de landbouwsector* telt Fryslân in 2013 47.587 MKB-bedrijven
en 77 bedrijven/instellingen met meer dan 250 fulltime medewerkers, het zogenaamde grootbedrijf. De
grotere bedrijven zijn met name grote zorginstellingen, overheidsinstanties en industriële bedrijven.
Een groot deel van de vestigingen (69%) zijn zelfstandigen/zzp’ers en vestigingen met slechts één of
meer parttime medewerkers, zogenaamde kleine vestigingen.
Aantal vestigingen naar grootteklasse 2003 en 2013
Grootteklasse (banen >=15 uur)
2003
1 Enkel parttime banen (<15 uur)
2013 Groei
4.543
9.231
4.688
11.319
23.617
12.298
3 2 t/m 4 werkzame personen
8.715
8.341
-374
4 5 t/m 9 werkzame personen
3.345
3.342
-3
5 10 t/m 19 werkzame personen
1.756
1.572
-184
6 20 t/m 49 werkzame personen
1.173
929
-244
7 50 t/m 99 werkzame personen
378
360
-18
8 100 t/m 199 werkzame personen
162
168
6
9 200 t/m 499 werkzame personen
80
79
-1
10 500 t/m 799 werkzame personen
9
12
3
11 800 t/m 999 werkzame personen
5
6
1
2 1 werkzame persoon
12 1000 en meer werkzame personen
5
7
2
Subtotaal
31.490
47.664
16.174
Landbouw
7.037
5.999
-1.038
Totaal
38.527
53.663
15.136
* Van de landbouwvestigingen is tot 2010 het aantal werkzame personen niet op vestigingsniveau beschikbaar en daardoor
niet onder te verdelen naar grootteklasse.
In de afgelopen 10 jaar is het aantal kleine vestigingen, vestigingen met slechts 1 fulltime werkzaam
persoon, ruim verdubbeld. Het aantal bedrijven/instellingen met twee of meer fulltime werkzame personen nam daarentegen met ruim 800 af, een krimp van 5,2%.
De sectoren handel en zakelijke dienstverlening tellen de meeste vestigingen. Binnen de dienstverlening en de bouw geldt dat ruim driekwart van de vestigingen een zogenaamde kleine vestiging is.
Binnen de horeca, landbouw en de overheid is minder dan de helft een kleine vestiging. Ten opzichte
van 2003 is het aantal vestigingen met minimaal 2 werkzame personen binnen de zorg met 21% fors
toegenomen. Ook bij nutsbedrijven en binnen de zakelijke dienstverlening is het aantal vestigingen
gegroeid. In alle overige sectoren is sprake van een krimp van vestigingen met minimaal werkzame
personen.
28
Aantal vestigingen sectoren 2013
Handel en reparatie
Landbouw/visserij
Zakelijke dienstverlening
Gezondheids- en welzijnszorg
Bouwnijverheid
Industrie/delfstoffenwinning
Horeca
Vervoer, opslag en communicatie
Overige dienstverlening
Onderwijs
Financiële instellingen
Openbaar bestuur en overheid
Nutsbedrijven
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
Minimaal 2 Fulltime werkzame personen
1 of geen FT werkzame personen
Ontwikkeling aantal vestigingen met minimaal 2 FT werkzame personen 20032013 in %
Gezondheids- en welzijnszorg
Nutsbedrijven
Zakelijke dienstverlening
Onderwijs
Handel en reparatie
Vervoer, opslag en communicatie
Overige dienstverlening
Horeca
Industrie/delfstoffenwinning
Bouwnijverheid
Openbaar bestuur en overheid
Financiële instellingen
-40,0
-30,0
-20,0
-10,0
0,0
10,0
20,0
30,0
29
Aansluiting onderwijs op de arbeidsmarkt
Aan de enquête van 2013 zijn enkele extra vragen toegevoegd over schoolverlaters en de arbeidsmarkt. Met de uitkomst hiervan ontstaat enig inzicht in de aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt. Deze extra vragen zijn alleen voorgelegd aan bedrijven/instellingen met personeel in
dienst. Eenmansbedrijven en zzp’ers vallen buiten dit onderzoek. In totaal hebben 3.384 bedrijven/instellingen de extra vragen beantwoord. Fryslân kent ongeveer 18.000 bedrijven/instellingen met
minimaal 2 werkzame personen, waardoor de respons een kleine 20% bedraagt. Waar (statistisch)
mogelijk worden uitkomsten naar onderwijsniveau en sectoren gegeven. De respons voor de sectoren
landbouw, nutsbedrijven, financiële instellingen en overheid is te laag is om betrouwbare uitspraken te
kunnen doen. Voor de landbouwsector geldt dat agrariërs geen werkgelegenheidsenquête ontvangen
aangezien er voor deze groep een externe bron voor werkgelegenheidsinformatie wordt gebruikt. Voor
de andere sectoren geldt dat deze in verhouding niet heel veel vestigingen kennen, waardoor een
hoge respons een vereiste is voor het geven van enigszins betrouwbare uitkomsten.
Heeft uw bedrijf/insteling in 2013 behoefte aan nieuwe instroom?
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
nee
ja, aan schoolverlaters
ja, aan personeel met
werkervaring
ja, aan beide
Halverwege 2013 geeft ruim 80% van de bedrijven/instellingen aan geen behoefte te hebben aan
nieuwe instroom. Bij 10% is er behoefte aan personeel met werkervaring, 3% heeft behoefte aan
schoolverlaters en 4,3% van de bedrijven/instellingen geeft aan behoefte te hebben aan instroom van
zowel schoolverlaters als aan personeel met werkervaring.
Op welk niveau is er met name behoefte aan nieuwe
instroom?
wo
4%
vmbo
13%
mbo
49%
hbo
34%
30
Van de bedrijven/instellingen die aangaven behoefte te hebben aan nieuwe instroom had de helft met
name behoefte aan instroom op mbo niveau en een derde op hbo niveau. 13% gaf aan met name
behoefte aan vmbo niveau te hebben en 4% op wo niveau. Bij de behoefte aan specifiek schoolverlaters is de vraag naar personeel op mbo niveau wat hoger en op hbo niveau wat lager dan bij de vraag
naar personeel met werkervaring.
Verwacht u gemakkelijk een sollicitant
met de gevraagde diploma's te vinden?
Verwacht u gemakkelijk een geschikte
kandidaat te vinden?
nee
35%
nee
43%
ja
57%
ja
65%
Van de bedrijven/instellingen die behoefte hebben aan nieuwe instroom verwacht 65% gemakkelijk
een sollicitant te vinden met de gevraagde diploma’s en 57% verwacht gemakkelijk een geschikte
kandidaat te vinden. Rond de 40% van de bedrijven/instellingen geeft aan meer moeite hebben met
het vinden van een goede kandidaat. Het zoekproces kent geen significant verschil tussen schoolverlaters en personeel met werkervaring.
In 2012 heeft 15% van de bedrijven/instellingen een of meer schoolverlaters in dienst genomen (uitzendkrachten en leerbanen niet meegerekend). Gevraagd is in een cijfer uit te drukken hoe goed de
kennis en vaardigheden van de laatst in dienst genomen schoolverlater aansluit op zijn of haar functie.
Deze aansluiting wordt gemiddeld met een 6,8 beoordeelt. De waardering naar onderwijsniveau is
significant verschillend. De aansluiting van kennis en vaardigheden van een schoolverlater afkomstig
van het vmbo wordt met gemiddeld 6,2 het laagst beoordeelt. Aansluiting vanaf het mbo wordt beoordeeld met een 6,7. Het hbo en wo krijgen met 7,2 de hoogste waardering op de aansluiting kennis en
vaardigheden van de schoolverlater op de functie. Voor een vergelijking naar sectoren zijn de aantallen bedrijven/instellingen die in 2012 schoolverlaters in dienst hebben genomen te laag.
Van de aangenomen schoolverlaters heeft ruim de helft (55%) al eerder stage gelopen of een leerbaan gehad bij het bedrijf/instelling. Schoolverlaters die door middel van een stage of leerbaan al ervaring hadden opgedaan worden qua aansluiting van kennis en vaardigheden op de functie met een
7,0 significant hoger beoordeeld dan schoolverlaters zonder eerdere werkervaring bij het bedrijf/instelling (6,6).
Gevraagd is schoolverlaters op een aantal vaardigheden te beoordelen. Hierbij uitgaande van het
niveau waarop het bedrijf/instelling het meeste personeel in dienst heeft. Voor iedere vaardigheid
geldt dat rond een kwart van de respondenten hier geen oordeel over kon geven of dat de vaardigheid
niet van toepassing was. Deze groep wordt buiten beschouwing gelaten.
31
Hoe beoordeelt u schoolverlaters op dit niveau in het algemeen op het aspect:
taalvaardigheden
ICT-vaardigheden
vakkennis
onvoldoende
toereikend
zelfstandigheid
voldoende
toereikend
analytische vaardigheden
leer-/innovatieve vaardigheden
meer dan voldoende
toereikend
sociale vaardigheden
inzet/motivatie
kennis van andere vakgebieden
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90% 100%
Het meest tevreden zijn bedrijven/instellingen over de ICT vaardigheden, de inzet/motivatie en de
sociale vaardigheden van de schoolverlater. De inzet/motivatie wordt zelfs door 30% als meer dan
voldoende toereikend beoordeelt. Minder vaak is men tevreden over de vakkennis, zelfstandigheid en
analytische vaardigheden van de schoolverlater. Ruim een op de vijf bedrijven/instellingen beoordeelt
deze vaardigheden als onvoldoende.
Schoolverlaters onvoldoende beoordeeld naar onderwijsniveau
totaal
vmbo
mbo
hbo
wo*
taalvaardigheden
14,6
12,5
15,5
13,2
22,6
ICT-vaardigheden
8
11,2
9,8
2,5
3,9
vakkennis
22
25,9
23
16,9
18,5
zelfstandigheid
2,7
25,2
23,7
13,3
23,1
analytische vaardigheden
23,7
32,1
24,4
16,7
15,4
leer-/innovatieve vaardigheden
11,7
14,8
12,9
7
7,7
sociale vaardigheden
8,4
8,3
9,2
6,8
5,5
inzet/motivatie
10,1
13,3
10,6
5,6
11,1
kennis van andere vakgebieden
19,2
25,7
20,6
10,6
22
n
2048
368
1077
477
53
* gebaseerd op een relatief kleine groep respondenten (53), waardoor uitkomst slechts indicatief is.
Kijkend naar de mate van een negatieve beoordeling naar onderwijsniveau dan is te zien dat schoolverlaters op vmbo en mbo niveau relatief vaker onvoldoende op de vaardigheden beoordeeld worden
dan schoolverlaters op hbo/wo niveau.
32
Schoolverlaters onvoldoende beoordeeld naar sector
Industrie
Bouwnijverheid
Handel
en
reparatie
Vervoer,
opslag
communicatie
Horeca
Zakelijke
dienstverlening
Onderwijs
Gezondheids- en
welzijnszorg
Overige
dienstverlening
taalvaardigheden
14,9
12,5
14,3
19,1
14,4
20,5
4,2
11,7
13,6
ICT-vaardigheden
10,1
9,9
8,2
11
10,1
4,9
0,8
7
11,1
vakkennis
27,3
23,7
30,4
17,3
18,8
24,3
5
10,4
16,1
zelfstandigheid
25
29,4
26
19,6
26,6
21
5
11,3
20,9
27,4
27,2
24,7
27,8
31,6
19,9
16
19,2
26,8
16,5
15,5
11,8
10
14
8,6
7,6
8,2
13,4
sociale vaardigheden
9,9
7,5
9,9
7,4
10,6
10,1
4,1
3
6,6
inzet/motivatie
13,7
12,2
12,5
13,8
12,5
8,2
3,3
3,9
7,7
kennis van andere
vakgebieden
22,5
22,7
20,7
18
22,2
20,5
4,3
13,6
27,7
n
249
176
516
110
118
312
120
230
88
analytische vaardigheden
leer-/innovatieve
vaardigheden
Onderscheid naar sectoren laat duidelijk zien dat de mate waarin schoolverlaters onvoldoende beoordeelt worden binnen het onderwijs en de zorg beduidend lager is dan bij de andere sectoren. Bedrijven/instellingen in sectoren die minder vaak onvoldoende scoren hebben relatief vaak meest hoger
opgeleiden in dienst, terwijl bedrijven/instellingen in de sectoren met relatief vaak een onvoldoende
beoordeling vaak meest lager opgeleiden in dienst hebben.
Gevraagd is op welk niveau het bedrijf/instelling de meeste contacten heeft met het onderwijs, waar
die contacten over gaan en waarover men contact zou willen hebben met het onderwijs.
Op welk niveau heeft uw bedrijf/instelling de meeste contacten met het
onderwijs?
wo
2%
vmbo
11%
hbo
14%
geen direct
contact met
onderwijs
43%
mbo
30%
Bedrijven/instellingen hebben de meeste contacten met het onderwijs op mbo niveau (30%). Daarnaast geeft 14% aan de meeste contacten op hbo niveau- en 11% op vmbo niveau te hebben. Voor
2% van de bedrijven/instellingen geldt dat de meeste contacten op wo niveau zijn. De grootste groep
(43%) geeft echter aan geen direct contact met het onderwijs te hebben.
33
Contact met het onderwijs naar sector
Industrie
Bouwnijverheid
Handel
en reparatie
Vervoer, opslag,
communicatie
Horeca
Zakelijke
dienstverlening
Onderwijs
Gezondheidsen welzijnszorg
Overige
dienstverlening
geen direct
contact
met onderwijs
37,6
48
47,8
59,8
56,2
48
7
24,3
40,9
vmbo
19,2
20,7
12,7
8,9
10,1
5,4
12,2
1,5
12,6
mbo
36,8
28,6
34,9
19,6
32
24
13,4
39,5
35,2
hbo
6,2
2,3
4
10,3
1,7
19,4
64,5
30,5
10,7
wo
0,2
0,3
0,6
1,4
0
3,2
2,9
4,2
0,6
totaal
100
100
100
100
100
100
100
100
100
n
402
304
856
214
178
496
172
334
159
Naast (uiteraard) het onderwijs zelf is het aandeel bedrijven/instellingen dat contacten heeft met het
onderwijs binnen de industrie en de gezondheidszorg het hoogst. Binnen de vervoerssector en de
horeca heeft minder dan de helft van de bedrijven contacten met het onderwijs. Met uitzondering van
de onderwijssector geldt voor alle sectoren dat de meeste contacten op mbo niveau plaatsvinden.
Bedrijven binnen de industrie en bouw geven relatief vaak aan dat de meeste contacten op vmbo niveau plaatsvinden.
Waar gaan contacten tussen bedrijf/instelling en het onderwijs over over?
stages en/of leerbanen
onderzoeksopdrachten
deelnemen aan overleg- of adviesorgaan in/voor het onderwijs
overig
gastlessen
open dagen in het bedrijf voor leerlingen/studenten (en ouders)
beroepen informatiemarkt voor leerlingen/studenten (en ouders)
docentenstages
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
%
Contacten tussen een bedrijf/instelling en het onderwijs gaan vooral over stages en/of leerbanen. Bij
12% van de bedrijven/instellingen die contact met het onderwijs hebben gaat dit contact (ook) over
onderzoeksopdrachten. De overige contactvormen zijn bij minder van 10% van de bedrijven/instellingen van toepassing.
34
Op welk niveau heeft uw bedrijf/instelling nog geen contacten met het
onderwijs, maar zou u wel contact willen?
vmbo
3%
wij hebben op alle
niveaus contact
10%
mbo
5%
wo
2%
hbo
5%
geen behoefte aan
75%
Van de bedrijven/instellingen die geen contact hebben met het onderwijs geeft 82% aan hier ook geen
behoefte aan te hebben. Van de bedrijven/instellingen die al op een bepaald niveau contact hebben
met het onderwijs geeft twee derde aan geen behoefte te hebben aan uitbreiding van contacten op
een of meer andere niveaus.
35
36
Bijlage
Werkgelegenheid 1988-2013*
Banen fulltime (minimaal 15 uur)
Jaar
Banen parttime (minder
dan 15 uur)
1988
166.820
24.833
1989
169.054
25.344
1990
174.643
28.144
1991
179.316
29.314
1992
181.780
32.414
1993
182.910
34.330
1994
182.896
36.571
1995
184.479
37.598
1996
189.753
40.498
1997
194.223
42.763
1998
201.356
44.865
1999
203.561
46.217
2000
207.418
45.486
2001
216.181
51.901
2002
219.381
53.537
2003
218.476
57.908
2004
218.159
57.057
2005
216.996
57.452
2006
219.366
58.409
2007
226.509
59.169
2008
231.786
59.240
2009
232.303
60.414
2010**
228.357
57.715
2011
229.086
58.737
2012
227.116
59.762
2013
223.302
60.217
* Vanaf 2000 mutaties met terugwerkende kracht
** Trendbreuk wijzing registratie landbouwvestigingen
37
Werkgelegenheid naar sector (fulltime banen)
A
BC
DE
F
G
HJ
I
K
LMN
O
P
Q
RSTU
Landbouw/visserij
Industrie/delfstoffenwinning
Nutsbedrijven
Bouwnijverheid
Handel en reparatie
Vervoer, opslag en communicatie
Horeca
Financiële instellingen
Zakelijke dienstverlening
Openbaar bestuur en overheid
Onderwijs
Gezondheids- en welzijnszorg
Overige dienstverlening
Totaal
Groei 1213
abs.
Groei 1213
%
2009
2010
2011
2012
2013
13.390
35.817
2.510
20.371
32.830
13.594
6.881
10.004
22.603
13.762
17.262
35.306
7.973
12.367
34.645
2.563
18.835
32.551
13.261
6.873
9.786
22.354
13.652
17.319
36.045
8.106
12.167
34.356
2.601
18.950
32.553
13.560
6.834
9.555
22.840
13.399
17.404
36.696
8.171
12.231
33.891
2.643
17.780
32.095
13.465
6.578
9.199
22.897
13.163
16.978
37.936
8.260
12.147
33.217
2.680
16.337
31.380
13.154
6.388
8.777
23.073
13.253
16.440
38.148
8.308
-84
-674
37
-1.443
-715
-311
-190
-422
176
90
-538
212
48
-0,7
-2,0
1,4
-8,1
-2,2
-2,3
-2,9
-4,6
0,8
0,7
-3,2
0,6
0,6
232.303 228.357 229.086 227.116 223.302
-3.814
-1,7
Groei 1213
abs.
Groei 1213
%
Werkgelegenheid naar sector (parttime banen)
A
BC
DE
F
G
HJ
I
K
LMN
O
P
Q
RSTU
2009
2010
2011
2012
2013
Landbouw/visserij
Industrie/delfstoffenwinning
Nutsbedrijven
Bouwnijverheid
Handel en reparatie
Vervoer, opslag en communicatie
Horeca
Financiële instellingen
Zakelijke dienstverlening
Openbaar bestuur en overheid
Onderwijs
Gezondheids- en welzijnszorg
Overige dienstverlening
3.426
1.965
135
1.243
14.873
3.244
5.607
294
9.077
254
4.377
12.502
3.417
1.465
1.842
123
1.209
14.303
3.157
5.491
267
8.971
278
4.131
12.884
3.594
1.539
1.878
106
1.131
14.890
3.419
5.288
238
9.190
253
3.919
13.201
3.685
1.461
1.833
81
1.129
15.261
3.274
5.469
238
9.278
270
3.770
14.098
3.600
1.477
1.766
93
1.144
15.176
3.303
5.333
220
9.547
264
4.083
14.197
3.614
16
-67
12
15
-85
29
-136
-18
269
-6
313
99
14
1,1
-3,7
14,8
1,3
-0,6
0,9
-2,5
-7,6
2,9
-2,2
8,3
0,7
0,4
Totaal
60.414
57.715
58.737
59.762
60.217
455
0,8
38
Vestigingen naar sector
A
BC
DE
F
G
HJ
I
K
LMN
O
P
Q
RSTU
Landbouw/visserij
Industrie/delfstoffenwinning
Nutsbedrijven
Bouwnijverheid
Handel en reparatie
Vervoer, opslag en communicatie
Horeca
Financiële instellingen
Zakelijke dienstverlening
Openbaar bestuur en overheid
Onderwijs
Gezondheids- en welzijnszorg
Overige dienstverlening
Totaal
Groei 1213
abs.
Groei 1213
%
2009
2010
2011
2012
2013
6.270
2.994
133
5.746
9.675
2.948
2.198
680
8.082
170
1.555
3.194
4.600
6.069
3.025
135
5.642
9.699
3.013
2.226
659
8.381
166
1.676
3.560
4.847
6.051
3.052
135
5.784
9.928
3.168
2.254
645
8.884
168
1.831
3.915
5.075
6.018
3.062
149
5.868
9.886
3.233
2.234
632
9.273
169
1.955
4.238
5.303
5.999
3.118
153
5.875
9.929
3.371
2.277
631
9.851
157
2.106
4.666
5.530
-19
56
4
7
43
138
43
-1
578
-12
151
428
227
-0,3
1,8
2,7
0,1
0,4
4,3
1,9
-0,2
6,2
-7,1
7,7
10,1
4,3
48.245
49.098
50.890
52.020
53.663
1.643
3,2
39
Werkgelegenheid naar afdeling 2012-2013 Fulltime banen
SBI afdeling
2012
Landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht
Bosbouw, exploitatie van bossen en dienstverlening bosbouw
Visserij en kweken van vis en schaaldieren
Winning van aardolie en aardgas
Winning van delfstoffen (geen olie en gas)
Dienstverlening voor de winning van delfstoffen
Vervaardiging van voedingsmiddelen
Vervaardiging van dranken
12.027
2013 12-'13 abs.
12-'13 %
11.943
-84
-0,7
23
21
-2
-8,7
181
183
2
1,1
77
37
-40
-51,9
118
131
13
11,0
1
1
0
0,0
6.933
6.881
-52
-0,8
47
46
-1
-2,1
Vervaardiging van tabaksproducten
335
357
22
6,6
Vervaardiging van textiel
463
464
1
0,2
Vervaardiging van kleding
62
69
7
11,3
Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen
17
18
1
5,9
Primaire houtbewerking en vervaardiging van artik. van hout
1.432
1.152
-280
-19,6
Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren
485
472
-13
-2,7
Drukkerijen, reproductie van opgenomen media
1.000
969
-31
-3,1
Vervaardiging van chemische producten
627
634
7
1,1
Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten
120
125
5
4,2
Vervaardiging van producten van rubber en kunststof
1.319
1.258
-61
-4,6
Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale prod.
1.307
1.260
-47
-3,6
Vervaardiging van metalen in primaire vorm
Vervaardiging van prod. van metaal (geen machines en app.)
Vervaardiging van computers, elektronische en optische mach.
79
89
10
12,7
3.903
3.814
-89
-2,3
620
657
37
6,0
Vervaardiging van elektrische apparatuur
1.966
1.986
20
1,0
Vervaardiging van overige machines en apparaten
3.263
3.156
-107
-3,3
541
480
-61
-11,3
2.084
2.057
-27
-1,3
824
798
-26
-3,2
5.471
5.491
20
0,4
Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers
Vervaardiging van overige transportmiddelen
Vervaardiging van meubels
Vervaardiging van overige goederen
Reparatie en installatie van machines en apparaten
797
815
18
2,3
Productie, distributie, handel in elektriciteit, aardgas
968
1.001
33
3,4
Winning en distributie van water
162
163
1
0,6
Afvalwaterinzameling en -behandeling
131
123
-8
-6,1
1.176
1.166
-10
-0,9
Afvalinzameling en -behandeling; voorbereiding tot recycling
Sanering en overig afvalbeheer
206
227
21
10,2
Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw, projectontwikkeling
6.769
6.032
-737
-10,9
Grond-, water- en wegenbouw (geen grondverzet)
1.404
1.324
-80
-5,7
Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw
9.607
8.981
-626
-6,5
Handel in en reparatie van auto’s, motorfietsen, aanhangers
4.782
4.574
-208
-4,3
Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto's e.d.)
10.144
10.168
24
0,2
Detailhandel (niet in auto's e.d.)
17.169
16.638
-531
-3,1
Vervoer over land
6.762
6.471
-291
-4,3
Vervoer over water
1.284
1.265
-19
-1,5
Luchtvaart
15
15
0
0,0
714
764
50
7,0
Post en koeriers
1.115
1.038
-77
-6,9
Logiesverstrekking
2.207
2.101
-106
-4,8
Eet- en drinkgelegenheden
4.371
4.287
-84
-1,9
Opslag en dienstverlening voor vervoer
40
Uitgeverijen
452
414
Productie en distributie van films en televisieprogramma´s
208
208
0
0,0
Verzorgen en uitzenden van radio- en televisieprogramma's
154
138
-16
-10,4
Telecommunicatie
670
664
-6
-0,9
1.798
1.874
76
4,2
293
303
10
3,4
Financiële instellingen (geen verzekeringen , pensioenfonds)
5.822
5.578
-244
-4,2
Verzekeringen en pensioenfondsen (geen verplichte soc. verz)
2.179
2.044
-135
-6,2
Overige financiële dienstverlening
1.198
1.155
-43
-3,6
Verhuur van en handel in onroerend goed
1.998
1.924
-74
-3,7
Rechtskundige dienstverlening, accountancy, belastingadvies
3.938
3.883
-55
-1,4
Holdings (geen financiële), interne concerndiensten
2.874
3.004
130
4,5
Architecten, ingenieurs en technisch ontwerp en advies
3.423
3.283
-140
-4,1
Dienstverl. activiteiten op het gebied van informatietechn.
Dienstverlenende activiteiten op het gebied van informatie
-38
-8,4
Speur- en ontwikkelingswerk
370
408
38
10,3
Reclame en marktonderzoek
1.298
1.311
13
1,0
Industrieel ontwerp en vormgeving, fotografie, vertaling
965
1.039
74
7,7
Veterinaire dienstverlening
366
370
4
1,1
Verhuur en lease van auto's, consumentenartikelen, machines
1.014
1.107
93
9,2
Arbeidsbemiddeling, uitzendbureaus en personeelsbeheer
1.897
1.900
3
0,2
358
352
-6
-1,7
451
504
53
11,8
2.476
2.498
22
0,9
Reisbemiddeling, reisorganisatie, toeristische informatie
Beveiliging en opsporing
Facility management, reiniging en landschapsverzorging
Overige zakelijke dienstverlening
1.469
1.490
21
1,4
Openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen
13.163
13.253
90
0,7
Onderwijs
16.978
16.440
-538
-3,2
Gezondheidszorg
16.162
16.116
-46
-0,3
Verpleging, verzorging en begeleiding met overnachting
13.779
13.936
157
1,1
Maatschappelijke dienstverlening zonder overnachting
7.995
8.096
101
1,3
Kunst
1.300
1.332
32
2,5
781
757
-24
-3,1
48
43
-5
-10,4
1.780
1.791
11
0,6
652
589
-63
-9,7
Culturele uitleencentra, archieven, musea, dierentuinen
Loterijen en kansspelen
Sport en recreatie
Levensbeschouwelijke en politieke organisaties
Reparatie van computers en consumentenartikelen
Wellness en overige dienstverlening; uitvaartbranche
Totaal
41
413
419
6
1,5
3.286
3.377
91
2,8
227.116
223.302
-3.814
-1,7
Werkgelegenheid naar afdeling 2012-2013 Parttime banen
SBI afdeling
2012
2013 12-'13 abs.
Landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht
14.30
1.448
18
1,3
Bosbouw, exploitatie van bossen en dienstverlening bosbouw
12-'13 %
7
6
-1
-14,3
24
23
-1
-4,2
Winning van aardolie en aardgas
0
0
0
0,0
Winning van delfstoffen (geen olie en gas)
3
2
-1
-33,3
Visserij en kweken van vis en schaaldieren
Dienstverlening voor de winning van delfstoffen
1
1
0
0,0
611
564
-47
-7,7
Vervaardiging van dranken
8
5
-3
-37,5
Vervaardiging van tabaksproducten
0
0
0
0,0
Vervaardiging van textiel
57
55
-2
-3,5
Vervaardiging van kleding
19
20
1
5,3
5
9
4
80,0
Primaire houtbewerking en vervaardiging van artik. van hout
40
40
0
0,0
Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren
6
8
2
33,3
Vervaardiging van voedingsmiddelen
Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen
Drukkerijen, reproductie van opgenomen media
88
75
-13
-14,8
Vervaardiging van chemische producten
9
21
12
133,3
Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten
1
1
0
0,0
Vervaardiging van producten van rubber en kunststof
38
27
-11
-28,9
Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale prod.
43
48
5
11,6
Vervaardiging van metalen in primaire vorm
2
1
-1
-50,0
217
212
-5
-2,3
Vervaardiging van computers, elektronische en optische mach.
29
26
-3
-10,3
Vervaardiging van elektrische apparatuur
12
19
7
58,3
135
130
-5
-3,7
17
19
2
11,8
142
130
-12
-8,5
Vervaardiging van prod. van metaal (geen machines en app.)
Vervaardiging van overige machines en apparaten
Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers
Vervaardiging van overige transportmiddelen
Vervaardiging van meubels
90
82
-8
-8,9
212
212
0
0,0
Reparatie en installatie van machines en apparaten
48
59
11
22,9
Productie, distributie, handel in elektriciteit, aardgas
49
49
0
0,0
Winning en distributie van water
4
4
0
0,0
Afvalwaterinzameling en -behandeling
2
4
2
100,0
21
26
5
23,8
Vervaardiging van overige goederen
Afvalinzameling en -behandeling; voorbereiding tot recycling
Sanering en overig afvalbeheer
Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw, projectontwikkeling
Grond-, water- en wegenbouw (geen grondverzet)
Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw
Handel in en reparatie van auto’s, motorfietsen, aanhangers
Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto's e.d.)
Detailhandel (niet in auto's e.d.)
5
10
5
100,0
527
520
-7
-1,3
49
49
0
0,0
553
575
22
4,0
691
685
-6
-0,9
1.635
1.611
-24
-1,5
1.2935
12.880
-55
-0,4
Vervoer over land
774
807
33
4,3
Vervoer over water
165
149
-16
-9,7
Luchtvaart
5
5
0
0,0
140
162
22
15,7
Post en koeriers
1.405
1.368
-37
-2,6
Logiesverstrekking
1.342
1.332
-10
-0,7
Eet- en drinkgelegenheden
4.127
4.001
-126
-3,1
Opslag en dienstverlening voor vervoer
42
Uitgeverijen
56
54
109
117
8
7,3
19
2
-17
-89,5
4
3
-1
-25,0
Dienstverl. activiteiten op het gebied van informatietechn.
502
536
34
6,8
Dienstverlenende activiteiten op het gebied van informatie
95
100
5
5,3
Financiële instellingen (geen verzekeringen , pensioenfonds)
60
48
-12
-20,0
Verzekeringen en pensioenfondsen (geen verplichte soc. verz)
46
41
-5
-10,9
Overige financiële dienstverlening
132
131
-1
-0,8
Verhuur van en handel in onroerend goed
476
439
-37
-7,8
Rechtskundige dienstverlening, accountancy, belastingadvies
538
548
10
1,9
1.460
1.495
35
2,4
458
490
32
7,0
Productie en distributie van films en televisieprogramma´s
Verzorgen en uitzenden van radio- en televisieprogramma's
Telecommunicatie
Holdings (geen financiële), interne concerndiensten
Architecten, ingenieurs en technisch ontwerp en advies
-2
-3,6
Speur- en ontwikkelingswerk
42
55
13
31,0
Reclame en marktonderzoek
323
374
51
15,8
Industrieel ontwerp en vormgeving, fotografie, vertaling
575
658
83
14,4
64
63
-1
-1,6
Verhuur en lease van auto's, consumentenartikelen, machines
436
416
-20
-4,6
Arbeidsbemiddeling, uitzendbureaus en personeelsbeheer
293
288
-5
-1,7
84
83
-1
-1,2
Veterinaire dienstverlening
Reisbemiddeling, reisorganisatie, toeristische informatie
Beveiliging en opsporing
319
325
6
1,9
3.911
4.015
104
2,7
Overige zakelijke dienstverlening
299
298
-1
-0,3
Openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen
270
264
-6
-2,2
Onderwijs
3.770
4.083
313
8,3
Gezondheidszorg
3.172
3.218
46
1,5
Verpleging, verzorging en begeleiding met overnachting
5.458
5.353
-105
-1,9
Maatschappelijke dienstverlening zonder overnachting
Facility management, reiniging en landschapsverzorging
5.468
5.626
158
2,9
Kunst
621
642
21
3,4
Culturele uitleencentra, archieven, musea, dierentuinen
323
308
-15
-4,6
12
10
-2
-16,7
Sport en recreatie
831
868
37
4,5
Levensbeschouwelijke en politieke organisaties
352
334
-18
-5,1
Loterijen en kansspelen
Reparatie van computers en consumentenartikelen
Wellness en overige dienstverlening; uitvaartbranche
Totaal
43
105
107
2
1,9
1.356
1.345
-11
-0,8
59.762
60.217
455
0,8
Vestigingen naar afdeling 2012-2013
SBI afdeling
2012
2013 12-'13 abs.
Landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht
5.878
5.860
-18
-0,3
20
19
-1
-5,0
120
120
0
0,0
1
1
0
0,0
10
11
1
10,0
Bosbouw, exploitatie van bossen en dienstverlening bosbouw
Visserij en kweken van vis en schaaldieren
Winning van aardolie en aardgas
Winning van delfstoffen (geen olie en gas)
Dienstverlening voor de winning van delfstoffen
12-'13 %
2
2
0
0,0
267
271
4
1,5
10
9
-1
-10,0
1
1
0
0,0
Vervaardiging van textiel
113
118
5
4,4
Vervaardiging van kleding
69
76
7
10,1
Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen
11
14
3
27,3
Primaire houtbewerking en vervaardiging van artik. van hout
142
139
-3
-2,1
Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren
18
17
-1
-5,6
151
155
4
2,6
18
21
3
16,7
5
5
0
0,0
Vervaardiging van voedingsmiddelen
Vervaardiging van dranken
Vervaardiging van tabaksproducten
Drukkerijen, reproductie van opgenomen media
Vervaardiging van chemische producten
Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten
Vervaardiging van producten van rubber en kunststof
Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale prod.
Vervaardiging van metalen in primaire vorm
55
57
2
3,6
114
111
-3
-2,6
13
14
1
7,7
537
549
12
2,2
Vervaardiging van computers, elektronische en optische mach.
62
56
-6
-9,7
Vervaardiging van elektrische apparatuur
36
35
-1
-2,8
223
211
-12
-5,4
32
34
2
6,3
Vervaardiging van overige transportmiddelen
393
376
-17
-4,3
Vervaardiging van meubels
360
370
10
2,8
Vervaardiging van overige goederen
220
230
10
4,5
Reparatie en installatie van machines en apparaten
199
235
36
18,1
Productie, distributie, handel in elektriciteit, aardgas
55
56
1
1,8
Vervaardiging van prod. van metaal (geen machines en app.)
Vervaardiging van overige machines en apparaten
Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers
Winning en distributie van water
2
2
0
0,0
Afvalwaterinzameling en -behandeling
31
31
0
0,0
Afvalinzameling en -behandeling; voorbereiding tot recycling
48
50
2
4,2
Sanering en overig afvalbeheer
Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw, projectontwikkeling
Grond-, water- en wegenbouw (geen grondverzet)
13
14
1
7,7
2.658
2.650
-8
-0,3
282
277
-5
-1,8
Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw
2.928
2.948
20
0,7
Handel in en reparatie van auto’s, motorfietsen, aanhangers
1.542
1.578
36
2,3
Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto's e.d.)
2.777
2.815
38
1,4
Detailhandel (niet in auto's e.d.)
5.567
5.536
-31
-0,6
Vervoer over land
683
699
16
2,3
Vervoer over water
374
371
-3
-0,8
Luchtvaart
18
19
1
5,6
Opslag en dienstverlening voor vervoer
243
256
13
5,3
Post en koeriers
176
187
11
6,3
Logiesverstrekking
650
659
9
1,4
1.584
1.618
34
2,1
Eet- en drinkgelegenheden
44
Uitgeverijen
127
112
-15
-11,8
Productie en distributie van films en televisieprogramma´s
199
214
15
7,5
2
2
0
0,0
29
29
0
0,0
Verzorgen en uitzenden van radio- en televisieprogramma's
Telecommunicatie
Dienstverl. activiteiten op het gebied van informatietechn.
1.153
1.227
74
6,4
Dienstverlenende activiteiten op het gebied van informatie
229
255
26
11,4
Financiële instellingen (geen verzekeringen , pensioenfonds)
137
147
10
7,3
33
36
3
9,1
Overige financiële dienstverlening
462
448
-14
-3,0
Verhuur van en handel in onroerend goed
591
589
-2
-0,3
Rechtskundige dienstverlening, accountancy, belastingadvies
1.175
1.218
43
3,7
Holdings (geen financiële), interne concerndiensten
2.204
2.341
137
6,2
Architecten, ingenieurs en technisch ontwerp en advies
1.270
1.351
81
6,4
Verzekeringen en pensioenfondsen (geen verplichte soc. verz)
Speur- en ontwikkelingswerk
61
78
17
27,9
Reclame en marktonderzoek
884
957
73
8,3
1.051
1.214
163
15,5
87
89
2
2,3
Verhuur en lease van auto's, consumentenartikelen, machines
524
532
8
1,5
Arbeidsbemiddeling, uitzendbureaus en personeelsbeheer
328
339
11
3,4
Reisbemiddeling, reisorganisatie, toeristische informatie
128
133
5
3,9
Industrieel ontwerp en vormgeving, fotografie, vertaling
Veterinaire dienstverlening
Beveiliging en opsporing
97
102
5
5,2
Facility management, reiniging en landschapsverzorging
641
661
20
3,1
Overige zakelijke dienstverlening
232
247
15
6,5
Openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen
169
157
-12
-7,1
Onderwijs
1.955
2.106
151
7,7
Gezondheidszorg
2.482
2.666
184
7,4
348
372
24
6,9
Maatschappelijke dienstverlening zonder overnachting
1.408
1.628
220
15,6
Kunst
1.472
1.577
105
7,1
168
166
-2
-1,2
16
14
-2
-12,5
Sport en recreatie
654
693
39
6,0
Levensbeschouwelijke en politieke organisaties
338
322
-16
-4,7
Verpleging, verzorging en begeleiding met overnachting
Culturele uitleencentra, archieven, musea, dierentuinen
Loterijen en kansspelen
Reparatie van computers en consumentenartikelen
Wellness en overige dienstverlening; uitvaartbranche
Totaal
45
308
328
20
6,5
2.347
2.430
83
3,5
52.020
53.663
1.643
3,2
Werkgelegenheid gemeenten 2009-2013 fulltime banen
Achtkarspelen
Sector
Landbouw/visserij
Industrie/delfstoffenwinning
Nutsbedrijven
2009
2010
2011
2012
2013 12-'13 abs.
12-'13 %
595
514
505
496
482
-14
-2,8
1.877
1.891
1.787
1.769
1.718
-51
-2,9
4
4
4
4
4
0
0,0
Bouwnijverheid
1.204
1.084
1.131
1.031
950
-81
-7,9
Handel en reparatie
1.196
1.159
1.131
1.172
1.175
3
0,3
Vervoer, opslag en communicatie
402
357
399
364
403
39
10,7
Horeca
113
112
119
104
109
5
4,8
Financiële instellingen
209
179
198
172
244
72
41,9
Zakelijke dienstverlening
463
471
493
438
456
18
4,1
Openbaar bestuur en overheid
269
246
235
227
202
-25
-11,0
Onderwijs
551
568
544
530
550
20
3,8
Gezondheids- en welzijnszorg
482
461
491
528
552
24
4,5
Overige dienstverlening
201
215
220
232
230
-2
-0,9
6.971
6.747
6.752
6.571
6.593
22
0,3
2009
2010
2011
2012
2013 12-'13 abs.
123
80
82
78
78
0
0,0
45
45
48
49
40
-9
-18,4
Totaal
Ameland
Sector
Landbouw/visserij
Industrie/delfstoffenwinning
Nutsbedrijven
12-'13 %
1
1
1
1
0
-1
-100,0
Bouwnijverheid
137
135
142
135
131
-4
-3,0
Handel en reparatie
177
167
165
167
162
-5
-3,0
Vervoer, opslag en communicatie
139
156
172
183
163
-20
-10,9
Horeca
453
496
512
477
456
-21
-4,4
Financiële instellingen
16
16
12
12
13
1
8,3
Zakelijke dienstverlening
91
95
102
96
98
2
2,1
Openbaar bestuur en overheid
90
95
89
86
87
1
1,2
Onderwijs
50
51
58
62
55
-7
-11,3
133
127
141
148
144
-4
-2,7
77
80
73
76
71
-5
-6,6
1.409
1.464
1.515
1.492
1.420
-72
-4,8
Gezondheids- en welzijnszorg
Overige dienstverlening
Totaal
46
het Bildt
Sector
2013 12-'13 abs.
12-'13 %
2009
2010
2011
2012
Landbouw/visserij
383
310
257
264
276
12
4,5
Industrie/delfstoffenwinning
375
341
344
394
369
-25
-6,3
Nutsbedrijven
13
11
13
14
2
-12
-85,7
Bouwnijverheid
334
304
267
272
240
-32
-11,8
Handel en reparatie
602
654
632
603
596
-7
-1,2
Vervoer, opslag en communicatie
195
181
139
148
147
-1
-0,7
47
49
48
47
49
2
4,3
Horeca
Financiële instellingen
14
13
9
15
20
5
33,3
Zakelijke dienstverlening
206
209
263
258
292
34
13,2
Openbaar bestuur en overheid
112
110
109
103
105
2
1,9
Onderwijs
227
218
219
206
214
8
3,9
Gezondheids- en welzijnszorg
172
194
209
225
220
-5
-2,2
89
79
86
85
93
8
9,4
2.386
2.363
2.338
2.370
2.347
-23
-1,0
2009
2010
2011
2012
2013 12-'13 abs.
Landbouw/visserij
314
264
267
252
260
8
3,2
Industrie/delfstoffenwinning
568
400
393
413
405
-8
-1,9
Overige dienstverlening
Totaal
Dantumadiel
Sector
Nutsbedrijven
12-'13 %
3
6
6
6
6
0
0,0
Bouwnijverheid
636
639
667
659
616
-43
-6,5
Handel en reparatie
676
676
698
702
698
-4
-0,6
93
81
84
90
89
-1
-1,1
Vervoer, opslag en communicatie
Horeca
66
65
63
64
66
2
3,1
Financiële instellingen
123
92
112
109
123
14
12,8
Zakelijke dienstverlening
252
237
248
255
277
22
8,6
Openbaar bestuur en overheid
228
232
210
186
186
0
0,0
Onderwijs
285
289
293
273
280
7
2,6
Gezondheids- en welzijnszorg
742
687
688
702
681
-21
-3,0
Overige dienstverlening
146
134
125
126
126
0
0,0
3.818
3.538
3.587
3.585
3.553
-32
-0,9
Totaal
47
De Friese Meren
Sector
2009
2010
2011
2012
2013 12-'13 abs.
Landbouw/visserij
1.610
1.334
1.258
1.286
1.292
6
0,5
Industrie/delfstoffenwinning
3.118
3.022
3.073
3.162
3.243
81
2,6
Nutsbedrijven
12-'13 %
35
45
59
78
94
16
20,5
Bouwnijverheid
1.877
1.730
1.669
1.565
1.388
-177
-11,3
Handel en reparatie
2.425
2.383
2.442
2.328
2.326
-2
-0,1
Vervoer, opslag en communicatie
965
905
969
991
801
-190
-19,2
Horeca
656
656
645
628
615
-13
-2,1
Financiële instellingen
199
176
156
154
143
-11
-7,1
1.621
1.617
1.610
1.693
1.667
-26
-1,5
Openbaar bestuur en overheid
580
546
552
516
531
15
2,9
Onderwijs
800
815
801
784
739
-45
-5,7
1.513
1.614
1.544
1.600
1.684
84
5,3
626
633
626
656
653
-3
-0,5
14.415
14.142
14.146
14.155
13.884
-271
-1,9
2009
2010
2011
2012
674
676
667
670
678
8
1,2
1.381
1.332
1.312
1.143
1.112
-31
-2,7
Zakelijke dienstverlening
Gezondheids- en welzijnszorg
Overige dienstverlening
Totaal
Dongeradeel
Sector
Landbouw/visserij
Industrie/delfstoffenwinning
Nutsbedrijven
Bouwnijverheid
Handel en reparatie
2013 12-'13 abs.
12-'13 %
80
71
64
67
67
0
0,0
972
878
1.002
859
806
-53
-6,2
1.104
1.075
1.082
1.053
1.057
4
0,4
Vervoer, opslag en communicatie
373
379
366
380
338
-42
-11,1
Horeca
208
210
212
185
178
-7
-3,8
72
66
73
75
69
-6
-8,0
Zakelijke dienstverlening
884
873
918
886
836
-50
-5,6
Openbaar bestuur en overheid
320
309
323
305
316
11
3,6
Onderwijs
666
654
657
624
591
-33
-5,3
1.179
1.160
1.219
1.228
1.240
12
1,0
192
197
196
194
192
-2
-1,0
7.431
7.204
7.424
6.999
6.802
-197
-2,8
Financiële instellingen
Gezondheids- en welzijnszorg
Overige dienstverlening
Totaal
48
Ferwerderadiel
Sector
2013 12-'13 abs.
12-'13 %
2009
2010
2011
2012
Landbouw/visserij
370
330
330
329
333
4
1,2
Industrie/delfstoffenwinning
703
705
714
727
700
-27
-3,7
Nutsbedrijven
0
0
0
1
1
0
0,0
Bouwnijverheid
235
203
195
170
157
-13
-7,6
Handel en reparatie
210
204
205
214
193
-21
-9,8
Vervoer, opslag en communicatie
106
117
127
121
124
3
2,5
Horeca
29
28
29
32
32
0
0,0
Financiële instellingen
10
9
14
12
10
-2
-16,7
Zakelijke dienstverlening
90
89
93
93
93
0
0,0
Openbaar bestuur en overheid
65
60
62
62
63
1
1,6
Onderwijs
113
109
111
117
102
-15
-12,8
Gezondheids- en welzijnszorg
236
254
264
273
248
-25
-9,2
59
58
51
53
66
13
24,5
1.856
1.836
1.865
1.875
1.789
-86
-4,6
2009
2010
2011
2012
2013 12-'13 abs.
497
830
868
863
806
-57
-6,6
1.617
1.482
1.320
1.301
1.225
-76
-5,8
Overige dienstverlening
Totaal
Franekeradeel
Sector
Landbouw/visserij
Industrie/delfstoffenwinning
Nutsbedrijven
12-'13 %
7
7
7
8
8
0
0,0
Bouwnijverheid
520
509
546
543
409
-134
-24,7
Handel en reparatie
876
843
835
820
879
59
7,2
Vervoer, opslag en communicatie
269
267
284
277
255
-22
-7,9
Horeca
109
110
115
116
106
-10
-8,6
Financiële instellingen
102
95
116
102
119
17
16,7
Zakelijke dienstverlening
656
651
694
708
726
18
2,5
Openbaar bestuur en overheid
235
260
244
248
254
6
2,4
Onderwijs
350
357
364
357
359
2
0,6
Gezondheids- en welzijnszorg
854
882
938
951
941
-10
-1,1
Overige dienstverlening
171
180
202
198
192
-6
-3,0
5.766
5.643
5.665
5.629
5.473
-156
-2,8
Totaal
49
Harlingen
Sector
Landbouw/visserij
Industrie/delfstoffenwinning
Nutsbedrijven
2013 12-'13 abs.
12-'13 %
2009
2010
2011
2012
161
133
131
119
119
0
0,0
1.013
970
910
885
864
-21
-2,4
40
37
33
40
39
-1
-2,5
Bouwnijverheid
366
396
363
357
359
2
0,6
Handel en reparatie
838
833
853
790
748
-42
-5,3
Vervoer, opslag en communicatie
625
612
597
598
586
-12
-2,0
Horeca
190
188
205
199
187
-12
-6,0
Financiële instellingen
42
41
40
34
34
0
0,0
Zakelijke dienstverlening
492
440
457
447
429
-18
-4,0
Openbaar bestuur en overheid
268
256
257
275
285
10
3,6
Onderwijs
388
399
383
380
365
-15
-3,9
Gezondheids- en welzijnszorg
556
595
634
678
664
-14
-2,1
Overige dienstverlening
145
157
154
164
163
-1
-0,6
4.963
4.924
4.886
4.847
4.723
-124
-2,6
2009
2010
2011
2012
2013 12-'13 abs.
653
597
586
591
592
1
0,2
3.677
3.619
3.596
3.558
3.567
9
0,3
Totaal
Heerenveen
Sector
Landbouw/visserij
Industrie/delfstoffenwinning
Nutsbedrijven
12-'13 %
452
476
467
294
309
15
5,1
Bouwnijverheid
1.606
1.473
1.492
1.361
1.277
-84
-6,2
Handel en reparatie
3.628
3.575
3.611
3.521
3.419
-102
-2,9
Vervoer, opslag en communicatie
1.899
1.909
1.950
1.962
2.198
236
12,0
Horeca
462
431
463
426
403
-23
-5,4
Financiële instellingen
497
541
550
567
710
143
25,2
3.047
2.975
3.013
3.050
3.113
63
2,1
742
751
727
690
518
-172
-24,9
Onderwijs
1.711
1.679
1.694
1.604
1.583
-21
-1,3
Gezondheids- en welzijnszorg
3.873
4.048
4.130
4.398
4.298
-100
-2,3
909
897
938
951
970
19
2,0
22.503
22.374
22.631
22.382
22.365
-17
-0,1
Zakelijke dienstverlening
Openbaar bestuur en overheid
Overige dienstverlening
Totaal
50
Kollumerland en Nieuwkruisland
Sector
2013 12-'13 abs.
12-'13 %
2009
2010
2011
2012
Landbouw/visserij
327
319
321
316
316
0
0,0
Industrie/delfstoffenwinning
263
452
425
423
431
8
1,9
Nutsbedrijven
0
0
0
2
2
0
0,0
Bouwnijverheid
374
365
334
325
321
-4
-1,2
Handel en reparatie
446
453
457
450
450
0
0,0
Vervoer, opslag en communicatie
263
248
253
296
244
-52
-17,6
96
99
98
88
74
-14
-15,9
Horeca
Financiële instellingen
52
57
38
35
49
14
40,0
Zakelijke dienstverlening
267
229
239
249
233
-16
-6,4
Openbaar bestuur en overheid
117
117
99
98
106
8
8,2
Onderwijs
189
174
170
170
157
-13
-7,6
Gezondheids- en welzijnszorg
319
311
325
344
331
-13
-3,8
96
94
109
106
107
1
0,9
2.482
2.599
2.547
2.586
2.505
-81
-3,1
2009
2010
2011
2012
2013 12-'13 abs.
403
347
334
343
330
-13
-3,8
Industrie/delfstoffenwinning
4.962
4.831
4.857
4.833
4.709
-124
-2,6
Nutsbedrijven
1.271
1.313
1.301
1.387
1.403
16
1,2
Bouwnijverheid
2.629
2.227
2.112
1.894
1.715
-179
-9,5
Handel en reparatie
6.275
6.140
6.028
5.913
5.750
-163
-2,8
Vervoer, opslag en communicatie
3.011
2.909
3.055
2.973
2.781
-192
-6,5
Horeca
1.161
1.163
1.101
1.058
992
-66
-6,2
Financiële instellingen
6.893
6.822
6.683
6.505
6.137
-368
-5,7
Zakelijke dienstverlening
5.789
5.761
6.038
6.036
6.010
-26
-0,4
Openbaar bestuur en overheid
7.760
7.725
7.529
7.415
7.612
197
2,7
Onderwijs
5..520
5.535
5.555
5.509
5.407
-102
-1,9
Gezondheids- en welzijnszorg
10.570
10.616
11.113
11.579
11.609
30
0,3
1.893
1.922
1.916
1.862
1.886
24
1,3
57.734
56.964
57.288
56.964
56.011
-953
-1,7
Overige dienstverlening
Totaal
Leeuwarden
Sector
Landbouw/visserij
Overige dienstverlening
Totaal
51
12-'13 %
Leeuwarderadeel
Sector
2013 12-'13 abs.
12-'13 %
2009
2010
2011
2012
Landbouw/visserij
178
141
140
143
147
4
2,8
Industrie/delfstoffenwinning
112
93
100
106
114
8
7,5
Nutsbedrijven
2
2
2
2
2
0
0,0
Bouwnijverheid
187
167
189
175
155
-20
-11,4
Handel en reparatie
319
341
345
321
318
-3
-0,9
Vervoer, opslag en communicatie
49
43
44
43
52
9
20,9
Horeca
28
24
27
22
21
-1
-4,5
Financiële instellingen
Zakelijke dienstverlening
Openbaar bestuur en overheid
17
19
16
15
15
0
0,0
148
147
156
166
167
1
0,6
87
83
76
65
68
3
4,6
Onderwijs
110
101
97
95
80
-15
-15,8
Gezondheids- en welzijnszorg
419
415
438
416
429
13
3,1
81
79
88
94
90
-4
-4,3
1.559
1.514
1.578
1.520
1.511
-9
-0,6
2009
2010
2011
2012
2013 12-'13 abs.
77
485
489
506
512
6
1,2
600
527
513
525
443
-82
-15,6
Overige dienstverlening
Totaal
Littenseradiel
Sector
Landbouw/visserij
Industrie/delfstoffenwinning
Nutsbedrijven
12-'13 %
0
0
1
2
2
0
0,0
Bouwnijverheid
287
271
288
287
255
-32
-11,1
Handel en reparatie
342
352
347
346
314
-32
-9,2
Vervoer, opslag en communicatie
82
84
91
83
90
7
8,4
Horeca
58
46
49
44
40
-4
-9,1
5
6
6
4
7
3
75,0
163
175
176
170
188
18
10,6
80
87
76
74
76
2
2,7
Onderwijs
212
214
200
183
177
-6
-3,3
Gezondheids- en welzijnszorg
203
216
245
259
272
13
5,0
84
87
97
99
107
8
8,1
2.116
2.065
2.089
2.076
1.971
-105
-5,1
Financiële instellingen
Zakelijke dienstverlening
Openbaar bestuur en overheid
Overige dienstverlening
Totaal
52
Menameradiel
Sector
2013 12-'13 abs.
12-'13 %
2009
2010
2011
2012
Landbouw/visserij
471
600
600
555
523
-32
-5,8
Industrie/delfstoffenwinning
470
453
434
425
399
-26
-6,1
Nutsbedrijven
1
0
0
0
0
0
0,0
Bouwnijverheid
343
300
307
285
278
-7
-2,5
Handel en reparatie
450
450
440
453
456
3
0,7
Vervoer, opslag en communicatie
157
148
167
155
156
1
0,6
49
47
48
45
46
1
2,2
Horeca
Financiële instellingen
Zakelijke dienstverlening
Openbaar bestuur en overheid
16
7
10
10
11
1
10,0
175
207
207
196
206
10
5,1
82
83
85
84
87
3
3,6
Onderwijs
145
143
142
141
136
-5
-3,5
Gezondheids- en welzijnszorg
244
237
250
262
260
-2
-0,8
Overige dienstverlening
105
103
105
102
111
9
8,8
2.237
2.178
2.195
2.158
2.146
-12
-0,6
2009
2010
2011
2012
2013 12-'13 abs.
806
811
799
791
786
-5
-0,6
1.138
1.128
1.043
1.002
1.009
7
0,7
Totaal
Ooststellingwerf
Sector
Landbouw/visserij
Industrie/delfstoffenwinning
Nutsbedrijven
Bouwnijverheid
Handel en reparatie
12-'13 %
10
3
3
3
3
0
0,0
592
580
584
585
569
-16
-2,7
1.141
1.150
1.173
1.185
1.185
0
0,0
Vervoer, opslag en communicatie
515
465
483
486
470
-16
-3,3
Horeca
205
208
201
200
201
1
0,5
Financiële instellingen
209
188
167
164
69
-95
-57,9
Zakelijke dienstverlening
433
410
417
424
460
36
8,5
Openbaar bestuur en overheid
254
246
241
255
252
-3
-1,2
Onderwijs
396
418
425
425
415
-10
-2,4
Gezondheids- en welzijnszorg
887
945
901
944
960
16
1,7
Overige dienstverlening
188
205
219
212
209
-3
-1,4
5.968
5.946
5.857
5.885
5.802
-83
-1,4
Totaal
53
Opsterland
Sector
Landbouw/visserij
Industrie/delfstoffenwinning
Nutsbedrijven
Bouwnijverheid
Handel en reparatie
2009
2013 12-'13 abs.
12-'13 %
2010
2011
2012
843
680
673
671
667
-4
-0,6
1.140
1.066
852
805
634
-171
-21,2
2
2
6
22
22
0
0,0
999
946
900
797
769
-28
-3,5
1.568
1.526
1.539
1.566
1.613
47
3,0
Vervoer, opslag en communicatie
466
472
469
435
414
-21
-4,8
Horeca
269
266
243
269
255
-14
-5,2
Financiële instellingen
165
160
115
67
73
6
9,0
Zakelijke dienstverlening
566
622
678
695
727
32
4,6
Openbaar bestuur en overheid
207
221
208
213
216
3
1,4
Onderwijs
560
563
584
568
514
-54
-9,5
1.571
1.574
1.595
1.627
1.658
31
1,9
315
318
312
320
311
-9
-2,8
7.828
7.736
7.501
7.384
7.206
-178
-2,4
2009
2010
2011
2012
2013 12-'13 abs.
Landbouw/visserij
24
19
21
20
21
1
5,0
Industrie/delfstoffenwinning
11
8
4
5
5
0
0,0
Bouwnijverheid
33
29
34
33
30
-3
-9,1
Handel en reparatie
43
55
53
47
47
0
0,0
Gezondheids- en welzijnszorg
Overige dienstverlening
Totaal
Schiermonnikoog
Sector
Vervoer, opslag en communicatie
Horeca
Financiële instellingen
12-'13 %
13
18
16
18
15
-3
-16,7
179
179
173
172
159
-13
-7,6
1
1
1
1
1
0
0,0
Zakelijke dienstverlening
38
32
29
29
26
-3
-10,3
Openbaar bestuur en overheid
31
32
29
31
33
2
6,5
Onderwijs
20
18
17
19
17
-2
-10,5
Gezondheids- en welzijnszorg
19
18
20
24
24
0
0,0
Overige dienstverlening
Totaal
11
11
11
13
13
0
0,0
423
420
408
412
391
-21
-5,1
54
Smallingerland
Sector
Landbouw/visserij
Industrie/delfstoffenwinning
Nutsbedrijven
2009
2010
2011
2012
2013 12-'13 abs.
12-'13 %
449
357
354
356
352
-4
-1,1
4.960
4.684
4.992
4.773
4.798
25
0,5
341
331
365
404
394
-10
-2,5
Bouwnijverheid
2.187
2.114
2.260
2.192
1.945
-247
-11,3
Handel en reparatie
3.420
3.295
3.314
3.283
3.199
-84
-2,6
Vervoer, opslag en communicatie
1.371
1.395
1.377
1.303
1.328
25
1,9
357
362
345
320
433
113
35,3
Horeca
Financiële instellingen
Zakelijke dienstverlening
Openbaar bestuur en overheid
399
371
340
295
278
-17
-5,8
2.531
2.389
2.247
2.110
2.089
-21
-1,0
521
504
532
524
525
1
0,2
Onderwijs
2.018
2.044
2.146
1.987
1.874
-113
-5,7
Gezondheids- en welzijnszorg
4.404
4.489
4.474
4.410
4.466
56
1,3
633
624
616
639
594
-45
-7,0
23.142
22.602
23.008
22.240
21.923
-317
-1,4
Sector
2009
2010
2011
2012
2013 12-'13 abs.
Landbouw/visserij
2.221
2.059
2.039
2.109
2.090
-19
-0,9
Industrie/delfstoffenwinning
5.373
5.218
5.187
5.131
5.094
-37
-0,7
Overige dienstverlening
Totaal
Súdwest-Fryslân
Nutsbedrijven
12-'13 %
115
128
134
168
195
27
16,1
Bouwnijverheid
2.956
2.735
2.755
2.584
2.428
-156
-6,0
Handel en reparatie
4.578
4.660
4.633
4.595
4.334
-261
-5,7
Vervoer, opslag en communicatie
1.567
1.502
1.514
1.560
1.576
16
1,0
Horeca
950
968
997
977
912
-65
-6,7
Financiële instellingen
753
747
724
683
541
-142
-20,8
Zakelijke dienstverlening
3.330
3.383
3.422
3.568
3.652
84
2,4
Openbaar bestuur en overheid
1.029
984
997
1.032
1.035
3
0,3
Onderwijs
1.935
1.965
1.932
1.967
1.904
-63
-3,2
Gezondheids- en welzijnszorg
4.535
4.686
4.665
4.818
4.910
92
1,9
Overige dienstverlening
1.280
1.328
1.333
1.374
1.439
65
4,7
28.401
28.304
28.293
28.457
28.020
-437
-1,5
Totaal
55
Terschelling
Sector
Landbouw/visserij
Industrie/delfstoffenwinning
Nutsbedrijven
2013 12-'13 abs.
12-'13 %
2009
2010
2011
2012
106
89
88
98
95
-3
-3,1
68
54
53
59
59
0
0,0
4
4
4
4
2
-2
-50,0
Bouwnijverheid
137
142
136
130
124
-6
-4,6
Handel en reparatie
210
211
225
231
222
-9
-3,9
Vervoer, opslag en communicatie
181
190
210
217
208
-9
-4,1
Horeca
541
548
549
515
496
-19
-3,7
Financiële instellingen
Zakelijke dienstverlening
Openbaar bestuur en overheid
18
17
11
11
17
6
54,5
141
158
159
144
155
11
7,6
98
101
104
110
121
11
10,0
Onderwijs
110
112
113
97
98
1
1,0
Gezondheids- en welzijnszorg
111
110
119
123
122
-1
-0,8
90
90
85
86
78
-8
-9,3
1.709
1.737
1.768
1.727
1.702
-25
-1,4
2009
2010
2011
2012
2013 12-'13 abs.
657
543
542
547
554
7
1,3
1.079
1.047
1.073
1.077
1.031
-46
-4,3
Overige dienstverlening
Totaal
Tytsjerksteradiel
Sector
Landbouw/visserij
Industrie/delfstoffenwinning
Nutsbedrijven
12-'13 %
76
71
65
68
68
0
0,0
1.001
920
941
918
816
-102
-11,1
Handel en reparatie
978
998
986
985
982
-3
-0,3
Vervoer, opslag en communicatie
597
598
576
554
528
-26
-4,7
Horeca
257
221
207
208
193
-15
-7,2
Financiële instellingen
130
100
107
99
48
-51
-51,5
Zakelijke dienstverlening
649
612
616
625
605
-20
-3,2
Openbaar bestuur en overheid
305
321
330
289
301
12
4,2
Onderwijs
428
432
428
397
362
-35
-8,8
1.460
1.539
1.399
1.501
1.523
22
1,5
271
293
293
306
298
-8
-2,6
7.231
7.152
7.021
7.027
6.755
-272
-3,9
Bouwnijverheid
Gezondheids- en welzijnszorg
Overige dienstverlening
Totaal
56
Vlieland
Sector
2012
12-'13 %
2010
Landbouw/visserij
3
3
3
3
3
0
0,0
Industrie/delfstoffenwinning
8
8
13
11
11
0
0,0
Bouwnijverheid
46
46
39
45
46
1
2,2
Handel en reparatie
46
56
60
67
67
0
0,0
Vervoer, opslag en communicatie
2011
2013 12-'13 abs.
2009
20
21
23
23
20
-3
-13,0
202
200
194
195
198
3
1,5
2
3
3
3
3
0
0,0
Zakelijke dienstverlening
26
28
30
28
34
6
21,4
Openbaar bestuur en overheid
45
46
44
38
42
4
10,5
Onderwijs
23
23
22
23
22
-1
-4,3
Gezondheids- en welzijnszorg
26
27
31
30
24
-6
-20,0
Horeca
Financiële instellingen
Overige dienstverlening
Totaal
35
40
34
40
40
0
0,0
482
501
496
506
510
4
0,8
2009
2010
2011
2012
Weststellingwerf
Sector
Landbouw/visserij
Industrie/delfstoffenwinning
Nutsbedrijven
Bouwnijverheid
2013 12-'13 abs.
12-'13 %
923
846
813
825
835
10
1,2
1.304
1.269
1.313
1.315
1.237
-78
-5,9
53
51
66
68
57
-11
-16,2
713
642
597
578
553
-25
-4,3
1.282
1.295
1.299
1.283
1.190
-93
-7,2
Vervoer, opslag en communicatie
236
204
195
205
168
-37
-18,0
Horeca
196
197
191
187
167
-20
-10,7
Handel en reparatie
Financiële instellingen
60
60
54
55
43
-12
-21,8
Zakelijke dienstverlening
545
544
535
533
534
1
0,2
Openbaar bestuur en overheid
237
237
241
237
232
-5
-2,1
Onderwijs
455
438
449
460
439
-21
-4,6
Gezondheids- en welzijnszorg
798
840
863
868
888
20
2,3
Overige dienstverlening
Totaal
276
282
282
272
269
-3
-1,1
6.155
6.059
6.085
6.061
5.777
-284
-4,7
57
58