Transcript Acties sociale verhuurder bij vaststelling domiciliefraude

Samen strijden tegen domiciliefraude
Bregt Leyman – Tom Vandromme – Katrien Van Damme
Wat is domiciliefraude?
• Inbreuk op specifieke huurdersverplichtingen (artikel 92, §3, 1° en 2°
VWC):
– verplichting huurwoning
· er zijn hoofdverblijfplaats hebben
· er gedomicilieerd zijn
– verplichting melding wijzigingen gezinssamenstelling (duurzame
bijwoonst)
Vormen van domiciliefraude
• Het niet zelf bewonen van de sociale huurwoning.
• Het duurzaam laten inwonen van een persoon zonder daarvan melding
te maken aan de sociale verhuurder.
Redenen voor domiciliefraude
• Om hogere huurprijs te vermijden of een hogere uitkering te
behouden: niet melden van duurzame bijwoonst.
• Om een hogere uitkering te krijgen: wel huren, maar niet feitelijk
bewonen van de huurwoning.
Waarom optreden tegen
domiciliefraude?
• Lange wachtlijsten  maatschappelijk onaanvaardbaar dat sociale
woningen niet bewoond worden.
• Verlies huurinkomsten  lagere huurprijs door geen rekening te
houden met alle inkomsten.
• Leefbaarheidsproblematiek
 zorgt voor frustraties bij buurtbewoners die weten dat buur lagere
huurprijs betaalt wegens niet aangegeven bijwoonst.
 mogelijke overbezetting van de woning.
Historiek en toekomst
• Domiciliefraude opgenomen in VWC met
wijzigingsdecreet 2006
• Zowel strafrechtelijke als administratieve handhaving
voorzien
• Inwerkingtreding in 2008
• Toepassingsproblemen in de praktijk  ronde tafel
conferentie op kabinet minister van Wonen
• Voorstel van wijzigingsdecreet
Aanpak domiciliefraude
• Tweesporenbeleid:
– Door sociale verhuurder: volgens regels burgerlijk
bewijsrecht
– Door toezichthouder: volgens administratief recht en
strafprocesrecht
Acties sociale verhuurder bij
vermoeden domiciliefraude
Vermoeden domiciliefraude
• Vermoeden  Vaststelling
• Bewijsverzameling
Vaststelling domiciliefraude
• Inschakelen vrederechter
• Inschakelen toezichthouder
Acties sociale verhuurder bij
vermoeden domiciliefraude
Verschillende acties om domiciliefraude te bewijzen
1.
2.
3.
4.
5.
uittreksels registers
gebruik nutsvoorzieningen
buurtonderzoek
ambtshalve schrapping
plaatsbezoek
Acties sociale verhuurder bij
vermoeden domiciliefraude
1. Uittreksels registers
– Nazicht KSZ: gezinssamenstelling, domiciliering, onaangegeven
bijwoonst
– Automatisch via e-mail op de hoogte van wijzigingen
([email protected])
– Probleem bij ‘feitelijke bijwoonsten’
Acties sociale verhuurder bij
vermoeden domiciliefraude
2. Gebruik nutsvoorzieningen
– Bij individuele meters in collectieve ruimtes zelf als sociale
verhuurder meters op regelmatige basis controleren
– Schriftelijk vragen aan huurder om in het kader van onderzoek naar
domiciliefraude deze vrijwillig over te maken
– Bij weigering huurder: geen info mogelijk voor sociale verhuurder
– In een juridische procedure: rechter kan huurder verplichten deze
over te maken
– Argumenten huurder: zuinig leven, verblijf bij familie, buitenshuis
koken / douchen / wassen, ...
Acties sociale verhuurder bij
vermoeden domiciliefraude
3. Buurtonderzoek
– Buren bevragen, verklaringen op papier
– Overvolle brievenbussen, gesloten gordijnen, niet onderhouden
voortuin
– ‘derden’ bevragen bv. aannemer
– Wijkagent
Acties sociale verhuurder bij
vermoeden domiciliefraude
4. Ambtshalve schrapping
– Na onderzoek wijkagent kan ambtshalve schrapping volgen
– Ook mogelijkheid tot ambtshalve inschrijving
– Administratieve beroepsprocedure FOD Binnenlandse Zaken
Acties sociale verhuurder bij
vermoeden domiciliefraude
5. Plaatsbezoek
AANGEKONDIGD
– vooraf schriftelijk verzoek van verhuurder (artikel 26
typecontracten)
– In het kader van juridische procedure kan plaatsbezoek worden
opgelegd door vrederechter
ONAANGEKONDIGD
- Vragen aan huurder om op vrijwillige basis toegang te krijgen tot
pand
Acties sociale verhuurder bij
vermoeden domiciliefraude
Aandachtspunten
• Voorafgaandelijk aanmanen
• Inschakelen OCMW
• Verzoeningsprocedure vrederechter
• Leg niet alle eieren in één mand
Acties sociale verhuurder bij
vaststelling domiciliefraude
Einde huurovereenkomst
• Opzeg huurovereenkomst
• Ontbinding huurovereenkomst
Toezichthouder
Acties sociale verhuurder bij
vaststelling domiciliefraude
Einde huurovereenkomst
Opzeg
• Artikel 33 KSH en artikel 92 en 98,§3 Decreet Vlaamse Wooncode
• 3 maanden opzeg wegens ernstige inbreuk
• In geval van betwisting opzeg door huurder: opzegging laten geldig
verklaren door vrederechter
• Voordeel: marginaal toetsingsrecht van de rechter
• Nadeel: opzegtermijn moet doorlopen worden, domiciliefraude blijft dus
langer standhouden
Acties sociale verhuurder bij
vaststelling domiciliefraude
Einde huurovereenkomst
Ontbinding
• Op basis van zwaarwichtige wanprestatie van huurder
• Voordeel: onmiddellijk optreden tegen domiciliefraude (geen
opzeggingstermijnen doorlopen) + wederverhuringsvergoeding
• Nadeel:Ontbinding onderworpen aan toetsing van de rechter die zal
oordelen of wanprestatie voldoende zwaarwichtig is om ontbinding te
rechtvaardigen
Acties sociale verhuurder bij
vaststelling domiciliefraude
• Procedure via tegensprekelijk verzoekschrift
• Enkel dagvaarden indien huurder niet is ingeschreven in
het bevolkingsregister
• Advocaat goed informeren over geldende wetgeving
• Databank Woonnet: www.woonnet.be > algemene-info >
juridisch > rechtspraak
• Draaiboek domiciliefraude
Contactgegevens:
Katrien Van Damme
[email protected]
Doorsturen dossier naar Inspectie
RWO - vermoeden
Wanneer?
• Onderzoeksmogelijkheden sociale verhuurder zijn uitgeput.
• Conflict tussen de door de sociale verhuurder vastgestelde
gezinssamenstelling of hoofdverblijfplaats en de visie van de sociale
huurder.
 digitale dossier naar RWO Inspectie voor verder onderzoek
Doorsturen dossier naar Inspectie
RWO - vaststelling
Wanneer?
• Dossier bevat ernstige feiten en voldoende bewijslast.
• Sociale verhuurder heeft eventueel al gebruik gemaakt van opzeg- of
ontbindingsprocedure.
 digitale dossier naar RWO Inspectie met oog op strafrechtelijke
sanctionering
HERHALING VAN OPROEP OM DERGELIJKE DOSSIERS OP TE STUREN
Rol van Inspectie RWO
• Toezichthouders
- Opsporing van domiciliefraude
- Bevoegdheid van officier van de gerechtelijke politie
- Specifieke bevoegdheid voor opvragen van verbruiksgegevens van
water, elektriciteit en gas
- Opmaak van proces-verbaal (met het oog op strafrechtelijke
vervolging)
- Bij inbreuk ook mogelijkheid tot opleggen van een administratieve
maatregel/administratieve boete
Rol van Inspectie RWO
ONDERZOEKSDADEN UITERAARD STERK AFHANKELIJK VAN AL VERZAMELD
BEWIJSMATERIAAL SOCIALE VERHUURDER
• Intern (voor)onderzoek
• Bespreking dossier bij sociale verhuurder
• Opvragen verbruiksgegevens bij nutsmaatschappijen
• Buurtonderzoek bij de huurwoning en het domicilieadres van de
vermoedelijke bijwoner of de vermoedelijke hoofdverblijfplaats van
de huurder
• Huiszoeking(en) met toestemming
• Verhoren
• Opstellen PV en bezorgen aan procureur des Konings
Strafrechtelijk onderzoek
• De parketmagistraten kunnen bijkomende onderzoeksdaden vorderen
van de toezichthouders.
• Na de beëindiging van het opsporingsonderzoek:
toezichthouder wordt in kennis gesteld van de beslissing van de
Procureur des Konings.
Strafrechtelijk onderzoek
Volgende mogelijkheden:
• zaak doorverwijzen naar de correctionele rechtbank
• zaak overmaken aan het arbeidsauditoraat (ingeval van vermoeden
van sociale fraude)
• minnelijke schikking
• zaak zonder gevolg rangschikken (seponering) omwille van
verschillende mogelijke redenen waaronder andere prioriteiten of
gebrek aan voldoende bewijslast
Indien de zaak werd doorverwezen naar de correctionele rechtbank,
volgt er later een kennisgeving van het vonnis.
Sanctiemogelijkheden
• Strafrechtelijke sanctie (artikel 102bis, §9, 1° VWC):
Gevangenisstraf van 8 dagen tot 3 maanden
OF
Werkstraf met max. duur van 250 uren
OF
Geldboete van 26 tot 500 euro
Resultaten (2010 – 2013)
• 22 dossiers naar parket (waarvan 1 dossier werd heropend)
• Beginperiode: verschillende seponeringen
• Eerste resultaat: minnelijke schikking van 250 euro (begin 2012)
• Recent: - dagvaardingen in 3 dossiers
- 3 dossiers werden overgemaakt aan arbeidsauditoraat
- aanbieding aan huurder van minnelijke schikking in 1
dossier (bij niet-betaling: eventuele dagvaarding)
Sanctiemogelijkheden
• Administratieve maatregel (artikel 102bis VWC)
- bevel aan huurder (hetzij nakomen bewoningsplicht, hetzij niet
-
langer huisvesten van bijwoner)
bij negering van bevel: toezichthouder mag maatregel zelf uitvoeren
hulp van derden mag ingeroepen worden
 Moeilijk toepasbaar/realiseerbaar ingeval van domiciliefraude.
 Werd tot op heden in 3 dossiers toegepast (in 1 dossier werd bevel
niet genegeerd).
Sanctiemogelijkheden
• Administratieve geldboete (artikel 102bis VWC)
- schriftelijke ingebrekestelling + aanmaning huurder
- uitnodiging huurder om verweermiddelen mee te delen + mogelijkheid
-
gehoord te worden
opleggen boete (bedrag tussen 25 en 5.000 euro)
(evt.) gemotiveerd verzoek om kwijtschelding, vermindering of uitstel van
betaling
(evt.) betwisting administratieve geldboete
(evt.) beroep bij burgerlijke rechtbank
bij wanbetaling: gedwongen invordering mogelijk
verjaring na 5 jaar, behoudens stuiting
Sanctiemogelijkheden
• Administratieve geldboete (artikel 102bis VWC)
- Werd tot nu toe slechts in 2 dossiers toegepast.
- Regularisatie door betrokkene, dus geen geldboete opgelegd.
Terugkoppeling naar sociale
verhuurder - strafrechtelijk
- Rechtstreekse gegevensuitwisseling niet mogelijk (geheim van het
strafrechtelijk onderzoek).
- Verhuurder wordt per e-mail in kennis gesteld van notitienummer van
het proces-verbaal (en opsteller).
- Verhuurder kan zich wenden tot het Openbaar Ministerie: verklaring
van benadeelde ( mogelijkheid tot vragen van inzage en kopie van
strafdossier + kennisgeving van resultaat van het onderzoek).
Terugkoppeling naar sociale
verhuurder - administratief
- Uitdrukkelijk voorzien in Vlaamse Wooncode dat de sociale
verhuurder op de hoogte moet worden gebracht.
Knelpunten administratieve boete
- Zeer uitgebreide procedure.
- Niet toepasbaar bij regularisatie door de huurder of bij
opzeg/ontbinding door de sociale verhuurder.
- Niet toepasbaar als de huurder na weigering van bijwoonst door de
sociale verhuurder, de bijwoner verder laat inwonen.
Voorstel tot decreetswijziging
• Wegwerken knelpunten procedure administratieve boete:
– procedurele vereenvoudiging
– mogelijkheid tot opleggen van administratieve boete na regularisatie
– mogelijkheid tot opleggen van administratieve boete indien huurder
bijwoner verder laat bijwonen na weigering verhuurder
• Gegevensuitwisseling met sociale verhuurders (bv. verbruiksgegevens)
mogelijk maken.
Draaiboek aanpak domiciliefraude
- Opgesteld door Inspectie RWO in samenwerking met de VMSW.
- Uitgebreidere informatie.
- Zal ter beschikking gesteld worden via Woonnet.