Transcript jorisbacker - Mr. Hans Van Mierlo Stichting

Sneinspetiele
7
21 juni 2014
Het goede leven van
Joris Backer
Portret
Joris Backer (60) zit voor D66 in de Eerste Kamer. Sinds 2005
schreef hij mee aan veel van de verkiezingsprogramma’s van
de partij. Eerder was hij vice-president van Shell Rusland en
was hij directeur Corporate Legal op Luchthaven Schiphol.
Van oorsprong is hij een jurist. Door Jurgen Tiekstra.
Foto: ANP
,,Van
jongsaf aan heb ik belang,
stelling
gehad voor politiek en sate
menleving. Toen ik koos voor de
me
studie
rechten had ik dat altijd in
stu
gedachten. Je hebt mensen die rechge
ten studeren om rechter of advocaat
te worden, maar ik had dat niet.
Mijn eerste baan was fractiemedeMij
M
werker in de Tweede Kamer. Na drie
we
jaar heb ik besloten dat ik concreter
jaa
bezig wilde zijn. Want er zat te veel
b
afstand tussen wat ik zelf deed en
wat er daadwerkelijk gebeurde. Bovendien gaat de politiek over mensen, over verdelingsvraagstukken,
over hoe je de samenleving inricht.
Ik had het gevoel: ik ben pas 26 jaar,
wat weet ik daar eigenlijk van?
Toen ben ik in de advocatuur beland. Dat bleek een ontzettend leuk
vak te zijn. Ik zeg er even bij: ik deed
weinig strafzaken, maar vooral arbeidsrecht, ondernemingszaken en
intellectueel eigendom. Wat ik in de
advocatuur heb geleerd, en ik merk
dat ik daar ook nu weer op terugval,
is een zekere ambachtelijkheid. Het
is heel hard en precies werk.
De advocatuur is
heel hard en precies
werk
Op een gegeven moment ben ik
gevraagd te gaan werken voor wat
toen een van mijn grootste cliënten
was: Shell. Daar heb ik in verschillende functies gewerkt: in Pernis en
later in Rusland, Egypte en Syrië. Ik
heb altijd vanuit Den Haag in die
landen gewerkt, al heb ik in Moskou een appartement gehad waar ik
doordeweeks woonde. Maar ik heb
ontzettend veel gereisd al die tijd.
Ik heb nooit gekozen voor typische consumentenindustrieën. Ik
vond energie en luchtvaart interessant. Wat mij binnen die ondernemingen aangetrokken heeft, is de
complexiteit: hoe kun je in zo’n
groot bedrijf iets tot stand brengen?
Omdat die grote ondernemingen
vaak zo ingewikkeld georganiseerd
zijn, heb je creativiteit nodig om
daar je weg in te vinden. Bij Shell
vond ik het met name boeiend om
te werken in zoveel landen met
zoveel verschillende culturen en
verwachtingen. Maar overal in de
wereld willen mensen uiteindelijk hetzelfde, hè. Mensen willen
gewoon een beter leven voor hun
kinderen. En op menselijk niveau is
het onderhandelen terug te brengen
tot de vraag: vertrouw ik jou wel of
niet? Als je iemand vertrouwt, durf
je compromissen te accepteren.”
,,In 2005 werd ik gevraagd om me
in
n te zetten voor de programmacommissie
van D66. We zijn toen weer
mi
eens
een terug gegaan naar de vraag:
wat
wa betekent ‘sociaal-liberaal’ voor
ons?
on
n We hadden die emancipatie
doorgemaakt
van de zestigerjarendo
beweging,
we hadden de periode-Jan
be
Terlouw,
we hadden de terugkomst
e
van Hans van Mierlo, we hadden een
aantal
succesvolle periodes, waarna
an
toch
toc een zekere neergang was ingezet.
ze Terwijl er in Nederland wel een
electoraat
was voor een sociaal-libeele
rale
al boodschap.
We
W hebben ‘sociaal liberaal’ gedefinieerd met vijf richtingwijzers,
waarvan de eerste is: vertrouw op
de eigen kracht van mensen. Dat is
een heel basale keuze: wil ik problemen institutioneel of collectief
oplossen, of zeg ik: nee, we beginnen bij de mensen zelf en gaan niet
meteen alles voor ze regelen? Daar
horen ook meteen de ontplooiingsmogelijkheden van mensen bij. Dat
is het ‘sociale’ element: mensen
zijn met verschillende capaciteiten
geboren en leven in verschillende
omgevingen. Daardoor heeft de een
meer steun nodig dan de ander. In
al onze publicaties uit het verleden
ging het ook steeds om de bredere
vraag: heb je zeggenschap over dingen? Die opvatting is versmald tot
zeggenschap binnen een kiesstelsel,
terwijl dit een veel breder thema is.
Politiek-filosofisch zijn er drie
stromingen: de sociaal-democratie;
het confessionele, waarbij het niet
om de mens maar om het rentmeesterschap van boven gaat; en
het liberalisme, dat vanuit het verlichtingsdenken zegt: God beslist
niet, wij moeten zelf beslissen. Je
ziet na de oorlog dat het liberalisme
geclaimd is door de VVD. Die partij
zet heel sterk in op de persoonlijke
vrijheid en ontplooiing, maar met
name op de economische vrijheid.
Je ziet daardoor onmiddellijk de
verschillen tussen de VVD en D66
op bijvoorbeeld de sociale agenda
en de duurzaamheidsagenda.
Wij waren een beweging in de
ontzuilende samenleving die werd
gezien als anticonfessioneel. Maar
zeker in het begin hadden veel van
onze voorlieden een christelijke
achtergrond. Dat wij kozen voor de
democratie en voor de emancipatie
van het individu, betekende niet de
verwerping van een heel waardenstelsel. We verlieten alleen de klassieke, confessionele achtergrond.
Toen resteerden het liberalisme en
de sociaal-democratie. Daar hebben
we ons eigen spoor in geploegd.
Maar mijn stelling is dat wij altijd
ontzettend waardengedreven zijn
gebleven.”
,,Ik ben opgegroeid in Breukelen.
Mijn vader was huisarts en kwam uit
Mi
een
en hervormd gezin. Hij omschreef
dat altijd als: rustend hervormd.
da
Daar werd dus niks aan gedaan.
D
Mijn vader had totaal geen autoriteiMi
tenvrees. Hij zei altijd: bij mij in de
spreekkamer zijn ze allemaal hetspr
zelfde. Zijn criterium was veel eerzel
der
de
e of iemand deugt of niet. Daar zitten waarden achter, hè: waarden als
eerlijkheid
en betrouwbaarheid. Dat
er
heb ik heel sterk meegekregen. Ik
he
vind
vi
ind dat zelf ook een belangrijk criterium,
erium ook in de politieke omgang:
maakt er toch altijd een analyse
je ma
van
n of mensen iets doen omdat ze
dat ook daadwerkelijk vinden.
Ik zat vroeger op de Werkplaats
van Kees Boeke in Bilthoven: een
heel vrijzinnige school, waar de nadruk erg lag op de eigen kracht van
leerlingen en mensen. Mijn moeder
was Montessori-kleuterleidster en
ook mijn vader heeft op een Montessori-school gezeten. Dus ik kom wel
uit een gezin waar het ‘zelf doen’
een organiserend principe was.
Ik ben een humanist. Er zijn momenten in mijn leven geweest dat
ik erover nadacht of ik het geloof
nodig zou hebben om iets uit te
leggen. Die vraag kun je hebben bij
een uitvaart, of bij vreselijk ongeluk
dat in je omgeving plaatsvindt. ‘Is
dit uit te leggen? Of is het gewoon
gebeurd?’ Maar uiteindelijk heb ik
het geloof nooit nodig gehad. Ik had
toch het gevoel dat mijn eigen waar-
Positie innemen
tegen Wilders: dat
was geen berekening
densysteem toereikend was. Ik heb
ook sterk het gevoel, maar dat is een
persoonlijke interpretatie, dat waar
wij als D66 positie hebben gekozen
op een aantal fundamentele zaken
als discriminatie of de islam, dat
we dat vanuit onze eigen waarden
hebben gedaan. Dat hadden we niet
anders kunnen doen. Alexander
Pechtold heeft heel duidelijk positie ingenomen tegen Geert Wilders,
omdat hij dat ook víndt. Dat is geen
berekening. Mensen hebben wel gezegd: dat kwam jullie politiek goed
uit. Nee, wij hadden niet anders gekund. Dat zit in onze waarden, dat
je respect en tolerantie hebt voor
andersdenkenden. Gelijkwaardigheid.”
,,Genieten
is voor een belang,
rijk
j deel voor mij dat ik een stabiel
ie gezin hebt van waaruit ik het
werk
we kan doen wat ik doe. Ik heb
ontzettend
veel gereisd in mijn lent
ven.
ven Dat kun je alleen maar doen
als
ls je thuiskomt in een stabiele
omgeving en als je ook in staat
om
bent,
be
en en dat kun je leren, om snel
om te schakelen. Ik heb je verteld:
tel ik heb in Moskou twee jaar
een
en appartement gehad. Ik ging
dan maandagochtend daarheen
en
n vrijdagavond terug. Dan moet
je
e echt wel even snel schakelen.
Het
He andere deel van genieten is:
wij hebben
een woonbootje op de
he
Kaag, op de Kagerplassen. Dat is
twintig
wint minuten vanaf Den Haag
en dan ben je ineens op het platteland. Dan ben je meteen helemaal
buiten. Daar kan ik geweldig van
genieten.
Ik heb ook een groep vrienden
met wie ik fiets, op de racefiets.
Hier in Den Haag ben je in vijf
minuten in de duinen of zit je in
tien minuten in het Groene Hart.
Dat hele gebied van Zoeterwoude
en Oudewater is prachtig. De enkele keer dat er geschaatst kan
worden, hebben wij met een paar
vrienden een vaste opstapplaats
op de vaart bij Workum. Van daaruit gaan we naar de Friese Meren.
Een mooie vorstdag, ’s ochtends
vroeg op het ijs, als er nog bijna
niemand schaatst; dat vind ik
een van de mooiste dingen die er
zijn. Maar dat komt niet zoveel
voor natuurlijk. Vorig jaar was de
enige plek waar geschaatst kon
worden, en meteen daarna viel
de dooi alweer in, het meertje bij
Oudehaske. Nou, daar waren we
natuurlijk ook.
Toen ik in Syrië werkte, kon
ik veel zien en veel wandelingen
maken in de bergen. De vrijdag is
daar de vrije dag. Omdat ik hier
vanuit de normale week in Nederland vertrok, kon ik daardoor weleens een dag of twee wat anders
doen. Het is afschuwelijk wat er
nu in Syrië gebeurt. Als ik beelden zie van Aleppo, wat echt een
van deoudste handelssteden van
de wereld is…Ik ben daar in de
soukh geweest. Wat daar gebeurt
is dramatisch.Dan heb je het niet
alleen over de stad als bouwwerk,
maar ook over het menselijk leed.
Er wordt daar een cultuur vernietigt. Je ziet dat dit onomkeerbaar
is. Dit gaat door tot het is uitgevochten. Dat relativeert onze eigen zorgen.”