Transcript Selfmade kappers - woning in Kasterlee

DUURZAAM GEBOUWD
De knappe kapperswoning van Rudy en Tanja toont aan dat je ook met stro een strakke, hedendaagse woning
kan bouwen. Foto's Marc Sourbron
PASSIEVE STROBALENWONING MET STRAKKE UITSTRALING
EN GEZONDE ALLURE
Selfmade kapperswoning in Kasterlee
Twee jaar geleden verhuisden Rudy en Tanja hun inboedel en kapperszaak naar een
passieve strobalenwoning in Kasterlee, het orgelpunt van een grotendeels autonoom
bouwproject dat vijf jaar duurde. Het resultaat van hun hard labeur is navenant. Hun
knappe, ecologische kapperswoonst bewijst dat strobalenbouw en moderne architectuur
wel degelijk samengaan.
■
Tekst: Tim Janssens
H
et leven is een schakel van toevalligheden. Geen idee welke filosoof dit
ooit tot zijn mantra heeft gemaakt,
maar Rudy en Tanja kunnen er alvast
van meespreken. Wat begon bij een aantal spottende opmerkingen eindigde in een ambitieus, eco-
logisch bouwproces dat hen vijf jaar dag en nacht
bezighield. “Mijn broer had destijds een cursus
rond strobalenbouw gevolgd en was laaiend enthousiast,” doet Tanja het verhaal. “Hoewel we
hem er eerst mee uitlachten, zijn we ter gelegenheid van ‘Mijn Huis Mijn Architect’ toch maar eens
Wonen met de Natuur • nr. 72 - 2014
7
DUURZAAM GEBOUWD
een strobalenwoning in Tongeren gaan bezoeken.
Tot onze grote verbazing waren we meteen overtuigd. Vooral van het aangename, niet-artificiële
gevoel in dat huis sprak ons geweldig aan.”
Ideaal perceel
Rudy en Tanja lieten er geen gras over groeien
en gingen op zoek naar een geschikte bouwgrond.
Deze vonden ze in Kasterlee, op een tiental kilometer van hun vorige woonst in Turnhout. “Naar
mijn aanvoelen was zelfs Turnhout al een beetje te
druk en beklemmend, ik wilde liever terug naar
de natuur,” vertelt Tanja. “Anderzijds moesten we
natuurlijk een kapsalon runnen en mocht onze woning ook niet té afgelegen zijn. In dat opzicht hebben we wel het ideale perceel gevonden: op een
steenworp van kerk en centrum, maar aan de achterkant grenzend aan een eigen stukje Kempisch
naaldbos.”
Nadat Rudy en Tanja in Henk Van Aelst ook
een geschikte architect hadden gevonden, kon het
ontwerpen beginnen. “Het was voor ons zeer belangrijk dat er veel licht was. In onze lange, smalle
rijwoning in Turnhout hadden we dat niet, en dat
voelde bij wijlen nogal claustrofobisch aan. Voorts
wilden we voornamelijk met natuurlijke materialen werken en toch een moderne afwerking nastreven. De meeste strobalenwoning hebben een vrij
organisch uitzicht, maar wij wilden het graag wat
strakker. Een laatste aandachtspunt was dat we
liefst zo veel mogelijk zelf de handen uit de mouwen wilden steken. In dat opzicht hadden we aan
Henk een uitstekende hulp. Als Rudy hem belde
met een vraag over een detail in de houtskeletconstructie, onderzocht hij zonder aarzelen of dat mogelijk was en stuurde hij ons een nieuwe, aangepaste ontwerptekening door. Veel andere architecten zouden allicht voet bij stuk houden en er verder
geen tijd en moeite willen insteken, maar bij Henk
was dat absoluut niet het geval. Echt knap!”
Slapen op kelderniveau
De achterwand van de leefruimte bestaat haast
volledig uit glas, zodat je een ruim zicht hebt op het
terras met zwemvijver en de tuin.
8
Wonen met de Natuur • nr. 72 - 2014
Het huis van Rudy en Tanja bestaat uit twee delen. Het kapsalon bevindt zich aan de straatkant,
terwijl het achterliggende gedeelte is voorbehouden voor de eigenlijke woning. Opvallend is dat
de twee slaapkamers zich op de kelderverdieping
bevinden en dus voor twee derde ingegraven zijn
in de grond. “Dit was een bewuste keuze,” vertelt
Tanja. “Het is er in de winter warmer en in de zomer frisser, echt ideaal qua slaapcomfort! Een raam
aan de bovenkant zorgt voor voldoende lichtinval.
Je hebt er dan ook niet echt een ‘keldergevoel’.“
Het toilet, de modern ogende badkamer en de
berging met geïntegreerde technieken en zichtbare
OSB-structuur bevinden zich op het gelijkvloerse
niveau. De leefruimte met open keuken en ruim
terras ligt nog een niveautje hoger. De achterwand
bestaat haast volledig uit glas, zodat je een ruim
DUURZAAM GEBOUWD
zicht hebt op het terras met zwemvijver en de tuin.
“Hoewel het in passiefhuizen niet echt gebruikelijk
is om veel ramen te plaatsen aan de noordkant,
primeerde voor ons het contact met het achterliggend groen. Aangezien we voor drievoudig glas
geopteerd hebben, heeft dat uiteindelijk weinig gevolgen voor de thermisch-energetische kwaliteit
van onze woning.”
Bijna nulenergie
De woning is in de basis opgebouwd uit een met
strobalen opgevulde houtskeletstructuur. Aan de
binnenkant hebben we de wanden afgewerkt met
leem of gipsvezelplaat, aan de buitenkant met
ThermoWood en traskalk. “Voor ons heeft stro heel
wat voordelen: het isoleert zeer goed omdat je wanden automatisch een halve meter breed zijn, het is
goedkoop, natuurlijk en gezond en levert je haast
geen afval op. In plaats van een vrachtwagen met
bouwmaterialen kwam hier een tractor met een
opligger vol stro aangereden,” lachen Rudy en
Tanja.
In energetisch opzicht maakt hun passiefwoning
aanspraak op het predikaat ‘nulenergie’. Verwarmen doen ze met vloerverwarming in de leefruimte en in de badkamer (aangedreven door een
warmtepomp) en een houtkachel, al blijkt dit laatste enkel nodig wanneer de buitentemperatuur het
vriespunt nadert. “Twee blokjes hout volstaan,
want anders wordt het binnen veel te warm. Dat
is natuurlijk wel een teken dat we qua isolatiepeil
en luchtdichtheid zeer goed zitten. De warmtepomp produceert ook het warm water voor het
kapsalon, terwijl 25 zonnepanelen op het dak ons
van stroom voorzien. Onze energiekost bedroeg
afgelopen jaar amper acht euro. Wetende dat er in
ons kapsalon heel de dag licht brandt en haardrogers blazen, is dat toch lang niet slecht.”
Handen uit de mouwen
De bouw van de woning nam uiteindelijk vier
jaar in beslag. Dit is te wijten aan het feit dat Rudy
en Tanja haast alles zelf deden. “De kelderverdieping metsen, de houtskeletconstructie ontwerpen,
op maat zagen en monteren, de strobalen plaatsen
en opvullen, keuken en meubels maken uit met geolied rubberwood, een deel leembepleistering aan
de binnenkant, het installeren van het ventilatie-
Ook in het kapsalon zijn de wanden afgewerkt met
leempleister, zodat het overtollige vocht op een
natuurlijke manier opgevangen wordt.
systeem op basis van een maquette met rietjes: al
die zaken hebben we op eigen kracht en tempo gedaan,” somt Rudy op. “Als we dan al eens een aantal offertes opvroegen, viel dat zodanig tegen dat
we meestal beslisten om die extra stap in het bouwproces toch ook maar zelf te nemen. Het speelde
in ons voordeel dat we eerst een en ander konden
uittesten bij de bouw van onze carport met berging
achteraan in de tuin. We hebben zo kunnen leren
uit onze fouten.”
Het heeft met andere woorden bloed, zweet en
tranen gekost, maar het resultaat mag er zeker zijn.
Rudy en Tanja zijn nog steeds voor de volle honderd procent tevreden: “Achteraf bekeken hadden
we die stap misschien vroeger moeten zetten. Hoewel we nu natuurlijk wel ten volle konden investeren in energiezuinigheid, zouden we anderen
toch aanraden om er jonger mee te beginnen. Je zal
dan wel een aantal keuzes moeten maken, maar
voor jezelf als persoon lijkt het ons een stuk aangenamer om die constante zoektocht naar bio-ecologische alternatieven en dat complexe bouwproces jong en onbezonnen te kunnen aanvatten. Maar
laat één ding wel duidelijk zijn: het resultaat loont
absoluut de moeite!”
Wonen met de Natuur • nr. 72 - 2014
9
DUURZAAM GEBOUWD
TECHNISCHE FICHE
ALGEMENE GEGEVENS
Architect: Henk Van Aelst
Bouwheer: Rudy Van Zummeren en Tanja Willems
Aannemer: zelfbouw
Adres: Kasterlee
Bouwjaar: 2009 - 2012
Jaar / duur (ver)bouw(ing): 4 jaar
Bereikbaarheid openbaar vervoer: bus
Oriëntatie gevels: voorgevel zuid, achtergevel noord
(Bebouwde) Oppervlakte: 160 m²
De twee slaapkamers bevinden zich op de
OPBOUW EN MATERIAALGEBRUIK
kelderverdieping en zijn voor twee derde
Soort constructie: houtskeletkeperwerk met
ingegraven in de grond. Een raam aan de bovenkant
strobalen
zorgt echter voor voldoende lichtinval.
Buitenwanden, inclusief afwerking (van buiten
naar binnen):
• silicaatverf, drie lagen traskalk, geschoren strobalen
• dampscherm
tussen dubbel houtskelet, leem en leemverf
• gipsvezelplaat afgewerkt met natuurverf
• silicaatverf, drie lagen traskalk, geschoren strobalen
Isolatiewaarde glas: U = 0,6 W/m²K
tussen dubbel houtskelet, OSB3 formaldehydevrij
(naden luchtdicht afgeplakt) + eventueel nog een
ENERGIE
gipsvezelplaat afgewerkt met natuurverf
Isolatiepeil: K28
• ThermoWood, gebitumeerde houtvezelplaat,
Verbruik: 8€/jaar voor woning en kapsalon samen,
geschoren strobalen tussen dubbel houtskelet, OSB3
E-peil 70 intussen verbeterd dankzij de zonnepanelen.
formaldehydevrij (naden luchtdicht afgeplakt) +
Hoofdverwarming: warmtepomp
eventueel nog een laag gipsvezelplaat afgewerkt
Koeling: warmtepomp, vierseizoensglas
met natuurverf
Warm water: warmtepomp
Binnenmuren, inclusief afwerking:
Elektriciteit: zonnepanelen
• leemverf
Inzet hernieuwbare energie: fotovoltaïsche
• gipsvezelplaat
zonnepanelen, warmtepomp
• keper
Ventilatie: balansventilatie met kruiswarmtewisselaar
• gipsvezelplaat
• leemverf
WATER
Vloeren (van boven naar onder):
Regenwateropvang: regenwaterput 10.000 liter
• gelijkvloers en kelder:
Gebruik regenwater: wasmachine, buitenkraan en wc
tegel, chape, PE, XPS*, PE, beton
Infiltratie: water op het dak van het tuinhuis infiltreert
• Verdieping:
in de zandgrond
gipsvezelplaat, kepers met minerale wol*, OSB,
chape ts. Latwerk, OSB, marmoleum
ANDERE
Raamkaders en eventuele afwerking:
Groendaken: nee
Afromosia FSC
Ecologische aspect: Zwemvijver met argex en
Daken (van buiten naar binnen):
plantenfiltersysteem
• EPDM
10
• OSB3 formaldehydevrij
Noot: Achter de niet-bio-ecologische materialen zetten
• strobalen tussen houten gordingen
we een sterretje *.
Wonen met de Natuur • nr. 72 - 2014
*
geleemd
EPDM folie
polyesterfolie 200g/m2
2 cm beplanking
4.4cm hellingsspieën 1.5cm/m +
stro opvulling (of rotswol)
36x4.4cm gelamineerde balken
+ strobalen
planken 2x10 cm hoh 30 cm
intello+ dampscherm
2.2 cm latwerk: leidingszone
1.25 cm fermacell
273
279
407
ZITRUIMTE
KEUKEN
schuifraam
vast
osb beplating
7
6
36
26
DUURZAAM GEBOUWD
502
2 mm traanplaat
16 mm osb
18 mm osb
4 mm kurkstrips
22.5 cm vloerroostering met
stroleem en vloerverwarming
18 mm geschuurde osb
18 mm parket
18 mm geschuurde osb
4 mm kurkstrips
22.5 cm vloerroostering met stroleem en vloerverwarming
18 mm geschuurde osb
13
18
1.54
SLAAPKAMER 2 ZONNEBANKRUIMTE
0.05
BERGRUIMTE
249
22
0.00
-0.30
SLAAPKAMER 1
straatpas
190
22 mm parket
18 mm OSB
20 cm geëxtrudeerde PS
19 cm betonplaat
visvijverfolie
11 cm betonplaat
-1.42
9
EPDM folie
polyesterfolie 200g/m2
2 cm beplanking
4.4cm hellingsspieën 1.5cm/m +
stro opvulling (of rotswol)
36x4.4cm gelamineerde balken
+ strobalen
planken 2x10 cm hoh 30 cm
intello+ dampscherm
2.2 cm latwerk: leidingszone
1.25 cm fermacell
208
208
8
44
36
68
69
36
8
rietmat
plaatsen bij
overgang
houtwolplaat/
leem
22 2 2
SNEDE C-C'
geleemd
428
405
502
470
KAPSALON
osb beplating
mat glas
spiegel
220
mat glas
220
spiegel
22
14 5
0.00
-0.30
15
37
0.05
20 12 117
51
5
1 cm tegelvloer
12 cm gewapende estrichvloer
2 x 10cm geëxtrudeerde PS
epdm vijverfolie
15 cm gewapende betonplaat
23
36
straatpas
geleemd
250
mat glas
286
BADKAMER
77
mat glas
HOBBYRUIMTE
83
60
502
76
TRAPHAL
1.54
BADKAMER
47
HOBBYRUIMTE
0.05
open trap
1 cm tegelvloer
12 cm gewapende estrichvloer
2 x 10cm geëxtrudeerde PS
epdm vijverfolie
15 cm gewapende betonplaat
291
1cm trascement + wapening
3cm klei + wapening
47 cm strobalenisolatie
+ dubbel keperwerk
1 cm tegelvloer
osb beplating, gevernist,
12 cm gewapende estrichvloer
dampdicht verkleven
+ vloerverw.
pe folie begetube
2 x 10cm geëxtrudeerde PS
epdm vijverfolie
15 cm gewapende betonplaat
149
140
277
340
hoge
kast
428
hoge
kast
EPDM folie
polyesterfolie 200g/m2
2 cm beplanking
4.4cm hellingsspieën 1.5cm/m +
stro opvulling (of rotswol)
36x4.4cm gelamineerde balken
+ strobalen
planken 2x10 cm hoh 30 cm
intello+ dampscherm
2.2 cm latwerk: leidingszone
1.25 cm fermacell
340
81
77
142
80
-0.30
straatpas
139
Type 5
83
0.00
73
161
dubbele muurplaat
Type 5
47
69
36
rietmat plaatsen bij
overgang
houtwolplaat/leem
dubbele muurplaat
147
gesloten trap
-1.24
2 cm parket
1,8 cm OSB
20 cm geëxtrudeerde PS
19 cm betonplaat
visvijverfolie
11 cm betonplaat
SNEDE B-B'
DIKTES ISOLATIE
BOUWDEEL
Daken
Buitenmuren
Vloeren
DIKTE
min. 360 mm + hellingslatten
360 mm
200 mm
MATERIAAL
stro
strobalen
XPS*
Wonen met de Natuur • nr. 72 - 2014
11