Transcript Bekijk hier het inkijkexemplaar

088_197_WWI_K:088_197_WWI_K
088_197_WWI_NL:088_197_WWI_NL15.12.2010
2.5.2011
20:07
15:54
Page 101
(text black plate)
DE BEWEGINGSOORLOG
088_197_WWI_K:088_197_WWI_K
088_197_WWI_NL:088_197_WWI_NL15.12.2010
2.5.2011
20:07
15:54
Page 102
(text black plate)
DE BEWEGINGSOORLOG
Belgische 4e divisie zich uit de omgeving van Namen terug te trekken in de
richting van Mariëmbourg waar ongeveer de helft van de oorspronkelijk 30.000
man aankwam. Zij trokken een week later verder terug in de richting van
Antwerpen waar ze zich op 2 september bij het restant van het Belgische leger
konden voegen. Ook Dinant kwam in Duitse handen. Eenheden van het Duitse
3e leger omsingelden Dinant en trokken in de vroege ochtend van de 22e augustus de stad binnen.
Intussen rukte het Duitse 1e leger onder generaal Von Kluck en het 2e leger
onder Von Bülow, samen ruim een half miljoen man, ten noorden van de Maas
het land verder binnen. Ook nu weer verzetten de Belgen zich hevig. Bij
St. Margriete verloor het Belgische 22e linieregiment meer dan de helft van zijn
manschappen. De overmacht was te groot en op 18 augustus besloot de
Belgische koning dat zijn leger moest terugtrekken achter het riviertje de Dijle
op nieuwe stellingen in de richting van Antwerpen. Reeds de volgende dag, op
20 augustus, moest het Belgische leger zich nog verder, tot binnen de vesting
Antwerpen terugtrekken. Het was op dezelfde dag dat het Duitse 4e legerkorps
onder generaal Sixt von Arnim Brussel bereikte en de stad in bezit nam en het
Duitse 1e, 2e en 3e leger België steeds dieper binnentrokken. Inmiddels waren de
Fransen en Britten België te hulp gesneld. Het Franse 5e leger onder generaal
Lanrezac nam posities in om een Duitse aanval op de rechteroever van de Maas
te blokkeren. Het Britse expeditieleger, onder generaal French, was inmiddels op
Britse krijgsgevangenen bij het gemeentehuis te Menen wachten op vervoer.
102
088_197_WWI_K:088_197_WWI_K
088_197_WWI_NL:088_197_WWI_NL15.12.2010
2.5.2011
20:07
15:54
Page 103
(text black plate)
DE BEWEGINGSOORLOG
Een Duitse lichte mortierbatterij tijdens de intocht te Brugge defileert voor admiraal Schroeder.
het vasteland aangekomen en nam posities in aansluitend op die van het Franse
5e leger. Op 21 augustus gingen de Franse troepen in het offensief, maar stuitten
daarbij onverwacht op een enorme overmacht. Ze hadden hun aanvallen slecht
voorbereid en moesten al snel en met grote verliezen terugtrekken. Op 23 augustus was hun positie niet langer houdbaar meer en gaf generaal Lanrezac het
bevel tot de algemene terugtocht. Inmiddels hadden de Britten zich opgesteld
op een front van ongeveer 35 km lengte, ongeveer tussen Harmignies, Condé en
Binche. Ze werden daar al snel bedreigd door het Duitse 2e, 4e en 9e legerkorps
en toen die in de ochtend van de 23e augustus aanvielen moest de voorste Britse
linie al spoedig wijken.Wat later op de dag moest ook Mons worden verlaten en
toen generaal French ’s avonds vernam dat het Franse 5e leger zich eveneens had
moeten terugtrekken, vreesde hij te worden omsingeld en gaf bevel tot terugtrekken in de richting van Le Cateau dat, na zware achterhoedegevechten en ten
koste van ongeveer 3800 man, op de avond van de 24e augustus werd bereikt.
In de vroege ochtend van de 26e werden ze daar door eenheden van Von Klucks
leger aangevallen. De gevechten, die de hele dag duurden en waarbij het Britse
2e korps onder generaal Smith Dorrien de zwaarste klappen moest opvangen,
103
088_197_WWI_K:088_197_WWI_K
088_197_WWI_NL:088_197_WWI_NL15.12.2010
2.5.2011
20:07
15:54
Page 104
(text black plate)
DE BEWEGINGSOORLOG
De Duitse admiraal Schroeder, commandant van het Duitse marinekorps in Vlaanderen.
dwongen de Britten verder terug te trekken. Ze verloren in deze slag ruim
8000 man en 36 kanonnen en konden ternauwernood aan een omsingeling
ontkomen.
De toestand was er voor de geallieerde legers niet beter op geworden. Met
name generaal French zag de situatie somber in en seinde op de 31e naar Londen
van plan te zijn zich met zijn leger achter de Seine ten westen van Parijs terug
te trekken omdat hij geen geloof meer hechtte aan een Franse overwinning en
bang was met zijn hele leger in Duitse handen te zullen vallen.
DE GEVECHTEN OM ANTWERPEN
De Duitsers wilden nu zo spoedig mogelijk de Belgische kust bereiken, voordat
de geallieerden daar zouden zijn. Ze trokken snel in de richting van Antwerpen
waar het Belgische veldleger zich binnen de vesting verzameld had. Vanaf het
moment dat de Duitsers België waren binnengetrokken had men de vesting
Antwerpen in staat van verdediging gebracht. Een aantal forten werd met beton
versterkt om het hoofd te kunnen bieden aan de zware Duitse artillerie en er
werden voorraden en materiaal aangevoerd om een eventuele langere belegering te kunnen weerstaan. Een sfeer van vertrouwen maakte zich van het leger
104
088_197_WWI_K:088_197_WWI_K
088_197_WWI_NL:088_197_WWI_NL15.12.2010
2.5.2011
20:07
15:54
Page 105
(text black plate)
DE BEWEGINGSOORLOG
Duitse troepen marcheren de stad Lille binnen.
105
088_197_WWI_K:088_197_WWI_K
088_197_WWI_NL:088_197_WWI_NL15.12.2010
2.5.2011
20:07
15:54
Page 106
(text black plate)
DE BEWEGINGSOORLOG
meester toen men de geweldige verdedigingswerken aanschouwde. Het zou, zo
dacht men, de Duitsers niet lukken de vesting Antwerpen te veroveren.
De Duitse aanval op Antwerpen begon op 27 september. Die dag veroverden
de Duitse strijdkrachten, onder generaal Von Beseler, de stad Mechelen. De volgende dag beschoot hun zware artillerie de eerste forten die het een voor een
toch moesten afleggen tegen de zeer zware 420 mm- en 305 mm-granaten. Op
29 september bereikten Duitse troepen de eerste bruggen bij de stelling
Antwerpen. Zij werden daar onder vuur genomen vanuit Fort Wealhem.
De Duitse artillerie schoot terug waarbij een granaat in een munitiemagazijn terechtkwam en daar een enorme explosie veroorzaakte en er veel doden en gewonden vielen. Ook Fort Wavre-St. Catharine, dat al ruim dertig uur onafge-
De generaals Von Hindenburg en Ludendorff tijdens een bezoek aan Brussel.
106
088_197_WWI_K:088_197_WWI_K
088_197_WWI_NL:088_197_WWI_NL15.12.2010
2.5.2011
20:07
15:54
Page 107
(text black plate)
DE BEWEGINGSOORLOG
Wilhelm II tijdens zijn bezoek aan de Duitse onderzeebootbasis te Zeebrugge.
broken beschoten werd, ontving een directe treffer in het munitiedepot en de bezetting werd gedwongen het fort te verlaten. De Duitse artillerie beschoot ook
de overige forten en hun omgeving genadeloos en langzaam maar zeker werden
ze stuk voor stuk buiten gevecht gesteld en vernietigd. Toch hoopten de Belgen
nog op hulp van de geallieerden, maar in de avond van de 29e leek die hoop
vruchteloos, de geallieerden waren nog op te grote afstand van Antwerpen en
zouden waarschijnlijk de stad niet op tijd meer kunnen bereiken. Op 2 oktober
werd duidelijk dat het Belgische leger ook de vesting Antwerpen niet meer zou
kunnen houden en koning Albert gaf het veldleger bevel voorbereidingen te treffen zich terug te trekken en posities in te nemen nabij Oostende en deze plaats
in te richten als nieuwe basis voor het veldleger. Ook nu was de Belgische weer-
107
088_197_WWI_K:088_197_WWI_K
088_197_WWI_NL:088_197_WWI_NL15.12.2010
2.5.2011
20:07
15:54
Page 108
(text black plate)
DE BEWEGINGSOORLOG
Generaal French, opperbevelhebber van de Britse troepen in Frankrijk, trok met zijn troepen steeds
verder terug tot hij van veldmaarschalk Kitchener bevel kreeg stand te houden.
stand tegen de enorme Duitse overmacht opmerkelijk. Fort na fort werd vernietigd, maar de Belgen vochten als duivels, liever dan zich aan de Duitsers over
te geven. Ze lanceerden zelfs verscheidene tegenaanvallen en heroverden sommige steunpunten, maar werden daarna echter door de grote overmacht van de
vijand weer teruggedreven. In de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog
nemen de prestaties van het Belgische veldleger een uitermate eervolle plaats in.
Op 3 oktober arriveerde eindelijk hulp. Britse troepen arriveerden in
Oostende en marcheerden de Belgen tegemoet. De volgende twee dagen arriveerden er nog meer Britten, samen zo’n 6000 man, voornamelijk marinetroepen en hun komst wekte groot enthousiasme onder de Antwerpse bevolking.
Ook Churchill zelf bezocht de stad om de bewoners een hart onder de riem te
steken. Maar het was te laat. De Duitse aanval kon niet meer worden tegengehouden en op 6 oktober waren de Britten gedwongen zich terug te trekken.
In de nacht van 6 oktober verliet het Belgische veldleger, onder bescherming
van de duisternis, de vesting Antwerpen en stak de Schelde over.
Op de ochtend van de 7e verliet ook de Belgische regering en het Corps
Diplomatique Antwerpen op weg naar Oostende. Hun vertrek veroorzaakte
grote paniek bij de burgerbevolking die en masse de stad trachtte te verlaten. Op
vrijdag 9 oktober gaf Antwerpen zich aan de Duitsers over. Pas de volgende dag
108
088_197_WWI_K:088_197_WWI_K
088_197_WWI_NL:088_197_WWI_NL15.12.2010
2.5.2011
20:07
15:54
Page 109
(text black plate)
DE BEWEGINGSOORLOG
trokken Duitse troepen de stad binnen en defileerden in triomf voor de nieuwe militaire gouverneur van Antwerpen, admiraal Von Schroeder.
De stad Antwerpen zou nog vier lange jaren in
Duitse handen blijven.
DUITSE GRUWELDADEN IN BELGIË, DE
DOOD VAN CAPTAIN FRYATT EN MISS
CAVELL
Al snel na de inval van de Duitse troepen in België
kwamen er berichten over gruweldaden tegenover de burgerbevolking. Die berichten werden
steeds sterker en bereikten uiteraard ook de internationale pers die niet naliet de zaak soms flink op
te blazen.Vastgesteld moet worden dat de Duitsers
zich in veel gevallen inderdaad zeer bruut hebben
gedragen en met name de burgerbevolking vaak
terroriseerden zonder dat daarvoor goede redenen
waren aan te voeren. De Duitsers zagen in hun
verbeelding overal de hand van franc-tireurs in.
Was er ergens een brug opgeblazen, de burgers
kregen de schuld en werden gestraft. Soms was dat
Generaal Haig, die French opvolgde als commandant van het Britse expeditieleger in Frankrijk.
Duitse schildwacht bewaakt een ruïne te Lille.
109
088_197_WWI_K:088_197_WWI_K
088_197_WWI_NL:088_197_WWI_NL15.12.2010
2.5.2011
20:07
15:54
Page 110
(text black plate)
DE BEWEGINGSOORLOG
De Britse koopvaardijkapitein Fryatt. Hij poogde
De bekendmaking van de executie van kapitein Fryatt.
op orders van Churchill een Duitse onderzeeboot
te rammen, werd gearresteerd en als ‘franc-tireur’
ter dood veroordeeld en geëxecuteerd.
een juiste conclusie, maar meestal niet. Erg geïnteresseerd in de werkelijke
schuldvraag was men echter niet. Men trachtte door intimidatie en bruut optreden elke vorm van burgerlijk verzet tegen te gaan en dat leidde in veel gevallen
tot schandalige en volstrekt criminele acties. Enige voorbeelden: bij de bezetting
van het dorpje Andenne troffen de Duitsers een vernielde brug aan.
Onmiddellijk werd het dorp in brand gestoken en ongeveer 300 burgers werden ter plekke neergeschoten. Ruim 300 huizen brandden tot de grond toe af
en gedurende de volgende dagen werd het dorp geplunderd en verder vernield.
Ook bij de val van Namen en Dinant traden de Duitsers bruut op. Ze plunderden de huizen, vielen tijdens de mis een kerk binnen en schoten alle mannen
neer. Op de markt werden meer dan 80 mannen geëxecuteerd als openbare
waarschuwing, waarna de stad in brand gestoken werd en bijna volledig werd
verwoest. In Leuven werd de beroemde bibliotheek in brand geschoten, waardoor eeuwenoud cultuurgoed verloren ging zonder dat men ook maar een hand
uitstak om daarvan iets te redden en gedurende de hele Duitse veldtocht door
België waren moord en plundering aan de orde van de dag.
Zeer bekend zijn ook de executies van de Britse koopvaardijkapitein Fryatt
en de Britse verpleegster miss Cavell. Hun dood bracht de wereldopinie in beroering en deed de naam van Duitsland zeer veel kwaad. De Duitsers hebben
later wel geprobeerd hun brute optreden te relativeren en inderdaad heeft de
geallieerde propaganda dit soort misdaden weleens sterk overdreven, maar feit
was dat het Duitse optreden in België op geen enkele wijze door de beugel
kon en ook door niets was te rechtvaardigen. Het maakte hen zeer gehaat bij
de bevolking en speelde tegelijkertijd de vijandelijke propaganda enorm in de
kaart.
110