Transcript Patiënteninformatie - Het FODMAP

Patiënteninformatie
Herintroductie FODMaPs
Herintroductie FODMaPs
20140016 Herintroductie FODMAP.indd 1
1
20-03-14 09:59
20140016 Herintroductie FODMAP.indd 2
20-03-14 09:59
RichtlijnenFODMaP-beperktdieet
Inleiding
NaminimaalzeswekenhetFODMaP-beperktedieettehebbengevolgdzijnuw
klachtenalsgevolgvanhetprikkelbaredarmsyndroom(PDS)duidelijkverminderd.Nuisdefaseaangebrokenwaarinukuntuitproberenhoegevoeligubent
voordeverschillendeFODMaPs.Iedereenheefteeneigendrempelwatbetreftde
gevoeligheidvoordeFODMaPs.Metdemethodezoalsinditwerkboekbeschrevenis,kuntuzelftestenwanneeruklachtenkrijgtenwanneerniet.
Werkboek
Het werkboek bevat een herintroductieschema voor vijf weken, overzichten
waarinueventueleklachtenkuntnoterenenlijstenmetvoedingsmiddelenmet
deverschillendeFODMaPs.
Deinformatieinditwerkboekiseenaanvullingophetadviesvanuwdiëtist.
WaaromFODMaPsherintroduceren?
DooréénvoorééndevijfverschillendeFODMaPsteherintroducerenleertuuw
lichaambeterkennen.Mogelijkkuntudefructanenintarwenietverdragenen
lactoseinmelkbijvoorbeeldwel.Zolegtuzichnietonnodigbeperkingenopin
devoedingenkuntuweermeerafwisselinginuweetpatroonaanbrengen.
Wathoudtdemethodein?
Ustartmethetherintroductieprogrammanadatuminstensdriedagenklachtenvrijbentgeweest.Hetprogrammaduurtvijfweken.PerweekwordtéénFODMaP
getest.Ustartopmaandagenvolgthetweekschema.
Eenproductmoetmeerderekerengetestwordenomdatanderefactorenzoals
bijvoorbeeldleefstijlofstressdetestresultatenkunnenbeïnvloeden.
GedurendedeheletestperiodeblijftuhetFODMaP-beperktedieetvolgen.Ook
alsblijktdatunietgevoeligbentvooréénvandeFODMaPs.Ditombeïnvloeding
vandeandereFODMaPsuittesluiten.
Herintroductie FODMaPs
20140016 Herintroductie FODMAP.indd 1
1
20-03-14 09:59
Omoverigefactorendieklachtenkunnengevenuittesluiten:
• Vermijduitetengaanopdetestdagen.
• Gebruiknietmeerofminderkoffieenalcoholhoudendedrankendannormaal.
Watbetekenendetestresultaten?
AlsuklachtenkrijgtnaeentesthandhaaftueenstriktebeperkingvanhetbetreffendeFODMaP.Laterkuntuhetopnieuwtestenmaardanmeteenveelkleinere
hoeveelheid.Zokuntulerenhoehoogvoorudedrempelligt.
Alsugeenklachtenkrijgtnaeentest,kuntuaannemendatudegetesteFODMaP
goed kunt verdragen. Dat geldt ook voor de overige producten die lactose of
fructosebevatten,maarnietaltijdvoordeproductendiefructanen,galactanen
en/ofpolyolenbevatten.Dezezullenéénvoorééngeïntroduceerdmoetenworden.
2 20140016 Herintroductie FODMAP.indd 2
Martini Ziekenhuis
20-03-14 09:59
FODMaPs:
F
Fermenteerbaar
O
Oligosachariden
Fructanen (ook fructo-oligosachariden of FOS genoemd) en galactanen (ook galactooligosachariden of GOS genoemd) zijn oligosachariden.
• Fructanen komen voor in producten waarin tarwe, rogge of gerst is verwerkt.
Bijvoorbeeld brood, broodvervangers, pasta en sauzen. Fructanen komen ook voor
in groenten zoals ui, knoflook, prei, asperge en fruit zoals nectarine, perzik en
watermeloen.
• Galactanen komen voor in peulvruchten zoals bonen, linzen, kikkererwten en
pistachenoten.
D
Disachariden
Lactose (melksuiker)is een disacharide. Lactose zit in melk van dierlijke afkomst en
producten waarin melk verwerkt is.
M
Monosachariden
Fructose(vruchtensuiker) is een monosacharide. Producten die fructose bevatten zijn
bijvoorbeeld honing, mango, appel, peer, watermeloen. Maar ook in vruchtensappen
en zoete wijnen kan fructose voorkomen.
a
and
P
Polyolen
De suiker- alcoholen zoals sorbitol, isomalt, xylitol en manitol zijn polyolen. Deze
worden vaak als zoetstof gebruikt in suikervrije pepermunt, kauwgom of drop. Maar
ook in groenten zoals champignons, avocado, bloemkool, peultjes en in fruit zoals
appel, peer en perzik komen polyolen voor.
Herintroductie FODMaPs
20140016 Herintroductie FODMAP.indd 3
3
20-03-14 09:59
Week 1herintroductieLACTOSE
U start na drie klachtenvrije dagen op maandag met 250 ml melk (voorkeur),
yoghurtofvanillevla.Neemdezehoeveelheidinéénkeer.
Wanneerudiedagendevolgendedaggeenklachtenervaartherhaaltudetest
opwoensdagenzovoort.Ziehetschema.
Wanneeru(PDS)klachtenkrijgtneemtutweedagenpauzetotdeklachtenzijn
verdwenenenherhaaltudetestopdonderdag.Wanneerdetweedekeerzonder
klachtenverlooptzultudetestopnieuwmoetendoen.Datkanindeweekhierna
ofindezesdeweek.Noteerdeklachteninhetoverzichtopdevolgendepagina.
Komendeklachtenoptweeverschillendedagenvoor,danstoptumettestenvan
melk,yoghurtofvanillevla.
START MAANDAG
250 ml melk,
yoghurt of vla
KLACHTEN
noteer klachten
TEST
DONDERDAG OPNIEUW
KLACHTEN
noteer klachten
TEST
DONDERDAG OPNIEUW
KLACHTEN
noteer klachten
TEST
VRIJDAG OPNIEUW
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
VRIJDAG
250 ml melk, yoghurt of vla
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
ZATERDAG
Pauze
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
ZONDAG
Pauze
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
GEEN KLACHTEN
DINSDAG
Pauze
GEEN KLACHTEN
WOENSDAG
250 ml melk, yoghurt of vla
GEEN KLACHTEN
DONDERDAG
Pauze
GEEN KLACHTEN
volg schema week 2
4 20140016 Herintroductie FODMAP.indd 4
Martini Ziekenhuis
20-03-14 09:59
Klachtennagebruikvanproductenrijkaanlactose
Alsuklachtenheeftnadeinnamevanmelk,yoghurtofvlabetekentdit,datu
gevoeligbentvoorproductenmetlactose.Hetadviesisomvoorlopiggeenproductendieveellactosebevattenteherintroduceren.
U vult onderstaand overzicht in door een cijfer te plaatsen in het hokje behorende bij
de betreffende klacht en dag. Geef met het cijfer de ernst van de klachten aan op een
schaal van 1 t/m 10. Hierbij staat 1 voor bijna geen last en 10 voor ondraaglijke klachten. U vult het overzicht ook in als u tijdens een dag pauze klachten heeft.
MA
DI
WO
DO
VRIJ
ZA
ZO
Opgeblazen gevoel
Winderigheid
Misselijkheid
Brijige, waterdunne
ontlasting
Verstopping
Buikpijn/ krampen
Andere klachten
Geenklachtennagebruikvanproductenrijkaanlactose
Alsugeenklachtenheeftnainnamevanmelk,yoghurtofvlabetekentdit,datu
ongevoeligbentvoorlactoseUkuntweerlactosebevattendeproductengaan
etennádetestperiode(vijfweken)vanalleFODMaPs.
Een lijst met voedingsmiddelen die rijk zijn aan lactose vindt u op pagina 16 in dit
werkboek.
Herintroductie FODMaPs
20140016 Herintroductie FODMAP.indd 5
5
20-03-14 09:59
Week 2herintroductieFRUCTOSE
U start na drie klachtenvrije dagen op maandag met één dessertlepel (10ml)
honingof½mango.Neemdezehoeveelheidinéénkeer.
Wanneerudiedagendevolgendedaggeenklachtenervaartherhaaltudetest
opwoensdagenzovoort.Ziehetschema.
Wanneeru(PDS)klachtenkrijgtneemtutweedagenpauzetotdeklachtenzijn
verdwenenenherhaaltudetestopdonderdag.Wanneerdetweedekeerzonder
klachtenverlooptzultudetestopnieuwmoetendoen.Datkanindeweekhierna
ofindezesdeweek.Noteerdeklachteninhetoverzichtopdevolgendepagina.
Komendeklachtenoptweeverschillendedagenvoor,danstoptumettestenvan
dehoningofmango.
START MAANDAG
1 dessertlepel honing of
½ mango
KLACHTEN
noteer klachten
TEST
DONDERDAG OPNIEUW
KLACHTEN
noteer klachten
TEST
DONDERDAG OPNIEUW
KLACHTEN
noteer klachten
TEST
VRIJDAG OPNIEUW
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
VRIJDAG
1 dessertlepel honing of
½ mango
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
ZATERDAG
Pauze
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
ZONDAG
Pauze
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
GEEN KLACHTEN
DINSDAG
Pauze
GEEN KLACHTEN
WOENSDAG
1 dessertlepel honing of
½ mango
GEEN KLACHTEN
DONDERDAG
Pauze
GEEN KLACHTEN
volg schema week 3
6 20140016 Herintroductie FODMAP.indd 6
Martini Ziekenhuis
20-03-14 09:59
Klachtennagebruikvanproductenrijkaanfructose
Alsuklachtenheeftnadeinnamevandehoningofmangobetekentdit,datu
gevoelig bent voor producten met fructose. Het advies is om voorlopig geen
productendieveelfructosebevattenteherintroduceren.
U vult onderstaand overzicht in door een cijfer te plaatsen in het hokje behorende bij
de betreffende klacht en dag. Geef met het cijfer de ernst van de klachten aan op een
schaal van 1 t/m 10. Hierbij staat 1 voor bijna geen last en 10 voor ondraaglijke klachten. U vult het overzicht ook in als u tijdens een dag pauze klachten heeft.
MA
DI
WO
DO
VRIJ
ZA
ZO
Opgeblazen gevoel
Winderigheid
Misselijkheid
Brijige, waterdunne
ontlasting
Verstopping
Buikpijn/ krampen
Andere klachten
Geenklachtennagebruikvanproductenrijkaanfructose
Alsugeenklachtenheeftnainnamevanhoningofmangobetekentdit,datu
ongevoeligbentvoorfructoseinproducten.Herintroductievanfructosebevattendeproductenkanplaatsvindennádetestperiode(vijfweken)vanalleFODMAPs.
Een lijst met voedingsmiddelen die rijk zijn aan fructose vindt u op pagina 17 van dit
werkboek.
Herintroductie FODMaPs
20140016 Herintroductie FODMAP.indd 7
7
20-03-14 09:59
Week 3herintroductiePOLYOLEN
Ustartnadrieklachtenvrijedagenopmaandagmet½kopje(=125ml)champignonsofviergedroogdeabrikozen.Neemdezehoeveelheidinéénkeer.Wanneer
udiedagendevolgendedaggeenklachtenervaartherhaaltudetestopwoensdagenzovoort.Ziehetschema.
Wanneeru(PDS)klachtenkrijgtneemtutweedagenpauzetotdeklachtenzijn
verdwenenenherhaaltudetestopdonderdag.Wanneerdetweedekeerzonder
klachtenverlooptzultudetestopnieuwmoetendoen.Datkanindeweekhierna
ofindezesdeweek.Noteerdeklachteninhetoverzichtopdevolgendepagina.
Komendeklachtenoptweeverschillendedagenvoor,danstoptumettestenvan
dechampignonsofabrikozen.
START MAANDAG
½ kopje champignons of
4 gedroogde abrikozen
KLACHTEN
noteer klachten
TEST
DONDERDAG OPNIEUW
KLACHTEN
noteer klachten
TEST
DONDERDAG OPNIEUW
KLACHTEN
noteer klachten
TEST
VRIJDAG OPNIEUW
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
VRIJDAG
½ kopje champignons of
4 gedroogde abrikozen
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
ZATERDAG
Pauze
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
ZONDAG
Pauze
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
GEEN KLACHTEN
DINSDAG
Pauze
GEEN KLACHTEN
WOENSDAG
½ kopje champignons of
4 gedroogde abrikozen
GEEN KLACHTEN
DONDERDAG
Pauze
GEEN KLACHTEN
volg schema week 4
8 20140016 Herintroductie FODMAP.indd 8
Martini Ziekenhuis
20-03-14 09:59
Klachtennagebruikvanproductenrijkaanpolyolen
Alsuklachtenheeftnadeinnamevandechampignonsofgedroogdeabrikozen
betekentdit,datugevoeligbentvoorproductenmetpolyolen.Hetadviesisom
voorlopiggeenchampignonsofgedroogdeabrikozenteherintroduceren.
U vult onderstaand overzicht in door een cijfer te plaatsen in het hokje behorende bij
de betreffende klacht en dag. Geef met het cijfer de ernst van de klachten aan op een
schaal van 1 t/m 10. Hierbij staat 1 voor bijna geen last en 10 voor ondraaglijke klachten. U vult het overzicht ook in als u tijdens een dag pauze klachten heeft.
MA
DI
WO
DO
VRIJ
ZA
ZO
Opgeblazen gevoel
Winderigheid
Misselijkheid
Brijige, waterdunne
ontlasting
Verstopping
Buikpijn/ krampen
Andere klachten
Geenklachtennagebruikvanproductenrijkaanpolyolen
Alsugeenklachtenheeftnainnamevandechampignonsofgedroogdeabrikozenbetekentdit,datuongevoeligbentvoordezepolyolenindezeproducten.
Herintroductie van de champignons of gedroogde abrikozen kan plaatsvinden
nadetestperiode(vijfweken)vanalleFODMaPs.
Belangrijk: producten met polyolen één voor één herintroduceren!
Eenlijstmetvoedingsmiddelendierijkzijnaanpolyolenvindtuoppagina19in
ditwerkboek.
Herintroductie FODMaPs
20140016 Herintroductie FODMAP.indd 9
9
20-03-14 09:59
Week 4: herintroductieFRUCTANEN
Ustartnadrieklachtenvrijedagenopmaandagmettweesneetjestarwebroodof
vijfeetlepelstarwepasta.Neemdezehoeveelheidinéénkeer.Wanneerudiedag
endevolgendedaggeenklachtenervaartherhaaltudetestopwoensdagenzovoort.Ziehetschema.
Wanneeru(PDS)klachtenkrijgtneemtutweedagenpauzetotdeklachtenzijn
verdwenenenherhaaltudetestopdonderdag.Wanneerdetweedekeerzonder
klachtenverlooptzultudetestopnieuwmoetendoen.Datkanindeweekhierna
ofindezesdeweek.Noteerdeklachteninhetoverzichtopdevolgendepagina.
Komendeklachtenoptweeverschillendedagenvoor,danstoptumettestenvan
broodofpasta.
START MAANDAG
2 sneetjes brood of
5 eetlepels pasta
KLACHTEN
noteer klachten
TEST
DONDERDAG OPNIEUW
KLACHTEN
noteer klachten
TEST
DONDERDAG OPNIEUW
KLACHTEN
noteer klachten
TEST
VRIJDAG OPNIEUW
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
VRIJDAG
2 sneetjes brood of
5 eetlepels pasta
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
ZATERDAG
Pauze
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
ZONDAG
Pauze
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
GEEN KLACHTEN
DINSDAG
Pauze
GEEN KLACHTEN
WOENSDAG
2 sneetjes brood of
5 eetlepels pasta
GEEN KLACHTEN
DONDERDAG
Pauze
GEEN KLACHTEN
volg schema week 5
10 20140016 Herintroductie FODMAP.indd 10
Martini Ziekenhuis
20-03-14 09:59
Klachtennagebruikvanproductenrijkaanfructanen
Alsuklachtenheeftnadeinnamevandesneetjesbroodofpastabetekentdit,
datugevoeligbentvoordezeproductenmetfructanen.Hetadviesisomvoorlopiggeenproductenwaartarweinisverwerktteherintroduceren.
U vult onderstaand overzicht in door een cijfer te plaatsen in het hokje behorende bij
de betreffende klacht en dag. Geef met het cijfer de ernst van de klachten aan op een
schaal van 1 t/m 10. Hierbij staat 1 voor bijna geen last en 10 voor ondraaglijke klachten. U vult het overzicht ook in als u tijdens een dag pauze klachten heeft.
MA
DI
WO
DO
VRIJ
ZA
ZO
Opgeblazen gevoel
Winderigheid
Misselijkheid
Brijige, waterdunne
ontlasting
Verstopping
Buikpijn/ krampen
Andere klachten
Geenklachtennagebruikvanproductenrijkaanfructanen
Alsugeenklachtenheeftnahetetenvantarwebroodofpastavantarwebetekentditdatuongevoeligbentvoordezefructanenindezevoedingsmiddelen.
Herintroductievantarweproductenkanplaatsvindennadetestperiode(vijfweken)vanalleFODMaPs.
Belangrijk: producten met fructanen één voor één herintroduceren!
Eenlijstmetvoedingsmiddelendierijkzijnaanfructanenvindtuoppagina20in
ditwerkboek.
Herintroductie FODMaPs
20140016 Herintroductie FODMAP.indd 11
11
20-03-14 09:59
Week 5: herintroductieGALACTANEN
Ustartnadrieklachtenvrijedagenopmaandagmettweeeetlepelspeulvruchten
zoalslinzen,kikkererwtenofbonen.Neemdezehoeveelheidinéénkeer.Wanneerudiedagendevolgendedaggeenklachtenervaartherhaaltudetestop
woensdagenzovoort.Ziehetschema.
Alsu(PDS)klachtenkrijgtneemtutweedagenpauzetotdeklachtenzijnverdwenenenherhaaltudetestopdonderdag.Wanneerdetweedekeerzonderklachtenverlooptzultudetestopnieuwmoetendoen.Datkanindeweekhiernaofin
dezesdeweek.Noteerdeklachteninhetoverzichtopdevolgendepagina.Komendeklachtenoptweeverschillendedagenvoor,danstoptumettestenvan
depeulvruchten.
START MAANDAG
2 eetlepels peulvruchten
(b.v. bruine bonen)
KLACHTEN
noteer klachten
TEST
DONDERDAG OPNIEUW
KLACHTEN
noteer klachten
TEST
DONDERDAG OPNIEUW
KLACHTEN
noteer klachten
TEST
VRIJDAG OPNIEUW
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
VRIJDAG
2 eetlepels peulvruchten
(b.v. bruine bonen)
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
ZATERDAG
Pauze
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
ZONDAG
Pauze
KLACHTEN
noteer klachten
voorlopig niet
herintroduceren
GEEN KLACHTEN
DINSDAG
Pauze
GEEN KLACHTEN
WOENSDAG
2 eetlepels peulvruchten
(b.v. bruine bonen)
GEEN KLACHTEN
DONDERDAG
Pauze
GEEN KLACHTEN
12 20140016 Herintroductie FODMAP.indd 12
Martini Ziekenhuis
20-03-14 09:59
Klachtennagebruikvanproductenrijkaangalactanen
Alsuklachtenheeftnadeinnamevandepeulvruchtenbetekentdit,datugevoelig bent voor de geteste peulvruchten. Het advies is om voorlopig de geteste
peulvruchtennietteherintroduceren.
U vult onderstaand overzicht in door een cijfer te plaatsen in het hokje behorende bij
de betreffende klacht en dag. Geef met het cijfer de ernst van de klachten aan op een
schaal van 1 t/m 10. Hierbij staat 1 voor bijna geen last en 10 voor ondraaglijke klachten. U vult het overzicht ook in als u tijdens een dag pauze klachten heeft.
MA
DI
WO
DO
VRIJ
ZA
ZO
Opgeblazen gevoel
Winderigheid
Misselijkheid
Brijige, waterdunne
ontlasting
Verstopping
Buikpijn/ krampen
Andere klachten
Geenklachtennagebruikvanproductenrijkaangalactanen
Alsugeenklachtenheeftnainnamevandepeulvruchtenbetekentdit,datuongevoeligbentvoordegetestepeulvruchten.Herintroductievandegetestepeulvruchtenkanplaatsvindennadetestperiode(vijfweken)vanalleFODMaPs.
Belangrijk: producten met galactanen één voor één herintroduceren!
Eenlijstmetvoedingsmiddelendierijkzijnaangalactanenvindtuoppagina22
inditwerkboek.
Herintroductie FODMaPs
20140016 Herintroductie FODMAP.indd 13
13
20-03-14 09:59
Uwconclusiesnadeherintroductievandeverschillende
FODMaPszijn:
Opmerkingen:
14 20140016 Herintroductie FODMAP.indd 14
Martini Ziekenhuis
20-03-14 09:59
DeFODMaPséénvooréén
NubekendisvoorwelkeFODMaP(s)ugevoeligbentkuntumetbehulpvande
volgendelijstennagaanwelkevoedingsmiddelenuweerkuntgaanetenenwelkeumoetblijvenvermijden.Ookkuntutestenhóegevoeligubent.Misschien
geefteenkleinehoeveelheidgeenklachten.
Voorbeeld: S tel dat u voor fructose gevoelig bent. Herhaal dan de test
voorfructosemaardanmetééngedroogdeabrikoosoféén
theelepeltjehoning.
Zoleertuhoehoogdedrempelligtvoordatuklachtenkrijgt.
Let op: Voedingsmiddelen kunnen meer dan één FODMaP bevatten.
Wanneer u bepaalde producten mist in de lijsten kan het zijn dat de samenstelling
ervan niet bekend is. Vraag uw diëtist om informatie.
De Engelstalige app ‘Low FODMAP diet’ van de Monash University kan een nuttig
hulpmiddel zijn. Hieraan zijn bij de aanschaf kosten verbonden.
Herintroductie FODMaPs
20140016 Herintroductie FODMAP.indd 15
15
20-03-14 09:59
Lactose
Lactosekomtvannaturevoorinmelkvanzoogdieren,waaronderkoemelk,schapenmelkengeitenmelk.Lactosewordtindedunnedarmgesplitstdoorhetenzym lactase waarna het geabsorbeerd kan worden. Lactase bevindt zich in de
wandvandedunnedarm.Bijeentekortaanditenzymisersprakevanlactosemalabsorptie.Dehoeveelheidlactasekanpermensverschillen,afhankelijkvan
factorenalsetniciteit(zomakenmensenvanAziatischeafkomstvaakweiniglactaseaan)endeaanwezigheidvanbepaaldedarmaandoeningen.N.b.eenlactosebeperktdieetisgeenzuivelvrijdieet.
Zuivel
Lactose-arm
Lactose-rijk
Melk
• lactosevrije melk*
• rijstmelk
• sojamelk**
• alle soorten melk van dierlijke
afkomst
• chocolademelk
• karnemelk
• kefir
• koffiemelk
Melkproducten
• lactosevrije producten zoals:
- lactosevrije kwark*
- lactosevrije pudding*
- lactosevrije yoghurt*
• room op basis van soja**
• vla op basis van soja**
• yoghurt op basis van soja**
• waterijs
• kwark
• room zoals:
- crème frâiche
- slagroom
- zure room (sour cream)
• vla
• yoghurt
• ijs (slagroomijs, yoghurtijs)
• probiotica***
Kaas
• alle harde kazen zoals Goudse,
Leidse en Edammer
• brie
• camembert
• cheddar
• feta
• mozzarella (beperkt)
alle zachte kazen zoals:
• geitenkaas
• hüttenkäse/ cottage cheese
• ricotta
• schapenkaas
• smeerkaas
• smeltkaas
• verse kaas
* Lactosevrije melk bijvoorbeeld van het merk Campina, huismerk AH en MinusL
(dit is koemelk waar lactose uit verwijderd is).
** Soja producten bijvoorbeeld van het merk Alpro.
*** Probiotica producten bijvoorbeeld van het merk Yakult en Actimel.
16 20140016 Herintroductie FODMAP.indd 16
Martini Ziekenhuis
20-03-14 09:59
Fructose
Fructose,ookwelvruchtensuikergenoemd,zitingrotehoeveelhedeninverschillendevoedingsmiddelen,vooralinbepaaldefruitsoortenenhoning.Hetwordt
ookaanveelvoedingsproductentoegevoegdalszoetstofofomdesmaak,het
uiterlijkofdetextuurteverbeteren.
Sommigemensenkunnenfructosenietgoedabsorberen,wesprekendanvan
fructosemalabsorbtie. Dit is geen ziekte of afwijking. Het hoort gewoon bij de
fysiologievaneenpersoon.
Fructose en glucose zijn vaak aanwezig in hetzelfde voedingsmiddel. Glucose
helpt bij de absorptie van fructose. Mensen met fructosemalabsorptie hoeven
fructose(offruit)nietvolledigtevermijden.Zolangdefructoseinbalansismet
glucose,ofeenvoedingsmiddelmeerglucosedanfructosebevatkunnenerkleinehoeveelhedenvangegetenwordenzonderPDS-symptomenoptewekken.
FRUCTOSE
FRUCTOSE-ARM of in balans
met glucose
FRUCTOSE-RIJK
Fruit
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
• appels,
• fruitconserven met fructoserijke soorten fruit
• fruitrepen
• gedroogd fruit
• kersen (>3)
• mango’s
• nashiperen, peren
• vijgen
• watermeloen
Herintroductie FODMaPs
20140016 Herintroductie FODMAP.indd 17
aardbeien
abrikozen
ananas
bananen
bosbessen
cantaloupe
citroenen
cranberry’s
druiven
frambozen
grapefruit
honingmeloen
kiwi’s
limoenen
lychees
mandarijnen
nectarines
sinaasappels
passievrucht
perziken
pruimen
sterfruit
zwarte bessen
17
20-03-14 09:59
FRUCTOSE
FRUCTOSE-ARM of in balans
met glucose
Groente
alle soorten behalve asperges, ar- • asperges
tisjokken en sugar snaps
• artisjokken
• sugar snaps
Honing
enanderezoete
belegsoorten
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Dranken
• klein glas (100 ml) geschikt
fruitsap (bijv. sinaasappelsap)
• op: veel sappen worden
aangelengd met appel- of
perensap.
• appelsap
• smoothies
• vruchtensappen samengesteld
uit fructose-rijk fruit
• geconcentreerd vruchtensap
Zoetstoffen
•
•
•
•
•
•
• glucose-fructosestroop
• gedroogde glucosefructosestroop
• fructose
18 20140016 Herintroductie FODMAP.indd 18
blanke stroop
ahornsiroop
melasse
rijststroop
rietsuikerstroop
gistextracten (bijv. Marmite)
pindakaas
hazelnootpasta
jam en marmelade in kleine
hoeveelheden
(beperk de inname van
smeerbeleg gemaakt van
100 procent fruit)
suiker (sacharose)
poedersuiker
basterdsuiker
ruwe rietsuiker
glucose
stevia
FRUCTOSE-RIJK
• alle soorten honing
• appelstroop
• perenstroop
Martini Ziekenhuis
20-03-14 09:59
POLYOLEN
Polyolen, ook wel ‘suikeralcoholen’ genoemd, zijn koolhydraten die door veel
mensenslechtgeabsorbeerdworden.Polyolenhebbennamendieeindigenop
‘ol’enomvatteno.a.sorbitol,mannitol,maltitolenxylitol.Zekomenvannature
voor in sommige fruitsoorten, vooral steenvruchten, en groenten. Ze worden
vaakgebruiktindevoedselindustriealshumectanten(stoffendievochtvasthouden)enkunstmatigezoetstoffen–vooralin‘suikervrije’kauwgom,pepermunten
snoep.Wanneerzezijngebruiktalskunstmatigezoetstof,kunnenpolyolenwordenherkendaandehandvanhunE-nummers–sorbitol(E420),mannitol(E421),
maltitol(E965),xylitol(E967).Opdeverpakkingstaatdanook:‘Overmatiggebruik
kan een laxerend effect hebben’. De toegevoegde stof isomalt kan hetzelfde
effecthebben.
POLYOLEN
POLYOLEN-ARM
POLYOLEN-RIJK
Fruit
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Groente
• alle soorten behalve avocado’s, • avocado’s
bloemkool, paddenstoelen,
• bloemkool
peultjes
• paddenstoelen
• peultjes
Herintroductie FODMaPs
20140016 Herintroductie FODMAP.indd 19
aardbeien
ananas
bananen
bosbessen
boysenbessen
cantaloupe
citroenen
cranberry’s
druiven
frambozen
grapefruits
honingmeloen
kiwi’s
limoenen
mandarijnen
mango’s
passievrucht
rabarber
sinaasappels
sterfruit
appels
abrikozen
kersen
lychees,
nashiperen
nectarines
peren
perziken
pruimen, pruimedanten
(= gedroogde pruimen)
• watermeloen
• zwarte bessen
19
20-03-14 09:59
POLYOLEN
POLYOLEN-ARM
POLYOLEN-RIJK
Dranken
• ⅓ of ½ glas (100 ml) geschikt • appelsap
fruitsap (bijv. sinaasappelsap)
• smoothies
Let op: veel sappen worden • vruchtensappen samengesteld
uit fructose-rijk fruit
aangelengd met appel- of perensap.
‘Light’,‘suikervrije’
ofkoolhydraatarmevoedingsmiddelen
• gewone kauwgom gezoet met
suiker (sacharose)
• pepermunt en snoep gezoet
met suiker
• aspartaam, sacharine, stevia
•
•
•
•
sorbitol (E420),
mannitol (E421)
maltitol (E965)
xylitol (E967)
Fructanen
Devoornaamstebronnenvanfructanenzijntarweproducten(brood,ontbijtgranenenpasta)enenkelegroenten,zoalsuien.Anderebronnenvanfructanenzijn
inulinesenfructo-oligosacharide(ookweloligofructoseenFOSgenoemd),die
alsprebioticazijntoegevoegdaansommigevoedingsmiddelen,zoalssommige
yoghurtsenmelk.Niemandisinstaatfructanenteverteren.
FructanenzijnwaarschijnlijkdegrootsteveroorzakersvansymptomenvanPDS,
vermoedelijkomdatdemeestemensenerveelvaneten.Zekomeninveelverschillende voedingsmiddelen en in grote hoeveelheden in ons voedselaanbod
voor.
FRUCTANEN
FRUCTAAN-ARM
Aardappelen
• aardappelen
• patat frites
• zoete aardappelen
Fruit
• alle soorten behalve nectarines, sharonfruit (of kaki),
watermeloen, witte perzik
20 20140016 Herintroductie FODMAP.indd 20
FRUCTAAN-RIJK
• nectarines, sharonfruit (of kaki),
watermeloen, witte perzik
Martini Ziekenhuis
20-03-14 09:59
FRUCTANEN
FRUCTAAN-ARM
FRUCTAAN-RIJK
Groente
•
•
•
•
•
•
•
•
•
alfalfa
andijvie
aubergine
avocado’s
bamboescheuten
bieslook
bleekselderij
bloemkool
bosuitjes (alleen het groene
gedeelte)
• courgette
• gember
• komkommer
• olijven
• paddenstoelen
• paksoi
• paprika
• pastinaak
• pompoen
• rapen
• sla
• snijbiet
• sperziebonen
• spinazie
• tomaten
• wortelen
• yams
Met mate:
• rode bieten (< 4 plakken)
• broccoli (<½ kopje)
• flespompoen (< ¼ kopje)
• savooiekool (< 1 kopje)
• peultjes (< 10 stuks)
• zoete maïs (< ½ kolf )
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
(Ontbijt-)Granen
enzetmeel
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
producten op basis van tarwe,
rogge of gerst – brood, pasta,
couscous, crackers
Herintroductie FODMaPs
20140016 Herintroductie FODMAP.indd 21
aardappelmeel
amaranth
boekweit
gierst
haver
maïs
pijlwortel
quinoa
rijst
sorghum
spelt
tapioca (cassave)
aardperen
artisjokken
asperges
beetwortel
bosuitjes (witte gedeelte)
doperwten
knoflook,
kool (alle soorten)
okra
prei
radicchio
spruitjes,
uien (bruin, rood, wit, sjalotten,
Spaanse ui,)
• venkel
• witlof
• zouten, kruidenmixen met ui
en knoflook
21
20-03-14 09:59
FRUCTANEN
FRUCTAAN-ARM
Peulvruchten
FRUCTAAN-RIJK
• bruine bonen
• kikkererwten
• linzen
Noten
• alle overige soorten noten
• cashewnoten
• pistachenoten
Vezelrijke
voedingssupplementen
•
•
•
•
• inuline (wordt vaak ‘vezels’
genoemd) in een aantal
bewerkte voedingsmiddelen
(bijvoorbeeld melkproducten
met weinig vet) en voedingssupplementen en producten
‘met een hoog vezelgehalte’ of
‘verrijkt met vezels’: fructooligosachariden, vaak in
dranken die dienen als
voedings-supplementen.
chiazaden
haverzemelen
noten en zaden
psyllium (vlozaad)rijstzemelen
Galactanen
Galactanenofgalacto-oligosachariden(GOS)komenindevormvanraffinoseen
stachyosehetmeestvoorinvoedsel.Zezitteninpeulvruchtenzoalsbonen,linzenenkikkererwten.
NetalsfructanenkunnengalactanendoorniemandwordenverteerdofgeabsorbeerdenkunnenbijmensenmetPDSveelklachtenveroorzaken.
GALACTANEN
GALACTANEN-ARM
GALACTANEN-RIJK
Peulvruchten
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Melkproducten
• haricots verts
• tuinbonen
Noten
• pistachenoten
22 20140016 Herintroductie FODMAP.indd 22
bruine bonen
flageolets
kapucijners
kidneybonen
kikkererwten
limabonen
linzen
sojabonen
spliterwten
witte bonen
Martini Ziekenhuis
20-03-14 09:59
Datum:................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Naamdiëtist:........................................................................................................................................................................................................................................................................
WEBSITE FODMaP
www.fodmapdieet.nl
Herintroductie FODMaPs
20140016 Herintroductie FODMAP.indd 23
23
20-03-14 09:59
24 20140016 Herintroductie FODMAP.indd 24
Martini Ziekenhuis
20-03-14 09:59
20140016 Herintroductie FODMAP.indd 25
20-03-14 09:59
Martini Ziekenhuis
Postadres
Postbus00
9700RMGroningen
Bezoekadres
VanSwietenplein1
Algemeen telefoonnummer
03-2014
Groningen
www.martiniziekenhuis.nl
20140016 Herintroductie FODMAP.indd 26
20140016
(050)5245245
20-03-14 09:59