Transcript Download

Via internet in één catalogus toegang tot alle openbare bibliotheken
Samenvatting verkennende studie doorontwikkeling NBC+
De Nederlandse Bibliotheek Catalogus (NBC+) presenteert de materialen van openbare bibliotheken
aan de gebruikers. Dit gebeurt in een samenhangende collectie, de 'Collectie Nederland'. Die bestaat
uit boeken en ander uit te lenen materiaal en digitale content. De NBC+ is onlangs geïmplementeerd
bij de eerste openbare bibliotheek en naar verwachting zijn in de loop van 2015 alle openbare
bibliotheken aangesloten. De catalogus biedt dan toegang tot het volledige bezit van alle openbare
bibliotheken in Nederland en tot een groot aantal landelijke bronnen. In opdracht van het
Sectorinstituut Bibliotheken (SIOB) werd een verkennende studie gedaan naar hoe de NBC+ in de
komende vijf jaar verder ontwikkeld zou moeten worden. De studie is gebaseerd op interviews met
gesprekspartners uit de Nederlandse bibliotheekwereld en een aantal casestudies uit het buitenland.
Gekeken is naar welke ontwikkelingen cruciaal zijn voor de NBC+.
Belangrijkste bevindingen
1. Zoek- en vindgedrag is veranderd: de internetgebruiker wil direct toegang tot materialen
Bibliotheekgebruikers zoeken vooral via internet en minder dan vroeger via een catalogus. De
catalogusgegevens van de bibliotheek moeten dus vindbaar zijn via internet en aantrekkelijk genoeg
om aan te klikken. Verder willen gebruikers direct resultaat. De zoekers van nu willen het gevonden
materiaal kunnen selecteren en gebruiken, terwijl gebruikers vroeger alleen gebruik maakten van de
functie om materiaal te zoeken, vinden en identificeren. Daarnaast wordt in de overvloed van
informatie de context van de informatie steeds belangrijker voor gebruikers. Een van de manieren
om context toe te voegen is de toepassing van Linked Open Data (LOD).
2. Trends in het digitale domein: Open Data
De NBC+ maakt gebruik van Linked Open Data. Linked data is een methode om data op het internet
te publiceren in een structuur die het mogelijk maakt om data aan elkaar te linken. Uitwisseling van
die gegevens is mogelijk via een API (Application Programming Interface). Dit maakt de
gestandaardiseerde uitwisseling van data tussen softwaresystemen mogelijk. Via deze API kunnen
andere partijen de gegevens gebruiken in toepassingen die zij zelf bouwen. In juridisch opzicht zijn er
nog belemmeringen die een volledige Open Data strategie voor de NBC+ in de weg staan.
3. Organisatorische ontwikkelingen: overgang naar KB en nieuw catalogiseersysteem
Twee organisatorische ontwikkelingen zijn van invloed op doorontwikkeling van de NBC+:
· De overgang van SIOB en Stichting Bibliotheek.nl (BNL) naar de Koninklijke Bibliotheek (KB)
per 1 januari 2015 en de daarmee samenhangende regierol van de KB voor de openbare
bibliotheekwereld en de Nederlandse digitale bibliotheek.
· De overgang van de UKB bibliotheken (universiteitsbibliotheken en KB) naar een nieuw
catalogiseersysteem. Zij veranderen van het Gemeenschappelijk Geautomatiseerd
Catalogussysteem (GGC) naar het WorldShare platform. Daarmee verdwijnt het GGC als
centraal punt in de Nederlandse bibliotheek infrastructuur. Een mogelijke overgang naar het
WorldShare platform van de GGC met de dienstverlening daaromheen (Interbibliothecair
leenverkeer (IBL)) lijkt over enkele jaren dan ook aan de orde te komen voor de openbare
bibliotheken.
Twee ontwikkelrichtingen
Op basis van het onderzoek zijn twee ontwikkelrichtingen gedefinieerd: het inzetten op innovatie
voor de gebruiker en een efficiënte infrastructuur.
1/3
1. Innovatie aan de voorkant/voor de gebruiker
De gekozen opzet van de NBC+ maakt deze zeer geschikt om technische ontwikkelingen toe te
passen en daarmee de catalogus te verrijken. Dit kan door innovatieve interfaces en apps te (laten)
ontwikkelen. Dit vergroot de zichtbaarheid en vindbaarheid van de catalogus en de
catalogusgegevens via internet en zorgt voor een uitbreiding van de dienstverlening rond de
catalogus. Daarbij kunnen ook openbare bibliotheken hiermee aan de gang gaan om invulling te
geven aan lokale opdrachten.
Van slimme zoekmachine tot 'get it'-knop
Een aantal ontwikkelingen staat inmiddels op de planning. Zo wordt de NBC+ bij verschillende
openbare bibliotheken geïmplementeerd en stimuleert BNL partijen om interfaces en apps voor de
catalogus te ontwikkelen. Daarnaast wordt er verder gewerkt aan het ontwikkelen van de NBC+ tot
een semantische zoekmachine; een slimme zoekmachine die de content analyseert en relaties legt
tussen data. Hiermee wordt de context van gevonden informatie voor gebruikers beter zichtbaar.
Verder werkt BNL aan de integratie van de NBC+ met andere onderdelen van de infrastructuur, zoals
'het gesproken boek', e-books en het Literatuurplein. En er is een 'get it'-knop in ontwikkeling
waarmee de bezoeker handelingen kan verrichten, zoals een boek reserveren, een kopie aanvragen
of een muziektrack luisteren.
Zichtbaarheid en vindbaarheid op internet
Uit de studie naar buitenlandse voorbeelden bleek dat de zichtbaarheid en vindbaarheid van catalogi
op internet voorop staat, zoals bij de Vlaamse bibliotheekportalen. Centraal daarbij staat het creëren
van aantrekkelijke detailpagina's over boeken of schrijvers. De structuur van de Vlaamse
bibliotheekportalen is zo aangepast dat deze door Google gevonden kunnen worden. Dat is een
belangrijke ontwikkeling; uit het voorbeeld van de nationale bibliotheek van Frankrijk bleek dat na
het op deze manier toegankelijk maken van de catalogus 80% van de bezoekersstroom via Google
kwam. Bij de NBC+ is een vergelijkbare 'Google'-strategie in ontwikkeling. Daarnaast is de NBC+ zo
opgezet dat deze via verbindingen met andere internetplatformen internetgebruikers naar zich toe
lokt: dat gebeurt dan vooral via Wikipedia.
2. Efficiëntie aan de achterkant/aan de infrastructuur
Het lokale bibliotheeksysteem (ILS) krijgt met de ontwikkeling van de NBC+ en andere aanpassingen
in de infrastructuur op landelijk niveau een andere, kleinere rol. In de verkenning kwamen
mogelijkheden naar voren om efficiëntie te bereiken door lokaal lichtgewicht bibliotheeksystemen of
één door verschillende bibliotheken gedeeld ILS-systeem in te voeren. Een andere ontwikkeling aan
de achterkant is een Open Data strategie. Aanbevolen wordt dan ook om huidige juridische
belemmeringen weg te nemen zodat de NBC+ een Open Data-beleid kan inzetten en daardoor ook
zelf gebruik kan maken van Open Data van andere bronnen om de catalogus te verrijken.
Belangrijke efficiëntieslag
De NBC+ vervangt de bestaande lokale publiekscatalogi (OPAC's). Er zijn bijvoorbeeld 25
verschillende implementaties van de Aquabrowser met ieder een eigen index en integratielaag en
circa 60 bibliotheeksystemen met vaak een eigen publiekscatalogus. Met de komst van de NBC+
wordt dit vervangen door één index en één integratielaag, ontsloten door één API die alle openbare
bibliotheken kan bedienen. Met andere woorden: de NBC+ betekent een belangrijke efficiëntieslag
voor de openbare bibliotheken in Nederland.
2/3
Afbeelding: positie van de NBC+
3/3