Transcript PP lezing 3 Ph. Delespaul 28-11-13

Van DSM naar contextuele psychopathologie
en gepersonaliseerde behandelingen
(waarin en waar de patiënt wil slagen)
Philippe Delespaul
Inez Myin-Germeys
School for Mental Health & Neuroscience
Psychiatrische Diagnose
volgens DSM?
• categoriaal vs dimensioneel
• vooral trait (vulnerabiliteit) vs
weinig state (episode)
• de-contextualiseerd
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
reductionistisch filter
de individuele patiënt/cliënt
symptomen
verloop/outcome
etiologie
diagnose A
‘kennis’ v.d. group
‘kennis’ over het individu
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
op zoek naar
eenvoudige
‘druk op de knop’
oplossingen
---••--inefficiënt voor kennis
en voor interventies
---••--non-responder=
‘onbehandelbaar’
(uitbehandeld)
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
is categoriale diagnostiek behulpzaam?
(voor gewone mensen, geen macro-economen)…
• is de zorg die gemiddeld de beste is, ook de
beste voor een individuele patiënt?
• is de gemiddeld beste zorg wel voor
iemand, de best mogelijke?
patiënten/cliënten wensen voor henzelf en in
deze fase van hun leven, de best mogelijke
zorg…
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
‘Ecologische Psychiatrie’
In ‘Ecologische Psychiatrie’ bestuderen we
individuen die psychisch (dis)functioneren ten
gevolge van persoonsgebonden kenmerken
(‘genen’ of kwetsbaarheid indicatoren) door
onderzoek naar dynamische processen in de tijd:
de interactie van een persoon met een
betekenisvolle omgeving.
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
focus op veranderingen in de tijd
trigger
voor ‘remissie’
‘depressief’
trigger
voor kwetsbaarheid
‘normaal’
tijd
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Voorbeeld: Expressed Emotion
Onderzoek (N.Tarrier, 1989)
• cross-sectionele observatie:
– heropnames nemen toe in een hoge EE omgeving
• dynamische observatie:
– wanneer een hoge EE ouder in de buurt van een familielid
met schizofrenie komt, is er een meetbare reactie in de
huidgeleiding; deze zien we niet bij lage EE ouders
(disclaimer: dit is geen ‘oordeel’)
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
N. Tarrier (1989)
Voorbeeld 2: Urbanisatiegraad en
psychopathologie prevalentie
• cross-sectionele observatie:
– de prevalentie van psychopathologie is groter in stedelijke,
dan in landelijke omgevingen
• dynamische observatie:
– zijn mensen minder gestrest in landelijke omgevingen
• analyse:
– urbanisatiegraad is een ‘proxy’; wat zijn de werkzame
elementen: ‘UNPACKING’
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
N. Tarrier (1989)
of voorbeeld 3: Trauma en
psychopathologie
• cross-sectionele observatie:
– meer mensen met psychopathologie zijn in hun kinderjaren
getraumatiseerd geweest
• dynamische observatie:
– zijn in het verleden getraumatiseerde mensen ook nu nog
hyper-alert
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
N. Tarrier (1989)
30 jaar verzamelen van ervaringen…
 10 keer per dag
 6 opeenvolgende dagen
 op toevallige momenten
1.
2.
3.
4.
herhaalde metingen
in het dagelijkse leven, niet het lab
het moment (heden), niet het verleden
gecontextualiseerd
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
deVries, 1987; Delespaul, 1995; Myin-Germeys et al, 2009; Wichers et al., 2009
Wat vragen we?
denken
gebruik
voelen
stress
context
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
“part-time” psychose
(een ‘time budget’ voor hallucinaties)
personen
momenten
ja
ja
nee
nee
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Delespaul & deVries, J.Nervous and Mental Disease, 1987
“vervlakt affect”: expressie of
innerlijke leegte? (n=56)
5
4,5
4
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
vervlakt
niet vervlakt
positieve
stemming
negatieve
stemming
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Myin-Germeys, Delespaul & deVries, 1989
wantrouwen in het dagelijkse leven
ik voel dat…
• anderen me niet mogen
• me kunnen kwetsen
ik voel me…
• wantrouwig
• niet veilig
<-paranoia episode->
‘drempel’
‘normaal’
tijd
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Thewissen et al., Br. J. Clin Psychology, 2011
wantrouwen in het dagelijkse leven
self-esteem
•
•
•
•
ik
ik
ik
ik
hou
ben
ben
ben
niet van mezelf
verlegen over mezelf
een mislukking
geen goed mens
****
****
****
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Thewissen et al., Br. J. Clin Psychology, 2011
****
****
****
“l’enfer c’est les autres”
goed voelen
confort zone
aanwezige mensen
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Delespaul & deVries, J.Nervous and Mental Disease, 1987
Reactie op stress
psychose intensiteit
20
18
16
patiënten, =0.45
14
familie, =0.16
controles, =0.02
12
10
1
2
3
4
5
6
toename van subjectieve stress
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Myin-Germeys et al., Psych Med 2005
7
Paranoïde ideeën in sociale context
Momentary
paranoia
high
medium
low
Familiar
company
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Collip et al., 2011
Unfamiliar
company
trait
paranoia
Anhedonie
gezonde controle subjecten
patiënten met weinig negatieve symptomen
patiënten met veel negatieve symptomen
positief
affect
prettige gebeurtenis
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Oorschot, Lataster et al., Schiz Bull, 2013
149 patients
& 143 controls
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Tools voor multi-dimensioneel herstel
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
parallelle & fase-gerichte zorg
symptomatische remissie
functionele remissie
persoonlijk herstel
episode
episode
episode
psychische ziektegeschiedenis
prodroom
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
herstel
tijd
Er was eens…
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
mobile Health (mHealth)
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
invullen in
<2
minuten/moment
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
zorg optimaliseert wanneer
patiënten en professionals
de visie op de effecten van de
behandeling samen delen
(bijv. afbouw van medicatie)
diagnostiek ≠ mystificerend
wanneer heb je het moeilijk?
wat helpt je om ontspannen door de
dag te komen?
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
functionele behandeling
patroon
voor
‘remissie’
‘depressief’
patroon
voor
kwetsbaarheid
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
‘normaal’
tijd
kwaliteitsverbetering in de GGZ
(Delespaul, 1981)
do
•
‘goed-genoeg’
start indicatie
•
iteratief proces
van bijsturing
•
open systeem
(externe invloed)
plan
assess
check
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
BELANGRIJK
waarbij de professional,
professional blijft
en de patiënt zich meer (kan)
engageren in zijn/haar zorg!
dankzij: transparantie
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
naar een collaboratieve hulpverlening
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
mHealth
(mobile health)
klinische bruikbaarheid
• de ‘banaliteit’ van technologie
•
•
•
•
‘in situ’: ‘daar waar de patiënt wil slagen’
‘live’: geen verwerkings vertraging
‘regie’: patiënt geeft hulpverlener access
‘coachend’: therapeut in je zak
content ontwikkeling
• open ontwikkel systeem
•
•
•
•
(standard EB) diagnostische modules
(standard EB) interventie modules
ideografische diagnostiek
ideografische interventies
• interactieve feedback
door PsyMate verrijkte therapie
ESM als een hulpmiddel in de THERAPiE
patiënten met actuele depressie
of residuele symptomen (46% man, gem.lft:48)
ESM feedback (N=33)
TAU + ESM + feedback
Baseline
ESM
HDRS
Pseudo-intervention (N=36)
TAU + ESM
Controle (N=33)
TAU
Wichers & Simons, submitted
Post
ESM
HDRS
Depressieve symptomen
FU 1,2,3 & 6 maanden
ESM als een hulpmiddel in de THERAPiE
Feedback op activiteiten & PA
Type of Activities
PA per type of activity
active relaxation
passive relaxation
doing nothing/resting
work/study
talking
self care
eating/drinking
on the way
household
active relaxation
doing nothing/resting
talking
eating/drinking
household activities
passive relaxation
work/study
self care
on the way
not at all 1
2
3
4
PA
5
6
7 much
ESM als een hulpmiddel in de THERAPiE
Feedback op gezelschap & PA
Type of company
Positive affect per type of company
People I live with
Alone
Other people
Not at all 1
Alone
Other people/people I don't know
People I live with
2
3
4
Positive Affect
5
6
7 Much
ESM als een hulpmiddel in de THERAPiE
Resultaten op de HAMILTON
HDRS Sumscore
18
Controle
16
Pseudo-interventie
14
Interventie
12
*
10
8
*
*
*
*
**
6
45
Thanks to…
[email protected]
00 31 43 368 53 30
www.psymate.eu
[email protected]
[email protected]
Faculty of
Medicine,
andand
LifeLife
Sciences
Faculty
ofHealth,
Health,
Medicine
Sciences
behandelen met ‘gebonden’ handen
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences