Transcript Overdenking zondag 16 maart, Hofkerk Voorganger: Joke Flokstra

Overdenking zondag 16 maart, Hofkerk
Voorganger: Joke Flokstra-Meems
Gelezen teksten: Jeremia 7: 1-11 en
Matteus 21: 10-17
Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus,
Vorige week lazen we hoe Jezus op een ezel Jeruzalem binnenreed, terwijl de menigte hem
toejuichte. In de lezing van vanmorgen, nu Jezus eenmaal door de poorten van de stad is,
zien we dat het anders gaat dan veel mensen dachten/hoopten. Hij gaat niet naar het paleis
om daar het koningschap op te eisen, maar naar de tempel....
En al snel klinkt de vraag: wie is die man? Het is een kernvraag voor de christengemeente
waar Matteus deel van uitmaakte...
Wie is die man?
In de tekst lazen we:
‘heel de stad was geschokt, raakte in rep en roer’.
Waarom raakte de stad in rep en roer?
Nogal logisch, zou je zeggen: de stad was vol met pelgrimgangers, die het paasfeest in
Jeruzalem wilden vieren, de uittocht uit Egypte... Logisch, als daar een beweerde koning
binnenkomt rijden, juist nu, op dit tijdstip vlak voor het Pesach, kan er een mooier moment
zijn om in opstand te komen tegen de Romeinen....?!
Toch geloof ik dat niet zo. Ik denk dat Matteus dit met een bedoeling heeft gezegd... Ik denk
eerder, dat het ‘rep en roer’ slaat op de verwarring die de Koning op een ezel opriep!.....
Een koning op een ezel? Maar dat willen we niet. We willen een koning te paard! Wij willen
bevrijding nu! We willen geen soft gedoe!
De wereld verzet zich – zo blijkt – tegen een nieuwe orde van Godswege. Ze protesteert
tegen deze mogelijk doorbraak van het regime van de liefde.
Een koning op een ezel? Als de joden hun geschriften kennen, en dat kennen ze: de
priesters, en de schriftgeleerden.... dan weten ze heel goed wat Matteus hiermee wilde
zeggen: hij refereert naar de tekst uit de profeet Zacharia: “Zeg tegen de dochter Sion: zie,
uw koning komt naar u toe, zachtmoedig en zittende op een ezel!”
De zachtmoedige koning uit Zacharia..... is die van het mededogen, het respect, het je
andere wang toekeren, van de liefde tot elkaar.... En ze weten ook heel goed dat die houding
je hele hebben en houwen omver gooit, door elkaar schudt. Zoals Jezus hen steeds weer
door elkaar had geschud, op het verkeerde been had gezet, in rep en roer had gebracht,
met z’n gelijkenissen en z’n toespraken.....
Bij Jezus gaat het niet om vasthouden (wat je hebt, wie je bent, je EGO) maar loslaten.....
Gaat het niet om macht, maar om gezag.
Gaat het niet om welvaart, maar om welzijn.
Gaat het niet over assertiviteit, maar over kwetsbaarheid.
En dat zijn moeilijke zaken. Ook nu, in onze tijd.
We willen best wel een beetje van onze rijkdom en macht delen met de armen in de wereld,
we geven grif bij hongersnood en andere rampen in de wereld.... Minder vlees eten goed
voor het milieu? Nou dan eten we toch iets minder... Ja een beetje willen we wel, maar het
moet niet te gek worden; geen totale ommekeer van denken en doen, van waar je belang
aan hecht.
We willen niet te veel loslaten.... niet te kwetsbaar zijn......
Zo zijn wij mensen: als er werkelijk verandering ten goede gevraagd wordt, dan haken we
vaak af. Als iemand de tafels van de handelaren omver werpt en economische belangen
ondergeschikt maakt aan een rechtvaardige wereld dan loopt ook in onze tijd zo iemand
gevaar met geweld de mond te worden gesnoerd. Om maar eens wat te noemen: wat weegt
het zwaarst? Onze handelsbelangen of onze principes als het gaat om mensenrechten in bijv.
de Oekraine.
Nee, als duidelijk wordt dat Jezus niet de bevrijder is die het volk verwachtte, dat hij het volk
niet met geweld zou bevrijden van de Romeinen. Dan slaat het enthousiasme van het
‘Hosanna’ op de intochtsdag om in de teleurstelling en verbittering van het ‘kruisigt hem’ op
Goede Vrijdag.
Na het gejuich wordt Jeruzalem weerbarstig. De wantrouwende vraag klinkt: ‘wie is die man!
Wat moet die hier?”
Nog diezelfde week zal iemand hem nauwkeurig aanwijzen als er weer gevraagd wordt wie
Hij is: ‘Hij is het, die ik zal kussen’. En nog later zal iemand zeggen: ‘die man, die ken ik niet’,
tot 3x toe....
Heden Hosanna, morgen kruisigt hem....
Hoe vaak komt dat niet voor?:
Voetbaltrainers die de ene dag hoopvol worden bejubeld als potentiële redder van de club,
staan de volgende dag alweer aan de zijlijn. En ook in je persoonijke leven kun je soms
ervaren dat succes en voorspoed, blijde verwachting, snel kunnen omslaan. Het ene
moment lacht het geluk je toe, het volgende moment valt datzelfde geluk als een
kaartenhuis in elkaar: je gezondheid laat je zomaar in de steek, je relatie loopt op de
klippen, je baan staat op de tocht.......
Een voorbeeld uit het wereldnieuws:
‘Van president tot gezochte misdadiger’ kopte de krant een paar weken geleden. In twee
dagen is het lot van Viktor Janoekovitsj radicaal gewijzigd. Het land heeft nu een Nelson
Mandela nodig, om de partijen te verzoenen, las ik in de commentaren. Ja, maar die is er
niet. Het land heeft een Jezus nodig, die is er ook niet, maar toch ook weer wel: zijn
gedachtengoed leeft, in ieder geval in de kerken in Oekraine.
Een foto die mij intrigeerde is van een priester die een dienst houdt voor een van de in Kiev
omgekomen demonstranten: op de foto zie je dat hij in de ene hand een kruis vasthoudt en
in de andere hand een helm!
In de ene hand (de rechter) het symbool van de hoop, de liefde, het geloof, in de andere
hand dat van de macht/het geweld/de hel op aarde.....
In ons leven hebben we met beide te maken: met het hosanna en het kruisigt hem.....
Terug naar het evangelieverhaal:
Jezus trekt Jeruzalem binnen.
Hij gaat niet hoog te paard, maar laag bij de grond, ter hoogte van het voetvolk, op een ezel,
op ooghoogte.
Als een koning zonder land, van boeren zonder grond, van herders zonder kudde, van zieken
zonder dokter, van hongerigen zonder voedsel, van mensen zonder naam of faam. Niet met
geweld, maar als de koning van vrede en geweldloosheid. En deze koning gaat linea recta
naar de tempel. Huis van gebed, van visioen, leerhuis van het geweten, plaats waar Gods
bevrijdende woord wordt gelezen en uitgelegd. En dan blijkt dat zachtmoedig niet betekent:
zachtzinnig of halfzacht......
Nee, want deze ‘koning’ wil dat de tempel weer het huis van God wordt, zoals het bedoeld
is.
Zoals de profeet Jeremia de mensen moest waarschuwen: wat denken jullie wel, dat je
lekker je gang kunt gaan, je niets van anderen aantrekken, ja zelfs anderen onrecht aandoen,
en dan toch nog denken dat je onschendbaar bent in de tempel van JHWH. Denken jullie
soms dat de tempel die Zijn naam draagt een rovershol is?
De tempel moet een plaats zijn waar mensen tot rust kunnen komen, waar ruimte is voor de
ontmoeting met God en met elkaar.
En dan zie we dat deze koning niet alleen maar lief en aardig is, een softie, nee, hij kon ook
goed kwaad worden. Hij kon het niet verdragen dat de geldwisselaars daar zitten, dat de
handelaars een slaatje slaan uit de vroomheid van de mensen.
Hij kon het niet aanzien dat het huis van gebed een handelsplaats is geworden waar de
macht van het geld vat heeft gekregen op de mensen.
En hij smijt de hele bende eruit. En zo ontstaat er weer ruimte.
Letterlijk, waarvoor de tempel bedoeld is: waar mensen in hun nood terecht kunnen, waar
je op weg geholpen wordt, de plek waar je je leven terug kunt vinden.
In eerste instantie zijn het de mensen die niet meetellen die op Jezus reageren: de blinden
en lammen, oftewel de mensen die geen zicht meer hebben op het leven, of wie de moed
ontbreekt op te staan en opnieuw te beginnen....en niet te vergeten, de kinderen die de
roep ‘Hosanna voor de zoon van David’ blijven herhalen.
Dit alles roept de verontwaardiging op van de religieuze gezagsdragers: wie denk je wel dat
je bent, Jezus?
En hij troeft hen af op hun eigen terrein, dat van de theologie, kennis van de thora: Met een
citaat uit Psalm 8 ‘Door de mond van kinderen en zuigelingen hebt u zich een loflied laten
zingen.’ In deze psalm, loflied op God, wordt bezongen hoe met de stemmen van kinderen
en zuigelingen God een macht opbouwt tegen zijn vijanden teneinde hun wraak en verzet te
breken. Ik moest denken aan dat gedicht van Henriette Roland Holst:
“De zachte krachten zullen zeker winnen.
in ’t eind – dit hoor ik als een innig fluistren
in mij – zo ’t zweeg zou alle licht verduistren
alle warmte zou verstarren van binnen”.
Jezus maakte ruimte in de tempel, zoals je zelf ruimte kunt scheppen in de tempel van je
hart. Ruimte maken in jezelf: de rotzooi in jezelf opruimen: je negatieve gedachtes, egoisme,
jaloersheid,...... en zo ruimte maken voor dat wat er echt toe doet in je leven; voor dat wat je
eigenlijk staande houdt.... ruimte maken voor ‘God’?
God is, geloven wij tegenwoordig, niet alleen maar iets of iemand buiten ons, maar ook iets
binnen in ons diepste zelf. De gnostici noemen het de goddelijke vonk die in iedereen zit,
voor esoterische christenen is het de Christus in ons. Al die begrippen komen op hetzelfde
neer: in de diepere of hogere lagen van ons bewustzijn is een goddelijke kern aanwezig. Je
kunt daarmee in contact komen, door het geklets en gedram van je ego tot stilte te
brengen.........
Etty Hillesum dichtte het zo mooi:
“Binnen in me zit een heel diepe put. En daarin zit God. Soms kan ik erbij. Maar vaker liggen
er stenen en gruis voor die put, dan is God begraven. Dan moet hij weer opgegraven
worden.” .....
Wat verspert bij ons de toegang tot onze innerlijke kern, ons hart? Wat is ons gruis? Het
gruis van de lafheid? Van de angst? De hebzucht? Het eigenbelang?
Het gruis van oude emoties? Van oude pijn? Van vervelende gedachtes en gevoelens?
Door je erin te oefenen, in het tot zwijgen brengen van je onrustige ego, wordt je schoner,
lichter.... je bent dan in staat om al die rommel, al dat gruis op te ruimen. Deste meer je
daarvan opruimt, deste meer plaats komt er voor God - en dat is hetzelfde als liefde. Kom je
dichter bij het antwoord op de vraag: wie is die man! Wie is Jezus voor mij!
We leven nu in de 40-dagentijd, tijd van bezinning, de vastentijd, een mooie periode om je
daar daadwerkelijk in te oefenen... 40 dagen lang geen twitter, of facebook bijv. Er zijn
zelfs mensen die alle sociale media uit hun leven bannen. (dat gaat wel erg ver)
Jezus kon woedend worden bij het zien van al die belemmeringen, al dat gruis, die het zicht
op waar het echt om gaat in het leven verduisteren.
Wordt als een kind, zegt hij. Onbevangen, nog niet gevangen in allerlei gruis.
Blijf erin geloven. Maak ruimte als deze koning op zijn ezel je leven binnenrijdt.
Tot slot: Een antwoord op de vraag ‘wie is die man?’ dat mij aanspreekt, is het volgende:
Jezus, gezicht van God,
ogen die opmerken,
stem die heelt,
woorden die wakker schudden,
handen die raken wie lang niet aangeraakt is,
voeten die gaan waar geen wegen zijn.
God... nooit scherper in beeld dan in Jezus.
Amen.