Transcript gasvolumetrische-bepaling-van-calcium-en

BiBLIOTHEEK
RIJKSDIENST VOCR D E
USSELMEERPOLDERS
GASVOLUMETRISCHE BEPALING VAN CALCIUM- EN
MAGNESIUMCARBONAAT I N GRONDEN EN
MERGELS VOJXENS SKINNER
door
mej. A . Bevenvijk
I n t e r n Rapport RIJP 324, 1973
R I J K S D I E N S T
V O O R
D E
I J S S E L M E E R P O L D E R S
L E L Y S T A D
GASVOLUMETRISCHE BEPALING VAN CALCIUM- EN MAGNESIUMCARBONAAT
I N GRONDEN EN MERGELS VOLGENS SKINNER
Inleiding.
B i j h e t o n d e r z o e k n a a r d e o o r z a k e n van v e r s c h i l l e n i n c a r b o n a a t g e h a l t e van s e d i m e n t e n , d i e van o r i g i n e v r i j w e l i d e n t i e k z i j n , d o e t z i c h
soms de v r a a g v o o r o f h e t v i a de methode S c h e i b l e r ( H o f s t e e e n F i e n ,
1971) b e p a a l d e c a r b o n a a t g e h a l t e g e h e e l u i t CaCO . o f u i t e e n mengsel van
3
CaCO e n MgCO ( d o l o m i e t ) b e s t a a t . Reeds v r o e g e r i s e e n o n d e r z o e k v e r 3
3
. .
r i c h t (Beverwijk, 1958). w a a r b i j h e t calcium- e n magnesiumcarbonaatin
,
,
.
.
'grond m e t zoutzuur e n a z i j n z u u r a l s oplosmiddelen i s bepaald' (Bruin,
1 9 3 7 ) . Met d e z e w e r k w i j z e k a n e c h t e r s l e c h t s e e n i n d r u k van hetMgCO
3
-
g e h a l t e van d e g r o n d worden v e r k r e g e n .
V e e l a l i s er b e h o e f t e a a n meer b e t r o u w b a r e i n f o r m a t i e o m t r e n t d e z e
materie. Een i n d e l i t e r a t u u r b e s c h r e v e n methode ( S k i n n e r , 1958; 1 9 5 9 )
l e e k h i e r a a n te kunnen v o l d o e n e n om d e z e r e d e n i s d e z e methode o p z i j n
b r u i k b a a r h e i d g e t e s t . D e m e t h o d e i s g e b a s e e r d o p h e t v e r s c h i l i n tempo,
van o p l o s s e n van CaCO e n d o l o m i e t . H e t gasvolume v a n h e t C02, o n t w i k k e l d
3
b i j d e r e a c t i e van CaCO e n d o l o m i e t , i n o v e r m a a t HC1 w o r d t m e t g e l i j k e
3
t u s s e n p o z e n gemeten t o t d a t de r e a c t i e i s v o l t o o i d ( e r g e e n g a s o n t w i k k e l i n g meer p l a a t s v i n d t ) . D e h o e v e e l h e i d CO
eqifivalent aan h e t n i e t pnt2'
l e d e d e e l van h e t c a r b o n a a t w o r d t o p d e l o g a r i t h m i s c h e as van h a l f l o g a r i t h m i s c h p a p i e r u i t g e z e t t e g e n ' d e t i j d . U i t de v e r k r e g e n c u r v e k u n n e n
a l s d o l o m i e t worden b e r e k e n d .
3
V o o r h e t o n d e r z o e k z i j n g r o n d m o n s t e r s e n m e r g e l s genomen, waar-.de
zpwel d e h o e v e e l h e d e n CaCO
k a n s o p a a n w e z i g h e i d van MgCO
3
n a a s t CaCO
3
g r o o t zou z i j n ( t a b e l 1 ) .
Methode S c h e i b l e r .
----------------Weeg 3,000 g ( b i j hoge CaCO - g e h a l t e n minder) l u c h t d r o g e g r o n d a f .
3
Voeg a a n m o n s t e r s e n b l a n c o ' s 1 5 m l H 0 g e d . e n a a n s t a n d a a r d e n 15,O m l
2
Na CO 0,3334 n t o e . Breng e b o n i e t e n b e k e r s m e t 7 m l H C 1 25% of CH COoH
2 3
3
50% b i j de m o n s t e r s , b l a n c o ' s e n s t a n d a a r d e n e n s c h u d g e d u r e n d e 1 r e s p .
2 u u r t o t e k g e e n g a s o n t w i k k e l i n g meer p l a a t s v i n d t . 'Lees de. g a s v o l u m i n a
~
af e n , b e r e k e n m. b . v . d e waarden v e r k r e g e n b i j d e b l a n c o ' s e n s t a n d a a r d e n
h e t CaCO - g e h a l t e ( H o f s t e e e n F i e n , 1 9 7 1 ) .
3
Meth'ode S k i n n e r .
----------------------------Weeg 3,000 g ( b i j hoge CaC03-gehalten
minder) l u c h t d r o g e grond a f .
~ o e g1 5 m l H20 ged'. t o e . Breng e b o n i e t e n b e k e r s m e t 7 m l HC1 25% b i j de
..
m o n s t e r s e n schud i n h e t S c h e i b l e r a p p a r a a t t o t g e e n g a s o n t w i k k e l i n g
meer p l a a t s v i n d t . E l k e 10 s e c o n d e n de g a s v o l u m i n a a f l e z e n . D e t u s s e n t i j d s e a f l e z i n g e n (H ) a f t r e k k e n van de e i n d a f l e z i n g (H ) : D e a l d u s get
e
vonden v e r s c h i l l e n i n m l u i t z e t t e n o p de l o g a r i t h m i s c h e as ( y - a s ) van
h a l f l o g a r i t h m i s c h g r a f i e k p a p i e r e n d e t i j d i n s e c o n d e n o p de arithrnat i s c h e as ( x - a s ) . D e g e v o n d e n c o r r e l a t i e l e v e r t e e n c u r v e d i e b i j ong e v e e r 6 0 s e c o n d e n o p d e x-as l i n e a i r w o r d t . H e t l i n e a i r e d e e l extrap o l e r e n t o t d e y - a s e n d e o n d e r s k h e p t e waarde (Ho) B f l e z e n . U i t de a l -
. .
d u s gevonden waarde H
h e t dolomietgehalt6 e n u i t H
o
. .
h a l t e berekenen ( S k i n n e r , 1958, 1959).
LH
e. o
h e t CaCO -ge-
3
T o t a a l Ca e n Mg ( m e r g e l s ) .
.........................
Weeg 1 , 0 0 0 g m o n s t e r a f e n voeg t o e 5 0 m l ' HC1 10%. Kook, k o e l a f ,
k p o e l o v e r i n m a a t k o l f e n v u l a i n t o t 2 5 0 ml.. N e e m 50 m l f i l t r a a t e n
p a s de a c e t a a t s c h e i d i n g t o e . I n h e t na de a c e t a a t s c h e i d i n g verkregen
f i l t r a a t C a - t i t r i m e t r i s c h m e t KMnO
e n i n h e t f i l t r a a t van d e Ca-bepa4
l i n g Mg g r a v i m e t r i s c h b e p a l e n ( H o f s t e e e n F i e n , 1 9 7 1 ) .
.
T o t a a l . C a e n Mg ( g r o n d m o n s t e r s )
_----------__---===============
---------------Weeg 10,000 g l u c h t d r o g e g r o n d a f e n voeg t o e 250 m l HC1 25%.
Kook 3 u u r a a n t e r u g v l o e i k o e l e r . S p o e l o v e r i n m a a t k o l f e n v u l a a n t o t
1 1. P i p e t t e e r e e n h o e v e e l h e i d e n p a s d e a c e t a a t s c h e i d i n g t o e . I n h e t
n a d e a c e t a a t s c h e i d i n g v e r k r e g e n f i l t r a a t C a - t i t r i m e t r i s c h m e t KMnO
4
e n i n h e t f i l t r a a t van d e C a - b e p a l i n g Mg g r a v i m e t r i s c h b e p a l e n ( H o f s t e e
e n Fien, 1971).
U i t w i ~ s e l b a aC~a e n
......................
......................
Mg.
.
.
Weeg 2 5 , 0 0 0 g l u c h t d r o g e , m e t a i c o h o l u i t g e k a s s e n , g r o n d a f e n
meng d i t m e t 1 8 0 g k w a r t s z a n d . Na p e r c o l e r e n m e t 1 1 N a C l 1 n h e t p e r c o l a a t a a n v u l l e p m e t NaCl 1 n ' t o t 1 1. N e e m e e n h o e v e e l h e i d p e r c o l a a t
e n b e p a a l Ca a l s C03 t i t r i m e t r i s c h m e t NaOH, Ca a l s SO g r a v i m e t r i s c h ,
4
Ca t o t a a l t i t r i m e t r i s c h m e t IiMnO e n Mg t i t r i m e t r i s c h m e t komplexon 111.
. 4
B e r e k e n u i t w i s s e l b a a r Ca d o o r
t o t a i l Ca de CO e n SO c o r r e c t i e t o e
3
4
te p a s s e n ( H o f s f e e en F i e n , 1 9 7 1 ) .
op
Resultaten.
,
.
F i g u u r 1 g e e f t de r e s u l t a t e n weer v e r k r e g e n m e t h e t kalkmergelmons t e r en m e t de v e r s c h i l l e n d e dolomif2tmergels. D e c u r v e n van d e m o n s t e r s
68249 e n 68250 t o n e n d u i d e l i j k a a n d a t h e t eerste v r i j w e l u i t s l u i t e n d
u i t d o l o m i e t b e s t a a t e n h e t l a a t s t e a l l e e n CaCO b e v a t . H e t C02 komt b i j
3
.
.
monster 68249 dan ook langzaam e n r e g e l m a t i g v r i j , b i j m o n s t e r 68250
z e e r s n e l e n w e 1 i n s l e c h t s e e n t i e n t a l seconden.
B i j monster 68247 i s de h o e v e e l h e i d C02 a f k o m s t i g van d o l o m i e t
d u i d e l i j k minder dan b i j m o n s t e r 68249, t e r w i j l d i t e v e n e e n s i s waar
..
te nemen voor monster 68246 i n v e r g e l i j k m e t m o n s t e r 68247. B i j monster
68246 komt h e t CO s n e l u i t h e t CaCO v r i j , maar s l e c h t s langzaam u i t
2
3
h e t d o l o m i e t , kenmerkend voor deze o n t l e d i n g . O v e r i g e n s i s d i t kenmerk
b l i j k b a a r m i e t a l l e e n voorbehouden a a n d o l o m i e t . H e t CO
u i t h e t CaCO
2
3
v a n m o n s t e r 68247 komt e v e n e e n s s l e c h t s langzaam v r i j . Een a n d e r s o o r t
a f w i j k i n g v e r t o o n t merge1 68248. D e e x t r a p o l a t i e van de c u r v e l e v e r t
h i e r e e n h o e v e e l h e i d d o l o m i e t , d i e g r o t e r i s dan de t o t a a l o n t w i k k e l d e
h o e v e e l h e i d CO
2'
H e r h a l i n g van d e b e p a l i n g w a a r b i j meer g r o n d i n g e b r u i k werd ge-
nomen l e v e r d e e e n s o o r t g e l i j k e c u r v e op. Naar d e o o r z a a k van d e z e afw i j k i n g e n i s g e e n n a d e r onderzoek v e r r i c h t . U i t d e h e l l i n g van d e c u r ven k r i j g t men d e i n d r u k d a t d e s a m e n s t e l l i n g van d e m o n s t e r s n o g a l
v e r s c h i l l e n d i s . M o g e l i j k i s ook d e a a n t a s t b a a r h e i d van h e t CO -1eve2
r e n d e z o u t v e r s c h i l l e n d , d o o r d a t e e n meer of minder r e s i s t e n t e c o a t i n g
( s i l i c i u m h u i d j e ) aanwezig i s .
I n f i g u u r 2 z i j n d e r e s u l t a t e n van d e o n d e r z o c h t e g r o n d m o n s t e r s
weergegeven. D e h e l l i n g e n i n h e t meest s t e i l e d e e l van d e c u r v e n , waar
CO a f k o m s t i g i s van CaCO
z i j n voor a l l e monsters v r i j w e l i d e n t i e k .
2
3'
~ o v e n d i e nw o r d t b i j a l l e m o n s t e r s gedurende de eerste 1 0 seconden r e e d s
h e t g r o o t s t e d e e l van h e t aanwezige CaCO o n t l e e d . Voor d e m o n s t e r s
3
20647 e n 15970 i s h e t v e r l o o p van d a t d e e l van d e c u r v e , d a t b e t r e k k i n g
h e e f t op h e t o n t l e d e n van d o l o m i e t meer h e l l e n d dan b i j de o v e r i g e
m o n s t e r s . N i e t t e m i n g e d r a g e n d e onder-zochte m o n s t e r s z i c h v r i j w e l &el i j k e n i s e r ook s l e c h t s e e n g e r i n g v e r s c h i l t u s s e n d e d o l o m i e t g e h a l t e n gevonden. D i t i s n i e t v e r w o n d e r l i j k , omdat o p BBn u i t z o n d e r i n g na
C62923) a l l e m o n s t e r s u i t h e t S l o e a f k o m s t i g z i j n . H e t monster 62923
i s u i t d e LUbkekog i n D u i t s l a n d e n d u s ook'nog
e e n jonge g r o n d , e v e n a l s
de a n d e r e gronden.
-
I n t a b e l 2 s t a a n van de h i e r v o o r genoemde m o n s t e r s d e r e s u l t a t e n
vermeld, v e r k r e g e n d o o r t o e p a s s i n g van d e methoden S c h e i b l e r e n S k i n n e r ,
."
alsmede van de b e p a l i n g e n van t o t a a l e n u i t w i s s e l b a a r Ca e n M g . Vergel i j k e n w i j de r e s u l t a t e n van kolom 1 m e t d i e van kolom 2 dan z i e n w e ,
d a t d e Ca-MgCO - g e h a l t e n , v e r k r e g e n met d e methode S c h e i b l e r , op BBn
3
u i t z o n d e r i n g n a s l e c h t s i e t s . l a g e r l i g g e n d a n d i e v e r k r e g e n d o o r de v e r s c h i l b e p a l i n g van t o t a a l e n u i t w i s s e l b a a r Ca
+
Mg. D a t d e z e g e h a l t e n re-
d e l i j k met e l k a a r overeenstemmen moet g e l e g e n z i j n i n h e t f e i t , d a t de
carbonaten in deze grondewniet aan andere kationen (b.v. Fe) dan Ca
en M&gebonden
zijn, anders zouden hogere gehalten bij de Scheibler-
methode zijn gevonden.
In monster 68249 is ondanks de veronderstelling dat weinig of geen
Fe in het monster aanwezig zou zijn toch nog een Fe-bepaling verricht;
het gehalte bleek inderdaad zeer laag te zijn nl. 0,78% of 42 mval.
In de kolommen 3 , 4 en 5 waar resp. de gehalten van Ca-totaal
minus ca-uitwisselbaar, alsmede die van de methoden Scheibler en
Skinner staan vermeld, is bij de grondmonsters een goede correlatie
.tussen de gehalten van genoemde methoden gevonden; een uitzondering
hierop vormt monster 62923 uit de Lubkekog, waarvan de Scheibler- en
Skinnermethode goed met elkaar overeenstemmen maar Ca-totaal minus Cauitwisselbaar nogal wat hoger ligt. Misschien is ook hier de aantastbaarheid van de kalk in het geding. Wordt bij de gehalten in kolom S
-
afkomstig van het vrije CaCO - ook het CaCO van het dolomiet betrok3
3
ken-(kolom 13), hetgeen ook bij de bepalingen vermeld in de kolommen
.*
3 en 4 het geval is, dan zien we dat deze gehalten (kolom 6) zeer goed
met die uit kolom 3 overeenkomen. Bij deze grondmonsters is de hoeveelheid CaCO aanwezig in het dolomiet gering, dit in tegenstelling tot de
3
dolomietmergels.
Dit is ook de reden dat bij de mergels de CaCO -gehalten vlgs.
3
Skinner (kolom 5) zoveel lager liggen dan die vermeld in de kolommen
3 en 4. Een uitzondering hierop vormt het kalkmergel 68250, dat vrijwel
geen dolomiet bevat, maar nagenoeg uitsluitend uit CaCO is opgebouwd.
3
Wordt evenals bij de grondmonsters het totale CaCO -gehalte vlgs.
3
Skinner berekend (kolom 6) dan zien we ook bij de mergels een goede
correlatie met Ca-totaal minus Ca-uitwisselbaar (kolom 3). Dit verband
is iets minder goed bij de gehalten verkregen met de methode.Scheibler
(kolom 4) met als uitbijter monster 68249.
In de kolommen 7 en 8 staan de hoeveelheden dolomiet vermeld, die
vlgs. de methode Skinner in de grondmonsters en de mergels zijn bepaald.
Die hoeveelheid varieert voor de grondmonsters '15957 t/m 15971 van 4
tot lo%, hetgeen slechts een klein percentage is van de totaal aanwezige
hoeveelheid CO
Het monster van de Lubkekog bevat aanzienlijk meer do3'
lomiet, nl. 21%.
Bij de mergels liggen de dolomietgehalten uiteraard o p e e n geheel
ander niveau. Het kalkmergel 68250 bevat slechts 3% dolomiet, hetgeen
reeds uit de curve (figuur 1) was op te maken. De d0;xnietgehalten
in
de mergels 68246 t/m 68249 varieren daarentegen van 43 tot zelfs 99%.
Dit laatste gehalte heeft betrekking op monster 68248, dat vrijwel ge-
h e e l u i t dolomiet b e s t a a t .
De kolommen 9 , 1 0 en 11 geven d e MgCO - g e h a l t e n i n dolomiet weer,
3
bepaald volgens v e r s c h i l l e n d e methoden. B i j d e grondmonsters is d e
overeenstemming n i e t f r a a i . D i t was t e verwachten omdat d e g e h a l t e n
l a a g z i j n en d e a b s o l u t e a n a l y s e f o u t waarmee i e d e r e methode is b e l a s t
g r o t e r i s b i j l a g e dan b i j h o g e g e h a l t e n . Bovendien hebben we i n de
kolommen 9 en 10 t e maken met g e h a l t e n , d i e gevonden z i j n a l s een v e r s c h i l t u s s e n d e r e s u l t a t e n van 2 v r i j gecompliceerde a n a l y s e s .
B i j d e mergels l i g g e n de MgCO - g e h a l t e n a a n z i e n l i j k hoger en i s
3
d e overeenstemming t u s s e n d i e van kolom 9 en d i e van kolom 11 z e l f s
b i j z o n d e r goed. De g e h a l t e n verkregen v i a d e HC1-CH COOH S c h e i b l e r b e 3
p a l i n g komen hiermee wat minder goed overeen. ~ o n i t e r68249 w i j k t ook
h i e r a f . D i t v i n d t z i j n oorzaak t e n - d e l e i n h e t f e i t d a t b i j d.e Scheibl e r b e p a l i n g met H C 1 2090 mval Ca z i j n gevonden
-
d.i.
104,5% CaC03
-
t e r w i j l met CH COOH een e r g l a a g CaCO - g e h a l t e is verkregen t,o.v. d e
,
.
3
3
methoden u i t d e kolommen 3 e n 6 . Herhaling van d e b e p a l i n g met CH3COOH
l e v e r d e e e n z e l f d e CaCO - g e h a l t e o p . Ook h e t F e - g e h a l t e b l e e k n i e t hoog
3
t e z i j n , a n d e r s zou hiermee een d e e l van d e a f w i j k i n g v e r k l a a r d kunnen
worden.
B i j h e t i n h e t dolomiet aanwezige CaCO komen d e g e h a l t e n bepaald
3
volgens de i n d e kolommen 12 e n 1 3 beschreven methoden goed met e l k a a r
overeen. B i j d e grondmonsters is h e t verband wat minder nauw dan b i j
d e m e r g e l s -:waar h e t z e e r f r a a i is
t a g e CaCO
3
-
maar g e z i e n h e t g e r i n g e percen-
i s h e t dolomiet t o c h bepaald n i e t s l e c h t t e noemen.
I n kolom 1 4 is de berekende Ca
- Mg
verhouding i n h e t dolomiet
weergegeven. B i j d e grondmonsters i s a l l e e n b i j monster 62923 m66r Ca
g i n h e t dolomiet gevonden, n l . 2,5x, i n a l l e andere g e v a l l e n
dan M
l o o p t deze v e r h o u d i n g u i t e e n van 0 , l t o t 0 , 7 Ca t e g e n 1 , O Mg!. B i j d e
mergels l i g g e n d e verhoudingen we1 g e h e e l a n d e r s . De hoeveelheid CaCO
3
i n h e t dolomiet is 1 , b t o t 1 . 4 ~g r o t e r dan de hoeveelheid MgCO
uit3'
gezonderd i n h e t kalkmergel waar d e Ca/Mg verhouding 0 , 3 : 1 , O i s .
Hoe h e t z i j , ook b i j deze methode z u l l e n d e . r e s u l t a t e n met 'enige voorz i c h t i g h e i d moeten worden g e i ' n t e r p r e t e e r d
.
Samenvat
ti n-g
---------------- ----. .
U i t h e t v l g s . d e methode S k i n n e r v e r r i c h t e onderzoek is g e b l e k e n
d a t b i j d e onderzochte grondmonsters gedurende d e e e r s t e 10 seconden
r e e d s h e t g r o o t s r e d e e l . v a n h e t aanwezige CaCO i s o n t l e e d . Van d e v r i j
3
g r o t e hoeveelheid CO
i n dd m o n s t e r s a a n ~ e z ii~
s s l e c h t s een k l e i n
3'
d e e l (4
10%) a l s dolomiet tegenwoordig.
Een u i t z o n d e r i n g h i e r o p v o r m t m o n s t e r 62923 met
-+ 20% d o l o m i e t .
De c o r r e l a t i e b i j d e Ca-bepaling volgens v e r s c h i l l e n d e methoden ( t o t a a l
minus u i t w i s s e l b a a r
-
Scheibler
-
S k i n n e r ) is b i j z o n d e r goed. Voor d e
Mg-bepaling i s d i t verband wat minder f r a a i , maar d a t kan 0 . a .
z a a k t z i j n door d e z e e r l a g e Mg-gehalten.
veroor-
De Ca-Mg verhouding i n h e t
dolomiet loopt u i t e e n van 0 , l t o t 0 , 7 t e g e n 1 , O . Een u i t z o n d e r i n g
h i e r o p vormt-wederom monster 62923, waar i n h e t dolomiet 2,5x meer Ca dan
Mg i s gevonden. B i j d e mergels v e r s c h i l l e n d e h e l l i n g e n van d e curven
a a n z i e n l i j k , a 1 n a a r g e l a n g d e CO -0ntwikkeling s n e l of langzaam h e e f t
2
plaatsgevonden. Van d e z e e r g r o t e hoeveelheid CO i n d e mergels aanwe3
z i g , i s 3 t o t 98% a l s dolomiet aanwezig. Deze v a r i a t i e i s zo g r o o t , omd a t zowel met een kalkmergel a l s met d i v e r s e dolomietmergels i s gewerkt.
Ook b i j d e mergels is d e c o r r e l a t i e voor d e Ca-bepaling volgens d e
t o t a a l minus u i t w i s s e l b a a r methode en d i e van Skinner b i j z o n d e r f r a a i .
I e t s minder goed i s d i t verband met d e methode S c h e i b l e r . Een u i t b i j t e r
i n d i t g e h e e l vormt monster 68249. B i j d e Mg-bepaling
i s met genoemde
methoden een r e d e l i j k e t o t goede overeensteinming gevonden. Ook h i e r v a l t
monster 68249 weer u i t d e t o o n . B i j d e mergels 1s verhoudingsgewijs aan-.
z i e n l i j k meer Ca i n h e t dolomiet aanwezig dan b i j d e g r o n d m o n s t e r s .
B i j d e dolomietmergels i s d e hoeveelheid CaCO
1 , O t o t 1 , 4 x g r o t e r dan
d i e van h e t MgCO
-
3'
3
In h e t k a l k m e r g e l is a l s Ca
Mg verhouding 0 , 3 : 1 , O
i n h e t aanwezige dolomief gevonden.
U i t d e r e s u l t a t e n van d i t onderzoek mag worden geconcludeerd d a t met
d e methode Skinner op v r i j eenvoudige w i j z e en met een r e d e l i j k e nauwkeur i g h e i d h e t CaCO - g e h a l t e alSmede h e t d o l o m i e t g e h a l t e Ban-worden bepaald.
3
Eveneens mag u i t h e t h i e r beschreven onderzoek de g e v o l g t r e k k i n g worden
gemaakt d a t meer betrouwbare r e s u l t a t e n worden verkregen b i j t o e p a s s i n g
van d e methode S k i n n e r dan volgens d e methode S c h e i b l e r . Enkele nog onv e r k l a a r b a r e a f w i j k i n g e n vragen evenwel nader onderzoek.
Kampen, a p r i l 1973
Literatuur.
Beverwijk, A . 1958.
Onderzoek n a a r de mogelijkheid om h e t calcium- en magnesiumcarbon a a t i n de grond t e bepalen met zoutzuur e n a z i j n z u u r a l s oplosmiddelen.
I n t e r n rapport no. R 2919 R i j k s d i e n s t voor de I J s s e l m e e r p o l d e r s .
Bruin, P. 1937.
Verslagen van d e landbouwkundige onderzoekingen d e r Rijkslandbouwp r o e f s t a t ions no. 43, 693-731.
Hofstee, J . en Fien, H . J .
1971.
Analysemethoden voor grond, gewas, water e n bodemvocht. ~ i j k s d i e n s t
voor de IJsselmeerpolders.
Hofstee, J . en Fien, H . J .
1971.
T o e l i c h t i n g op de analysemethoden voor grond, gewas, water e n bodemvocht. R i j k s d i e n s t voor de I J s s e l m e e r p o l d e r s .
Skinner, S.I.M.
and Halstead, R.L.
1958.
Note on r a p i d method f o r d e t e r m i n a t i o n of c a r b o n a t e s i n s o i l s .
Canadian Journal of s o i l s c i e n c e , v o l . 38, 187-188.
Skinner, S.I.M.,
Halstead, R.L.
and Brydon, J.E.
1959.
.
-
~
~ u a n t i t a t i v emanometric d e t e r m i n a t i o n of c a l c i t e and. dolomite i n
s o i l s and l i m e s t o n e s .
Canadian j o u r n a l of s o i l s c i e n c e , v o l . 39. 197-204.
T a b e l 1.
Enkele gegevens van grondmonsters e n mergels g e b r u i k t b i j
h e t CaC03
Monster
no.
-
MgC03 onderzoek.
De s t o o f d r o g e grond b e v a t i n
procent en
Omschrijving
CaC03
Humus E
Lutum
Slib
15957
Sloe
0 - 5 cm
19.0
6,4
37,6
55'0
15958
Sloe
5-20 cm
19,7
5,9
29,4
58,7
15959
S l o e 20-50 c m
18,9
3,5
35,3
51,5
15960
S l o e 50-80 cm
19,8
3,l
31,5
47.0
15969
Sloe
0- 5 cm
22'6
3,s
27,8
42.0
15970
Sloe
5-20 cm
22,l
3,9
26,8
40,8
15971
S l o e 20-50 cm
21,5
4,O
28,2
42.0
20647
Zuid-Sloe 20-40 cm
18,l
3,5
33,O
52.9
62923
LClbkekog D u i t s l a n d 0-6 cm
6.2
8,6
46,8
67,3
68246
Dolomietmergel W i n t e r s w i j k s e
Kalkgroeve
.
68247
68248
,t
9,
6824.9
68250
74,3
9,
,,
Kalkmergel
75,9
85.8
104,5
94,2
,
.
- ca en
Mg gehnlfen in
J
l cs +Yg bepsald
~ * b e l2.
a
m
V
Ino I
a
nvsl en i n % per 1 W g stoofdroog a s t e r m a 1 wen grondmonsters en mergels Depaald valgenn dlverse nethoden
volgens
f o t a a l Ca
MS minus
+
method*
Scheibler
1
I
mval taco, bepaald volgens
<
11
0 1 m z e t bepssld
~olgens
methode skinner 11 nethode
v r i i I v r i i csco.+ll .in mval
I Skinner
I
in % van
I
., m dolomiet
mve2 MECD,
Depaald volgens
v a ~taco, in a a i o m ~ e t
ca
-
Mg
berekend , , i t
F i ~ u uI,
i Sl~elhe~d
van antleden van CaCa, en dolomret rn kalkmetqels en dolom~etme~~pels
do01
He- H, vellepenwwrd~pt Co, equivalent aan net onlleed
cal bonaat.
HCI.