"Beren op de weg, spinsels in je hoofd"

omgaan met emoties en stress op het werk de Rationele Effectiviteits Training (cognitieve training) Theo IJzermans en Coen Dirkx dr. Albert Ellis (1913-2007) een Amerikaanse psycholoog is de grondlegger van de Rational Emotive Therapy (RET) in de jaren 50. Begin jaren 80 bleek uit onderzoek dat Albert Ellis naast Carl Rogers en Sigmund Freud tot de drie invloedrijkste psychologen/psychiaters werd gerekend. Het doel van RET is het vergroten van persoonlijke effectiviteit en met meer plezier in het leven staan. Het boekje biedt handvatten voor zelfcoaching. Door oefeningen leer je om bij stressvolle situaties rationeel te blijven denken en niet terug te vallen op een van de vijf denkmanieren uit de RET. RET is gebaseerd op het uitgangspunt is dat je je gedachten kunt beïnvloeden. Als de gedachten over een gebeurtenis veranderen, veranderen je gevoel en gedrag mee. De manier van denken en fantaseren bepaalt volgens RET hoe je je voelt en hoe je je gedraagt. Om RET goed te kunnen begrijpen is het belangrijk een onderscheid te maken tussen: 1. waarneming 2. interpretatie 3. evaluatie

A.B.C.

A. Gebeurtenis: er gebeurt iets op de werkplek dat we heel vervelend vinden, of we hebben een gedachte

aan een gebeurtenis

B. we nemen de gebeurtenis waar en geven er betekenis aan. Als we overdreven, absolute, irrationele

gedachten hebben, creëren we:

C. een zelf ondermijnende of destructieve gemoedstoestand. dan ervaren we gevoelens die ons van

streek maken en onder druk zetten. angst, depressie, boosheid, niet productieve gevoelens. De schrijvers maken gebruik van veel voorkomende situaties op het werk en liggen ook zo de theorie uit in het begin van het boek. Ze geven een voorbeeld van twee leidinggevende in dezelfde situatie. De een reageert min of meer laconiek op hetgeen zich voordoet, de ander raakt volledig gefrustreerd. Het gedrag van beiden is herkenbaar en de bedoeling van de theorie is meteen duidelijk. De 5 stereotype denkmanieren:

1. Ongezonde Perfectionisme

je mag geen fouten maken. de eis van absolute onfeilbaarheid wordt gekoppeld aan zelfbeoordeling: een fout is een teken van zwakte, een totale afgang. hiermee creëren je je eigen 'zwaard van damocles'. het irrationele schuilt in ‘de overdrijving’ en ‘de eigenwaarde’ wordt gekoppeld aan prestaties.

2. Rampdenken

onheilsfantasten zien altijd verschrikkelijke gevaren op zich afkomen. zie je wel, alles loopt mis.....

3. Lage frustratie tolerantie

mensen met een lft zien vaak tegen dingen op en denken dat deze te moeilijk en te zwaar zijn. voorbeelden van gedachten: -ik kan niet tegen kritiek; -als dat gebeurt, overleef ik het niet; -dat is veel te moeilijk voor mij; -daar kan ik echt niet tegen op; het achterliggende idee is dat het leven eigenlijk veel gemakkelijker zou moeten zijn dan in de praktijk blijkt. Het irrationele schuilt in de overdrijving. Moeilijke dingen zijn soms heel vervelend, maar wel te verdragen. Ze kunnen ook een uitdaging zijn. Door dingen die moeilijk zijn uit te proberen, kan soms blijken dat je wel kunt slagen, in ieder geval overleef je het. De eis dat het leven eigenlijk gemakkelijker zou moeten zijn, is even onzinnig als de eis dat iedere dag de zon moet schijnen. Lft leidt tot onnodige spanningen en ongenoegen, een halfslachtige inzet met veel gekreun en tot snel opgeven van een activiteit: zie je wel, veel te moeilijk.

4. De love junk: verslaving aan respect en liefde

de liefdesjunk is verslaafd aan het idee dat het noodzakelijk is dat mensen je leuk vinden, van je houden en je respecteren. voorbeelden van gedachten zijn: -het is verschrikkelijk als ik afgewezen word; -als ik geen vaste partner heb, stel ik niets voor; -het is onverdraaglijk als mijn collega mij links laat liggen sinds ik haar gezegd heb waar ik van baal; -het is onverdraaglijk dat mijn computer het niet meer doet, juist nu ik het zo druk heb; -ik zeg maar niets meer want dan krijgen we ruzie en kunnen we niet meer samenwerken; De overdrijving schuilt in het idee dat het absoluut noodzakelijk is dat mensen je mogen en je gedrag goedkeuren. Een rationele wens wordt tot een irrationele eis gemaakt. Deze opstelling en de angst die het oproept, leiden tot vermijding van conflicten, tot het niet durven zeggen wat je vindt. Ook het naar voren brengen van nieuwe ideeën brengt altijd een risico van afwijzing met zich mee. Het 'liefdesjunk' denken leidt vaak tot schipperen en je op de vlakte houden.

5. Eisen aan anderen en de wereld

Nog een veel voorkomende irrationele eis is dat andere mensen zich anders zouden moeten gedragen en dat de wereld anders in elkaar zou moeten zitten. De anderen moeten zich gedragen naar onze opvattingen. -ik heb zo hard gewerkt, ze hebben het recht niet mij zo te behandelen; -er gaat zoveel fout binnen onze organisatie, dat mag toch niet; -collega's moeten altijd fair met elkaar omgaan; -mensen moeten zich houden aan afspraken; -mijn collega gaat altijd vroeg naar huis, dat mag toch niet; -ik heb vakantie en nu regent het, dat mag niet. Deze eisende gedachtegangen hebben meestal betrekking op rechtvaardigheid, normen en waarden over hoe anderen, organisaties en zelfs de natuur zou moeten zijn. Het irrationele schuilt erin dat mensen de realiteit niet willen accepteren zoals die zich voordoet en eisen dat deze anders wordt. Het moet anders omdat ik het wil. Ook hier wordt weer een wens tot een eis gemaakt. Accepteren betekent nog geen goedkeuring. Een rationele opstelling is accepteren wat je niet kunt veranderen en datgene proberen te veranderen wat je wel kunt veranderen.

Ik heb voor dit boek gekozen omdat ik het zelf veel gebruik. Het boek is prettig leesbaar en legt de theorie duidelijk en praktisch uit. Zelf vind ik het in gesprekken ook goed uit te leggen waar RET over gaat. Mijn ervaring is dat de meesten het direct begrijpen en er ook mee aan de slag kunnen. Er staan praktische oefeningen in. Ik geef het boekje soms aan medewerkers cadeau. Degene die er echt mee aan slag gaan zijn erg enthousiast en merken ook effect.