Transcript tweede - Stichting IRIS

De professional
aan het woord
Een uitgave ter inspiratie en informatie over de invulling van professionele ruimte
binnen de IRIS-scholen. Medewerkers aan het woord over verschillende vormen van opleiden en
ontwikkelen, zoals teamontwikkeling, schoolontwikkeling, leren in het vak, collegiale consultatie, individueel leren en IRIS-breed netwerken.
mei 2014, nummer 2
Een creatieve Frans op het ECL
Sinds vorig schooljaar maakt Rozemarijn Kemper,
sectievoorzitter en docent Frans op het ECL, deel uit
van de IRIS-brede Projectgroep Ontwikkelen Digitaal
Lesmateriaal. Dit geeft haar de tijd en gelegenheid om
actief bezig te zijn met het ontwikkelen van digitaal
lesmateriaal voor de sectie Frans. Ze ziet eindeloos
veel mogelijkheden. Niet alleen voor haar eigen sectie, maar zeker ook IRIS-breed.
Lesprojecten voor tabletklas 2013-2014
Rozemarijn is vorig jaar gestart met het opzetten van drie
lesprojecten voor de pilot tabletklas 2013-2014, compleet
met handleiding voor docenten. Op basis van een thema is
zij op zoek gegaan naar bijpassend, bestaand digitaal oefenmateriaal, dat zoveel mogelijk aansluit op de belevingswereld van de leerling. Vervolgens heeft zij het met eigen
materiaal aangevuld door bijvoorbeeld zelf opgenomen
filmpjes met uitleg toe te voegen. Ieder project wordt
www.irisfrans.weebly.com
afgesloten met een eindopdracht. Al deze informatie is op
Voor de sectie Frans heeft Rozemarijn een interactieve web-
de website geplaatst. Inmiddels is de website ingericht op
site voor leerlingen en docenten gemaakt via weebly.com.
leerjaren en verschillende niveaus. Er is gedifferentieerd
Deze openbare website is in eerste instantie opgezet voor
materiaal beschikbaar voor leerlingen die extra steun nodig
gebruik binnen het ECL (havo/vwo), maar inmiddels heeft
hebben, maar ook voor leerlingen die een extra uitdaging
de Haemstede-Barger Mavo een programma toegevoegd
willen is er genoeg te vinden. Ook voor de verschillende en
voor vmbo-tl. Rozemarijn nodigt iedereen, maar natuurlijk
soms lastige grammatica-onderdelen is volop materiaal
met name de docenten Frans binnen IRIS, van harte uit om
beschikbaar. Uiteraard is rekening gehouden met de richt-
een kijkje te nemen op www.irisfrans.weebly.com. Iedere
lijnen van het Europese referentiekader en de grammatica-
docent kan deze website gebruiken voor zijn lessen, maar
leerlijnen per jaarlaag.
nog mooier is het om zelf een website te maken, voor je
eigen school met eigen lesmateriaal. Onderdelen van deze
Meer weten over het maken van een eigen website via
ingerichte website kun je overnemen en verder passend
weebly.com? Neem contact op met Rozemarijn Kemper,
maken bij je eigen school en bij de methode die je gebruikt.
[email protected].
De ervaring leert dat het eenvoudig en gebruiksvriendelijk
werkt en veel mogelijkheden biedt.
Voordelen van digitaal materiaal op eigen website
- Docent heeft mogelijkheid om eigen creatief digi-
taal lesprogramma op te nemen, met bijbehorende
opdrachten, aansluitend op de lesmethode die
wordt gebruikt en passend bij de school.
- Het interactieve materiaal sluit geheel aan op de
belevingswereld van de leerlingen en is overal en
altijd benaderbaar.
- Leerlingen die moeite hebben met grammatica of
vocabulaire kunnen extra oefenen.
- Leerlingen die de aangeboden lesstof eenvoudig
oppakken worden extra uitgedaagd door
verdiepingsopdrachten.
Als een vis
in het water...
Op een donderdagmiddag, vlak voor de start van een
Kweekvijverbijeenkomst, spreek ik Mariska van Son
en François Roosegaarde. Beiden hebben er dan al
een lange dag van lesgeven opzitten op het Kaj Munk
College, waar zij deel uitmaken van het bovenbouwteam vwo.
hij naadje van de kous weten, is betrokken en geïnteresseerd. Zijn visie is helder ”Ik denk dat onderwijs alleen maar
Mariska (37) geeft economie en m&o in de bovenbouw
verandert als docenten veranderen, van binnenuit. En dat is
havo/vwo en is (duo)mentor van een 4 vwo-klas op het KMC.
precies waar we allebei mee bezig zijn.”
Na een carrière in de bankenwereld is zij als zij-instromer
in het onderwijs gestart. Een lang gekoesterde wens ging
De opleiding leert deelnemers ook of de functie van team-
hiermee in vervulling. “Ik hou van leren en mezelf ontwik-
leider bij ze past. “Alle deelnemers geven leiding aan een
kelen, ook al heb ik net mijn onderwijsbevoegdheid.” Haar
klein project in de eigen school. Dit werkt als een soort
leidinggevende kwaliteiten zijn al snel zichtbaar bij haar
proeftuin. Door je eigen collega’s aan te sturen in een werk-
teamleider en het is dan ook geen wonder als hij haar vraagt
groep krijg je al bagage als teamleider mee.” François leidt
om deel te nemen aan de Kweekvijver. In deze opleiding
een werkgroep over autonomie van leerlingen en Mariska
leert ze ervan om uit haar comfortzone gehaald te worden,
over de vraag van leerlingen ‘Waarom doen we wat we
zichzelf (nog) beter te leren kennen. ”Dat is mooi en con-
doen?’ Beiden bevestigen mijn conclusie dat de opleiding
fronterend.” Ook leert ze de school beter kennen, de interne
van toegevoegde waarde is voor de opbouw van je cv, maar
krachtenvelden. “Je gaat echt anders naar je school kijken.”
ook geschikt is als loopbaan-oriëntatie. Gezamenlijk maken
we ons op voor de bijeenkomst van die middag en avond.
François (61) geeft wiskunde in de bovenbouw havo/vwo.
Hij is dit jaar terug in Nederland na een verblijf van enkele
Ruud Jansen, opleider Kweekvijver
jaren in Duitsland waar hij docent was aan de Europese
school in Karlsruhe. Tijdens zijn sollicitatie gaf hij al aan ‘iets’
Geïnteresseerd in de Kweekvijver?
naast het lesgeven te willen doen. “Geef mij maar een pro-
Kom naar de voorlichting over deze IRIS
bleem, want ik heb wel wat ervaring in dit management-
Opleiding Leiderschap op 7 mei of 24 juni 2014
gebied. Het is alleen nog niet zo theoretisch onderbouwd.”
van 16.00 - 17.30 uur op het Kaj Munk College.
Dat is typisch François, een echt inhoudsdier. Van alles wil
Meer info: www.iris-opleiden-ontwikkelen.nl
Hoe
ben jij?
Drijfveren zijn voorspellers van gedrag. Ze geven richting aan het gebruik van iemands
mogelijkheden en talenten. Maar hoe kom je er achter wat iemand drijft in zijn werk?
Management Drives is een model dat op relatief eenvoudige wijze inzicht geeft in iemands
drijfveren. Op basis van vragenlijsten worden de drijfveren bepaald, die met zes kleurcodes
worden aangeduid. De medewerkers van het Bestuursbureau zijn onder leiding van Ruud
Jansen aan de slag gegaan met Management Drives met als doel inzicht te krijgen in hun
eigen motivatie om dingen wel of juist niet te doen. Maar ook om te leren waarom anderen
dingen doen zoals ze die doen. En als je de drijfveren weet, hoe kun je dit dan gebruiken
om je werk effectiever aan te pakken en de samenwerking met collega’s te verbeteren? Het
waren verrassende, leerzame, maar vooral ook kleurrijke bijeenkomsten. Irmgart de Vries,
secretariaat Bestuursbureau IRIS: “De uitkomst van de test was voor mij heel herkenbaar.
De toegevoegde waarde vond ik dat je om leert gaan met drijfveren die ver van je afstaan.
Hierdoor kun je bepaalde situaties beter inschatten en begrijp je waarom iemand anders kan
reageren dan jij zou doen. Ook is het mooi om te zien hoe de drijfveren zich in groepsverband verhouden: is er een juiste balans in de groep? Naast de groepssessies hebben we ook
allemaal een persoonlijk gesprek gehad met Ruud en werd ons kleurenprofiel besproken. Je
krijgt dan tips op maat en dat is echt van meerwaarde!” www.managementdrives.com
Professionele Leergroepen op Thamen
Op Thamen is het werken in Professionele Leergroepen (PLG’s) een normaal verschijnsel geworden.
Deze groepen ontstaan zowel uit behoeftes vanuit
de organisatie als vanuit wensen van individuele
docenten die elkaar over gedeelde thema’s willen
ontmoeten.
Thamen Toekomst Bestendig
De TTB-groepen (Thamen Toekomst Bestendig) zijn voor-
Studiegroep OPLIS-medewerkers
beelden van groepen die ontstaan zijn uit een organisa-
In de studiegroep van OPLIS-medewerkers werken school-
tiebehoefte. Hier wisselt men kennis uit over zaken als
opleiders en coaches samen. “We merkten dat schoolop-
intersectoraal /sectoraal en LOB-beleid. “De leden van deze
leiders en coaches eenzelfde soort leervraag hadden. Om
groepen hebben zich zelf aangemeld en laten daardoor
de werkcolleges van studenten en intervisiebijeenkomsten
een grote betrokkenheid zien bij de thema’s die op tafel
voor nieuw personeel op een hoger niveau te krijgen wil-
komen.” Arjan Fokkens, begeleider TTB-groepen
den we ons voeden met nieuwe kennis. Gezamenlijk is toen
besloten om het ‘Handboek voor Leraren’ van Geerts & Van
Kralingen te gebruiken om onze kennis te verdiepen.
In verschillende sessies van de PLG laten we elkaar ervaren
wat we uit het boek gebruiken in onze bijeenkomsten.
Daardoor brengen we de theoretische achtergrond direct
in de praktijk. Zo liet coach Marion van Hees de anderen
ervaren wat in een klassenleergesprek goede vragen zijn en
hoe je ervoor zorgt dat alle leerlingen betrokken, individueel
aanspreekbaar, zijn. Een train de trainer-principe ligt aan
deze PLG ten grondslag.” Hugo van de Berg, schoolopleider
Samen op Thamen
aan een sociaal veilig schoolklimaat. In de (mentor)lessen
In de groep Samen op Thamen zoeken docenten elkaar
worden in de eerste schoolweken met elkaar afspraken
actief op. Sinds een aantal jaren werkt deze groep samen
gemaakt over gewenst en ongewenst gedrag in de groep
en bestaat uit leden van verschillende teams. De groep is
in de vorm van een klassencontract. Tijdens de kerstviering
voortgekomen uit de wens om schoolbreed een veiliger en
en de werkdag (red. klussen voor een goed doel) is er in
positiever schoolklimaat te realiseren. De thema’s respect
alle klassen aandacht voor deze thema’s. We geven de leer-
voor elkaar, leren van en met elkaar en met zijn allen
lingen mee dat het goed is iets voor een ander te doen en
verantwoordelijk (voor een goede sfeer voor jezelf en je
dat ze dankbaar moeten zijn voor wat ze hebben.”
omgeving) staan centraal.
De werkgroep Samen op Thamen is een mooi voorbeeld
“Alle teams leveren input en daarmee maken wij (mentor-)
van professionalisering op de werkvloer. “Alle leden van
lessen en projecten rondom deze drie thema’s. Zo zijn er
de werkgroep leren van elkaar: we weten wat er met de
lessen gemaakt om pesten te beperken. Naast aandacht
drie kernwaarden wordt bedoeld en toch geeft ieder zijn
in de reguliere mentorlessen zijn er drie momenten in het
eigen invulling eraan. In de vergaderingen volgt de terug-
jaar waarop extra aandacht is voor deze thema’s. Aan het
koppeling: verzinnen, uitwisselen, uitvoeren, reflecteren,
begin van het nieuwe schooljaar gebeurt dit bijvoorbeeld
aanpassen, etc.” Deze reflectie zien ze ook in de lessen.
in de introductieprogramma’s in leerjaar 1 en 2. Door zo
“Leerlingen hebben hun eigen ideeën over wat respect en
vroeg al gedrag te benoemen dat past bij deze waarden,
medeverantwoordelijkheid is. In klassengesprekken leren
weten leerlingen (en docenten) wat er van ze verwacht
niet alleen leerlingen van elkaar, maar ook de docent leert
wordt. Er worden allerlei interactieve spelvormen ingezet
hiervan. Het is echt sámen op Thamen”. Tecla Trossel, (team
waarmee we werken aan een goede groepssfeer. Goed met
kader onderbouw) en Maarten Loijenga (team basis onder-
elkaar leren omgaan, respect hebben voor elkaar, draagt bij
bouw), leden van werkgroep Samen op Thamen.
Kwaliteit in Ontwikkeling (KiO) binnen het HVC
Binnen alle IRIS-scholen is het project Kwaliteit in
Ontwikkeling (KiO) van start gegaan. Op elke school
is een projectteam de dialoog gestart over welke
kwaliteiten van docenten bijdragen aan het succes in
de klas en het leren en ontwikkelen bij leerlingen.
Deze dialoog begint met het gesprek over ‘Wat is een
goede docent?’ en ‘Wat is een goede les?’ De resultaten van
deze gesprekken helpen bij het nadenken en het in gesprek
zijn over de eigen ontwikkeling van docenten. Doel is dat
docenten zich eigenaar voelen van hun eigen ontwikkeling, aansluitend bij hun passie en hun kwaliteiten verder
ontwikkelen. Dit komt uiteindelijk de kwaliteit van het
Marco Schoorl, docent geschiedenis en aardrijkskunde HVC
onderwijs en dus ook de leerling ten goede.
Op het HVC is een groep docenten met de vragen aan de slag gegaan. Uit elk team heeft een docent zich aangemeld om mee
te denken. Marco Schoorl, docent geschiedenis en aardrijkskunde bij het HVC, is één van hen. Marco, gestart op het HVC als
stagiair, werkt sinds 5 jaar met veel plezier binnen de afdelingen vmbo-basis en havo.
Waarom heb je jezelf aangemeld voor dit projectteam?
Momenteel begeleid ik zelf stagiaires en dat was een van
de redenen om mijzelf aan te melden. Ik merkte dat er een
verschil zit tussen datgene dat je leert op de opleiding en
dat wat je nodig hebt in de praktijk. In het vmbo heb je
bijvoorbeeld andere capaciteiten nodig dan je op de opleiding leert. En wat een goede docent nodig heeft voor het
lesgeven in een havo/vwo-klas verschilt van dat wat nodig is
in een vmbo-basisklas. Dat wilde ik graag inbrengen in het
gesprek.
Wat levert het voeren van deze dialoog je op? Het zet me
aan het denken. Ik kijk bijvoorbeeld met andere ogen naar
de samenwerking binnen en buiten het team. Door deze
gesprekken te voeren leer je de standpunten kennen van je
collega’s en krijg je meer begrip voor andere teams waarom
zij zaken anders aanpakken.
Aanpak KiO binnen het HVC
Wat is je verdere verwachting van dit project? De volgende
Op basis van interviews met docenten uit alle afdelingen
stap is het formuleren van gedragscriteria bij de kwaliteiten.
binnen het HVC zijn kwaliteiten geformuleerd: wat heb
Dit zal mij uitdagen om ook binnen het lesgeven zaken
je nodig in de klas, binnen je team/sectie en binnen de
anders aan te gaan pakken, dit te gaan proberen. Het heb-
school. Deze kwaliteiten zijn getoetst binnen de werk-
ben van een omschrijving van de kernwaarden die je als
groep en vervolgens bondig gedefinieerd. Nu volgt
HVC-docent hebt, geeft je de mogelijkheid te reflecteren op
uitwerking in gedragscriteria. Zo ontstaat een beeld van
je eigen functioneren. En het kan als handvat dienen in de
de docent binnen het HVC, welke de basis vormt voor de
gesprekken met je teamleider. Met nieuwe docenten kun je
dialoog over ontwikkeling van de individuele docent.
in gesprek gaan hoe zij deze waarden kunnen verwerken
in hun lessen, zodat je een doorlopende lijn krijgt binnen
Meer informatie over KiO?
het HVC. Maar ik zie ook mogelijkheden om de specifieke
Neem contact op met de projectleiders: Robert Claassen
HVC-kwaliteiten van docenten in te zetten tijdens onder-
(KMC), Ella de Jong (HVC), Dorine Machiels (ECL), Marcel
wijsdagen en hun ervaringen te delen met andere collega’s
van den Busken (Thamen), Sebastiaan Baauw (HBM) of
binnen IRIS.
Judith IJsseldijk (IRIS).
Fixed or growth mindset?
Richard Jones, docent Engels op de HaemstedeBarger Mavo, heeft de tweejarige Masteropleiding
Professioneel Meesterschap bij het Centrum voor
Nascholing in Amsterdam gevolgd. Hij heeft hiervoor
de lerarenbeurs aangevraagd.
Welk praktijkonderzoek heb je gedaan? In de studie staat
dit zich niet altijd in hard werken. Ik vind het de verant-
het ontwikkelen en vernieuwen van onderwijs op basis van
woordelijkheid van docenten en ouders om jongeren te
praktijkonderzoek centraal. De theorie van Carol Dweck
stimuleren een growth mindset te ontwikkelen. In het af-
over de ontwikkeling van mindset heeft een belangrijke
gelopen jaar heb ik mindset-trainingen gegeven aan een
plek gekregen in mijn onderzoek naar de motivatie van
groep vmbo-t brugklassers, gericht op het bewust maken
vmbo-leerlingen. Dit heeft mij inzicht gegeven in het
van hun mindset. Momenteel onderzoeken we wat de
gedrag van mijn leerlingen. Velen blijken een fixed mindset
effecten van de trainingen zijn op de motivatie van leer-
te hebben: zij geloven dat zij geboren zijn met een bepaald
lingen en op welke manier docenten, mentoren en ouders
intelligentieniveau en met aanleg voor bepaalde talenten.
hen feedback kunnen geven.
Zij werken er niet voor om iets nieuws te leren, terwijl leerlingen met een growth mindset beseffen dat zij door hard
Wat heeft de masterstudie je gebracht? Ik heb leren
werken en veel oefenen talenten kunnen ontwikkelen en
kijken naar de verschillende processen binnen de eigen
hun cognitieve niveau kunnen verhogen. Andere leerlingen
schoolomgeving, zoals leerlingmotivatie, leerpsychologie,
geven het leren snel op, terwijl er veel te leren valt.
afstemming van didactiek op de individuele leerling en
beroepskeuzeprocessen. De diversiteit van aangeboden
Mindset-trainingen op de Haemstede-Barger Mavo? Mijn
kennis, samen groeien in kleine teams, leren schrijven op
vmbo-leerlingen zijn super gemotiveerd. Ze hebben het
academisch niveau en structureel onderzoek leren doen zie
graag gezellig en willen hun diploma halen. Helaas vertaalt
ik als grote meerwaarde van de studie.
Nieuwe manier van
lesgeven: de iPad-klas
Na een periode van intensief voorbereiden is eind
augustus 2013 op het HVC gestart met het gebruik
van iPads in gymnasium-2. Het project omvatte niet
alleen het beschikbaar stellen van iPads, ook de
manier van lesgeven is veranderd. In gesprek met
Evert-Jan Oppelaar, ICT-coördinator HVC.
dingen zelf uitzoeken en creëren valt op. Opdrachten
worden veel laagdrempeliger. Door zelf te onderzoeken en
Wat is er in de lessen veranderd met de introductie van de
toe te passen beklijft de lesstof veel beter en dat is precies
iPads? Met de komst van de iPads hebben wij de lessenta-
wat we wilden. Digitale schoolboeken zijn helaas nog niet
bel aangepast om leerlingen beter te kunnen uitdagen, te
je-van-het, evenals de werkboeken. Deze blijven we voor-
vormen en ruimte te geven. De lessen zijn afwisselender en
lopig gewoon op papier gebruiken.
meer gericht op zelf onderzoeken. Het is niet altijd meer de
docent die het verhaal vertelt. De iPad is daarbij een bijna
Waarom iPad? Omdat de iPad het beste aansluit op wat we
onmisbaar hulpmiddel.
willen met tablets in de lessen. De iPad is stabiel, veilig door
de ‘gesloten’ app-store, degelijk, betaalbaar, gaat lang mee
Dit vraagt wel wat van alle betrokkenen. Welke voorberei-
en is perfect geschikt voor ‘moderne’ media.
ding ging hieraan vooraf? Een team van docenten heeft
de nieuwe didactische aanpak en inzet van iPads in de klas
Wat is jullie toekomstvisie ten aanzien van dit onderwerp?
ontwikkeld, ondersteund door scholing van externen. Ook
We denken dat deze onderwijsaanpak, in combinatie met
de O&O-momenten zijn gebruikt voor scholing en overleg.
iPads, heel goed toepasbaar is in andere onderwijsniveaus.
De plannen voor het atheneum worden al uitgewerkt. De
Wat zijn de voor- en nadelen van het werken met iPads?
iPad blijft wel echt een hulpmiddel. Maar de leerling mag
Met name de snelheid en het gemak waarmee leerlingen
daarin zelf keuzes maken en zijn eigen werk organiseren.
Netwerk O&O
Het netwerk O&O coördineert, stimuleert, ondersteunt en faciliteert op het gebied van Opleiden en
Ontwikkelen binnen de school en vormt een brug
naar IRIS-brede samenwerking ter versterking.
IRIS Opleiding Leiderschap:
de Kweekvijver
Iets voor jou?
Leiding geven aan collega’s doe je niet zomaar. Daar moet je
wel wat voor doen! De opleiding Kweekvijver volgen,
bijvoorbeeld. De opleiding is bedoeld voor iedereen die
Heb je vragen, opmerkingen of suggesties? Neem dan
werkt in het onderwijs en die zich verder wil bekwamen op
contact op met één van de netwerkcoördinatoren:
het gebied van ambachtelijk en persoonlijk leiderschap.
Marcel van den Busken (THA) [email protected] /
In september 2014 gaat deze eenjarige opleiding opnieuw
0297-563192 | Jan Simon (HVC) [email protected] / 0252-661566
van start onder leiding van Ruud Jansen. Denk je dat het iets
| Ronald Lam (HBM) [email protected] / 023-5282380
voor jou is? Overleg met je leidinggevende en neem contact
| Robert Claassen (KMC) [email protected] / 023-5616198
op met Ruud Jansen (tel. 06-43230670 / [email protected]).
| Luc Bessems (ECL) [email protected] / 023-5319042 | Rita
Meer informatie vind je ook op de website van O&O.
Groeskamp (IRIS) [email protected] / 023-5483800
Voorlichtingsbijeenkomsten: 7 mei en 24 juni van 16.00-17.30
Meer informatie: www.iris-opleiden-ontwikkelen.nl
uur, Kaj Munk College in Hoofddorp.
Subsidiemogelijkheden
Lerarenbeurs Bevoegde leraren kunnen een beurs aanvragen voor een bachelor- of masteropleiding (inclusief pre-master of schakeltraject) of voor een korte opleiding die gericht is op het verwerven van extra bekwaamheden. Meer informatie: www.
ib-groep.nl/particulieren/leraar. Deadline: 31 mei 2014. Let op: de regels omtrent de Lerarenbeurs zijn veranderd vanaf het studiejaar 2013-2014. Voor aanvragen vanaf dit studiejaar geldt, dat een aanvraag ieder jaar opnieuw moet worden ingediend.
Tegemoetkoming leraren, ook voor zij-instromers Studenten, zij-instromers of contractanten kunnen een tegemoetkoming
leraren krijgen. Dit kan als zij een lerarenopleiding aan hbo of universiteit volgen en studiefinanciering niet meer mogelijk is
(ook niet als lening bij DUO). De tegemoetkoming is een gift. Meer informatie: www.ib-groep.nl/particulieren/leraar. Deadline:
31 augustus 2014.
Promotiebeurs Bevoegde leraren kunnen een beurs aanvragen voor een promotieonder-
Colofon
zoek. Zie voor meer informatie www.nwo.nl/leraren. Deadline: begin september 2014.
Europees subsidieprogramma Erasmus+ Erasmus+ is het nieuwe 7 jaar durende Europese
subsidieprogramma voor onderwijs, jeugd en sport. Zie voor meer informatie
www.erasmusplus.nl.
Dit is een uitgave van
IRIS Opleiden & Ontwikkelen
Vragen en/of suggesties:
Rita Groeskamp
- 023-5483800
Agenda mei-oktober 2014
- [email protected]
- www.iris-opleiden-ontwikkelen.nl
21 en 22 mei
Nationaal congres Onderwijs en Social Media 2014
www.ncosm.nl
26 mei
Puberbrein binnenstebuiten Amsterdam
www.onderwijsagenda.nl
5 juni
Landelijke onderwijsdag techniek
www.onderwijsagenda.nl
11 juni
Taal leren met tablet of iPad
www.aps.nl/agenda
16 juni
Over de top: haal het beste uit jongeren
www.onderwijsagenda.nl
19 juni
Symposium: Leerlingzorg in het passend onderwijs
www.onderwijsagenda.nl
september
Start IRIS Opleiding Leiderschap: Kweekvijver
www.iris-opleiden-ontwikkelen.nl
9 september
4-daags verdiepingsprogramma personeelsplanning
www.vo-raad.nl
11 september
Basiscursus loopbaanbegeleider VO
www.aps.nl/agenda
Met dank aan alle medewerkers
8 oktober
Het lerarencongres 2014
www.lerarencongres.nl
van IRIS die aan dit nummer
30 oktober
Landelijk congres stimulering LOB
www.vo-raad.nl
hebben meegewerkt.
Tekst: M. vd Busken, R. Groeskamp,
R. Jansen, I. Snep en J. IJsseldijk
Eindredactie: I. Snep
Vormgeving: Bommel tekst & creatie
Oplage: 800 exemplaren
Druk: drukkerij Groen