Transcript triangel februariapril 2014

TRIANGEL JAARGANG 26
nr. 1
5 februari - 9 april 2014
kopij kunt u inleveren tot en met 23 maart a.s.
(bestrijkt de periode april-mei 2014)
1914-1939-2014: VOLHARD IN DE LIEFDE !
Honderd jaar geleden startte de Great War, de Eerste Wereldoorlog. Het wordt in
de landen die er het meest bij betrokken waren groots herdacht en terecht.
Vijfentwintig jaar later brak de Tweede Wereldoorlog uit. Het zijn geen jubilea
om trots te vieren, integendeel.
Voor de Eerste Wereldoorlog heb ik al langere tijd interesse. Ik zie het als een van
de markeringsmomenten van de Europese geschiedenis. Op de slagvelden
sneuvelden keizerrijken die honderden jaren, en meer, bestonden. Op de
slagvelden sneuvelde ook het vertrouwen van de mens in traditie, staat, institutie
en, ja de Kerk. Nooit eerder werd duidelijk, dat de machten en krachten ontketend
in de industriële revolutie zich vernietigend tegen de mens konden keren. In amper
vier jaar tijd ontwikkelde zich de luchtvaart, de draadloze communicatie, de tank
en de verbrandingsmotor die basis legden voor de 20e eeuw. Sociale
verhoudingen gingen op de schop en de basis werd gelegd voor de seksuele
revolutie in de jaren zestig met haar immense gevolgen voor familieleven en de
man-vrouw verhouding. Oorlogen zijn tegelijk vernietigend en scheppend. Het is
een van die paradoxen, die je niet kunt oplossen en ook niet helemaal kunt
bevatten.
Hoe ontstaat zo’n oorlog ? De priester socioloog Han Fortmann schreef een essay
over de psychologie van het vijandsbeeld in de Koude Oorlog begin jaren
zeventig. Oorlogen krijgen een soort onvermijdelijkheid als angst voor de ander
zich vertaalt in vijandsbeelden. Zij maken het onmogelijk je in te leven in de
ander. Vervolgens ga je eigen kracht overschatten en de gevolgen van
gewelddadig optreden onderschatten. Herkenbaar ? In ieder geval dachten
verstandige mensen, dat de Eerste Wereldoorlog (zoals ook de Tweede) niet kon
gebeuren. Toch werd ze op een gegeven moment als onvermijdelijk beschouwd
door de machthebbers van die tijd.
Het is echt naïef om te denken, dat zo iets nu echt niet meer kan. Weet u, ik heb in
het dreigend militair ingrijpen van de VS in het Syrisch conflict afgelopen jaar
september een parallel gezien met de moordaanslag op de aartshertog Ferdinand
van Oostenrijk. Die aanslag bracht een kettingreactie teweeg, die de Eerste
1
Wereldoorlog ontketende. De oproep van de paus om daartegen met gebed en
boete te protesteren is visionair geweest.
Jezus spreekt in het 24e hoofdstuk van het evangelie van Mattheus ongemakkelijke woorden: ‘Jullie zullen berichten horen over oorlogen en oorlogsdreiging.
Laat dat je dan niet verontrusten, die dingen moeten namelijk gebeuren, al is
daarmee het einde nog niet gekomen.’ Waakzaamheid is geboden. Waakzaamheid
tegen vijandsbeelden, tegen het je niet meer kunnen inleven in de ander als
medemens ! Wie bidt om vrede, schuift zijn eigen verantwoordelijkheid niet door
‘naar boven’. Wie bidt om vrede hoopt om vervuld en doordrenkt te raken van de
heilige Geest. De Geest die de liefde als belangrijkste vrucht geeft en moed,
inzicht, wijsheid en juist oordeel schenkt. De Geest die in Jezus over ons heeft
uitgeademd om zonden te vergeven, toekomst open te houden. De Geest die je
ertoe beweegt om nooit iets te vinden of te denken zonder de andere mens aan te
kijken, in je hart te sluiten en van binnenuit te willen leren kennen. Daarom:
volhardt in de liefde.
pastoor Matthieu Wagemaker
BOAZ BERICHTEN
EVEN BIJPRATEN
Een nieuw parochiebestuur
Zondag 22 december droegen de besturen van Bloemendaal, Overveen,
Aerdenhout en Zandvoort hun taak over aan het nieuw benoemde bestuur voor de
vier parochies gemeenschappelijk. Dat gebeurde in een ingetogen viering van de
vierde zondag van de Advent. Bisschop Jos Punt ging in deze viering voor. Hij
ontving van de scheidende vice-voorzitters als symbool van deze overdracht de
sleutels van de vier kerken en legde ze in handen van het nieuwe bestuur. Henk
Olijerhoek (Bloemendaal) hield als ‘oudste’ van de vier vice-voorzitters een
gewaardeerde en pakkende toespraak. 8 Januari kwam het nieuwe bestuur voor het
eerst bij elkaar. Ieder lid en het bestuur als geheel is zich goed bewust van het
nieuwe van de situatie en vertrouwen op de welwillendheid van alle andere
parochianen, die zich betrokken voelen bij hun gemeenschappen om samen aan de
toekomst te werken met durf en met respect voor wat dierbaar is en goed. Ik
beleefde het zelf als ontroerende momenten. Veranderingen geven sommigen
onder ons energie en roepen bij anderen terughoudendheid en zelfs afweer op. Dat
vraagt om geduld, overleg en inlevingsvermogen. Ik heb er alle vertrouwen in dat
de wil daartoe in onze gemeenschappen aanwezig is.
2
Locatiecoördinatie en parochiesecretariaat
De parochiebesturen vervulden verschillende functies binnen de parochiegemeenschappen. Ze hadden een vanzelfsprekende coördinerende taak en iedereen
begreep deze. Nu het parochiebestuur een andere rol heeft is die taak deels
overgenomen door de locatiecoördinatoren en deels door de parochiecoördinator.
In iedere parochie is iemand bereid gevonden die taak op zich te nemen. Zij
zorgen ervoor, dat niemand verloren loopt als vrijwilliger en activiteiten geordend
verlopen. In iedere parochie is ook een overleggroep rond de coördinator om te
waken over de communicatie.
Paula van der Voorn behartigt als parochiecoördinator het gemeenschappelijk
secretariaat, dat vorm krijgt in Overveen. Ze maakt het mogelijk dat het
parochiebestuur en het pastorale team voor vier parochies kan functioneren.
Synode over gezin en relaties
In oktober komen honderden bisschoppen op uitnodiging van paus Franciscus in
Rome samen om met hem en elkaar te overleggen over alles wat te maken heeft
met gezin en relaties. Een enquête om de mening en inzichten onder parochianen
wereldwijd te horen werd door onze bisschoppen te laat aan de parochies
doorgezonden om voldoende besproken nog naar Rome gestuurd te kunnen
worden. Daarom is de bijeenkomst die ik had voorzien in Bloemendaal op
17 december niet doorgegaan. Met de pastorale raad overleg ik over een
aangepaste enquête voor onze eigen parochies. Er zijn goede voorbeelden in
andere parochies in ons land die we kunnen gebruiken. De resultaten ervan zullen
we aan onze bisschop meegeven en gebruiken als een middel om ons eigen
pastorale beleid op dit gebied inhoud en vorm te geven. U mag de enquête rond
Pasen verwachten.
Kinder- en jeugdwerk
*In de parochies van Overveen en Bloemendaal functioneert al jaren een
catecheseprogramma voor kinderen die hun eerste communie hebben gedaan. Het
is een driejarig project, dat op een speelse manier de kinderen vertrouwd maakt
met het Oude en Nieuwe Testament en met de grote feesten in de kerk. Ouders
begeleiden de kinderen met door ervaring gerijpt materiaal. Het heette ‘Club in de
DOB’ en heet nu ‘Club in BOAZ’. Dit jaar is het nog niet gelukt dit programma
ook van de grond te krijgen in de parochies van Aerdenhout en Zandvoort, maar
de eerste stappen zijn gezet. De groepen in Bloemendaal en Overveen
functioneren goed en de kinderen hebben er plezier aan.
*De voorbereiding op de eerste communie is in gang gezet. We hebben met de
pastorale raad gekozen voor een aanpak, waarin de verantwoordelijkheid bij de
ouders ligt. De voorbereiding gebeurt meer thuis en ouders zijn uitgenodigd om
zelf een cursus van vijf avonden te volgen als oriëntatie in kerk en geloof. We
hopen daarmee, dat de voorbereiding het hele gezin betrekt bij dit belangrijke
3
moment en een hulpmiddel is voor ouders om zich wat intensiever bij de
parochies betrokken te weten. Er zijn nu 26 kinderen die meedoen. Ik ben razend
benieuwd. We maken er voor de kinderen in ieder geval een warm en hartelijk
geloofsfeest van: 11 mei in Overveen en 18 mei in Aerdenhout.
*De gemeenschappelijke BOAZ-familievieringen in Aerdenhout worden tot nu
toe heel goed bezocht. We telden (los van kerstmis) deelname van rond de 45
kinderen. Het kinderkoor van Zandvoort doet mee en voor de toneelstukjes maak
ik graag gebruik van studenten, die op een of andere manier bij de parochie
betrokken zijn. Sommigen van hen vallen op door hun donkere huidskleur. Het
zijn studenten die een tijdlang op het seminarie studeerden, maar een andere weg
zijn gegaan of juist nadenken over werk in de kerk !
*Met een groepje van studenten en een pasgehuwd stel bieden we de vormelingen
van 2013 een navormseltraject aan. Dat bestaat uit bijeenkomsten op de
verhalenzolder in Zandvoort voorbereid door enkele van hen. Het is over sport
gegaan, over de betekenis van kerstmis en over ‘wat je hebt met de kerk’. De
belangstelling van de doelgroep is niet zo heel groot (gemiddeld vijf per avond) en
jonge begeleiders blijken complexe agenda’s te hebben. Maar een klein begin is
ook iets ! De jeugd zelf vindt het in ieder geval erg leuk, zeggen ze.
Sociaal en charitatief werk
*Onlangs is Irene van Rijsoord door de bisschop benoemd in het bestuur van de
PCI Overveen. Irene, welkom en Gods beste zegen voor je nieuwe dienstwerk ten
behoeve van parochie en medemens in de naaste omgeving.
*De besturen van de parochiële charitas instellingen (PCI) hebben in november
een eerste gemeenschappelijke ontmoeting gehad. Daarin werd verteld hoe iedere
PCI inhoud geeft aan de zorg voor de kwetsbare mens in onze eigen leefomgeving.
Ik vond het een boeiende uitwisseling, die in februari een vervolg krijgt. Diaken
Gert-Jan van der Wal werkt en denkt met de PCI-besturen mee. Met zijn
werkervaring in de zorg heeft hij daarvoor de nodige kennis in huis.
*Twee projecten wil ik zelf onderzoeken en zo mogelijk met de besturen verder
uitwerken: een project om huisuitzettingen te voorkomen (daarmee heb ik in
Alkmaar goede ervaringen opgedaan) en een project om het niet betalen van
boetes door mensen met grote financiële problemen te voorkomen. Wie
openstaande boetes heeft (vaak hoog opgelopen door de straf op niet betalen)
heeft geen recht op schuldhulpverlening. Daardoor kunnen mensen in uitzichtloze
situaties komen.
Persoonlijke noten
*Met grote dankbaarheid gedenk ik Bert Blans. Ik ben nog ontdaan van de
heftigheid en snelheid waarmee hij ten prooi viel aan Alvleesklierkanker. Deze
pure en oprechte mens moeten missen, die meewerkte in een van de nieuwe
werkgroepen en een graag geziene voorganger was in Aerdenhout, is allereerst
4
voor zijn kinderen, zijn ‘zielsverwant’ Marja en zijn vrienden een hard gelag. Hij
heeft zijn jaren van studie in de filosofie, het gedachtegoed van de kerkvader
Augustinus en zijn liefde voor het gebed bekroond met een sterven in groot
geloof. De Vader van het Licht mogen Hem omstralen met de liefde die Bert in
ieder mens zag en diende.
*De vele lieve en goede wensen die me mochten bereiken bij gelegenheid van
mijn verjaardag waren hartverwarmend. Dank, dank, dank !
*Voor de zegen in de jazzdienst op oudjaar bekleedde ds. Teunard van der Linden
en ik ons met een witte stool. Zegt een kleinkind tegen haar oma: ‘Oma, gaan ze
nu trouwen met elkaar?’ Over oecumene gesproken …
pastoor Matthieu Wagemaker
VOOR A.A.P.
Voor aap staan wil niemand, voor ‘A.A.P.’ hopelijk wel.
In deze rubriek gaat de redactie op zoek naar wat onze parochianen beweegt. Soms
n.a.v. een bijzondere gebeurtenis, soms om een medewerk(st)er in het zonnetje te zetten.
Een gesprek over geloof en hoe je dat kunt uitdragen, vandaag de dag. Dagblad Trouw
legt regelmatig de tien geboden voor aan een bekende Nederlander; TRIANGEL stelt
elke keer dezelfde zes vragen, om te ontdekken wat ‘het zesde zintuig’ van de
geïnterviewde is.
HET ZESDE ZINTUIG VAN BERT BLANS (1947-2014)
Op 11 januari overleed prof. dr. G.H.T. Blans, thuis in Aerdenhout te midden van
zijn allerliefsten. Op 18 januari was de uitvaartplechtigheid in de Antoniuskerk.
Het huis was natuurlijk te klein. Ook de ernaast geplaatste grote tent was vol.
Bert, vader, grootvader, zielsverwant, filosoof, muzikant, diepgelovig
geïnspireerd door de grote kerkvader Sint Augustinus, was een betrokken en
aanstekelijke parochiaan. Iedereen mocht Bert graag.
Om zijn gedachtenis en gedachtegoed te eren plaatst de redactie graag aflevering
7 opnieuw, van de inmiddels 61, in de veelgelezen serie ‘Het zesde zintuig van…’
Bert werd geïnterviewd in 2001 aan de hand van altijd dezelfde zes vragen. Zijn
antwoorden geven nog steeds te denken….
Kennismaking
Een studiegenoot van Bert Blans is Augustijn geworden, een andere studiegenoot
raakte zijn geloof kwijt. En Bert Blans ? Hij wilde priester worden, dreef tijdens
zijn studies theologie en filosofie steeds verder van God af (‘je verliest dingen,
maar achteraf kun je ook stellen dat zo’n studie je geloof zuivert’), belandde in
een persoonlijke crisis, vond na veel pijn en moeite God weer terug en begon aan
5
een ‘wereldlijk’ leven, waarin zijn geloof een belangrijke leidraad is. Bert Blans:
gelovig godsdienstfilosoof.
Binnen de Antonius&Paulusparochie is Bert geen onbekende. Als jongetje hielp
hij in de Mariamaanden mei en oktober elke dag als misdienaar bij het lof in de
Antoniuskerk. Tegenwoordig is hij in dezelfde kerk drie tot vier keer per jaar
voorganger in woord- en communiediensten en begeleidt hij het kinderkoor op de
piano. Soms bespeelt hij het orgel (‘geen ingewikkelde stukken hoor, maar als
begeleiding voor gezang - dat kan ik tenminste’). En hij doet mee met een aan de
kerk verbonden Aerdenhoutse cabaretgroep (hervormd en katholiek). Tot slot
maakt hij deel uit van de familia Augustina, een kring van vrienden en
geïnteresseerden rond de orde van de Augustijnen.
Het pastorale vrijwilligerswerk vindt hij heel belangrijk. ‘Leken zullen een grotere
rol gaan spelen, nu een steeds nijpender gebrek aan priesters komt. In de
lekenbeweging (in het verlengde van de Moderne Devotie, een Nederlandse
lekenbeweging uit de late middeleeuwen) zie ik een mogelijkheid voor de kerk om
zich voort te zetten. Hoewel leken niet alles kunnen doen, vind ik. In de
sacramenten vind ik ‘doorkijkjes’ naar het grote geheim dat God is. Sacramenten,
de traditionele handelingen van de kerk, zijn eeuwenlang dezelfde gebleven. Ik
vind niet dat verandering per se verbetering is. Zo worden tegenwoordig
verschillende geloofsbelijdenissen gebeden. ‘Wat geloven we nú weer ?’, denk ik
dan.
Berts huis aan de Mr. Enschedéweg ligt honderd meter van zijn geboortehuis af.
De rust van de omgeving trekt hem aan. Doet hem denken aan het ingetogen
kloosterleven, dat hij in zijn jonge jaren (en stiekem nog steeds) zo aanlokkelijk
vond, zó zelfs, dat hij ooit wilde intreden. Dat deed hij dan ook, bij de
Augustijnen, bij wie hij theologie studeerde. Door de veranderingen in die tijd, de
jaren zestig, waarbij afgelegde geloftes slechts tijdelijk waren geworden en
‘rekbaar als elastiek’, heeft Bert niet de priesterwijding ondergaan. Ook is hij
geen kloosterling geworden. Waarom niet ? Omdat juist wat hem het allermeeste
aantrok in het kloosterleven, de spiritualiteit, het contemplatieve element, in de
jaren zestig als minder belangrijk werd beschouwd. ‘Maar dat was niet de enige
reden. Ik merkte dat ik van God weg raakte. Wetenschappelijk gezien ging het me
makkelijk af om met God bezig te zijn, maar mijn persoonlijke beleving van God
raakte in het slop. Ik noteerde op een dag in een schrift: ik bid niet meer. Een
kloosterlijk leven zonder gebed was voor mij ondenkbaar.’
Bert ging naar Leuven om filosofie te studeren (‘omdat de filosofie me meer
inzicht in de theologie zou geven’) en begon in 1973 met colleges geven. Tot op
de dag van vandaag als bijzonder hoogleraar filosofie en ethiek aan de
Universiteit-Wageningen. Boeiende ontmoetingsplaats van natuur en bovennatuur.
Daarnaast doceert hij aan de Katholieke Theologische Universiteit Utrecht
godsdienstfilosofie en geschiedenis van de wijsbegeerte.
6
Hij trouwde, kreeg twee dochters en een zoon. Maakte een scheiding door, tot zijn
grote ontzetting en spijt. ‘Ik had er nooit bij stilgestaan, dat mij zoiets zou kunnen
overkomen. Eerlijk gezegd, weet ik nog steeds niet hoe ik de scheiding moet
plaatsen, als mens niet en als gelovige niet. Ik voel me ongemakkelijk als ik er
over praat. Een onverwacht gevolg van de scheiding is dat ik nu celibatair leef,
zoals ik dat als kloosterling of priester ook zou hebben gedaan. Soms heb ik het
gevoel dat dat me dichter bij God brengt. Ondanks alle gemengde gevoelens die ik
over de scheiding heb, ben ik ergens ook dankbaar dat ik zo een periode van
alleen-zijn en bezinning mag meemaken.
1. Bent u met kerk/geloof grootgebracht ?
‘Ja, ik was een heel vroom jongetje. Het was ook niet voor niets dat ik
oorspronkelijk priester wilde worden. Mijn ouders waren gelovig – ik denk dat
geloof allereerst wordt doorgegeven van ouder op kind – maar ze waren
voorzichtig wat mijn toekomst betrof. Ze deden me niet op een katholieke school.
Maar omdat ik veel bij huwelijks- en begrafenisplechtigheden misdienaar was en
ik daarvoor steeds vrij moest vragen, kwam ik in een uitzonderingspositie terecht.
Daarom hebben mijn ouders mij na een paar jaar toch naar een katholieke school
laten gaan; daar hadden ze meer begrip voor de reden van mijn verzuim. Ik weet
nog dat de eerste communie in die tijd heel serieus werd genomen. Als kind moest
je er hard voor oefenen: handen onder het communiekleed, tong uitsteken. En
natuurlijk moest je nuchter zijn als het eenmaal zover was. Op de dag van mijn
eerste communie gingen we met de auto naar de kerk. Daar vond ik met mijn
broer op de achterbank een rol pepermunt. Je raadt natuurlijk al wat er gebeurde.
Gelukkig was de pastoor zo wijs om de plechtigheid tóch door te laten gaan.’
2. Heeft de kerk u in de weg gestaan ?
‘Mij persoonlijk niet, maar ik heb wel te vaak gezien hoe ‘de kerk’, of liever
gezegd de (te) strenge regels die vertegenwoordigers van de kerk hanteren, voor
mensen een lijdensweg kan betekenen. In de beleving van mijn vader waren de
regels van de kerk te streng. Maar ook in algemene zin: homoseksuelen en
vrouwen lijden er onder, zelfs pastoraal werkers wanneer ze door een te strikte
hantering van regels gewoonweg opzij worden gezet, onmisbaar als ze zijn. Te
strenge, fanatieke regels, fundamentalisme; ik geloof niet dat dat werkt. Een mens
moet van binnen worden geraakt en kan pas dan een regel navolgen. Dan is het
niet eens echt ‘regels volgen’: als je gelovig bent, ben je vanzelf barmhartig.
Niemand hoeft je dan te vertellen dat je ‘barmhartig moet zijn’. Regels werken
niet wanneer ze van bovenaf worden opgelegd – en zeker niet wanneer dat
dwingend wordt gedaan. Niet alleen bij de Taliban, waar het natuurlijk extreem is
en bij moslims en Afghanistan, ook in onze eigen kerk kunnen verkeerde
toestanden voorkomen. Het gaat mis wanneer mensen meer van God houden, dan
van hun naasten. Ik zeg niet dat je geen regels moet hebben. Natuurlijk is er een
7
spanningsveld dat je regels moet hebben. Maar regels zijn niet het enige, ze zijn
zelfs niet het belangrijkste. Het levende hart van Jezus is belangrijker dan regels,
belangrijker dan de regeltjes die door de mensen in de kerk worden bedacht. De
kerk is heilig, maar mensen zijn dat niet. De kerk is daarom ook nooit alleen de
plaatselijke pastoor of bisschop, zeg ik altijd maar.’
3. Wat heeft uw geloofsopvatting beïnvloed ?
‘Als kind geloofde ik, zoals de meeste kinderen, met het soort naïviteit dat
kinderen eigen is, met een bepaalde onbevangenheid. Naarmate ik ouder werd en
naarmate ik meer en meer studeerde, raakte ik die onbevangenheid kwijt. Maar ik
raakte meer kwijt dan dat. Mijn beleving van God werd steeds minder. In ’82
raakte ik in een persoonlijke crisis. Werk, privé, geloof; alles liep in het honderd.
Ik kon niet meer, zoals dat heet, normaal functioneren. Tijdens die crisis was ik
vooral bang, angstig. Ik vond het belangrijk om van de angst weer terug te komen
bij vertrouwen. Daar werkte ik aan. Tot God kon ik niet bidden; in mijn angst zag
ik Hem niet. Later, toen ik aan het opknappen was, merkte dat ik weer kon bidden
en behoefte kreeg aan liturgie, aan de kerk. Toen kon ik God weer ontmoeten.
Mijn geloof had zich getransformeerd na de crisis, na de dorheid, de leegte en de
woestijn. In de godsdienstfilosofie heet het ook wel ‘de tweede naïviteit’, je
gelooft dan niet als een kind, maar wel met dezelfde onbevangenheid. Ik kan weer
onbevangen geloven – op momenten, overigens, want het is me niet altijd
gegeven. Onbevangenheid is voor mij een mooi woord voor vrijheid. Af en toe
proef ik die, proef ik God, voel ik: daar zit ‘t. Dat kan me zomaar overvallen,
bijvoorbeeld als ik zit te lezen. Die onbevangenheid zit ook in humor, trouwens.
Ik begin mijn colleges wel eens met een grapje, om de toon te zetten. Ik kan
humor altijd waarderen, ook als ik lijdend voorwerp ben. Mijn studenten hebben
mijn hoofd eens afgedrukt op een T-shirt met daaronder de tekst ‘verwarring is het
beginsel der wijsheid’, een variant op het filosofische uitgangspunt ‘verwondering
is het beginsel der wijsheid’. Ze vinden me blijkbaar nogal verstrooid. Ik kan daar
hard om lachen.’
4. Waarom bent u actief in de parochie ?
‘Ik houd van muziek maken, dat op de eerste plaats. Ik vind het leuk het
kinderkoor te begeleiden, vooral ook omdat het niet meerstemmig is, want dat gaat
me boven de pet. Ten tweede denk ik dat het belangrijk is, dat leken een bijdrage
leveren aan de kerk. De overwegingen die ik houd zijn een uitdaging voor me. Het
kost me veel tijd om een dienst van woord en communie voor te bereiden. Dat is
iets heel anders dan een college. Ik kan in de kerk niet zomaar de theorietjes van
Bert Blans poneren. Ik vind dat ik me voor een overweging in dienst moet stellen
van het woord Gods. Hoe wij de heiligen kunnen navolgen, hoe de heiligen Jezus
navolgen, hoe Jezus naar God de Vader verwijst en hoe dat betrekking kan hebben
op je eigen leven. Ik probeer de kerkgangers geen kritische gedachten voor te
8
schotelen of uit te dagen tot het hebben van kritiek. Wel wil ik uitlokken tot
onbevangen verwondering. Een overeenkomst met de colleges is dat ik geen
gedrag wil voorschrijven, maar mensen ertoe wil uitdagen: je moet het voor jezelf
verder invullen.’
9
5. Wat moet volgens u hoog op ieders agenda ?
‘Allereerst: ik heb bezwaar tegen het woordje ‘moeten’, de kerk is voor mij
idealiter een kerk van ‘mogen’. Je wordt door iets geraakt en ‘mag’ dan een
bepaalde weg volgen. ‘Moeten’ klinkt naar regels die van bovenhand worden
opgelegd en daar heb ik het, nogmaals, niet zo op. Maar als ik mag zeggen wat ik
graag hoog op de agenda zou mogen zien, dan is het ‘roeping’. Dat woord gaat in
veel beroepen verloren, vooral ook in zorg en onderwijs. Door een marktdenken
wordt alles uitgedrukt in geld en tijd. Ik hoop, dat er in de toekomst een
maatschappij komt waarin het mensen weer mogelijk wordt gemaakt om te
kunnen luisteren naar hun roeping, hun idealen. Ik geloof, dat het mijn roeping –
en mijn voorrecht – is om kennis over te dragen aan jonge mensen, om invloed te
hebben op hun vorming en wijze van denken. Ik heb college geven eerst moeten
leren, want het is me niet met de paplepel ingegoten, maar nu kan ik zeggen dat
het me goed afgaat. Dat ik gelovig ben, steek ik zeker niet onder stoelen of
banken. De colleges worden niet meer begonnen met een gebed. Ik lees iets voor,
een gedicht of een citaat. Mijn belangrijkste boodschap aan mijn studenten: soms
is het belangrijker om vragen te hebben dan antwoorden. Te veel antwoorden, te
veel zekerheden, zijn gevaarlijk. Het hebben van te veel zekerheden staat in
contrast met het hebben van de onbevangenheid die het geloof van je vraagt.’
6. Welk beeld van God is u dierbaar ?
‘Geen beeld. Een beeld is veel te precies, veel te ‘zeker’, te definitief, sluit te veel
uit, laat geen ruimte voor het andere, het onverwachte. Er zijn zoveel verkeerde
beelden, zoveel projecties van mensen die God zien zoals ze Hem willen zien. We
hebben geen idee van God, laat staan van hoe Hij eruit ziet. Maar als ik per se iets
moet noemen, dan verwijs ik naar het Russisch icoon. Er zijn allerlei
voorschriften waar een maker van een icoon rekening mee moet houden. Een
icoon wordt zo gemaakt, dat niet de toeschouwer het middelpunt is, maar de
afbeelding en dus het mysterie van God. Wij gaan in het Westen uit van het
perspectief van de toeschouwer, terwijl het perspectief is omgedraaid. Het
resultaat is dat de toeschouwer het schilderij als het ware wordt ingetrokken, deel
wordt van de voorstelling. In een icoon van Roublev – een reproductie staat op
mijn bureau – wordt door de drie engelen die Abraham bezoeken, de Drie-eenheid
uitgebeeld. Als je naar de afbeelding kijkt, word je opgenomen in de dynamiek
van relaties en dat komt dicht in de buurt bij wat ik Gods liefde noem. Het
opgenomen worden.’
10
VERDIEPING
■GELOOFSCURSUS
Zeer geschikt voor wie gaat trouwen of pas gehuwd is, voor ouders van
dopelingen en eerste communicanten. Ook bedoeld voor wie zich wil
(her)oriënteren op het katholieke geloofsleven.
De volgende vijf thema’s worden aangeboden.
-Thuiskomen in de Kerk:
De verhalen van een kerkgebouw, de belangrijkste gelooftekens, de sacramenten:
doop, vormsel, eucharistie, biecht, ziekenzalving, huwelijk en priesterschap.
-Relaties opbouwen en onderhouden:
Er is een relatie met jezelf, met een ander en met God. Hoe bouw je relaties op,
hoe onderhoud je ze en hoe verdiep je ze.
-Toeren in de Bijbel:
Wat is de Bijbel eigenlijk ? Neem je alles letterlijk en als je dat niet doet, wat doe
je dan ?
-Wie is Jezus ?
Hoe kijken wij tegen Hem aan en hoe ervaren we Hem als een bron van inspiratie,
kennis en inzicht.
-Bidden, iets voor mij ?
De intimiteit van de stilte intreden. Bidden met het hart, door Janneke Krijger,
psychiater en leken Benedictijn.
Locatie: pastorie Aerdenhout, Sparrenlaan 9, Aerdenhout. Start 20.00 uur tot circa
21.45 uur, daarna voor wie wil een drankje tijdens ontmoeting, verder gesprek of
discussie. Graag uiterlijk 3 dagen van te voren opgeven bij:
[email protected] of via tel: 5277462.
U kunt aan 1, 2 of meer bijeenkomsten deelnemen, op data die u uitkomen:
10 februari: Wie is Jezus ?
17 februari: Bidden, iets voor mij ?
24 februari: Toeren in de Bijbel
03 maart: Thuiskomen in de kerk
10 maart: Relaties opbouwen en onderhouden
24 maart: Wie is Jezus ?
31 maart: Bidden, iets voor mij ?
7 april: Palmzondag naar Pasen: uitleg en geestelijke beleving van de Goede
Week
12 mei: Toeren in de Bijbel
19 mei: Thuiskomen in de kerk
26 mei: Relaties opbouwen en onderhouden
09 juni: Wie is Jezus ?
16 juni: Bidden, iets voor mij ?
11
■BEZINNINGSBIJEENKOMSTEN IN DE VEERTIGDAGENTIJD
De Veertigdagentijd is een bijzondere tijd. Het uiterlijke vasten zelf is niet meer
zo hevig belangrijk. Nieuwe vormen van je dingen ontzeggen wel.
Daarnaast bieden de veertig dagen voor Pasen de gelegenheid ons wat meer te
verdiepen in de kern van ons geloof. In de sacristie van de Bavo-Kathedraal
vinden ook dit jaar weer een serie bezinningsbijeenkomsten plaats. Iedere
dinsdagavond van 11 maart tot en met 15 april om 19.30 uur.
We zullen de tweede lezing van de zondagsliturgie, de Paulus-lezingen, nog eens
lezen en overwegen. De overwegingen worden verzorgd door de pastores
Matthieu Wagemaker en Hein-Jan van Ogtrop en diaken Erik Fennis.
De vieringen duren ongeveer een half uur. Het programma:
-dinsdag 11 maart: Romeinen 5, 12-19 -door toedoen van één mens
-dinsdag 18 maart: II Timóteüs 1, 8b-10 -draag uw deel in het lijden
-dinsdag 25 maart: Romeinen 5, 1-8 -geloof, hoop en liefde
-dinsdag 1 april: Efesiërs 5, 8-14 -kinderen van het licht
-dinsdag 8 april: Romeinen 8, 8-11 -de Geest zal u doen opstaan
-dinsdag 15 april: Filippenzen 2, 6-11 -Hij die bestond in goddelijke majesteit
(boeteviering in de kerk)
■STILLE OMGANG
Wanneer we kijken naar paus Franciscus zien we nieuwe
dingen gebeuren, een aanpak die anders is vergeleken bij die
van zijn voorgangers, eenvoud, nabijheid, aandacht voor
stilte, bescheidenheid. Zo zien we dat de heilige Kerk zich in
verschillende opvolgende stadia telkens weer vernieuwt, tot
op de huidige dag, zoals men zegt dat een adelaar zijn jeugd
terug krijgt. En zij zal zich blijven vernieuwen, zolang haar
fundament gevrijwaard blijft: het geloof in de heilige
Drieëenheid. Want buiten dit geloof kan er ook in de toekomst geen ander
fundament gelegd worden, al kunnen in het bouwwerk dat daaruit oprijst
verschillende stijlen van godsdienstigheid elkaar doorkruisen, maar samen groeien
zij uit tot één heilige tempel voor de Heer. Dit speelt natuurlijk ook in de Stille
Omgang, onze jaarlijkse bedevaart met veel verschillende generaties en mensen
die de kerk hebben gevonden vanuit een andere traditie. De tocht door woelig
Amsterdam, maar in stilte, geen gebed hard-op, niet praten met elkaar, gewoon
stilte, al is dat niet zo eenvoudig. Deze stilte is ook het onderwerp van de
jaarintentie: ‘In de stilte hoor je meer: God spreekt in onze tijd’. De Stille
Omgang wordt gelopen in de nacht van 22 op 23 maart.
12
Stille Omgang Jongerenprogramma ‘OPEN UP’
Op zaterdag 22 maart vindt in de St. Nicolaasbasiliek in Amsterdam het Stille
Omgang Jongerenprogramma plaats. Een uniek evenement in Nederland, een
gelegenheid ook voor ontmoeting met andere jongeren in het hart van Amsterdam.
Van harte welkom ! De toegangsprijs is € 7,50 p.p.
Voor meer info zie www.stille-omgang.nl .
■ VORMINGSAANBOD BISDOM HAARLEM-AMSTERDAM/ DE TILTENBERG
Het volledige programma vindt u op www.bisdomhaarlem-amsterdam.nl en
www.tiltenberg.org of vraag informatie via tel.nr: 5112600 of 0252-345345.
■ PROGRAMMA KARMELITAANS CENTRUM VOOR SPIRITUALITEIT
Het volledige programma vindt u op www.kcs-haarlem.nl of bel naar: 5274675.
Het Karmelitaans Centrum voor Spiritualiteit is gevestigd aan de Parkstraat 1 in
Haarlem.
■BEDEVAART NAAR LOURDES
De reizen worden verzorgd door de Organisatie Limburgse
Bedevaarten.
Anders dan de naam misschien doet vermoeden, is dit een
landelijke bedevaartorganisatie die al ruim 90 jaar
bedevaarten naar Lourdes organiseert.
De reizen, waarbij vrijwilligers van de Lourdesgroep
aanwezig zijn, vinden plaats op:
 29 mei t/m 6 juni, een 9-daagse busreis, opstapplaats Haarlem
 2 t/m 9 september, een 8-daagse treinreis, vertrek vanaf station Maastricht,
(vertrek vanuit Haarlem met een touringcar)
De pelgrims die met het vliegtuig reizen kunnen in Lourdes logeren in hetzelfde
hotel als de trein- of buspelgrims. Het vliegtuig vertrek vanaf vliegveld
Eindhoven.
Wilt U meer weten over deze reizen, vraag dan de uitgebreide informatie aan bij
diaken Philip Weijers, tel: 5246978 of kijk op
www.lourdesgroepbisdomhaarlemamsterdam.nl .
■ Stichting Classic Concerts Zandvoort, Protestantse Kerk, aanvang: 15.00 uur,
toegang: € 5,--:
*zondag 16 februari Hooglands Ensemble
*zondag 16 maart
WINGS-ensemble
13
JONGLEREN IN DE AAP (81)
In deze rubriek staan berichtjes, informatie, suggesties, die in
ruime zin te maken hebben met kinderen, jongeren en geloof.
Het gaat om nieuws uit beide parochies: Agatha en Antonius
& Paulus (AAP). De titel zegt iets over jong. Dat is ruimer
dan ‘kinderen’. Over leren, ervaringen van kind en jongeren.
Soms serieus, soms speels: jongleren.
*Zie bladzijde 3 en 4 over kinder- en jeugdwerk: voorbereidingen op de eerste
communie, catecheseproject voor kinderen die hun eerste communie hebben
gedaan, navormselproject.
*Op 9 februari vindt weer een BOAZ-familieviering plaats in de Antoniuskerk.
VEERTIGDAGENTIJD
►ASWOENSDAG
5 MAART ■ 10.00 uur Antoniuskerk
■ 19.15 uur Agathakerk
Veertigdagentijd.
Vastentijd.
Passietijd.
Lijdenstijd.
Ieder kiest een eigen naamgeving
voor de tijd op weg naar Pasen.
De gekozen naamgeving past
bij de eigen beleving.
Die tijd is geen neutrale tijd.
Je kunt er wat mee doen.
Je mág er wat mee doen.
Tijd van inkeer.
Tijd van bezinning.
Tijd van verheldering.
Tijd van zuivering.
Tijd van stilte.
Tijd van verbinden.
Tijd van …….
14
15
16
17
►LIED VOOR DE VEERTIGDAGENTIJD
Van de mens op aarde
Een mens te zijn op aarde
in deze wereldtijd,
is leven van genade
buiten de eeuwigheid,
is leven van de woorden
die opgeschreven staan
en net als Jezus worden
die ’t ons heeft voorgedaan.
Een mens te zijn op aarde
in deze wereldtijd,
is komen uit het water
en staan in de woestijn,
geen god onder de goden,
geen engel en geen dier,
een levende, een dode,
een mens in wind en vuur.
Een mens te zijn op aarde
in deze wereldtijd,
dat is de dood aanvaarden,
de vrede en de strijd,
de dagen en de nachten,
de honger en de dorst,
de vragen en de angsten,
de kommer en de koorts.
Gij die ons hebt geschapen,
die dood en leven scheidt,
het goede van het kwade,
leer ons in deze tijd
de mensen niet te haten,
de goden te weerstaan,
dan wonen wij op aarde
voortaan in vredesnaam.
Guillaume van der Graft
18
►VASTENACTIE VOOR SIERRA LEONE
Helpt u deze mensen een thuis op te bouwen ?
Na een jarenlange burgeroorlog krabbelen
de mensen in het Afrikaanse Sierra Leone
weer op. Ze proberen hun trauma’s te
verwerken en de samenleving weer op te
bouwen. Daarbij krijgen ze veel hulp,
onder andere van de zusters van Cluny.
Op het eerste gezicht zien we een
schitterend landschap en gastvrije mensen
als we kennismaken met Sierra Leone. Wie echter verder kijkt, ziet ook de diepe
littekens. In het land, maar ook in de mensen. Na een militaire staatsgreep in 1991
brak een burgeroorlog uit, die het land diep heeft verscheurd. Ongeveer een derde
van de mensen sloeg op de vlucht voor de bloedige gevechten tussen de rebellen
van het RUF en de soldaten van het militaire regime. Beide partijen hebben
onvoorstelbare wreedheden begaan en enorme verwoestingen aangericht. Sinds
het einde van de oorlog in 2002 is het land bezig aan een moeizame en
therapeutische periode van wederopbouw. De kinderen moeten opnieuw leren
leven in een gezin en moeten weer naar school. De verwoeste infrastructuur moet
steen voor steen, huis voor huis, weer opgebouwd worden. Voormalige rebellen
en teruggekeerde vluchtelingen moeten samen verder. Ze moeten elkaar kunnen
vergeven om te kunnen werken aan een betere toekomst voor iedereen.
Diomplor-programma
Voor het campagneproject 2014 gaan we naar de stad Koidu in het Kono-district.
Daar hebben zusters van de missiecongregatie van St. Jozef van Cluny het
‘Diomplor-programma’ opgericht. In de lokale taal betekent ‘diomplor’
saamhorigheid. Een van de leerlingen van de basisschool in het Diomplorprogramma, Yumba, legt uit waarom saamhorigheid zo belangrijk is: ‘We hebben
in de hel geleefd en daar willen we nooit meer naar terug.’
Het programma begint als een spontaan initiatief in de vluchtelingenkampen in
Guinee. De zusters zien de mensen in het kamp rondhangen en horen hun
verhalen: ‘Het waren verschrikkelijke verhalen en ze raakten me diep’, vertelt
zuster Teresa. Ze gaat vaak naar het bos om haar gedachten weer wat op orde te
krijgen: ‘Er waren momenten dat ik alle geloof en vertrouwen kwijt was. Dan
vroeg ik me af of het iemand iets kon schelen wat er met deze mensen gebeurde.’
Ze bereikt ‘de bodem’, maar ‘ik realiseerde me dat ik leefde en dat ik God daar
dankbaar voor moest zijn.’ De vluchtelingen om haar heen blijven hopen en
vertrouwen op God. Zuster Teresa ziet het enorme potentieel van de vrouwen in
het vluchtelingenkamp. Vrouwen die nooit de kans hebben gekregen zichzelf te
19
ontwikkelen. Ze zoekt wat jonge vrouwen bij elkaar om de kinderen les te geven.
Via rollenspellen werken ze aan de oorlogstrauma’s, maar ook aan gezondere
man-vrouwverhoudingen.
Terug naar huis
De burgeroorlog is in 2001 afgelopen; de vluchtelingen keren terug naar hun
dorpen. In 2003 vragen de mensen uit Koidu, onder leiding van ‘chief ’ Ambrose
Jimissa of de zusters zich blijvend bij hen willen vestigen. De situatie die de
vluchtelingen thuis aantreffen is ‘verschrikkelijk’, vertelt hij: ‘Alle huizen waren
verwoest, maar ook de scholen en ziekenhuizen. Er was niets om naar terug te
keren. Eigenlijk hadden we het als vluchtelingen beter, want toen kregen we
voedsel van de VN.’ Nog steeds zijn de verbrande ruïnes van huizen zichtbaar:
‘De rebellen kregen promotie als ze veel huizen verwoestten’, legt hij uit. In dit
gebied zijn diamantmijnen en daar is flink om gevochten. De mijnen leveren
immers veel geld op. De rebellen zijn vanwege de mijnen lang in het gebied
blijven hangen en de verwoestingen die ze aanrichtten zijn onvoorstelbaar.
Zo komen zuster Teresa en haar medezuster Mary Anthony naar Koidu. De
zusters zoeken contact met de mensen, die ze in de vluchtelingenkampen hebben
leren kennen en vragen hen of ze willen meewerken met het vervolg van het
Diomplor-programma.
School
Het Diomplor-programma wil de kwetsbare, getraumatiseerde kinderen van Koidu
helpen een thuis en een toekomst op te bouwen in hun eigen land. Zuster Mary
Anthony: ‘Er is een hele generatie kinderen die niet naar school is geweest
vanwege de oorlog. Wij leren hen lezen en schrijven en
basisvaardigheden als eten koken.’ Met verschillende
programma’s bereiden de zusters de kinderen voor op
een plaats in de samenleving: ‘We willen goede burgers
van ze maken, maar we willen ze ook zelfstandig
maken’, legt zij uit. ‘Zodat ze voor zichzelf en later
voor hun gezin kunnen zorgen en een bijdrage aan de
maatschappij kunnen leveren.’
Er zitten geen voormalige kindsoldaten op de school,
maar veel kinderen dragen de sporen van de oorlog mee.
Dit project leert de kinderen opnieuw de waarde van
vrede en tolerantie. De zusters leren de kinderen
harmonieus samenleven en een gezamenlijk thuis te
bouwen. Dat komt de kinderen zelf ten goede én de samenleving in Sierra Leone.
U doet toch ook weer mee aan de Vastenaktie via de collectes in de kerken of via
rekeningnr NL21 INGB 000 000 5850 ? Wij rekenen op u !
20
►VASTENMAALTIJDEN
Op 5 maart, aswoensdag, vindt de eerste vastenmaaltijd
plaats om 18.00 uur. Een klein uur bezinning met soep en
brood met aansluitend de Aswoensdagviering om 19.15
uur. Na afloop van de maaltijd gaat een mand rond voor
een bijdrage aan het Vastenactieproject in Sierra Leone.
Komt u ook ?
De tweede maaltijd vindt plaats op 26 maart.
►FAIR TRADE ARTIKELEN
Op de eerste zondag in de vastentijd, 9 maart, kunt u in de Agatha- en
Antoniuskerk terecht voor de aanschaf van ‘eerlijke producten’ na
afloop van de zondagviering: fair trade honing, jam, chocola, koffie,
thee, wijn, suiker, cacao, zeezout, koekjes, paasartikelen, etc. .
Daarnaast kunt u in de Agathakerk voor fair trade ook nog terecht op
23 maart en 6 april en in de Antoniuskerk op 13 april.
DIACONIE
allerlei manieren waarop christenen zich solidariseren
met mensen in nood of (mee-)werken aan het oplossen
van maatschappelijke problemen.
Al deze activiteiten worden georganiseerd vanuit de IPCI van de parochies
Agatha en Antonius&Paulus, rek.nr: NL29FVLB 0227 0527 30, Aerdenhout
TERUGBLIK OP DE ACTIVITEITEN IN DECEMBER
Eigenlijk is de maand december met Sinterklaas en Kerstmis een veel te drukke
maand voor de diaconie. Alle drukte voorziend was in de vergadering van de
diaconale werkgroep al geopperd om dit jaar, gezien de afwezigheid en/of niet
inzetbaarheid van vier medewerkers, de kerstactiviteiten naar Pasen te
verplaatsen. Maar toen begonnen begin december van alle kanten gulle gaven
'voor Sint en Kerst' binnen te druppelen en dan kun je toch niet meer zeggen: 'met
Pasen zal het Kerstmis worden'. Dus zijn we er met beperkte menskracht en
aangevuld en ondersteund door een aantal bereidwillige mensen toch voor gegaan.
Voldaan en nog uitpuffend kijken we terug op alles wat er gebeurde.
Voor het eerst dit jaar mochten ook de kinderen van de Voedselbank een paar keer
hun schoen zetten om blij verrast de volgende morgen te ervaren, dat ze niet
vergeten waren. Op 4 december werd door een van de hulpkrachten van de Sint
21
voor 35 kinderen, gelovig en al wat minder gelovig, een mooi cadeau gebracht, dat
in grote jute zakken op dezelfde dag in Pluspunt aan de ouders meegegeven werd.
Dit alles dankzij de gulle gaven uit de grote schoen in de kerken en anderszins.
Enkele dagen voor 25 december zijn kerstpakketten uitgedeeld en/of rondgebracht
door onze vaste bezorgers. Dit is geen sinecure, want soms moet je wel 2 of 3 keer
naar hetzelfde adres teruggaan, als de bewoners niet thuis geven of niet thuis zijn.
Bij alle activiteiten waren blije gezichten en veel woorden van dank. En die dank
wil ik graag doorgeven aan al degenen, die er voor zorgden dat we dit vanuit de
diaconie konden waarmaken: op de eerste plaats dank aan het Thomashuis als
onze vaste sponsor, verder dank aan dierenwinkel Dobey die de huisdieren van
onze voedselbankklanten niet vergeet, stichting Hulsmanhof, Culinair Zandvoort
die ons liet meedelen in hun succes, I Cantatori Allegri met kerstliederen, in bar
slecht weer gezongen, schonk de opbrengst van de collectebus aan de
Voedselbank. Daarbij mogen ook zeker alle bijdragen van de middenstandzaken
rondom Kerkplein en Grote Krocht niet vergeten worden, privépersonen die met
giften, klein en groter, onze decemberactiviteiten ondersteunden.
Hartverwarmend, zoals de mensen uit Zandvoort en Bentveld bij de Voedselbank
betrokken zijn en onze projecten in de decembermaand en in de maand juli het
vakantieproject steunen. Daarnaast mag de steun van grotere fondsen zoals de
Rotary, het Lehmanfonds en de Noltestichting hier niet onvermeld blijven. Zonder
hen zouden wij al onze plannen voor gezinnen en alleenstaanden die het minder
hebben, niet waar kunnen maken. Uit naam van de diaconale medewerkers van
kerk in de samenleving, Zandvoort en Aerdenhout: Dank.
Tilly Boddaert-Geerards
OOK DIACONIE
Het was een vreemde wereld die ik binnenging om hem te bezoeken. Een beetje
verloren en best wat zenuwachtig keek ik om me heen naar mijn medebezoeksters,
die hier blijkbaar meer thuis waren. Ze zagen er zo mooi en kleurig uit. Vrouwen
met mooie kettingen en veel goud en ringen, kinderen met rasta vlechtjes, alsof ze
naar een feestje gingen. Ik ging een voor mij onbekende, heel vreemde, wereld
binnen. Een wereld van kogelvrij glas en afgesloten deuren, van getraliede ramen
en overal bespiedende cameraogen, van stemmen die je wel hoorde maar waarbij
je niemand zag. Een wereld waarin de muren op je af komen en ontsnappen
onmogelijk is.
Hij wist niet wat hem overkomen was. Wat er over hem gekomen was, waardoor
waan en werkelijkheid niet meer te scheiden waren. Het verleden was heden
geworden door het zien en herkennen van die ene man, die tien jaar geleden
opeens 'de vijand van zijn volk' geworden was. Hij had gedacht naar een veilig
land gevlucht te zijn, maar merkte nu dat de vijand hem gevolgd was.
22
Vanaf die dag voelde hij zich overal bespied en geschaduwd, nergens meer veilig.
Overal dreigde gevaar. Hij sloot zich op in zijn kamer. Vermeed elk contact met
de buitenwereld. Liet de telefoon bellen. Durfde nauwelijks nog te douchen of te
slapen. In de ban van de angst. Elk moment konden ze binnenkomen - stelen moorden - verkrachten. Zijn dochters ! Hij moest zijn dochters beschermen nu de
vijand zelfs in dit veilige land was binnengedrongen en niemand hen herkende.
Zijn dochters, vooral zijn jongste, was in gevaar. Hij moest haar zoeken voor het
te laat was.
Hij overwon zijn angsten. Pakte een groot keukenmes en ging op weg naar de
supermarkt. Daar had hij toen die man gezien. Zijn dochter zou daar, zich
onbewust van het gevaar, kunnen rondlopen.
Zoekend, dreigend zwaaiend met zijn mes, schreeuwde hij in paniek telkens weer
haar naam. Waar is ze ? Ik moet haar vinden !
Toen zag hij de verkrachter weer. De vijand die, dat wist hij zeker, zijn vrouw in
de kelder vasthield, de man die nu op zijn dochter uit was. Met zijn mes in de
aanslag, gillend 'ik vermoord je', ging hij naar hem toe, terwijl winkelpersoneel en
klanten verschrikt opzij sprongen. Hij zag de angst in hun ogen, het gaf hem nog
meer kracht. Onderdrukte machteloosheid en woede van vroeger, al zijn
onzekerheid en angst van lang geleden, maakte hem nu beresterk.
Hij wilde niet echt doden, hij wilde angst zaaien, waardoor de vijand zou vluchten
voor de macht van de sterkste, zo was het toen toch ook gegaan ......nu was hij de
sterkste.
Zijn dochter vond hij niet. Misschien was ze toch veilig thuis. Hij was weer naar
buiten gelopen. De gewaarschuwde, aanstormende motoragent, negeerde hij. Zijn
taal was hem vreemd, op dat moment. Het uniform wakkerde zijn agressie aan.
Mannen in uniform hadden destijds vrouwen en kinderen meegenomen, hadden
verkracht en de dienst uitgemaakt. Dreigend stormde hij op de agent af.
De peperspray verblindde hem, maar hij mocht niet opgeven. Goed zo, de agent
vluchtte weg. Er viel een schot, en nog een. Hij viel, krabbelde gewond overeind
en strompelde verder, van geen ophouden wetend.
Toen opeens was hij omringd geweest door een overmacht aan mannen in
uniform. Ze sloegen en schreeuwden en sloegen opnieuw. Een auto reed hem aan.
Een fiets werd bovenop hem gegooid.
Opeens was hij van getraumatiseerde, psychotische vluchteling en oorlogsslachtoffer een gevaarlijke crimineel, opgepakt, geboeid en in verzekerde
bewaring gesteld.
In afwachting van het gerechtelijk proces is hij van gevangenis naar gevangenis
gevoerd.
Gevraagd naar het hoe en waarom antwoordt me zijn advocaat: 'Ach mevrouw, u
weet toch ook dat onze gevangenissen voor de helft gevuld zijn met psychiatrische
patiënten. Sinds zoveel voor hen veilige 'thuis ziekenhuizen' hun deuren moeten
23
sluiten, worden ze hier opgeborgen, als ze in hun verwarde toestand de
maatschappij overlast bezorgen.’
Het was een vreemde wereld die ik binnenging om hem te bezoeken.
Tilly Boddaert - Geerards
24
SAM’S KLEDINGACTIE
Op 11 en 12 april vindt de halfjaarlijkse kledingactie plaats voor
Sam’s Kledingactie voor Mensen in Nood..
Help t.z.t. mee door uw kasten door te lopen op niet meer gebruikte kleding,
schoenen en huishoudtextiel.
De inzameling vindt plaats:
*In Huis in de Duinen, Huize Bodaan, hal HIK: vrijdag 11 april om 18.00 uur
*St. Agathakerk: vrijdag 11 april 19.00-20.00 uur
zaterdag 12 april 10.00-12.00 uur
*Antoniuskerk: zaterdag 12 april 11.00-12.00 uur
OP DREEF
- in memoriam Bert Blans -
Goed om het zesde zintuig van Bert Blans na zoveel jaar terug te
lezen (zie blz. 5 en verder). Het beeld van God zag hij het meest
weerspiegeld in het Russisch/ Grieks orthodoxe icoon gestileerde
dynamiek. Mijn beeld van Bert is wat aardser. Hij hield van het goede
leven. Zo ontzettend jammer, dat hij zo kort na zijn pensionering is
overleden. Hoe snel die verdomde ziekte van binnenuit kan woekeren.
Bewonderenswaardig en met open vizier heeft Bert de dood onder ogen gezien.
‘Ik heb een mooi leven gehad.’ Het ergste vond hij het voor zijn kinderen en
kleinkinderen. Van hen afscheid nemen. Dat velen door zijn persoon zijn geraakt
bleek bij de grote stoet op het afscheid. Familie, betrokkenen uit de parochie, de
protestantse gemeente, de Aerdenhoutse gemeenschap, uit de Wageningen
Universiteit en Tilburg School of Catholic Theology en niet te vergeten de familia
Augustina en de Stiching Thomas More.
Een paar jaar geleden nog maar was hij door de studenten in Wageningen van alle
hoogleraren gekozen tot de meest ‘outstanding teacher’, een eretitel waar hij
terecht trots op was.
In de uitvaartdienst was in zijn kinderen Maartje, Karlijn en Kes te zien en te
horen, hoe creativiteit en geestkracht in hen doorgaan. Zijn vriend en maatje vanaf
‘Trini’, Augustijner pater Martijn Schrama, schetste leven, weg en waarheid
aangaande Bert n.a.v. het evangeliefragment uit Johannes 14. Hij haalde de
geboorteadvertentie aan in ‘De Maasbode’ van augustus 1947. ‘De vreze des
Heren is het begin van de wijsheid.’ Het symbool van de wijsheid, de wil, stond
op de omslag van het liturgieboekje. Een afbeelding van zijn afscheidscadeau op
12 oktober 2012 in de Boothzaal van de bibliotheek van de Universiteit Utrecht.
Schrama typeerde de leraar-Bert als ongecompliceerd in de omgang, vol scherts,
vrolijk; niet uitgelaten, nooit jolig. Oog voor detail. Hij wist je echt mee uit te
nemen in zijn verhaal. Bij ieder onderwerp stonden citaten en anekdotes te
dringen om verteld te worden. Zijn instelling als docent was verwant aan die van
Augustinus, hij durfde vragen te stellen. Een aangenaam docent.
25
Augustinus, de grote kerkvader, die leefde van 354-430 gaat als een rode draad
door zijn leven. Over de actualiteit van Augustinus ging zijn laatste boek ‘De
ontdekking van het innerlijk’. Augustinus hield zich als een van de eerste denkers
in de geschiedenis bezig met begrippen als ‘zelf’, authenticiteit en ‘innerlijk’,
persoonlijke beleving van tijd. Over tijd gesproken, deze ultieme ironie: toen ik
afscheid nam lag Bert opgebaard met zijn horloge om. ‘Hij wilde altijd zijn
horloge omhouden’, zei zijn dochter. ‘Hij heeft ook, als Augustinus, over tijd
nagedacht.’ Ja, tot in zijn laatste boek over het bekende woord van Augustinus
‘wij zijn de tijden’. Over de tijd waarin de eeuwigheid doorschemert en de sabbat
of gewoon de zondag als een beeld van de eeuwigheid.
Hoe dicht bij de grond hij stond, blijkt als je hem op een feestje bezig zag.
Onopvallend achter de piano gekropen dook hij al improviserend in de toetsen.
Jazz. Als het kinderkoor van Antonius het Onze Vader inzette op de melodie van
‘Go down, Mozes’ sprongen de pannen van het dak. Een aantal jaren geleden
maakte ik een rijmliedje op het talent van Bert voor de parochie, bedoeld voor een
vrijwilligersfeest van de parochie. Bert was toen ziek. Ik heb het hem later
gegeven en bij het orgel voor hem gezongen. Bert speelde zelf. Alleen de Lieve
Heer was publiek. Met enige aarzeling, het was een gelegenheidsliedje, hier toch
nog postuum de ode aan Bert. Het is gemaakt op nr. 450 in de liedbundel ‘Gij zijt
in glans verschenen’.
Gij zijt in Blans verschenen.
‘Onrustig is mijn hart’
De onrust is verdwenen,
een toekomst nog zo zwart
zodra zijn gouden handen
beroeren het klavier.
Muziek uit alle landen
gespeeld op Bert’s manier.
(citaat Augustinus)
Hij daalt van hoger sferen.
De filosoof Bert Blans
kan alles transponeren,
geeft kinderkoorzang glans.
Hij speelt ‘Van vuur en ijzer’,
van ‘Kumbaya, my Lord’.
Daar is hij koning, keizer:
het is voor hem de sport.
En bij het Pater noster
gaat ieder uit zijn dak.
De kerkganger, de koster,
verlokt hij met gemak.
Leid ons maar in bekorting,
26
trek een register bij.
Van dwarse jazz-akkoorden
wordt zelfs een orgel blij.
Wageningse studenten,
Utrecht en ‘Sloterdijk’,
zij pikken slechts de krenten
en voelen zich al rijk.
Ook onder professoren
of nonnen van rood licht
* Bert was bestuurlijk betrokken bij de opvang van vrouwen
is er de klank te horen
door de zusters Augustinessen in Amsterdam en Utrecht
die Aerdenhout zo sticht.
Soms komt hij bij ons preken
als Onze Lieve Heer.
In Augustijnse streken
zet hij zijn thema neer.
Met een Platoonse liefde
onthult hij beeld na beeld.
En was er iets wat griefde,
’t is Blans die alles heelt.
Zijn wij niet uitverkoren
in woord en sacrament
dat hij bij ons wil horen,
zo’n hooggeleerde vent.
Hij zegt bewogen woorden
al denkt hij in Latijn;
is een der Licht - gestoorden
hij is als goede wijn.
De kist met het lichaam van Bert werd per lijkkoets door vier prachtige zwarte
paarden in rouwkleden van zijn huis naar de Antoniuskerk getrokken. Een grote
stoet volgde lopend. Indrukwekkend gezicht door de Sparrenlaan. Bert werd
begraven op de R.K. Adelbert begraafplaats in Bloemendaal, op het
‘Enschedélaantje’ naast Marie-José Dinkelaar en Kees van Ginneken..
Dick Duijves, emeritus-pastor
ACTIE KERKBALANS
DAAR GEEF JE VOOR !
27
2014
28
WEEKENDVIERINGEN IN DE KERKEN IN DE REGIO
R.K. Parochiegemeenschap Bloemendaal
Bispinckpark, Bloemendaal
zon. 10.00 uur
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
Korte Zijlweg, Overveen
zon. 11.30 uur
Kathedrale basiliek St. Bavo
Leidsevaart, Haarlem
zat. 19.00 uur
zon. 10.00 uur
Antonius van Padua
Nieuwe Groenmarkt, Haarlem
zat. 17.30 uur
zon. 10.30 uur
Moeder van de Verlosser
Prof. Eijkmanlaan, Haarlem-Schalkwijk
------------------------------------
zon. 10.00 uur
Taizé-diensten in Zandvoort
Eerste vrijdag van de maand van 19.30 tot 20.00 uur.
Wie op de hoogte gehouden wil worden over de Taizédiensten in Zandvoort kan mailen
naar [email protected] .
Dialoogvieringen in Schalkwijk (Molenwijk)
Elke eerste zondag van de maand om 10.00 uur in basisschool ‘De Brandaris’,
Frieslandlaan.
Vredesvieringen in de Groenmarktkerk, Haarlem
Elke eerste maandag van de maand om 12.30 uur een half uur durende middagpauzedienst voor de Vrede.
DOORDEWEEKSE DIENSTEN




St. Agathakerk, Zandvoort
Op woensdag en vrijdag
08.30 uur eucharistieviering
7 februari 7 maart 4 april
19.30 uur Taizédienst
Huis in de Duinen, H. Heyermansweg, Zandvoort
(2e en 4e vrijdag 10.00 uur: 2e door r.k. kerk; 4e door protestantse kerk)
14 en 28 februari 14 en 28 maart
11 april
Elke 3e vrijdag: gesprekskring met de geestelijk verzorger Yvonne Kleinveld
Nieuw Unicum
(zaterdag 10.45 uur, Stiltecentrum)
8 februari
1 maart
22 maart
Bodaan
(4e dinsdag van de maand, 16.00 uur)
29
25 februari
25 maart
ANTONIUS & PAULUS
BENTVELD/AERDENHOUT/HAARLEM ZUIDWEST
In Parkzicht wonen 42 ouderen die zo veel
zorg nodig hebben, dat dit thuis niet meer
gerealiseerd kan worden.
Voor een prettig leven zijn, naast goede zorg,
natuurlijk ook ander zaken belangrijk.
Gelukkig krijgen wij daarvoor regelmatig hulp
van vrijwilligers en familieleden.
Dankzij hen is het bijvoorbeeld mogelijk:
- om naar buiten te gaan voor een wandeling of een dagje uit
- extra gezellige maaltijden te organiseren of samen te koken
- te bridgen, te sjoelen of te klaverjassen
- een kerkdienst bij te wonen
- van zang en muziek te genieten
- creatief bezig te zijn.
Kortom, de mooie dingen in het leven. Dat wat het leven kleur geeft. De dingen
die verder gaan dan de dagelijkse zorg.
Om dit te kunnen blijven doen, zijn we op zoek naar mensen met een warm en
geduldig hart.
Mensen die af en toe, of met regelmaat, iets van hun tijd willen delen als
vrijwilliger. Een vrijwilliger brengt het gewone leven mee en dat is erg waardevol.
Iedereen is welkom. Ook al is het maar eens per maand een uurtje of voor een
bepaalde periode.
Namens de bewoners in Parkzicht,
Helmlaan 10, Haarlem
Nel Doesburg, geestelijk verzorger
tel: 06-52516752, e-mail: [email protected]
KOORNIEUWS
Het Antoniuskoor heeft een paar drukke weken achter de rug. U heeft het koor
kunnen horen bij de Marialiederenavond, bij de inwijding van de Antoniuskerk,
op Kerstavond, op de morgen van Eerste Kerstdag en ook vroeg op de ochtend van
Nieuwjaarsdag. Daar zijn heel wat repetitie-uren aan vooraf gegaan.
In de drukte van de normale repetities zag het koor toch ook mogelijkheid het
30
Ceciliafeest (patrones van r.k. zangverenigingen) te vieren middels een avond
voor koorleden en partners. Een gezellig samenzijn, waarbij de koorleden
Marijke, Carla en Marianne (met een beetje hulp van buitenaf) voor een heerlijk
buffet hadden gezorgd. De avond werd opgeluisterd door Paul van Soest met een
verslag van zijn jaarlijkse reis naar Brazilië. Er werd een gedicht voorgedragen en
een aantal kolderliedjes van Toon Hermans ten gehore gebracht. Er was voor ieder
een toepasselijk prijsje bij het kienen, waarbij heel wat afgelachen werd. Tot slot
sloot Max, de dirigent, deze avond af met een gevoelige overdenking.
Zo droeg ieder zijn steentje bij en dat geeft de sfeer van dit koor goed weer. Er
wordt serieus gerepeteerd, dat vraagt ontvankelijk zijn en luisteren. Niet alleen
naar de juiste toon of maat, maar ook naar elkaars lief en leed. Zo deel uitmaken
van een gemeenschap, geloof uitdragen en een steentje bijdragen, maakt het tot
…..een gezellig koor, waar u ongetwijfeld graag bij zou willen horen ! We zien
uw aanmelding dan ook met belangstelling tegemoet.
EEN BEETJE LAAT….Terugblik op de Marialiederenavond in
de Antoniuskerk in Aerdenhout
Het was een mooie avond, die 23e oktober, wel al weer vroeg
donker. Het jaar ervoor waren we een paar weken eerder en dat was
goed te merken. De sfeer kon nog bij daglicht worden aangeblazen
door de Jachthoornblazers van ’t Panneland, maar een deel van hun
optreden moest toch binnen plaatsvinden. Dat was niet erg: het klonk prachtig in
de grenenhouten akoestiek van het 90 jaar oude ‘nood’-kerkje.
De kerkzaal was bijna vol. Blijkbaar druppelt de faam van deze kleine traditie
toch aardig door ! En de sfeer was er meteen helemaal. Na het applaus voor het
hoorngeschal, was daar het zangprogramma met zijn afwisseling aan samenzang,
vierstemmig koor, dameskoor alleen, met daarnaast een prachtig solo gezongen
Magnificat van Caccini door Clementine van Polvliet met begeleiding van Max
Koning. De meeste liederen waren bij het publiek bekend en lagen makkelijk in
het gehoor. Onbekend was een Ave Maria van Fons Spaapen, een kort, maar mooi
gezongen, werk in aanwezigheid van de componist. Hij kreeg er een warm applaus
voor.
Het orgel, bespeeld door Max Koning, die het hele programma begeleidde, was
ook nog solo te beluisteren, onder andere in ‘An Wasserflüssen Babylon’ van J.
Pachebel.
Het was een sfeervolle avond.
In het najaar staat opnieuw een Marialiederenavond op het programma. We hopen
iedereen dan weer te zien in een wellicht volledig volle Antoniuskerk.
31
AGATHA
ZANDVOORT
VAN DE EVENEMENTENCOMMISSIE
De komende klaverjasavonden zijn op vrijdag 21 februari en 21
maart. Aanvang 20.00 uur. De koffie staat vanaf 19.45 uur klaar.
PERSONALIA
OVERLEDEN
Op 4 december 2013 overleed TON SCHIEBERGEN. Antonius
Johannes Gerardus zoals hij voluit heette, waaruit dus opgemaakt kan
worden dat hij, toen hij op 5 september 1919 in Amsterdam geboren
werd, katholiek gedoopt was. De meeste van u zegt zijn naam
waarschijnlijk niet zoveel, maar de trouwe kerkgangers in Huis in de
Duinen des te meer. Sinds 22 juni 2006 woonde hij daar, in wat men toen nog een
aanleunwoning noemde, om dichter bij zijn vrouw te zijn die in ‘De Branding' was
opgenomen. Dagelijks ging hij bij haar op bezoek, zijn Sophietje, die jammer
genoeg al na 5 weken stierf, twee dagen voor hun 64ste huwelijksverjaardag. Ton
woonde in flat 2, een hoek-benedenwoning die hij zijn vakantiewoning noemde.
Hij was een positieve, levenslustige man, vol humor, die vast van plan was de
honderd te halen. Eten was belangrijk in zijn leven. Hoe kon het ook anders. Van
beroep was hij altijd kok geweest en tot voor kort kookte hij altijd nog zijn eigen
potje. Hij leefde en genoot. Bij elk straaltje zon was hij buiten op zijn terras te
vinden. Gewoon door blijven ademen, zei hij, positief denken en je laten
verwennen, zijn eigen APV’tje, zo noemde hij het. Hij was sociaal betrokken bij
alles wat er om hem heen gebeurde. Hij had een woord en een lach, een groet voor
iedereen die hij zag. Hij was een man waar je niet omheen kon, groot, fors en
duidelijk aanwezig. Zijn dood kwam heel onverwacht. Iedereen reageerde vol
ongeloof: 'zo'n sterke man, hoe kan dat nou ?’ Maar ook sterke bomen worden
eens geveld. Zijn wens was een afscheid op dezelfde manier als bij zijn vrouw,
dezelfde dienst in de aula van de begraafplaats, met dezelfde muziek en mooie
woorden. Zo is het op 10 december ook gebeurd. Maar natuurlijk hebben we hem
in de kerkdienst van Huis in de Duinen ook samen herdacht en missen we hem
nog steeds: zijn lege stoel, zijn humor, zijn commentaar, zijn duidelijke
32
aanwezigheid. Dat hij verenigd mag zijn met de vrouw die de liefde van zijn leven
was.
Dat hij mag rusten in vrede.
Tilly Boddaert
33