Transcript Contact met het slachtoffer, hoe doe je dat? Slachtoffer

26
deBonjo
juni 2014
In gesprek met een bemiddelaar van Slachtoffer in Beeld
Contact met het slachtoffer, hoe doe je dat?
Slachtoffer in Beeld begeleidt slachtoffers en daders na
een misdrijf om met elkaar in contact te komen. Daders
biedt dit de kans om iets goed te maken van wat er is
gebeurd en zorgt ervoor dat ook hij of zij weer verder
kan. Een slachtoffer-daderbemiddeling wordt zorgvuldig begeleid door een van de 40 professionele bemiddelaars die bij Slachtoffer in Beeld werken. Mieke
Binnema is een van deze bemiddelaars. Naast bemiddelingen, geeft ze namens Slachtoffer in Beeld in diverse
inrichtingen trainingen over schuld, spijt en schaamte.
Per jaar melden 1700 slachtoffers en daders zich voor
een bemiddeling aan. Waar gaan de gesprekken over?
Vaak over wat er is gebeurd. Wat de gevolgen zijn
geweest voor het slachtoffer. De dader legt uit waarom
en hoe het zo heeft kunnen lopen en in veel gevallen
biedt de dader zijn excuses aan. Ook zijn er vaak veel
vragen van slachtoffers waarop de dader een antwoord
probeert te geven.
Heb je wel eens meegemaakt dat een slachtoffer
kwaad werd of wraak nam?
We houden altijd voorbereidende gesprekken en dan
praten we ook over emoties. Boos zijn heeft een reden,
bijvoorbeeld als iemand de ring van je overleden moeder heeft gestolen. Als een slachtoffer dat aan de dader
kan vertellen en ziet dat hij of zij gaat beseffen wat
de gevolgen zijn geweest van het delict, dan wordt de
boosheid vaak minder.
Hoe kijken daders erop terug?
Ze zijn meestal opgelucht dat ze het gesprek zijn aangegaan, dat ze het slachtoffer in de ogen hebben durven
kijken en hun excuses aan hebben kunnen bieden.
Waarom is het van belang om contact te leggen via een
bemiddelaar?
Doordat wij onafhankelijk zijn, krijgen partijen meer
vertrouwen in de bedoeling van de ander. Als een dader
zelf of via een advocaat bijvoorbeeld een brief zou
Mieke Binnema
schrijven, zou het slachtoffer enorm schrikken en mogelijk nog angstiger worden. Als dit via ons gaat, kunnen
wij het slachtoffer gerust stellen. Daarnaast kunnen
wij hen met onze ervaring helpen om zich goed op het
gesprek voor te bereiden. En tijdens het gesprek zelf,
zorgen wij ervoor dat iedereen voldoende ruimte krijgt.
Wat jullie doen komt erg soft over. Is het dat ook?
Ja, ik kan begrijpen dat het zo overkomt. Toch is het
minder soft dan het lijkt. In de gesprekken wordt vaak
eerlijk gepraat over wat er gebeurd is en dat kan best
confronterend zijn.
Je geeft ook trainingen over schuld en schaamte. Hoe
reageren gedetineerden?
Heel verschillend. De één is al met het onderwerp bezig,
de ander begint nog maar net hierover na te denken.
Voor die laatste kan het nog best moeilijk zijn om toe te
geven wat hij/zij gedaan heeft. Want dan ga je je schuldig voelen of schamen en voel je je rot. Maar vaak zie je
dit in de loop van de training veranderen.
Hoe win je het vertrouwen?
Door niet ’boven’ de deelnemers te gaan staan, maar
te luisteren naar wat zij zelf vertellen en daarop verder
te praten. Verder ben ik open en eerlijk en vraag ik de
deelnemers dit ook te zijn.
Wat geef je de gedetineerden mee?
Ik vraag ze na te denken over de mogelijke gevolgen
voor de slachtoffers van het delict. Ik vraag ze ook hoe
dat voor henzelf is. En als ze dat gaan bedenken, wat
er dan boven komt. Vaak komen dan de schuld- en
schaamtegevoelens.
Dat is best pittig?
Dat klopt. Maar juist als je met die gevoelens aan de
slag gaat, het onder ogen komt, kan je het ook achter je
laten. Onze training krijgt dan ook vaak een hoog cijfer
van de deelnemers. En sommigen nemen de stap om
zich aan te melden voor een slachtoffer-dadergesprek.
10 weetjes over slachtoffer-daderbemiddeling door SiB:
1. in 2013 kreeg SiB bijna 1800 aanmeldingen waarvan
ruim 1300 door daders/verdachten
2. door 40 betaalde en opgeleide bemiddelaars over
het hele land verspreid
3. na alle soorten delicten: zedendelicten, geweldsdelicten, vermogensdelicten, levensdelicten
4. daders en slachtoffers zijn (zeer) tevreden over de
bemiddeling
5. 1 op de 2 slachtoffers gaat op het contactverzoek
van de dader in
6. aanmelding kan ook in detentie via www.slachtofferinbeeld.nl
7. de bemiddelingen zijn gratis
8. het contact kan in de vorm van een gesprek, een
briefwisseling of een pendel (heen en weer brengen
van mondelinge boodschappen) plaatsvinden
9. deelname is voor iedereen vrijwillig
10. alle bemiddelingsgesprekken zijn vertrouwelijk
Slachtoffer-dadercontact: ’Een stap in de
goede richting’
Piet
Piet is slachtoffer van een geweldsmisdrijf en lijdt
daarna aan nachtmerries en woede. De ontmoeting
geeft de dader een gezicht. ”Direct na het delict wilde
ik al een gesprek met de dader. Hij heeft mij van achteren overvallen en daardoor heb ik wel zijn voetstappen
gehoord, maar niet zijn gezicht gezien. Die voetstappen bleven maar terugkomen in mijn dromen. Ook
wilde ik hem vragen hoe hij het in vredesnaam in zijn
hoofd haalde om een oudere man te overvallen. Ik
was dan ook erg blij toen ik eindelijk ‘mijn’ dader kon
ontmoeten.
Natuurlijk vond ik het spannend toen de dag van de
ontmoeting aanbrak, maar ik was vooral opgelucht dat
het eindelijk zover was. Ik zag een forse jongeman met
tranen in zijn ogen de gesprekskamer binnenlopen.
Hij leek bang te zijn voor mij en toen ik ter begroeting
mijn hand naar hem uitstak, reageerde hij verbaasd.
Toen ik hem zag, vroeg ik me af wie er nu eigenlijk
zwaarder letsel had opgelopen: hij of ik? Voor deze
man hoefde ik niet bang te zijn. Hij vertelde dat hij
heel veel spijt had van wat er was gebeurd en dat hij
alles op alles wilde zetten om zijn leven weer op de rit
te krijgen. Ik was blij hem te kunnen vertellen wat voor
mij de gevolgen waren van de overval. Toen ik hem dat
vertelde schrok hij erg.
Na afloop van het gesprek was ik erg opgelucht en
blij dat ik het gesprek met de dader was aangegaan.
Ik heb nooit meer voetstappen gehoord, omdat ik nu
een gezicht heb bij de dader. Dat alleen al is voor mij
hele grote winst. En ik weet dat hij oprecht spijt heeft
van wat hij heeft gedaan. Ik zou het slachtoffers altijd
aanraden om het gesprek aan te gaan met de dader,
alleen al om je verhaal en je vragen kwijt te kunnen.
Het haalt de meest scherpe randen weg van wat er is
gebeurd.”
Mike
Mike zit in detentie voor het geweldsmisdrijf waar Piet
het slachtoffer van werd. De ontmoeting met hem,
helpt om een nieuw begin te maken. ”Ik was vreselijk
zenuwachtig om Piet te ontmoeten. Als je in je cel zit,
is alles ineens anders. Ik voelde me enorm schuldig,
ik schaamde me voor mijn eigen gedrag. Niks wat ik
kon zeggen, kon goedmaken wat ik had gedaan. Toch
wilde ik ingaan op zijn verzoek om elkaar te spreken.
Ik wilde zien en ervaren wat ik had gedaan, dat had ik
verdiend. En ik wilde zijn vragen beantwoorden. Als ik
hem daarmee kon helpen.
Het gesprek viel me heel erg mee. Hij kwam heel rustig
op me over, meer dan ik, en we kregen de ruimte om
ons verhaal te vertellen. Ik heb uitgelegd hoe mijn
leven er op dat moment uit zag, dat ik het allemaal
niet meer aankon. De schulden, mijn scheiding, de
stress. Ik had zo’n woede en paniek in me dat ik mezelf
niet meer herkende. Piet had de pech dat hij op het
verkeerde moment op de verkeerde plek was. Pas
achteraf, toen het te laat was, besefte ik wat ik had
gedaan. Het was nooit mijn bedoeling om hem iets
aan te doen.
Door het gesprek kan ik de gebeurtenis wat meer
achter me laten. Door het slachtoffer onder ogen te
komen en mijn schuld aan hem te bekennen, is er een
last van mijn schouders gevallen. Ik heb het gevoel dat
ik hiermee een stap zet in de goede richting. Ik wil
weer wat van mijn leven maken. Samen met de antiagressietraining die ik nu volg, hoop ik en verwacht ik
nooit meer zoiets te laten gebeuren.”
Meer weten over slachtoffer-dadercontact?
Kijk op www.slachtofferinbeeld.nl (ook in detentie).